Οδός Αλβέρτου (Ρίγα)

Η οδός Αλβέρτου (λετονικά: Alberta iela) είναι ένας δρόμος στο κέντρο της Ρίγας, γνωστός για το αρχιτεκτονικό αρτ νουβό σύνολο των κτιρίων του. Ο δρόμος πήρε το όνομά του από τον ιδρυτή της Ρίγας το 1201 τον επίσκοπο Αλβέρτο, προς τιμήν της 700ης επετείου της πόλης. ^[1] Η κατασκευή των κτιρίων του δρόμου έγινε σε μια σχετικά σύντομη περίοδο - από το 1901 έως το 1908. Το μεγαλύτερο μέρος των κτιρίων της οδού Αλβέρτου (1903: αρ 8, 1904: αρ 4 και 6, 1906: αρ. 2 και 2Α) σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Μιχαήλ Αϊζενστάιν, ο οποίος δραστηριοποιήθηκε ιδιαίτερα στη Ρίγα στις αρχές του εικοστού αιώνα. Άλλοι αρχιτέκτονες ήταν οι Κόνσταντιν Πεκσένς και ο Έιζενς Λάουμπε δάσκαλος και μαθητής του αντίστοιχα, καθώς και οι Πολ Μάντελσταμ, Χέρμαν Χίλμπιγκ, Χάινριχ Σελ και Φρίντριχ Σέφελ.^[2] Σήμερα, οκτώ κτίρια αναγνωρίζονται ως αρχιτεκτονικά μνημεία εθνικής σημασίας.

Αξιοσημείωτα Κτίρια

Οδός Αλβέρτου αριθμός 2 (Alberta iela 2)

Κτίριο στην οδό Αλβέρτου 2 (Alberta iela 2) Έτος κατασκευής 1906

Κατασκευάστηκε το 1906 από τον αρχιτέκτονα Μιχαήλ Αϊζενστάιν για λογαριασμό του λοχία Βλαντίμιρ Μπογκουσλάφσκι και αποτελεί το τελευταίο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα Εκλεκτικής Διακοσμητικής αρτ νουβό στη Ρίγα.Το κτίριο διακρίνεται από ένα μέτριο διακοσμητικό στοιχείο και τονισμένη καθετότητα (όπως συμβαίνει με το γειτονικό κτίριο). Το παραμετρικό παιχνίδι του αρχιτέκτονα με τοξωτές εικόνες και ανοίγματα παραθύρων αξίζει επίσης προσοχή.

Οδός Αλβέρτου αριθμός 2A (Alberta iela 2A)

Κτίριο στην οδό Αλβέρτου 2A (Alberta iela 2A) Έτος κατασκευής 1906

Κατασκευάστηκε το 1906 σε σχέδια του Μιχαήλ Αϊζενστάιν, για λογαριασμό του Βλαντίμιρ Μπογκουσλάβσκι αρχηγού του ρωσικού στρατού και αποτελεί ένα από τα τελευταία εκλεκτικά διακοσμημένα κτίρια αρτ νουβό που ανεγέρθηκαν στη Ρίγα.^[3] Η πρόσοψη του κτιρίου είναι πλούσια διακοσμημένη και χαρακτηρίζεται από έναν επιπλέον διακοσμητικό τελευταίο ψευδοόροφο, όπου μέσα από τα παράθυρα χωρίς γυαλί φαίνονται ο ουρανός και τα σύννεφα δίνοντας μια άλλη διάσταση στην πρόσοψη. Πάνω από τις εισόδους του κτιρίου υπάρχουν δύο ανάγλυφες ημίγυμνες γυναικείες φιγούρες με δάδες, σύμβολα της κάθαρσης και της απεριόριστης δύναμης της φωτιάς. Την είσοδο του κτιρίου κοσμούν επίσης δύο σφίγγες, ιδιαίτερα δημοφιλές αιγυπτιακό μοτίβο της αρτ νουβό, θεωρούμενο ως σύμβολο του ήλιου και της ασφάλειας οι οποίες σχεδιάστηκαν από τον γιο του αρχιτέκτονα, τον μελλοντικό σκηνοθέτη Σεργκέι Αϊζενστάιν σε ηλικία δέκα ετών. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η παρεμβολή τεσσάρων επιπέδων, σε σταδιακή μετάβαση μεταξύ τους, στα οποία ο αρχιτέκτονας χώρισε συμβατικά την πρόσοψη του κτιρίου: γη - νερό - φωτιά - αέρας, καθώς και το χρώμα αντίθεσης μεταξύ του γκρι υλικού κάλυψης και του κόκκινου από τα πλακάκια (το στρώμα της «φωτιάς»).

