Πάπας Ιωάννης Ι΄
Ο Πάπας Ιωάννης Ι΄ (πέθανε στις 29 Μαΐου 928) ήταν Πάπας της Ρώμης και κυβερνήτης στα Παπικά Κράτη από τον Μάρτιο του 914 μέχρι τον θάνατο του. Τον Ιωάννη Α΄ υποστήριξαν οι Κόμητες του Τούσκουλου και προσπάθησε να ενοποιήσει όλη την Ιταλία σε ένα βασίλειο υπό την ηγεσία του Βερεγγάριου του Φριουλί που νίκησε τους Σαρακηνούς στην "μάχη του Γκαριγκλιάνο".[1] Τελικά ήρθε σε σύγκρουση με την κόρη των κομήτων Μαροζία η οποία τον καθαίρεσε, τον φυλάκισε και τον δολοφόνησε. Τα χρόνια της διακυβέρνησής του αποτέλεσαν τμήμα της περιόδου που αποκαλείται Saeculum obscurum («Σκοτεινή εποχή») στην ιστορία της Παποσύνης.
| Πάπας Ιωάννης Ι΄ | |
|---|---|
 | |
| Από | Μάρτιος 914 |
| Έως | Μάιος 928 |
| Προκάτοχος | Λάνδων |
| Διάδοχος | Λέων ΣΤ΄ |
| Προσωπικά στοιχεία | |
| Γέννηση | Παπικά Κράτη |
| Θάνατος | Ιούνιος 928 Ρώμη, Παπικά Κράτη |
Πρώτα χρόνια
ΕπεξεργασίαΟ Ιωάννης Ι΄ γεννήθηκε στο Μπόργκο Τοσσινιάνο κατά μήκος του ποταμού Σαντέρνο, το όνομα του πατέρα του ήταν Ιωάννης.[2][3] Ο επίσκοπος Πέτρος Δ΄ της Μπολόνια τον διόρισε διάκονο, τον εμπιστεύτηκε η Θεοδώρα Α΄ του Τούσκουλου, σύζυγος του ισχυρότερου ευγενούς της Ρώμης Θεοφύλακτου Α΄ του Τούσκουλου, ήτο και ο ίδιος συγγενής της Θεοδώρας.[4] Ο Λιουτπράνδος της Κρεμόνας έγραψε ότι σε μια επίσκεψη του στην Ρώμη ο Ιωάννης έγινε εραστής της.[5] Ο Τζοχάν Πίτερ Κιρς έγραψε ωστόσο "Αυτή η δήλωση απορρίπτεται ως συκοφαντική, ο Λιουτπράνδος που έζησε 50 χρόνια αργότερα μισούσε τους Ρωμαίους της εποχής του και έγραφε μόνιμα εναντίον όλων, η Θεοδώρα ήταν μεγάλη σε ηλικία και άλλοι συγγραφείς όπως Βούλγαροι την επαινούν για την ηθική της".[4] Με την βοήθεια της Θεοδώρας ο Ιωάννης ορίστηκε διάδοχος του Πέτρου στην επισκοπή της Μπολόνια, τότε δημιουργήθηκε κατά τύχη η αρχιεπισκοπή της Ραβέννας.[3][6] Ο Πάπας Σέργιος Γ΄ που ήταν επίσης πιστός φίλος της Θεοδώρας και του συζύγου της τον όρισε αρχιεπίσκοπο της Ραβέννας, θέση στην οποία παρέμεινε οκτώ χρόνια. Το διάστημα αυτό αγωνίστηκε σκληρά για να ανατραπεί ο Λουδοβίκος ο Τυφλός και να οριστεί νέος αυτοκράτορας ο Βερεγγάριος του Φριουλί που διεκδικούσε το Μεσαιωνικό Βασίλειο της Ιταλίας.[3] Όταν πέθανε ο Πάπας Λάνδων μια μεγάλη ομάδα της Ρωμαϊκής αριστοκρατίας υπό την ηγεσία του Θεοφύλακτου Α΄ του Τούσκουλου ζήτησε τον Ιωάννη να έρθει στην Ρώμη για να αναλάβει την κενή παπική θέση. Ο Λιουτπράνδος αναφέρει ότι η πρόσκληση έγινε με προτροπή της Θεοδώρας που ήθελε να δει τον ερωμένο της νέο Πάπα. Ο πραγματικός λόγος ωστόσο για την μεταφορά του από την Ραβέννα στην Ρώμη ήταν η σφοδρή αντίθεση του Θεοφύλακτου σε όλες τις επιλογές του Πάπα Φορμόζου. Με δεδομένο ότι η αλλαγή έδρας αποτελούσε παραβίαση του κοινωνικού δικαίου και των διατάξεων της Συνόδου του Λατερανού (769) ο διορισμός του Ιωάννη επικρίθηκε σκληρά από τους σύγχρονους συγγραφείς.[7] Ο Ιωάννης Ι΄ τηρούσε ωστόσο με πίστη τις εντολές του προστάτη του Θεοφύλακτου όσο τουλάχιστον ζούσε.
