Βικιπαίδεια

Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα

Eλληνικό πολιτικό κόμμα

Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑ.ΣΟ.Κ.) είναι ελληνικό σοσιαλδημοκρατικό πολιτικό κόμμα, που αποτελεί την κύρια συνιστώσα του ΠΑΣΟΚ - Κινήματος Αλλαγής. Ιδρύθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 από τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα
ΠρόεδροςΝίκος Ανδρουλάκης
Γραμματέας Π.Ε.Ανδρέας Σπυρόπουλος
Εκπρόσωπος ΤύπουΚώστας Τσουκαλάς
ΙδρυτήςΑνδρέας Παπανδρέου
Ίδρυση3 Σεπτεμβρίου 1974
ΈδραΧαριλάου Τρικούπη 50, Αθήνα
Πτέρυγα νεολαίαςΝεολαία ΠΑ.ΣΟ.Κ.
Φοιτητική πτέρυγαΠανελλήνια Αγωνιστική Σπουδαστική Παράταξη (ΠΑΣΠ)
ΙδεολογίαΣοσιαλδημοκρατία[1]
Φιλοευρωπαϊσμός[2]

1977 - 1996:
Σοσιαλιστικές πολιτικές[3]
Αριστερός εθνικισμός[4]
Σκεπτικισμός προς την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ[3]

Πολιτικό φάσμαΚεντροαριστερά[5]
Εθνική προσχώρησηΠΑΣΟΚ - Κίνημα Αλλαγής
Ευρωπαϊκή προσχώρησηΕυρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα
Ομάδα Ευρωπαϊκού ΚοινοβουλίουΠροοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών
Διεθνής προσχώρησηΣοσιαλιστική Διεθνής
Χρώματα     Πράσινο
Βουλή
των Ελλήνων
30 / 300
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
3 / 21
Ιστότοπος
pasok.gr
Πολιτικό σύστημα Ελλάδας
Πολιτικά κόμματα
Εκλογές

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. σχημάτισε αυτοδύναμη κυβέρνηση από το 1981 μέχρι το 1989 και από το 1993 μέχρι το 2004 με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου (ως το 1996) και τον Κώστα Σημίτη. Σχημάτισε ξανά αυτοδύναμη κυβέρνηση από το 2009 μέχρι το 2011 με πρωθυπουργό τον γιο του ιδρυτή, Γιώργο Παπανδρέου. Ακόμη συμμετείχε από το 2012 έως το 2015 μαζί με τη Νέα Δημοκρατία και τη Δημοκρατική Αριστερά στην κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά υπό την ηγεσία του Ευάγγελου Βενιζέλου.

Από το 2018 αποτελεί την κύρια συνιστώσα του συνασπισμού κόμματων ΠΑ.ΣΟ.Κ. - Κινήματος Αλλαγής και ταυτίζεται de facto με αυτόν.

Ιστορικό

Επεξεργασία

Ίδρυση

Επεξεργασία
 
Ο ιδρυτής του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ανδρέας Παπανδρέου το 1968.

Τον Αύγουστο του 1974 -λίγες ημέρες μετά την κατάρρευση της δικτατορίας-, ο Ανδρέας Παπανδρέου επέστρεψε στην Ελλάδα. Παρά την άρνηση του τότε υπουργού Δημόσιας Τάξης και πρώην ηγετικού στελέχους του ΙΔΕΑ στρατηγού Σόλωνα Γκίζα για τη λήψη μέτρων ασφαλείας κατά την άφιξη του Ανδρέα Παπανδρέου στο παλιό αεροδρόμιο του Ελληνικού, χιλιάδες Αθηναίοι και στελέχη του Αντιδικτατορικού αγώνα τον υποδέχτηκαν συνοδεύοντας τον μέχρι την κατοικία του στο Καστρί[6].

Στις 3 Σεπτεμβρίου 1974, ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοίνωσε την ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος. Σύμφωνα με την ιδρυτική Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη, σκοπός της δράσης του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι να επιφέρει στη χώρα: εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία, κοινωνική απελευθέρωση και δημοκρατική διαδικασία.

Ειδικότερα, με αφορμή την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, το ΠΑ.ΣΟ.Κ θέτει με την ιδρυτική του διακήρυξη τα ζητήματα της απεξάρτησης της χώρας από την αμερικανική επιρροή, την τιμωρία των πρωταιτίων της Χούντας, τη σοσιαλιστική μεταρρύθμιση της ελληνικής οικονομίας και την υπεράσπιση των "μη προνομιούχων" πολιτών.[7]

Ο καθηγητής πολιτικής επιστήμης Μιχάλης Σπουρδαλάκης κατατάσσει τα ιδρυτικά στελέχη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. σε τρεις κατηγορίες.[8] Η τυπολογία του είναι σε γενικές γραμμές, αλλά όχι οικουμενικά, αποδεκτή.

  • Οι αριστεροί σοσιαλιστές. Αυτή την ομάδα αποτέλεσαν μέλη του Π.Α.Κ., νεολαίοι που πρωταγωνίστησαν στον αντιχουντικό αγώνα και την εξέγερση του Πολυτεχνείου, πρώην μέλη του Ε.Α.Μ. και του Ε.Λ.Α.Σ. και γενικότερα οι μεγάλες ριζοσπαστικοποιημένες μάζες που συγκροτούσαν την κομματική βάση του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Η πιο καθαρά σοσιαλιστική ομάδα μέσα στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. αποκαλούταν «η Αριστερά της Αριστεράς». Πίστευαν γενικά στον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας, στην εθνικοποίηση των μεγάλων επιχειρήσεων, στο τέλος της εξάρτησης της χώρας από τις ΗΠΑ, στην παραδειγματική τιμωρία των χουντικών και σε μία εξωστρεφή εξωτερική πολιτική
  • Οι εκσυγχρονιστές ή μεταρρυθμιστές σοσιαλδημοκράτες. Στελέχη όπως ο Κώστας Σημίτης. Ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι και διανοούμενοι, ανήκαν στα μεσαία και ανώτερα στρώματα. Πίστευαν στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Ελλάδας και σε μία γενικά μετριοπαθή και σοσιαλδημοκρατική πολιτική.
  • Οι «παλαιοκομματικοί» ή παλαιοί βενιζελικοί και παλαιοί φιλελεύθεροι. Στελέχη όπως ο Μένιος Κουτσόγιωργας, κεντρογενείς με σημεία αναφοράς τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον Νικόλαο Πλαστήρα και τον Γεώργιο Παπανδρέου. Φανατικά αντι-δεξιοί αλλά και αντικομμουνιστές, είχαν μεγάλες ικανότητες στην απόκτηση και διατήρηση της εξουσίας. Γίνονταν συνεχώς στόχος κριτικής για λαϊκισμό (από τους εκσυγχρονιστές) και για πολιτικαντισμό (από τους αριστερούς), όμως χωρίς αυτούς πολύ δύσκολα θα έφτανε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. στην εξουσία.

1974-1981: Τα πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. συμμετείχε για πρώτη φορά στις εθνικές εκλογές του 1974, αποσπώντας ποσοστό 13,58%, που μεταφράστηκε στην ανάδειξη 12 βουλευτών.

 
Το έμβλημα του ΠΑ.ΣΟ.Κ κατά την εκλογική αναμέτρηση του 1981.

Την εκλογική επιτυχία ακολούθησε μία τάση εσωστρέφειας και εκκαθαρίσεως των αντιφρονούντων στοιχείων. Την άνοιξη του 1975 διαγράφτηκε από το κόμμα μία ομάδα τροτσκιστών, η οποία ίδρυσε αργότερα την τροτσκιστική οργάνωση Ξεκίνημα, ενώ ακολούθησε και η διαγραφή των περισσότερων στελεχών που προέρχονταν από τη Δημοκρατική Άμυνα. Μεταξύ αυτών ήταν και οι Νίκος Κωνσταντόπουλος και Σάκης Καράγιωργας, οι οποίοι ίδρυσαν μετέπειτα τη Σοσιαλιστική Πορεία.[9][10]

Στις βουλευτικές εκλογές του 1977 το ΠΑ.ΣΟ.Κ. διπλασίασε το ποσοστό του και εξέλεξε 93 βουλευτές, καταλαμβάνοντας τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, και ήδη από την επομένη των εκλογών άρχισε να διαφαίνεται για αυτό, από τον Τύπο και το κοινό, πιθανή προοπτική μελλοντικής διακυβέρνησης.

1981-1989: Κυβέρνηση

Επεξεργασία
Κύρια λήμματα: Κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου 1981 και Κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου 1985

Τον Οκτώβριο του 1981 το ΠΑ.ΣΟ.Κ., μετά από μία φορτισμένη προεκλογική περίοδο, με το σύνθημα «Αλλαγή» και «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες», κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές με ποσοστό 48% και την κοινοβουλευτική πλειοψηφία με 172 βουλευτές, σχηματίζοντας αυτοδύναμη κυβέρνηση στη με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. κέρδισε και τις ευρωεκλογές που διεξήχθησαν την ίδια ημέρα, με 40,12% και δέκα ευρωβουλευτές.