Οδός Αλβέρτου αριθμός 4 (Alberta iela 4)

Κτίριο στην οδό Αλβέρτου 4 (Alberta iela 4) Έτος κατασκευής 1904

Κατασκευάστηκε το 1904 σε σχέδια του Μιχαήλ Αϊζενστάιν για λογαριασμό του καλού του φίλου, πλούσιου αντιπρόεδρο του επαρχιακού δικαστηρίου Αντρέι Λεμπεντίνσκι, ο οποίος είχε αγοράσει πολλά οικόπεδα σε αυτόν τον δρόμο μετά το 1901. Η πρόσφατη αποκατάσταση του κτηρίου ολοκληρώθηκε το 2008. Το κτίριο διακρίνεται από ένα πλούσιο αρχιτεκτονικό διάκοσμο με κύριο γνώρισμα τα δύο πολύχρωμα λιοντάρια στις δύο άκρες της οροφής του κτηρίου, με τις ουρές τους γυρισμένες την μια προς την άλλη, αποτελούν σύμβολα μιας άλυτης αντίφασης και μιας συνεχιζόμενης πάλης στην οποία δεν πρόκειται να επιτευχθεί συναίνεση. Στο κεντρικό μέρος στην οροφή του κτηρίου υπάρχουν τα κεφάλια τριών Γοργόνων με αναφορά στο Κτήριο της Ζετσεσιόν του Γιόζεφ Μαρία Όλμπριχ στη Βιέννη. Επίσης, στην πρόσοψη μπορεί κανείς να παρατηρήσει τρεις διαφορετικούς τύπους παραθύρων που χρησιμοποίησε ο Αϊζενστάιν κατά τον σχεδιασμό του κτηρίου. Συγκεκριμένα, στο ισόγειο ο σχεδιαστής χρησιμοποίησε ένα "βιομηχανικό" παράθυρο με τη μορφή εργοστασιακής μορφής, το οποίο δείχνει το ενδιαφέρον της αρτ νουβώ για τα τελευταία επιτεύγματα της τεχνολογίας. Στον δεύτερο όροφο υπάρχει το χαρακτηριστικό αρτ νουβώ παράθυρο, που αναφέρεται επιστημονικά ως «το ένα τρίτο», αφού φωτίζει ταυτόχρονα τρεις χώρους δωματίων και στην αισθητική-δημοσιογραφική αντίληψη χαρακτηρίζεται ως «νεφρόμορφο παράθυρο», λόγω του σχήματός του. Η κύρια λειτουργία του είναι να δείξει την επιθυμία για φωτισμό και την τήρηση των βασικών αρχών της ηλιακής λατρείας. Τέλος, στον τρίτο όροφο η επιλογή ενός παραθύρου σε σχήμα κλειδαρότρυπας (πολύ συχνά αναπαράγεται στην τέχνη της αρτ νουβώ), προσωποποιεί την επιθυμία του ιδιοκτήτη του σπιτιού να διατηρήσει την ιδιωτικότητα. Τέλος, πάνω από την κεντρική είσοδο υπάρχει ένα γυναικείο φτερωτό προσωπείο, ένα αρχαίο ανατολίτικο μοτίβο που στοχεύει στην προσωποποίηση της αιώνιας κυκλικής αναγέννησης, άγνωστης, ακατανόητης σοφίας και φώτισης.

Οδός Αλβέρτου αριθμός 6 (Alberta iela 6)

Κτίριο στην οδό Αλβέρτου 6 (Alberta iela 6) Έτος κατασκευής 1904

Το κτίριο κατασκευάστηκε το 1904 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Μιχαήλ Αϊζενστάιν για τον Αντρέι Λεμπεντίνσκι, με τον τρόπο της εκλεκτικά διακοσμητικής αρτ νουβό με την κάτοψη πανομοιότυπη με αυτή του κτιρίου στην οδό Αλβέρτου 8. Πάνω από την είσοδο υπάρχει ένα κομψό ανάγλυφο που απεικονίζει έναν κολασμένο μεταμφιεσμένο άνδρα με μια παιχνιδιάρικη και πονηρή έκφραση στο πρόσωπό του, που διστάζει στην επιλογή μεταξύ δύο γυναικών που τον περιβάλλουν στα αριστερά και στα δεξιά του. Σύμφωνα με μια εκδοχή, με αυτό το προκλητικό ανάγλυφο ο Αϊζενστάιν διακωμωδούσε τον τρόπο ζωής του αξιοσέβαστου αρχιτεκτονικού αντιπάλου του, του Βίλχελμ Νόιμαν, αρχιτέκτονα πολλών κτιρίων στη Ρίγα, το πιο διάσημο από τα οποία είναι το Εθνικό Μουσείο Τέχνης της Λετονίας. Ωστόσο τα κεφάλια πάνω από το τόξο της κύριας πύλης είναι επίσης δυνατό να ερμηνευτούν ως τα τρία ηλικιακά στάδια στη ζωή ενός ατόμου, συμβολίζοντας την πορεία στη ζωή ενός ατόμου.