Πόλεμος με Σαρακηνούς
Επεξεργασία
Το πρώτο πρόβλημα που αντιμετώπισε ο Ιωάννης Ι΄ ήταν το φυλάκιο που διατηρούσαν οι Σαρακηνοί στον ποταμό Γκαριγκλιάνο το οποίο χρησιμοποιούσαν ως βάση για να λεηλατήσουν τις επαρχίες της Ιταλίας. Ο Λανδούλφος Α΄ του Μπενεβέντο του έδωσε συμβουλή να ζητήσει βοήθεια από την Βυζαντινή αυτοκρατορία και τον Αλμπέρικ Α΄ του Σπολέτο.[8] Ο Ιωάννης Ι΄ έστειλε απεσταλμένους στον Βερεγγάριο και στην Κωνσταντινούπολη με στόχο να συγκεντρώσει στρατιωτική βοήθεια εναντίον των Σαρακηνών. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία μιας ισχυρής στρατιωτικής συμμαχίας η οποία θα είναι προάγγελος στις Σταυροφορίες που θα ξεκινήσουν τον επόμενο αιώνα. Ο Βυζαντινός Στρατηγός του Μπάρι Νικόλαος Επιγίγγλης ενώθηκε με άλλους νότιους πρίγκιπες όπως ο Λανδούλφος Α΄ του Μπενεβέντο, ο Ιωάννης Α΄ της Γκαέτα ο Ντοκιμπίλης Β΄ της Γκαέτα ο Γρηγόριος Δ΄, ο Ιωάννης Β΄ της Νάπολης και ο Γουαϊμάρος Β΄ του Σαλέρνο. Ο Βερεγγάριος του Φριουλί συγκέντρωσε στρατεύματα την ίδια στιγμή στην βόρεια Ιταλία, τα συντόνισε ο ίδιος ο Ιωάννης Ι΄ που πήγε ο ίδιος μαζί με τον Αλμπέρικ Α΄ του Σπολέτο.[9] Ακολούθησε η "μάχη του Γκαριγκλιάνο" στην οποία πολιορκήθηκαν στο προπύργιο τους οι Σαρακηνοί για τρεις μήνες. Ο ίδιος ο πάπας ήταν πρωταγωνιστής στην μάχη με την οποία θανατώθηκαν όλοι οι Σαρακηνοί και τερμάτισε η απειλή τους στην κεντρική Ιταλία.[10] Ο Βερεγγάριος του Φριουλί πίεζε με την σειρά του να τον στέψουν αυτοκράτορα από την εποχή που είχε νικήσει τον Λουδοβίκο τον Τυφλό (905). Ο Ιωάννης Ι΄ το χρησιμοποίησε σαν πρόσχημα για να του ζητήσει βοήθεια εναντίον των Σαρακηνών.[9] Ο Βερεγγάριος συμφώνησε αλλά ζήτησε από τον Ιωάννη Ι΄ να κάνει το ίδιο στο δικό του αίτημα.[11] Τον Δεκέμβριο του 915 ο Βερεγγάριος έφτασε στην Ρώμη όπου τον υποδέχτηκε η οικογένεια του Θεοφύλακτου Α΄, συνάντησε τον πάπα στην Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Ο Ιωάννης Ι΄ έστεψε τον Βερεγγάριο του Φριουλί αυτοκράτορα (3 Δεκεμβρίου 915), κατόπιν ο Βερεγγάριος Α΄ ανανέωσε νέες δωρεές που έκαναν οι προηγούμενοι αυτοκράτορες στην Αγία Έδρα.[12]
Πολιτικές ανακατατάξεις