Συνέδριο Χρονολογία
1ο Συνέδριο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Μάιος 1984
2ο Συνέδριο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Σεπτέμβριος 1990
3ο Συνέδριο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Απρίλιος 1994
4ο Συνέδριο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ιούνιος 1996
5ο Συνέδριο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Μάρτιος 1999
6ο Συνέδριο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Οκτώβριος 2001
7ο Συνέδριο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Μάρτιος 2005
Προγραμματικό Συνέδριο Μάιος 2007
8ο Συνέδριο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Μάρτιος 2008
9ο Συνέδριο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Μάρτιος 2013
10ο Συνέδριο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ιούνιος 2015
11ο Συνέδριο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Νοέμβριος 2019

Το 1982 διαγράφεται από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ο γραμματέας Οργανωτικού του κόμματος, Νίκος Καργόπουλος. Μαζί με άλλα στελέχη του Γραφείου Οργανωτικού ίδρυσαν το Αγωνιστικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας.[11] Τον ίδιο χρόνο διαγράφτηκε και ο βουλευτής του κόμματος Στάθης Παναγούλης, ο οποίος ίδρυσε την Ενιαία Σοσιαλιστική Παράταξη Ελλάδας.[11][12]

Το Μάιο του 1984 διεξήχθη το 1ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ., παρουσία του Γιασέρ Αραφάτ και της χήρας του Αλιέντε. Ο Ανδρέας Παπανδρέου μίλησε για τρεις ώρες και στο τέλος επανεξελέγη δια βοής ομόφωνα πρόεδρος του κόμματος. Εξελέγη επίσης και η πρώτη Κεντρική Επιτροπή.[13] Στις ευρωεκλογές του ίδιου έτους το ΠΑ.ΣΟ.Κ. βγήκε πρώτο, με ποσοστό 41,58% και δέκα ευρωβουλευτές.

Τον Ιούνιο του 1985, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. κέρδισε εκ νέου τις βουλευτικές εκλογές, με ποσοστό 45,82%, εξέλεξε 161 βουλευτές και σχημάτισε και πάλι αυτοδύναμη κυβέρνηση.

Το 1986 διαγράφτηκε από το κόμμα ο Γεράσιμος Αρσένης, επί σειρά ετών υπουργός Οικονομικών των κυβερνήσεων Παπανδρέου. Ένα χρόνο αργότερα ίδρυσε το Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Τον Οκτώβριο του 1989, ωστόσο, επανήλθε στο ΠΑ.ΣΟ.Κ.[14] Το 1988, αποχώρησαν οι Τάσος Ιντζές και Βασίλης Φίλιας και ιδρύουν τη Σοσιαλιστική Ένωση. Το 1989 εντάχθηκαν στο Συνασπισμό.[11]

Η αναπτυξιακή στρατηγική που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα από τις κυβερνήσεις ΠΑ.ΣΟ.Κ. την περίοδο 1984 - 1990 χαρακτηρίστηκε κυρίως από τη μεγάλη διασπορά των διαθέσιμων πόρων σε μικρά έργα υποδομής σε ολόκληρη τη χώρα. Η πολιτική αυτή στήριξε την οικονομική δραστηριότητα και διευκόλυνε τη βελτίωση του επιπέδου ζωής στις αγροτικές και περιμετρικές περιοχές. Αναβάθμισε το επαρχιακό δίκτυο μεταφορών και ενίσχυσε τον εκσυγχρονισμό των μικρών γεωργικών επιχειρήσεων και την ίδρυση ξενοδοχείων μικρού και μεσαίου μεγέθους σε πολλές περιοχές.

Το 1989, περίοδο μεγάλης πολιτικής έντασης, λόγω του οικονομικού σκανδάλου Κοσκωτά, και με τον ιδρυτή του ασθενή, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έχασε τις εκλογές του Ιουνίου του 1989 καθώς και τις ευρωεκλογές που διεξήχθησαν την ίδια ημέρα. Λίγους μήνες νωρίτερα είχε αποχωρήσει από το κόμμα ο Αντώνης Τρίτσης, κορυφαίο στέλεχος και υπουργός των κυβερνήσεων Παπανδρέου, ιδρύοντας το Ελληνικό Ριζοσπαστικό Κίνημα.[11][14]

1989-1993: Αντιπολίτευση

Επεξεργασία

Μετά την εκλογική αποτυχία του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και την αδυναμία της Νέας Δημοκρατίας να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, συμφωνήθηκε η συγκρότηση κυβέρνησης συνεργασίας υπό τον Τζαννή Τζαννετάκη, με τη συμμετοχή της Νέας Δημοκρατίας και του Συνασπισμού.

 
Ο Ανδρέας Παπανδρέου την περίοδο διακυβέρνησής του.

Την περίοδο της κυβέρνησης Τζαννετάκη, η Βουλή, με τις ψήφους των βουλευτών της κυβέρνησης, παρέπεμψε τον πρόεδρο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ανδρέα Παπανδρέου και στελέχη των κυβερνήσεων του, μεταξύ άλλων το Μένιο Κουτσόγιωργα και το Δημήτρη Τσοβόλα, σε Ειδικό Δικαστήριο για τις κατηγορίες περί εμπλοκής τους στο σκάνδαλο Κοσκωτά, αλλά και για υποκλοπές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων από την Ε.Υ.Π. (τότε Κ.Υ.Π.).

Με τα στελέχη του κόμματος υπόδικα και έπειτα από δύο επιπλέον εκλογικές αναμετρήσεις, το Νοέμβριο του 1989, όπου σχηματίστηκε οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα, με τη συμμετοχή και του ΠΑ.ΣΟ.Κ., και τον Απρίλιο του 1990, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. βρέθηκε στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Το Σεπτέμβριο του 1990, συνήλθε το 2ο Συνέδριο του κόμματος. Παρά την κριτική που ασκήθηκε από τους συνέδρους, ο Ανδρέας Παπανδρέου επανεξελέγη δια βοής πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Στις αποφάσεις του συνεδρίου συμπεριλαμβάνεται η θέσπιση θέσης Γραμματέα, οι ποσοστώσεις γυναικών και συμμετοχή των τοπικών οργανώσεων στην επιλογή των υποψηφίων βουλευτών. Τέλος, εξελέγη νέα Κεντρική Επιτροπή, στην ψηφοφορία για την οποία παρατηρήθηκαν περιστατικά νοθείας. Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής, ύστερα από πρόταση του προέδρου, εξελέγη ο Άκης Τσοχατζόπουλος.[13]

1993-1996: Κυβέρνηση

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου 1993

Τον Ιανουάριο του 1992, το Ειδικό Δικαστήριο έκρινε αθώο, με ψήφους 7 προς 6 τον Ανδρέα Παπανδρέου, και στις βουλευτικές εκλογές του 1993 το ΠΑ.ΣΟ.Κ. επανήλθε στην εξουσία με ποσοστό 46,88%. Ο Ανδρέας Παπανδρέου σχημάτισε νέα κυβέρνηση.

Τον Απρίλιο του 1994 διεξήχθη το 3ο Συνέδριο του κόμματος. Το συνέδριο αυτό σημαδεύτηκε από τις διεργασίες για τη «μετά Παπανδρέου εποχή», αλλά και από την προσπάθεια κατάργησης του ασυμβιβάστου της ιδιότητας του γραμματέα του κόμματος με αυτή του στελέχους της κυβέρνησης, γεγονός που θα έδινε στον Άκη Τσοχατζόπουλο τη δυνατότητα να συμμετάσχει στην κυβέρνηση. Τελικά η άρση του ασυμβιβάστου δεν επετεύχθη και ο Τσοχατζόπουλος εξελέγη και πάλι Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής, επικρατώντας του Δημήτρη Τσοβόλα.[13]

Τον Οκτώβριο του 1995 το ΠΑ.ΣΟ.Κ. εισήλθε σε μία κρίσιμη περίοδο εντάσεων και εσωκομματικών τριβών, καθώς από την Κεντρική Επιτροπή παραιτήθηκε ο Δημήτρης Τσοβόλας, για να ιδρύσει λίγους μήνες αργότερα το Δημοκρατικό Κοινωνικό Κίνημα.[14][15] Επίσης, μετά την είσοδο του Άκη Τσοχατζόπουλου στην κυβέρνηση, γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής εξελέγη ο Κώστας Σκανδαλίδης. Λίγες μέρες αργότερα ο Ανδρέας Παπανδρέου εισήλθε στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο μετά από νέα κρίση της υγείας του.