ΕπεξεργασίαΟ Βερεγγάριος Α΄ είχε την στήριξη της Ρωμαϊκής αριστοκρατίας και του πάπα αλλά και πολλούς εχθρούς, συσπειρώθηκαν τον νίκησαν (923) και κατόπιν τον δολοφόνησαν (924).[13] Την επόμενη χρονιά (925) πέθαναν ο Θεοφύλακτος του Τούσκουλου και ο Αλμπέρικ Α΄ του Σπολέτο αφήνοντας τον Ιωάννη Ι΄ χωρίς τους τρεις βασικούς υποστηρικτές του. Η κόρη του Θεοφύλακτου Μαροζία καραδοκούσε, δεν της άρεσαν οι υποτιθέμενες φήμες για την σχέση του Ιωάννη Ι΄ και της μητέρας της.[14] Ο Ιωάννης Ι΄ κάλεσε τον Ούγο της Προβηγκίας να γίνει ο επόμενος βασιλιάς της Ιταλίας με απεσταλμένο στην Πίζα για να τον υποδεχτεί. Λίγο μετά την αναχώρηση του Ούγου από την Παβία συναντήθηκε με τον Ιωάννη Ι΄ στην Μάντοβα και σύναψε συνθήκη για την υποστήριξη των συμφερόντων του πάπα.[15] Ο Ροδόλφος Β΄ της Βουργουνδίας διεκδίκησε το Βασίλειο της Ιταλίας και ο Ούγος δεν μπόρεσε να βοηθήσει τον Ιωάννη Ι΄ προκαλώντας σύγχυση. Η Μαροζία παντρεύτηκε κατόπιν τον Γουίδων της Τοσκάνης και σύντομα στράφηκε εναντίον του, ο πρώτος που δέχτηκε την επίθεση τους ήταν ο αδελφός του Πέτρος.[16] Ο Ιωάννης Ι΄ είχε διορίσει τον αδελφό του Πέτρο Δούκα του Σπολέτο μετά τον θάνατο του Αλμπέρικ, η εξουσία του ήταν φόβητρο στην Μαροζία και τον σύζυγο της.[3] Ο Πέτρος δραπέτευσε στην λίμνη Όρτα και ζήτησε την βοήθεια Μαγυάρων μισθοφόρων, με τον τρόπο αυτό επέστρεψε στην Ρώμη ως κύριος σύμβουλος του αδελφού του.[17]
Ανατολή
ΕπεξεργασίαΤα μεγάλα προβλήματα που αντιμετώπιζε στην Ρώμη δεν εμπόδισαν τον Ιωάννη Ι΄ να συμμετέχει σε ευρύτατα εκκλησιαστικά και πολιτικά ζητήματα στην Ευρώπη. Οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες Ρωμανός Α´ ο Λεκαπηνός και Κωνσταντίνος Ζ΄ και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νικόλαος Α΄ ο Μυστικός κλήθηκαν να επιβεβαιώσουν αποφάσεις Συνόδου που απαγόρευσε τον τέταρτο γάμο. Με τον τρόπο αυτό έκλεισε το προσωρινό Σχίσμα που είχε προκαλέσει ο πατέρας του Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου Λέων ΣΤ´ ο Σοφός.[18] Ο Ιωάννης Ι΄ προσπάθησε να διακόψει την χρήση της Σλαβικής Λειτουργικής στην Δαλματία επιβάλλοντας το Λατινικό τυπικό. Σε επιστολή του στον Τόμισλαβ βασιλιά των Κροατών και στον Μιχαήλ της Ζαχλουμίας τους ζήτησε να ακολουθήσουν τις οδηγίες των Λεγάτων που είχε διορίσει.[19][20] Μια Εκκλησιαστική Σύνοδος που συνεκλήθη στο Σπλιτ (926) συζήτησε αιτήματα του Ιωάννη όπως η απαγόρευση της χειροτονίας σε όποιον δεν γνώριζε Λατινικά και η απαγόρευση τέλεσης της Θείας Λειτουργείας στην Σλαβική γλώσσα εκτός αν υπήρχε έλλειψη ιερέων.[21] Τα διατάγματα στάλθηκαν στην Ρώμη, απέτυχε ο Ιωάννης Ι΄ να καλέσει τους επισκόπους να τα επιβεβαιώσουν, το έπραξε τελικά ο επόμενος Πάπας Λέων ΣΤ΄.[22] Ο Τσάρος Συμεών Α΄ της Βουλγαρίας πρόσφερε στον Ιωάννη Ι΄ την υποταγή του αντί για το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης αλλά ο ίδιος ο πάπας του ζήτησε να συνεννοηθεί με την Βυζαντινή αυτοκρατορία.[23] Ο Ιωάννης Ι΄ αναγνώρισε τον τίτλο του Τσάρου στον Συμεών Α΄ και οι ίδιοι απεσταλμένοι του έστεψαν Τσάρο τον γιο του Πέτρο (927).[24]