1996-2004: Κυβέρνηση

Επεξεργασία
Κύρια λήμματα: Κυβέρνηση Κώστα Σημίτη Ιανουαρίου 1996, Κυβέρνηση Κώστα Σημίτη Σεπτεμβρίου 1996 και Κυβέρνηση Κώστα Σημίτη 2000

Μετά από την παραίτηση του Ανδρέα Παπανδρέου από την πρωθυπουργία στις 17 Ιανουαρίου 1996, η Κεντρική Επιτροπή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. με εισήγηση του Κώστα Σκανδαλίδη αποφάσισε τις διαδικασίες εκλογής του πρωθυπουργού από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος. Την επόμενη μέρα η κοινοβουλευτική ομάδα επέλεξε ανάμεσα στους Κώστα Σημίτη, Άκη Τσοχατζόπουλο, Γεράσιμο Αρσένη και Γιάννη Χαραλαμπόπουλο, τον Κώστα Σημίτη ως νέο πρωθυπουργό της χώρας.

Στις 23 Ιουνίου 1996 απεβίωσε ο Ανδρέας Παπανδρέου και λίγες ημέρες αργότερα διοργανώθηκε το 4ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ., με σκοπό την εκλογή νέου προέδρου. Υποψήφιοι ήταν ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, τον οποίον πρότειναν ενυπογράφως περισσότεροι από 2.000 σύνεδροι, και ο Άκης Τσοχατζόπουλος. Τελικά πρόεδρος εξελέγη ο Κώστας Σημίτης με 53,77% έναντι 46,23% του Άκη Τσοχατζόπουλου. Στην Κεντρική Επιτροπή πρώτευσε σε σταυρούς ο Γιώργος Παπανδρέου, ενώ γραμματέας εξελέγη ο Κώστας Σκανδαλίδης.[13] Με πρόεδρο τον Κώστα Σημίτη, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. νίκησε στις εθνικές εκλογές του 1996 και σχηματίστηκε εκ νέου αυτοδύναμη κυβέρνηση.

 
Ο Κώστας Σημίτης.

Το Μάρτιο του 1999 συνήλθε το 5ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Σε αυτό, ο Κώστας Σημίτης επανεξελέγη πρόεδρος, χωρίς ανθυποψήφιο, ενώ γραμματέας παρέμεινε ο Κώστας Σκανδαλίδης.[13] Στις ευρωεκλογές του ίδιου χρόνου το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ηττήθηκε από τη Νέα Δημοκρατία, στην ηγεσία της οποίας είχε αναδειχθεί ο Κώστας Καραμανλής. Ωστόσο, στις εθνικές εκλογές, τον Απρίλιο του 2000, το κόμμα βγήκε πρώτο με ποσοστό 43,79% έναντι 42,74% της Νέας Δημοκρατίας και εξέλεξε 158 βουλευτές. Ο Σημίτης ορκίστηκε πρωθυπουργός για ακόμα μία τετραετία.

Τον Οκτώβριο του 2001 διεξήχθη το 6ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ.,[16] παρουσία του παλαιστινίου ηγέτη Γιασέρ Αραφάτ και του πρωθυπουργού της Αλβανίας Ιλίρ Μέτα.[17] Ο Κώστας Σημίτης ήταν ο μοναδικός υποψήφιος για την ηγεσία του κόμματος[18] και εξελέγη με ποσοστό 71,16%.[19] Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής εξελέγη ο Κώστας Λαλιώτης. Ωστόσο, παραιτήθηκε το 2003 και τον διαδέχτηκε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.

Την ίδια χρονιά, ανεξαρτητοποιήθηκε από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. ο Στέλιος Παπαθεμελής,[20] ηγετικό στέλεχος του κόμματος και πρώην υπουργός, ιδρύοντας αργότερα τη Δημοκρατική Αναγέννηση.[21]

Η περίοδος διακυβέρνησης του Κώστα Σημίτη χαρακτηρίζεται από μία μετριοπαθή εξωτερική πολιτική ταυτόχρονα με σταδιακή ιδιωτικοποίηση του μεγάλου ελληνικού δημόσιου τομέα, στοχεύοντας σε μία οικονομική σταθερότητα σύμφωνα με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης[22]. Η δεύτερη θητεία συνοδεύτηκε από την εφαρμογή μέτρων λιτότητας, με στόχο τη μείωση του πληθωρισμού και του εθνικού χρέους, καθώς και από προσπάθειες επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών για το Κυπριακό πρόβλημα στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής[22]. Μεταξύ των σημαντικότερων επιτυχιών της θεωρείται η ένταξη της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση το 2001. Επί πρωθυπουργίας Σημίτη κατασκευάστηκαν σημαντικά διάφορα έργα υποδομής, όπως το μετρό της Αθήνας, το νέο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», η Αττική Οδός, η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου και άλλα.

Τον Ιανουάριο του 2004, ο Κώστας Σημίτης παραιτήθηκε από την ηγεσία του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Μοναδικός υποψήφιος για τη θέση ήταν ο γιος του Ανδρέα Παπανδρέου, Γιώργος. Ο Γιώργος Παπανδρέου, εκλέχθηκε πρόεδρος του κόμματος με πανελλαδική ψηφοφορία, διαδικασία που συνέβη για πρώτη φορά, στην οποία ψήφισαν περισσότεροι από 1.000.000 μέλη και φίλοι του κόμματος.[23]

2004-2009: Αντιπολίτευση

Επεξεργασία

Στις βουλευτικές εκλογές του 2004 το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έπειτα από 10,5 χρόνια διακυβέρνησης της χώρας έχασε τις εκλογές με ποσοστό 40,55% και πέρασε στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Τρείς μήνες αργότερα, στις ευρωεκλογές, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έλαβε επίσης τη δεύτερη θέση, και εξέλεξε οκτώ ευρωβουλευτές.

Εσωκομματικές εκλογές ανάδειξης προέδρου ΠΑ.ΣΟ.Κ., 2007
Υποψήφιος Ψήφοι %
Γιώργος Παπανδρέου 427.021 55,91
Ευάγγελος Βενιζέλος 291.593 38,18
Κώστας Σκανδαλίδης 43.848 5,74
Έγκυρες ψήφοι 763.674
Άκυρες ψήφοι 5.842
Λευκές ψήφοι 1.212
Σύνολο ψήφων 769.156 100
Εγγεγραμμένοι 974.666 *
  • Πηγή: pasok.gr
  • * 347.991 μέλη και 626.675 "φίλοι"

Μετά την εκλογική ήττα του 2004, το Μάρτιο του 2005 διεξήχθη το 7ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ., με σκοπό την ανασυγκρότηση του κόμματος, την επικαιροποίηση του καταστατικού και την εκλογή νέων οργάνων.[24] Γραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου, όπως μετονομάστηκε η Κεντρική Επιτροπή, εξελέγη η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου.[25] Το 2006 ο Γιώργος Παπανδρέου προχώρησε στην αναδιάρθρωση της οργανωτικής δομής του κόμματος. Στο πλαίσιο αυτό, γραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου ανέλαβε ο Νίκος Αθανασάκης.[26]

Τον Μάιο του 2007 διοργανώθηκε Προγραμματικό Συνέδριο, με σκοπό τον καθορισμό και την εξειδίκευση του προγράμματος του κόμματος.[27][28] Ωστόσο, στις πρόωρες εκλογές του ίδιου έτους ηττήθηκε και πάλι. Μετά το αρνητικό αποτέλεσμα, ο Γιώργος Παπανδρέου ζήτησε την ανανέωση της εμπιστοσύνης στο πρόσωπό του. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος ανακοίνωσε την ίδια ημέρα την υποψηφιότητά του για τη θέση του προέδρου. Επίσης υποψήφιος στις εκλογές ανάδειξης προέδρου του κόμματος, που διεξήχθησαν στις 11 Νοεμβρίου, ήταν και ο Κώστας Σκανδαλίδης.[29] Επανεξελέγη ο Γιώργος Παπανδρέου με ποσοστό 55% έναντι 38% του Ευάγγελου Βενιζέλου.[30]

Το Μάρτιο του 2008 διεξήχθη το 8ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ., μετά την εσωκομματική διαδικασία εκλογής προέδρου.[31][32] Χαρακτηριστικό σημείο του συνεδρίου ήταν το άνοιγμα του Γιώργου Παπανδρέου προς το Συνασπισμό, κάτι ωστόσο που απέκλεισε ο πρόεδρος του κόμματος Αλέξης Τσίπρας.[33] Το συνέδριο ολοκληρώθηκε με την εκλογή των μελών του Εθνικού Συμβουλίου του κόμματος, γραμματέας του οποίου επιλέχθηκε ο Γιάννης Ραγκούσης.[34]

2009-2012: Κυβέρνηση

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Κυβέρνηση Γεωργίου Α. Παπανδρέου 2009
 
Προεκλογική συγκέντρωση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στην Θεσσαλονίκη το 2009.

Στις βουλευτικές εκλογές του 2009 το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έλαβε ποσοστό 43,92% και 160 έδρες στην Βουλή, σχηματίζοντας αυτοδύναμη κυβέρνηση. Γρήγορα, οι προγραμματικές προεκλογικές δεσμεύσεις του Γιώργου Παπανδρέου αναθεωρήθηκαν, λόγω της άσχημης οικονομικής κατάστασης που μέσα σε λίγους μήνες οδήγησε στο ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης. Η κυβέρνηση υπέγραψε δανειακή σύμβαση (Μνημόνιο Αλληλοκατανόησης) με την Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τη λήψη μέτρων λιτότητας. Κατά την ψήφιση των μέτρων, διαγράφτηκαν από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματος οι βουλευτές Βασίλης Οικονόμου και Γιάννης Δημαράς, οι οποίοι ίδρυσαν αργότερα το Πανελλήνιο Άρμα Πολιτών,[35] και η Σοφία Σακοράφα, η οποία εντάχθηκε στο ΣΥ.ΡΙΖ.Α..[36][37]

Κατά καιρούς, ανεξαρτητοποιήθηκαν από την Κοινοβουλευτική Ομάδα ιστορικά και ανώτερα στελέχη, όπως ο Γιώργος Λιάνης[38] και η Μιλένα Αποστολάκη,[39] άλλοι παραιτήθηκαν από βουλευτές,[40][41] ενώ άλλοι διαγράφτηκαν, λόγω διαφοροποίησής τους σε νομοσχέδια που σχετίζονταν με το Μνημόνιο.[42] Ο Παναγιώτης Κουρουμπλής, που διαγράφτηκε για τον ίδιο λόγο,[43] ίδρυσε, μαζί με στελέχη της ευρύτερης αριστεράς και του ΠΑ.ΣΟ.Κ., την Ενωτική Κίνηση,[44] και πριν τις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου του 2012, προσχώρησε στο ΣΥ.ΡΙΖ.Α..[37][45]

 
Ο Γιώργος Παπανδρέου.

Το Νοέμβριο του 2011, η κυβέρνηση Παπανδρέου έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης.[46] Ωστόσο, λίγες ημέρες αργότερα, ο Γιώργος Παπανδρέου σε συνάντηση με τον πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας Αντώνη Σαμαρα υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια, αποφάσισαν το σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας υπό το Λουκά Παπαδήμο, για την εφαρμογή των πολιτικών λιτότητας.[47][48] Στην κυβέρνηση συμμετείχε και ο Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός.[49]

Η νέα κυβέρνηση, συμφώνησε στη σύναψη νέας δανειακής σύμβασης (2ο Μνημόνιο).[50] Αρκετοί βουλευτές του κόμματος παραιτήθηκαν από την έδρα τους εκφράζοντας τη δυσαρέσκειά τους για την οικονομική πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση,[51][52][53] ενώ την ημέρα της ψηφοφορίας στη Βουλή, 22 βουλευτές καταψήφισαν το νομοσχέδιο, με αποτέλεσμα να διαγραφούν.[54] Μεταξύ των βουλευτών που διεγράφησαν ήταν και κορυφαία στελέχη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και των κυβερνήσεων Παπανδρέου, όπως η Λούκα Κατσέλη και ο Χάρης Καστανίδης, οι οποίοι μαζί με άλλους πέντε βουλευτές ίδρυσαν την Κοινωνική Συμφωνία,[55] ενώ άλλοι πέντε από τους διαγραφέντες, προσχώρησαν στη Δημοκρατική Αριστερά.[56]

Μετά την παραίτηση του Γιώργου Παπανδρέου από τη θέση του Πρωθυπουργού, ξεκίνησαν οι διαδικασίες και για την αλλαγή ηγεσίας στο ΠΑ.ΣΟ.Κ.[57] Υποψηφιότητα για την ηγεσία του κόμματος κατέθεσαν ο Ευάγγελος Βενιζέλος,[58] ο Χρήστος Παπουτσής[59] και ο Στέφανος Τζουμάκας.[60] Στην Εθνική Συνδιάσκεψη του ΠΑ.ΣΟ.Κ., στις 12 Μαρτίου του 2012, ανακηρύχθηκε υποψήφιος πρόεδρος του κόμματος ο Ευάγγελος Βενιζέλος, καθώς ήταν ο μοναδικός ο οποίος κατάφερε να συγκεντρώσει τον απαραίτητο αριθμό υπογραφών.[61] Στις 18 Μαρτίου πραγματοποιήθηκαν οι εσωκομματικές εκλογές, οι οποίες ανέδειξαν τον Βενιζέλο, τέταρτο πρόεδρο του ΠΑ.ΣΟ.Κ..[62][63]

Η διάλυση της Βουλής, τον Απρίλιο του 2012, και η προκήρυξη εκλογών βρήκε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με 129 βουλευτές, αποδυναμωμένο και αποψιλωμένο από στελέχη.[64]

2012-2015: Συγκυβέρνηση με Ν.Δ. και ΔΗ.ΜΑ.Ρ.

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Κυβέρνηση Αντώνη Σαμαρά 2012
 
Το λογότυπο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. (2012-2015)

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έχασε τις εκλογές του Μαΐου του 2012 λαμβάνοντας 13,18% των ψήφων και τερμάτισε τρίτο, πίσω από το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. (16,78%) και τη Νέα Δημοκρατία (18,85%), εκλέγοντας μόλις 41 βουλευτές.[65] Στις επαναληπτικές εκλογές του Ιουνίου, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. πήρε και πάλι την τρίτη θέση, εκλέγοντας 33 βουλευτές. Παρ' όλα αυτά, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. συμφώνησε με τη Νέα Δημοκρατία και τη Δημοκρατική Αριστερά στο σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας, βάσει προγραμματικής συμφωνίας, για επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου (το οποίο είχε υπογράψει η προηγούμενη κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ.) και απάλυνση των δυσβάσταχτων όρων που επεβλήθησαν.[66][67] Πρωθυπουργός ορκίστηκε ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Αντώνης Σαμαράς.

Το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς, κατά τη διάρκεια ψηφοφορίας στη Βουλή για έγκριση νέου πακέτου μέτρων λιτότητας, έξι βουλευτές του κόμματος (Μπόλαρης, Κασσής, Κουτσούκος, Παραστατίδης, Γκερέκου, Σκανδαλίδης) διαγράφτηκαν από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑ.ΣΟ.Κ., καθώς διαφοροποιήθηκαν από την κομματική γραμμή υπερψήφισης των μέτρων.[68] Τρείς μήνες αργότερα, τέσσερις από αυτούς (Κασσής, Κουτσούκος, Γκερέκου, Σκανδαλίδης) επανεντάχθηκαν στην Κοινοβουλευτική Ομάδα,[69] ο Παραστατίδης συμμετείχε στην Κοινωνία Πρώτα μαζί με βουλευτές που αποχώρησαν από τη Δημοκρατική Αριστερά, και αργότερα εντάχθηκαν στο ΣΥ.ΡΙΖ.Α..[70] Την επόμενη ημέρα ανεξαρτητοποιήθηκε, με δήλωσή του, ο Μίμης Ανδρουλάκης.[71] Το Δεκέμβριο, ο Ανδρέας Λοβέρδος ίδρυσε τη Ριζοσπαστική Κίνηση Σοσιαλδημοκρατικής Συμμαχίας και διεγράφη από το ΠΑ.ΣΟ.Κ..[72] Τον Ανδρέα Λοβέρδο ακολούθησε και ο βουλευτής Δράμας, Χρήστος Αηδόνης, ο οποίος, με επιστολή του, ανεξαρτητοποιήθηκε από το ΠΑ.ΣΟ.Κ..[73]

 
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος

Το Μάρτιο του 2013 διεξήχθη το 9ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ..[74] Στη νέα Κεντρική Επιτροπή που εξελέγη, πρώτος σε σταυρούς αναδείχθηκε ο προερχόμενος από τη Νεολαία ΠΑ.ΣΟ.Κ., Νίκος Ανδρουλάκης,[75] ο οποίος εξελέγη και γραμματέας.[76]

Στις 22 Ιουνίου 2013, η Δημοκρατική Αριστερά απέσυρε τη στήριξή της, με αφορμή την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για την κατάργηση της Ε.Ρ.Τ., και το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ήταν το μόνο κόμμα, πέραν της Νέας Δημοκρατίας, που παρείχε στήριξη στην κυβέρνηση Σαμαρά. Στον ανασχηματισμό που ακολούθησε, ο πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ευάγγελος Βενιζέλος ανέλαβε Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Εξωτερικών.[77] Το Νοέμβριο, διεγράφη η βουλευτής Πέλλας, Θεοδώρα Τζάκρη, καθώς υπερψήφισε την πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης που κατέθεσε ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και στη συνέχεια εντάχθηκε σε αυτό.[70][78] Απώλειες σημειώθηκαν και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου ανεξαρτητοποιήθηκαν ο Κρίτων Αρσένης,[79] ο οποίος εντάχθηκε στο ΣΥ.ΡΙΖ.Α.,[80] και η Μαριλένα Κοππά,[81] που προσχώρησε στη Δημοκρατική Αριστερά.[82]