Πτώση και θάνατος
ΕπεξεργασίαΟ ανταγωνισμός ανάμεσα στον πάπα Ιωάννη Ι΄ και την Μαροζία με τον σύζυγο της Γουίδων έληξε δραματικά για τον πάπα (928). Ο Γουίδων συγκέντρωσε μυστικά ένα στρατιωτικό σώμα και επιτέθηκε στο Ανάκτορο του Λατερανού. Ο Πέτρος κομματιάστηκε μπροστά στα μάτια του αδελφού του, ο ίδιος ο Ιωάννης Ι΄ ρίχτηκε στα μπουντρούμια όπου παρέμεινε μέχρι τον θάνατο του.[25] Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή στραγγαλίστηκε, σύμφωνα με την δεύτερη πέθανε από μόνος του λόγω των κακών συνθηκών κράτησης και της κατάθλιψης.[26] Ο διάδοχος του ήταν ο Πάπας Λέων ΣΤ΄ (928).
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Johann Lorenz von Mosheim (1841). Soames, Henry (ed.). Institutes of ecclesiastical history, ancient and modern. A new and literal tr. Longman. σ. 721
- ↑ Mann, σ. 152
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Levillain, σ. 838
- ↑ 4,0 4,1 https://www.newadvent.org/cathen/08425b.htm
- ↑ Norwich, John Julius, The Popes: A History (2011), σ. 75; Mann, σ. 151
- ↑ Richard P. McBrien, Lives of the Popes, (HarperCollins, 2000), σ. 152
- ↑ Mann, σ. 153; Levillain, σ. 838
- ↑ Mann, σ. 154
- ↑ 9,0 9,1 Mann, σ. 155
- ↑ Mann, σ. 156
- ↑ Mann, σ. 157
- ↑ Mann, σσ. 158-159
- ↑ Mann, σσ. 159–160
- ↑ Mann, σ. 161; Norwich, σ. 75
- ↑ Levillain, σ. 839; Mann, σ. 161
- ↑ Norwich, p. 75; Mann, σσ. 161–162
- ↑ Mann, σ. 162
- ↑ Norwich, John Julius, Byzantium: The Apogee (1993), σ. 137; Mann, σσ. 133–134
- ↑ Vlasto, A. P. (1970). The Entry of the Slavs into Christendom: An Introduction to the Medieval History of the Slavs. Cambridge: Cambridge University Press. σ. 209
- ↑ Mann, σσ. 165–166
- ↑ Mann, σ. 166
- ↑ Levillain, σ. 839; Mann, σσ. 167–168
- ↑ Mann, σ. 169
- ↑ Levillain, σ. 839; Mann, σ. 170
- ↑ Mann, σσ. 162–163
- ↑ Norwich, σ. 75; Mann, σσ. 163–164
Πηγές
Επεξεργασία- Norwich, John Julius, The Popes: A History (2011)
- Levillain, Philippe, The Papacy: Gaius-Proxies, Routledge (2002)
- Mann, Horace K., The Lives of the Popes in the Early Middle Ages, Vol. IV: The Popes in the Days of Feudal Anarchy, 891–999 (1910)