Εν όψει των ευρωεκλογών του 2014, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. συμμετείχε στην ίδρυση της Ελιάς, ενός συμμαχικού σχήματος μαζί με άλλες δυνάμεις της κεντροαριστεράς.[83] Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά, καθώς συγκέντρωσε 8,02% και εξέλεξε δύο ευρωβουλευτές.[84] Μετά τις ευρωεκλογές, ο Ανδρέας Λοβέρδος επανεντάχθηκε στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑ.ΣΟ.Κ.,[85] χωρίς ωστόσο να διαλυθεί η Συμφωνία για τη Νέα Ελλάδα, που είχε ιδρύσει.[86]

Τον Ιανουάριο του 2015, ο Γιώργος Παπανδρέου μαζί με επτά βουλευτές και άλλα στελέχη, αποχώρησαν από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και ίδρυσαν το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών.[87] Την ίδια περίοδο, η Άντζελα Γκερέκου προσχώρησε στη Νέα Δημοκρατία.[88]

Η διάσπαση του κόμματος, καθώς και η δυσαρέσκεια για την κυβερνητική πολιτική του 2012-2015 μείωσαν κατά πολύ τα ποσοστά του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στις βουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2015, κατατάσσοντάς το μόλις έβδομο κόμμα στη Βουλή, με ποσοστό 4,68%, που είναι και το χειρότερο στην ιστορία του, και εξέλεξε 13 βουλευτές.[89]

Ο όρος Πασοκοποίηση (Pasokification) στις Πολιτικές Επιστήμες περιγράφει την καθίζηση της ευρωπαϊκής σοσιαδημοκρατίας στην εποχή της οικονομικής κρίσης έχοντας ως βασικό παράδειγμα την αντίστοιχη εκλογική καθίζηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ.[90]

2015-2017: Αντιπολίτευση

Επεξεργασία
 
Η Φώφη Γεννηματά.
Εσωκομματικές εκλογές ανάδειξης προέδρου ΠΑ.ΣΟ.Κ., 2015
Υποψήφιος Ψήφοι %
Φώφη Γεννηματά 26.868 51,69
Ανδρέας Λοβέρδος 13.167 25,34
Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος 11.944 22,97
Έγκυρες ψήφοι 51.979 98,76
Άκυρες ψήφοι 139
Λευκές ψήφοι 270 0,43
Σύνολο ψήφων 52.388 100

Τον Ιούνιο του 2015 έλαβε χώρα το 10ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Στο Συνέδριο αποφασίστηκε η μετεξέλιξη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. σε έναν πολιτικό φορέα της ευρύτερης Κεντροαριστεράς και η εκλογή νέου προέδρου από τη βάση στις 14 Ιουνίου. Υποψηφιότητα κατέθεσαν η Φώφη Γεννηματά, ο Ανδρέας Λοβέρδος και ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος. Τέλος εξελέγησαν τα νέα μέλη της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής. Στις εκλογές για την ανάδειξη προέδρου, εκλέχθηκε η Φώφη Γεννηματά, επικρατώντας του Ανδρέα Λοβέρδου, με 51,69%.

Στις 31 Αυγούστου 2015, η πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Φώφη Γεννηματά και ο πρόεδρος της Δημοκρατικής Αριστεράς Θανάσης Θεοχαρόπουλος, ανακοίνωσαν την κοινή κάθοδο των δύο κομμάτων ενόψει των βουλευτικών εκλογών του 2015, σε κοινό συνδυασμό, με το όνομα Δημοκρατική Συμπαράταξη.[91]

Τελικά, ο συνασπισμός των κομμάτων αύξησε τα ποσοστά του συγκριτικά με τις εκλογές του Ιανουαρίου, λαμβάνοντας 6,28% και 17 έδρες, έναντι 4,68% (13 έδρες) και 0,48% (καμία έδρα) για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και τη ΔΗΜ.ΑΡ., αντίστοιχα. Μία από τις έδρες κατέλαβε ο Θανάσης Θεοχαρόπουλος, ενώ τις υπόλοιπες 16 το ΠΑ.ΣΟ.Κ.[92]

Στις 14 Ιανουαρίου 2016 διαγράφτηκε από την Κοινοβουλευτική Ομάδα, με απόφαση της προέδρου, ο βουλευτής Λακωνίας Λεωνίδας Γρηγοράκος ύστερα από δηλώσεις του υπέρ του νέου προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκου Μητσοτάκη,[93] ενώ μετά από ένα χρόνο επανεντάχθηκε και πάλι στο ΠΑ.ΣΟ.Κ.[94] Επίσης, δύο βουλευτές εκλεγμένοι με το Ποτάμι, ο βουλευτής Ροδόπης Ιλχάν Αχμέτ και ο βουλευτής Λάρισας, Κωνσταντίνος Μπαργιώτας προσχώρησαν στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. και στην Κ.Ο. της Δημοκρατικής Συμπαράταξης.[95][96]

2017 - σήμερα: ΠΑ.ΣΟ.Κ. - Κίνημα Αλλαγής

Επεξεργασία

Τον Ιούλιο του 2017 η πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Φώφη Γεννηματά, από το βήμα του συνεδρίου της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός νέου ενιαίου κεντροαριστερού φορέα στην Ελλάδα πριν από το τέλος του έτους, με εκλογή προέδρου από τη βάση.[97] Στις διεργασίες συγκρότησης του νέου φορέα συμμετείχαν τα κόμματα που συγκροτούσαν τη Δημοκρατική Συμπαράταξη και το Ποτάμι.[98]

 
Ο Νίκος Ανδρουλάκης.

Στις εκλογές που διεξήχθησαν για την ανάδειξη του επικεφαλής του νέου κόμματος, νικήτρια αναδείχθηκε η Φώφη Γεννηματά, επικρατώντας του ευρωβουλευτή του κόμματος, Νίκου Ανδρουλάκη, με 56,75% στον 2ο γύρο.[99] Το νέο κόμμα ονομάστηκε Κίνημα Αλλαγής, του οποίου το ΠΑ.ΣΟ.Κ. αποτελεί συνιστώσα.[100]

Στην πρώτη εκλογική αναμέτρηση που συμμετείχε, στις ευρωεκλογές του ίδιου έτους, το Κίνημα Αλλαγής έλαβε την τρίτη θέση, με ποσοστό 7,72%, εκλέγοντας δύο ευρωβουλευτές προερχόμενους από το ΠΑ.ΣΟ.Κ.,[101] ενώ στις πρόωρες εκλογές του ίδιου έτους έλαβε 8,10% και εξέλεξε 22 βουλευτές, εκ των οποίων οι 19 ανήκουν στο ΠΑ.ΣΟ.Κ..[102]

Το Νοέμβριο του 2019 έλαβε χώρα το 11ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ., με σκοπό την παράταση της θητείας της προέδρου, Φώφης Γεννηματά, μέχρι το 2021, ενώ αποφασίστηκε η αντιστοίχιση των οργάνων του Κινήματος Αλλαγής με αυτά του ΠΑ.ΣΟ.Κ., εφόσον τα μέλη που τα αποτελούν ανήκουν στο κόμμα.[103][104]

Τον Οκτώβριο του 2021 ξεκίνησαν οι διαδικασίες εκλογής πρόεδρου του Κινήματος Αλλαγής και του ΠΑ.ΣΟ.Κ.,[105] με κύριους υποψηφίους τη Φώφη Γεννηματά,[106] το Νίκο Ανδρουλάκη[107] και τον Ανδρέα Λοβέρδο.[108] Ωστόσο, αιφνιδίως, η Γεννηματά απέσυρε την υποψηφιότητά της για λόγους υγείας[109][110] και λίγες ημέρες αργότερα απεβίωσε από καρκίνο.[111][112] Η διαδικασία συνεχίστηκε με την προσθήκη νέων υποψηφίων (Γερουλάνος,[113] Χρηστίδης[114]). Τελικά, στον δεύτερο γύρο των εκλογών, πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής και του ΠΑ.ΣΟ.Κ. αναδείχθηκε ο Νίκος Ανδρουλάκης, έναντι του Γιώργου Παπανδρέου, με ποσοστό 67,60%.[115] Στις εσωκομματικές εκλογές του 2024, ο Νίκος Ανδρουλάκης επανεξελέγη, επικρατώντας του Χάρη Δούκα.

Λαϊκή κουλτούρα

Επεξεργασία

Σύμφωνα με αρκετούς επικοινωνιολόγους, οι φράσεις «Εποχές ΠΑΣΟΚ» και τα «Χρόνια του ΠΑΣΟΚ» που ακούγονται συχνά, έχουν ταυτιστεί και έχουν διεισδύσει στο συλλογικό υποσυνείδητο με εποχές ευμάρειας και αφθονίας αγαθών[116] πριν από την οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2009, με τάση εξιδανίκευσης του παρελθόντος, και όχι τόσο στην επιστροφή του κόμματος στην εξουσία.[117]

Αποτελέσματα εκλογών

Επεξεργασία

Βουλή των Ελλήνων

Επεξεργασία
Έτος Αρχηγός κόμματος Αριθμός ψήφων Ποσοστό ψήφων Έδρες Θέση
1974 Ανδρέας Παπανδρέου 666.413 13,58%
12 / 300
 3ο κόμμα
Αντιπολίτευση
1977 Ανδρέας Παπανδρέου 1.300.025 25,34%
93 / 300
 Αξιωματική
αντιπολίτευση
1981 Ανδρέας Παπανδρέου 2.726.309 48,06%
172 / 300
 Κυβέρνηση
1985 Ανδρέας Παπανδρέου 2.916.735 45,83%
161 / 300
 Κυβέρνηση
1989 Ι Ανδρέας Παπανδρέου 2.551.518 39,13%
125 / 300
 Αξιωματική
αντιπολίτευση
1989 ΙΙ Ανδρέας Παπανδρέου 2.724.334 40,67%
128 / 300
 Οικουμενική
Κυβέρνηση
1990 Ανδρέας Παπανδρέου 2.543.042 38,61%
123 / 300
 Αξιωματική
αντιπολίτευση
1993 Ανδρέας Παπανδρέου 3.234.777 46,88%
170 / 300
 Κυβέρνηση
1996 Κώστας Σημίτης 2.813.245 41,49%
162 / 300
 Κυβέρνηση
2000 Κώστας Σημίτης 3.007.596 43,79%
158 / 300
 Κυβέρνηση
2004 Γιώργος Παπανδρέου 3.003.920 40,55%
117 / 300
 Αξιωματική
αντιπολίτευση
2007 Γιώργος Παπανδρέου 2.727.279 38,10%
102 / 300
 Αξιωματική
αντιπολίτευση
2009 Γιώργος Παπανδρέου 3.012.542 43,92%
160 / 300
 Κυβέρνηση
Κυβέρνηση
συνεργασίας
2012 Ι Ευάγγελος Βενιζέλος 833.452 13,18%
41 / 300
 3ο κόμμα
2012 ΙΙ Ευάγγελος Βενιζέλος 756.024 12,28%
33 / 300
 Κυβέρνηση
Συνεργασίας
2015 Ι Ευάγγελος Βενιζέλος 289.469 4,68%
13 / 300
 7ο κόμμα
Αντιπολίτευση
2015 ΙΙ Φώφη Γεννηματά 341.732
(ΔΗ.ΣΥ.) 		6,29%
(ΔΗ.ΣΥ.)
16 / 300
 4ο κόμμα
Αντιπολίτευση
2019 Φώφη Γεννηματά 457.623
(Κίνημα Αλλαγής) 		8,10%
(Κίνημα Αλλαγής)
19 / 300
 3ο κόμμα
Αντιπολίτευση
2023 Ι Νίκος Ανδρουλάκης 676.165
(ΠΑ.ΣΟ.Κ. - ΚΙΝ.ΑΛ.) 		11,46%
(ΠΑ.ΣΟ.Κ. - ΚΙΝ.ΑΛ.)
40 / 300
 3ο κόμμα
2023 ΙΙ Νίκος Ανδρουλάκης 617.487
(ΠΑ.ΣΟ.Κ. - ΚΙΝ.ΑΛ.) 		11,84%
(ΠΑ.ΣΟ.Κ. - ΚΙΝ.ΑΛ.)
31 / 300
 3ο κόμμα
Αντιπολίτευση

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Επεξεργασία
Έτος Αρχηγός κόμματος Αριθμός ψήφων Ποσοστό ψήφων Έδρες Θέση Ομάδα
1981 Ανδρέας Παπανδρέου 2.278.030 40,12%
10 / 24
 1η S&D
1984 Ανδρέας Παπανδρέου 2.476.491 41,58%
10 / 24
 1η S&D
1989 Ανδρέας Παπανδρέου 2.352.271 35,96%
9 / 24
 2η S&D
1994 Ανδρέας Παπανδρέου 2.458.619 37,64%
10 / 25
 1η S&D
1999 Κώστας Σημίτης 2.115.844 32,91%
9 / 25
 2η S&D
2004 Γιώργος Παπανδρέου 2.083.327 34,03%
8 / 24
 2η S&D
2009 Γιώργος Παπανδρέου 1.878.859 36,64%
8 / 22
 1η S&D
2014 Ευάγγελος Βενιζέλος 458.514
(Ελιά) 		8,02%
(Ελιά)
2 / 21
 4η S&D
2019 Φώφη Γεννηματά 436.726
(Κίνημα Αλλαγής) 		7,72%
(Κίνημα Αλλαγής)
2 / 21
 3η S&D
2024 Νίκος Ανδρουλάκης 508.399
(ΠΑ.ΣΟ.Κ. - ΚΙΝ.ΑΛ.) 		12,79%
(ΠΑ.ΣΟ.Κ. - ΚΙΝ.ΑΛ.)
3 / 21
 3η S&D

Διατελέσαντες πρόεδροι

Επεξεργασία

Οι διατελέσαντες πρόεδροι του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος είναι οι εξής:

# Πρόεδρος Εικόνα Θητεία Πρωθυπουργός
1 Ανδρέας
Παπανδρέου 		  3 Σεπτεμβρίου 1974 23 Ιουνίου 1996† 1981-1989
1993-1996
2 Κώστας
Σημίτης 		  30 Ιουνίου 1996 8 Φεβρουαρίου 2004 1996-2004
3 Γιώργος
Παπανδρέου 		  8 Φεβρουαρίου 2004 18 Μαρτίου 2012 2009-2011
4 Ευάγγελος
Βενιζέλος 		  18 Μαρτίου 2012 14 Ιουνίου 2015 -
5 Φώφη
Γεννηματά 		  14 Ιουνίου 2015 25 Οκτωβρίου 2021† -
6 Νίκος
Ανδρουλάκης 		  12 Δεκεμβρίου 2021 εν ενεργεία -

Πτέρυγα νεολαίας

Επεξεργασία

Η Νεολαία ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι η οργάνωση νεολαίας του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος που ιδρύθηκε το 1974. Η οργάνωση εμφορείται από τις αρχές του δημοκρατικού σοσιαλισμού, της ειρήνης, της δημοκρατίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης. Η Νεολαία ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι η κάτοχος της αιματοβαμμένης σημαίας του Πολυτεχνείου.[118][119]

Αναπόσπαστο κομμάτι της Νεολαίας ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι η Πανελλήνια Αγωνιστική Σπουδαστική Παράταξη (Π.Α.Σ.Π.) στα Πανεπιστήμια και η μαθητική οργάνωση Πανελλήνια Αγωνιστική Μαθητική Κίνηση (Π.Α.Μ.Κ.).

Συνδικαλιστική παράταξη

Επεξεργασία

Η Πανελλήνια Συνδικαλιστική Κίνηση Εργαζομένων (ΠΑ.Σ.Κ.Ε.) αποτελεί συνδικαλιστική οργάνωση, προσκείμενη στο ΠΑΣΟΚ. Ιδρύθηκε το 1977 και αποτελείται από περίπου 22.000 εγγεγραμμένα μέλη. Στο πρόσφατο συνέδριο της ΓΣΕΕ, εξασφάλισε 19 έδρες, ενισχυμένη κατά δύο,[120] εν αντιθέσει με της ΑΔΕΔΥ, μόλις 16.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑
  2. ↑
  3. ↑ 3,0 3,1 «Andreas Papandreou | Encyclopedia.com». www.encyclopedia.com. Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2023. 
  4. ↑ . Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα https://www.britannica.com/topic/Panhellenic-Socialist-Movement. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2023.  Missing or empty |title= (βοήθεια)
  5. ↑ «Greek PM Falls Short in First Round Presidential Vote». VOA News. Reuters. 17 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2017. 
  6. ↑ Χαραλαμπόπουλος, Γιάννης. Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η εποχή του: Βιογραφικό σχεδίασμα, μελετήματα και μαρτυρίες (τόμος 1). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. σελ. 237. ISBN 960-442-391-6. 
  7. ↑ Φραντζής, Γιώργος. Η εθνική ιδέα στην Ελλάδα την δεκαετία του 1980 και η επανάκαμψη της "εθνικοφροσύνης". Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. σελ. 199-216. ISBN 978-960-02-3963-8. 
  8. ↑ Μ. Σπουρδαλάκης, ΠΑΣΟΚ Δομή, εσωκομματικές κρίσεις και συγκέντρωση εξουσίας, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1988.
  9. ↑ Η άνοδος και η πτώση του κινήματος που θα άλλαζε την Ελλάδα
  10. ↑ «Από το «Κίνημα» στο «Κόμμα»». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2023. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Έμειναν με το κόμμα στο χέρι
  12. ↑ Η ιστορία της οικογένειας Παναγούλη
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 Τα 6 Συνέδρια του ΠαΣοΚ Οι νικητές και οι ηττημένοι
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 «Αντάρτες» ιδρυτές νέων πολιτικών κομμάτων στη Μεταπολίτευση
  15. ↑ Εμειναν με το κόμμα στο χέρι
  16. ↑ Την έναρξη του 6ου Συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ κήρυξε ο Κ.Σκανδαλίδης
  17. ↑ Ο Αραφάτ στο βήμα του Συνεδρίου – Χαιρετισμοί από ξένες αντιπροσωπείες
  18. ↑ Μοναδικός υποψήφιος για πρόεδρος του Κινήματος ο Κώστας Σημίτης
  19. ↑ Πανηγυρική επανεκλογή Σημίτη με ποσοστό 71,16%
  20. ↑ Ανεξαρτητοποιήθηκε ο Παπαθεμελής[νεκρός σύνδεσμος]
  21. ↑ Δημοκρατική Αναγέννηση, το όνομα του κόμματος του Στέλιου Παπαθεμελή
  22. ↑ 22,0 22,1 "Konstantinos Simitis." Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online
  23. ↑ Το ΠΑΣΟΚ (ποτέ δεν) πεθαίνει
  24. ↑ Αρχίζει την Πέμπτη το 7ο τακτικό συνέδριο του ΠΑΣΟΚ
  25. ↑ Η Μ. Ξενογιαννακοπούλου Γραμματέας του ΠΑΣΟΚ[νεκρός σύνδεσμος]
  26. ↑ Ο Νίκος Αθανασάκης γραμματέας του ΠΑΣΟΚ – Τα μέλη του νέου Πολιτικού Συμβουλίου
  27. ↑ Συνέδριο νέας εποχής για το ΠαΣοΚ
  28. ↑ ΠΑΣΟΚ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
  29. ↑ Τρίτος πόλος ο Σκανδαλίδης
  30. ↑ Καθαρή νίκη Γ.Παπανδρέου στις εκλογές για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ
  31. ↑ Χειροκροτήματα και μάχη για τις θέσεις
  32. ↑ Συνέδριο υπέρβασης ή κρίσης
  33. ↑ Ανοιγμα Παπανδρέου προς τον Συνασπισμό
  34. ↑ Ο Γιάννης Ραγκούσης νέος γραμματέας του ΠΑΣΟΚ
  35. ↑ ««Πανελλήνιο Αρμα Πολιτών» το νέο κόμμα υπό τον Γ. Δημαρά». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Σεπτεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2018. 
  36. ↑ Εκτός ΚΟ ΠΑΣΟΚ Γ. Δημαράς-Σ. Σακοράφα-Β. Οικονόμου
  37. ↑ 37,0 37,1 Σακοράφα και Κουρουμπλής εντάχθηκαν στην Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ
  38. ↑ Ανεξαρτητοποιήθηκε ο Γιώργος Λιάνης
  39. ↑ Ανεξάρτητη βουλευτής η Μιλένα Αποστολάκη
  40. ↑ Σοκ από τις παραιτήσεις Φλωρίδη και Νασιώκα
  41. ↑ Παραιτήθηκε ο Ρομπόπουλος – Το πρώτο «όχι» της Λούκα για το άρθρο 37
  42. ↑ Εκτός ΚΟ ΠΑΣΟΚ ο Ευάγγελος Παπαχρήστος
  43. ↑ Διαγραφή για τον Κουρουμπλή μετά το «όχι» στο Μεσοπρόθεσμο
  44. ↑ «Ενωτική Κίνηση: σχέδιο στον αντίποδα του μνημονίου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2019. 
  45. ↑ Με τον ΣΥΡΙΖΑ «κατεβαίνουν» Κουρουμπλής, Μητρόπουλος, Κοτζιάς
  46. ↑ Πήρε ψήφο εμπιστοσύνης η κυβέρνηση
  47. ↑ Καταρχήν συμφωνία στη συνάντηση Παπούλια - Παπανδρέου - Σαμαρά
  48. ↑ Λουκάς Παπαδήμος: χρειαζόμαστε ενότητα, συνεννόηση και σύνεση
  49. ↑ Η νέα κυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου
  50. ↑ Συμφώνησαν οι πολιτικοί αρχηγοί στα νέα μέτρα
  51. ↑ Παραιτήθηκε ο βουλευτής Αρτας του ΠΑΣΟΚ Παύλος Στασινός
  52. ↑ Παραιτήθηκαν οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ Πέμη Ζούνη και Δ. Βαρβαρίγος
  53. ↑ Παραιτήθηκε η βουλευτής του ΠαΣοΚ Μάγια Τσόκλη
  54. ↑ Διαγραφές 45 βουλευτών που δεν συντάχθηκαν στη γραμμή για το Μνημόνιο
  55. ↑ "Κοινωνική Συμφωνία" το νέο κόμμα από Κατσέλη και Καστανίδη
  56. ↑ Στη ΔΗΜΑΡ πέντε διαγραφέντες του ΠΑΣΟΚ
  57. ↑ Αβέβαιο το μέλλον Παπανδρέου στο ΠΑΣΟΚ
  58. ↑ «Εντός της ημέρας η ανακοίνωση της υποψηφιότητας Βενιζέλου για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2018. 
  59. ↑ Υποψηφιότητα Παπουτσή για την προεδρία στο ΠΑΣΟΚ
  60. ↑ Υποψήφιος πρόεδρος του ΠαΣοΚ ο Στέφανος Τζουμάκας
  61. ↑ Μοναδικός υποψήφιος για την ηγεσία του ΠαΣοΚ ο Βενιζέλος
  62. ↑ «ΠΑΣΟΚ: Κάλπες για την ανάδειξη νέου προέδρου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Σεπτεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2018. 
  63. ↑ «Τα ηνία του ΠΑΣΟΚ ανέλαβε ο Ευ. Βενιζέλος». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Σεπτεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2018. 
  64. ↑ Βουλή των Ελλήνων - Τελευταία σύνθεση ολομέλειας ΙΓ΄ Περιόδου (04/10/2009 - 11/04/2012)
  65. ↑ Αποτελέσματα Εθνικών Εκλογών 2012, από το Υπουργείο Εσωτερικών, 7 Μαΐου 2012. Αρχειοθετήθηκε 17/6/2017.
  66. ↑ Σημεία προγραμματικής σύγκλισης μεταξύ των τριών πολιτικών αρχηγών που συμμετέχουν στην Κυβέρνηση[νεκρός σύνδεσμος]
  67. ↑ Τα 14 σημεία των προγραμματικών δεσμεύσεων της κυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ
  68. ↑ Οι αντάρτες του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ που καταψήφισαν το "Μνημόνιο 3" και διαγράφηκαν
  69. ↑ Επιστρέφουν στο ΠΑΣΟΚ, Σκανδαλίδης, Κουτσούκος, Κασσής και Γκερέκου
  70. ↑ 70,0 70,1 «Μακρή, Τζάκρη, Παραστατίδης, Βουδούρης, Τεκτονίδου υποψήφιοι με τον ΣΥΡΙΖΑ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2018. 
  71. ↑ Ανεξαρτητοποιήθηκε ο Μίμης Ανδρουλάκης
  72. ↑ Διεγράφη από το ΠΑΣΟΚ ο Ανδρέας Λοβέρδος – Βενιζέλος: Αρκετά σε ανέχτηκα
  73. ↑ Ανεξαρτητοποιήθηκε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Χρήστος Αηδόνης
  74. ↑ ΠαΣοΚ: Μήνυμα ανανέωσης έστειλε το 9ο Συνέδριο
  75. ↑ ΠαΣοΚ: Εξελέγη η Κεντρική Πολιτική Επιτροπή - Πρώτος ο Νίκος Ανδρουλάκης
  76. ↑ Νέος γραμματέας του ΠΑΣΟΚ ο Νίκος Ανδρουλάκης - εκπλήξεις στο Πολιτικό Συμβούλιο
  77. ↑ Ορκίστηκε η νέα κυβέρνηση ΝΔ και ΠΑΣΟΚ – Ποιοι είναι οι νέοι υπουργοί και ποιοι έμειναν εκτός
  78. ↑ Το "Ναι" της Θεοδώρας Τζάκρη και η διαγραφή της από το Βενιζέλο
  79. ↑ Παραιτήθηκε ο ευρωβουλευτής Κρίτων Αρσένης από το ΠαΣοΚ
  80. ↑ Στο ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ ο Κρίτων Αρσένης
  81. ↑ Ανεξάρτητη η Μαριλένα Κοππά
  82. ↑ Στη ΔΗΜΑΡ προσχώρησε η Μαριλένα Κοππά
  83. ↑ «Ιδρυτική διακήρυξη της Ελιάς: «Είμαστε προωθητική δύναμη αλλαγής, παράταξη αλληλεγγύης και ελπίδας»». Τα Νέα. 08/03/2014. http://www.tanea.gr/news/politics/article/5094867/idrytikh-diakhryksh-ths-elias-eimaste-prowthhtikh-dynamh-allaghs-parataksh-allhleggyhs-kai-elpidas/. Ανακτήθηκε στις 17 August 2014. 
  84. ↑ «Υπουργείο Εσωτερικών - Ευρωεκλογές 2014: Επίσημα αποτελέσματα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2018. 
  85. ↑ «Επέστρεψε στην ΚΟ του ΠΑΣΟΚ ο Ανδρέας Λοβέρδος». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2019. 
  86. ↑ Αισιόδοξος για νέο Κεντροαριστερό σχήμα ο Λοβέρδος[νεκρός σύνδεσμος]
  87. ↑ Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών, το κόμμα του Γιώργου Παπανδρέου
  88. ↑ Οριστικά με τη ΝΔ υποψήφια στην Κέρκυρα η Άντζελα Γκερέκου
  89. ↑ «Οι δεκατρείς βουλευτές που εκλέχθηκαν με το ΠΑΣΟΚ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2023. 
  90. ↑ James Doran, "5 Things You Need to Know About ‘Pasokification’", novaramedia.com, 28-1-2015. Μιχάλης Τσιντσίνης, "Pasokification, η καθίζηση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας", Η Καθημερινή, 12-3-2018. Νίκος Χατζηγιαννάκης, "ΠΑΣΟΚοποίηση - PASOKification", tvxs.gr, 25-3-2018.
  91. ↑ Δημοκρατική Συμπαράταξη, το κοινό ψηφοδέλτιο ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ
  92. ↑ «Αυτοί είναι οι 17 βουλευτές της Δημοκρατικής Συμπαράταξης». newsit.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2015. 
  93. ↑ Διαγραφή Γρηγοράκου από Γεννηματά
  94. ↑ Ο Λεωνίδας Γρηγοράκος επιστρέφει στη Δημοκρατική Συμπαράταξη
  95. ↑ «Σε ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ κι επισήμως ο Ιλχάν Αχμέτ μετά την αποχώρηση από το Ποτάμι». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2017. 
  96. ↑ Στη Δημοκρατική Συμπαράταξη ο Μπαργιώτας
  97. ↑ «Συνέδριο Δημοκρατικής Συμπαράταξης - Φ. Γεννηματά: Εκλογή προέδρου τον Οκτώβριο και ιδρυτικό συνέδριο τον Δεκέμβριο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2019. 
  98. ↑ «Ο Στ. Θεοδωράκης υποψήφιος για ένα «ανοιχτό κέντρο»». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2023. 
  99. ↑ Εκλογές Κεντροαριστεράς: Θριαμβευτική νίκη Γεννηματά
  100. ↑ ««Κίνημα Αλλαγής» το όνομα του νέου φορέα της Κεντροαριστεράς». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2018. 
  101. ↑ «Υπουργείο Εσωτερικών - Ευρωεκλογές 2019: Επίσημα αποτελέσματα». Υπουργείο Εσωτερικών. Ανακτήθηκε στις 26 Μαΐου 2019. 
  102. ↑ «Αποτελέσματα εθνικών εκλογών Ιουλίου 2019». Υπουργείο Εσωτερικών. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2019. 
  103. ↑ Αυτή είναι η νέα ηγεσία του ΠΑΣΟΚ: Φώφη Πρόεδρος, Χριστοδουλάκης Γραμματέας, Χρηστίδης εκπρόσωπος Τύπου
  104. ↑ Το ΠΑΣΟΚ «συγχρονίζεται» με το ΚΙΝΑΛ με τροποποίηση του καταστατικού του
  105. ↑ ΚΙΝΑΛ: Όλα όσα αποφάσισε η Κεντρική Επιτροπή για τις εκλογές
  106. ↑ Γεννηματά: Δεν μου αρκεί το 8%, θα είμαι ξανά υποψήφια το 2021
  107. ↑ ΚΙΝΑΛ: Υποψήφιος για την ηγεσία ο Ν. Ανδρουλάκης
  108. ↑ A. Λοβέρδος: Θα διεκδικήσω την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ
  109. ↑ Αποσύρεται η Φώφη Γεννηματά από την διαδικασία εκλογής του ΚΙΝΑΛ
  110. ↑ Φώφη Γεννηματά: Αποσύρεται από την κούρσα εκλογής Προέδρου στο ΚΙΝΑΛ - Εισήχθη στο νοσοκομείο
  111. ↑ «Έφυγε από τη ζωή η Φώφη Γεννηματά». ProtoThema. 25 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2021. 
  112. ↑ Newsroom (25 Οκτωβρίου 2021). «Πέθανε η Φώφη Γεννηματά - Έδωσε γενναία μάχη με τον καρκίνο». CNN.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2021. 
  113. ↑ Κάτζου, Αμαλία (14 Οκτωβρίου 2021). «Υποψήφιος για την προεδρία του ΚΙΝΑΛ ο Παύλος Γερουλάνος». Newsbomb. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2021. 
  114. ↑ «ΚΙΝΑΛ: Στην κούρσα για την ηγεσία και ο Παύλος Χρηστίδης». ProtoThema. 15 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2021. 
  115. ↑ Εκλογές ΚΙΝΑΛ – Τα τελικά αποτελέσματα: Με 67,6% εξελέγη ο Νίκος Ανδρουλάκης
  116. ↑ «Το… εφτάψυχο ΠΑΣΟΚ και ο χαμός στα social». Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2023. 
  117. ↑ «Το brand «ΠΑΣΟΚ» πουλάει ακόμη -Γιατί γίνονται viral τα νοσταλγικά συνθήματα [εικόνες]». Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2023. 
  118. ↑ Η ιστορία της ματωμένης σημαίας του Πολυτεχνείου
  119. ↑ Πως και γιατί η ΠΑΣΠ κρατά την ιστορική σημαία του Πολυτεχνείου
  120. ↑ «ΓΣΕΕ: Πρώτη η ΠΑΣΚΕ, δεύτερο το ΠΑΜΕ στις εκλογές». Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2023. 

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Βερναρδάκης Χ., Η ίδρυση, η εξέλιξη και η μετεξέλιξη του ΠΑΣΟΚ: από το «κόμμα μαζών» στο «κόμμα του κράτους», 2004.
  • Ελευθερίου Κώστας, Τάσσης Χρύσανθος, ΠΑΣΟΚ, η άνοδος και η πτώση (;) ενός ηγεμονικού κόμματος, εκδ. Σαββάλας, 2013.
  • Ζαφειρόπουλος Κ. και Μαραντζίδης Ν., «Εκλογικές μεταβολές στην κοινωνική βάση του Νέου ΠΑΣΟΚ: διεύρυνση του εκλογικού ακροατηρίου και ρωγμές στον σκληρό πυρήνα», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, 14, (1999), σελ. 24-49.
  • Μιχαλόπουλος, Δημήτρης, Το DNA του ΠΑΣΟΚ και των άλλων δημοκρατικών δυνάμεων, Αθήνα: "Λόγχη", 2019, ISBN 978-960-6804-67-0.
  • Πανταζόπουλος Ανδρέας, Με τους πολίτες κατά του λαού: Το ΠΑΣΟΚ της νέας εποχής, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 2006.
  • Παππάς, Τ., Σ., Το χαρισματικό κόμμα. ΠΑΣΟΚ, Παπανδρέου, Εξουσία, εκδ. Πατάκης, 2009.
  • Παππάς Τάκης, «Κομματική κρίση και έλλειμμα ηγεσίας: Το ΠΑΣΟΚ ανάμεσα σε δύο ήττες, 2004-2007», Επιστήμη και Κοινωνία, τ/χ19 (2008), σελ. 179-190.
  • Παππάς Τάκης, «Το φαινόμενο ΠΑΣΟΚ: Τι ξέρουμε, τι μένει να μάθουμε;» στο: Μανώλης Αλεξάκης και Αλέξανδρος Αφουξενίδης (επιμ.), Η σύγχρονη πολιτική κοινωνιολογία στη Ελλάδα, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα, σελ. 55-82.
  • Σπουρδαλάκης, Μ., ΠΑΣΟΚ. Κόμμα, κράτος, κοινωνία, εκδ. Πατάκης, 1998.
  • Σπουρδαλάκης Μιχάλης, ΠΑΣΟΚ. Δομή, εσωκομματικές κρίσεις και συγκέντρωση εξουσίας, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1988.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Πανελλήνιο_Σοσιαλιστικό_Κίνημα&oldid=10817189"