Οδός Αλβέρτου αριθμός 8 (Alberta iela 8)

Κτίριο στην οδό Αλβέρτου 8 (Alberta iela 8) Έτος κατασκευής 1903

Κατασκευάστηκε το 1903 και θεωρείται το πρώτο κτίριο του αρχιτέκτονα Μιχαήλ Αϊζενστάιν στην οδό Αλβέρτου. Η πιο πρόσφατη αποκατάσταση του κτιρίου, ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2010. Το κτίριο διακρίνεται από ένα κομψό, πλούσια και συμμετρικά διακοσμημένο παράθυρο σε προεξοχή με παραστάδες από γυναικείες μεταμφιέσεις, που παραπέμπουν σε μοτίβα της αιγυπτιακής μυθολογίας. Η πρόσοψη οργανώνεται από ένα πολυτελές φυτικό μοτίβο, δίνοντας έμφαση στο θέμα της αιώνιας άνθησης και τελειότητας, του ηλιακού φωτός, του πλούτου, καθώς και της φυσικής και πνευματικής ομορφιάς. Υπάρχουν παραστάδες, καθεμία διακοσμημένη με εκφραστικές μασκαρόν από γυναικεία κεφάλια, που συμβολίζουν την κομψότητα και την ομορφιά. Ανάγλυφα με μάσκες τρομακτικών και απωθητικών θηρίων και τεράτων διακοσμούν τα παράθυρα και προστατεύουν την ηρεμία των ενοίκων. Στην κορυφή, υπάρχει μια κεφαλή λιονταριού σύμβολο δύναμης και μεγαλείου. Στις διακοσμήσεις των μπαλκονιών απεικονίζεται ένα σπάνιο μοτίβο της νέας ζωής. Τα δύο κάτω μπαλκόνια, συμμετρικά τοποθετημένα μεταξύ τους, είναι διακοσμημένα με κουνούπια, που ανοίγουν τα φτερά τους και πετάνε προς τα πάνω, αλλά αμέσως πεθαίνουν, αφού το μπλε χρώμα έχει αρνητική δράση στα κουνούπια. Ωστόσο, στο επάνω μπαλκόνι υπάρχει μια διακόσμηση σε μορφή χρυσαλλίδας, από την οποία σύντομα θα αναδυθεί ένα νέο κουνούπι. Το κίνητρο της υπέρβασης του θανάτου με τη ζωή αποκαλύπτεται τόσο χαριτωμένα στην πρόσοψη του κτιρίου. Η χρωματική πλευρά της πρόσοψης είναι χτισμένη στην αρμονία των λευκών και μπλε χρωμάτων, που μας παραπέμπουν υπαινικτικά στον ουρανό.

Οδός Αλβέρτου αριθμός 10 (Alberta iela 10)

Το κτίριο χτίστηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πολ Μάντελσταμ το 1903. Στη δεκαετία του 1930, στεγάστηκε η Σχολή Συγκριτικής Ανατομίας στο Πανεπιστήμιο του Λένινγκραντ, ενώ τώρα στεγάζεται η Σχολή Γεωγραφίας και Γεωδαισίας. Το κτίριο είναι ριζικά διαφορετικό σε στυλ από τα γειτονικά κτίρια του Μιχαήλ Αϊζενστάιν. Η πρόσοψη, κατασκευασμένη με αρχιτεκτονικά στοιχεία του ευρωπαϊκού νεοκλασικισμού, είναι διακοσμημένη με κίονες που απεικονίζουν την ιατρική ράβδο του Ασκληπιού, η οποία φαίνεται να υποδηλώνει τη χρήση του κτιρίου.

Οδός Αλβέρτου αριθμός 11 (Alberta iela 11)

Κτίριο στην οδό Αλβέρτου 11 (Alberta iela 11) Έτος κατασκευής 1908

Κατασκευάστηκε το 1908 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Έιζενς Λάουμπε, μαθητή του Κωνσταντίνου Πέκσενς σε στυλ φινλανδικού εθνικορομαντισμού (ή βόρειου μοντερνισμού). Είναι ένα πολύχρωμο παράδειγμα του όψιμου υφολογικού κλάδου του ορθολογικού μοντερνισμού. Ο κάτω όροφος της πρόσοψης είναι κατασκευασμένος από φυσική πέτρα, ενώ στο πάνω μέρος της εισόδου υπάρχει ένα ρουνικό έμβλημα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, το κτίριο διατέθηκε για τις ανάγκες της εμπορικής αποστολής της Σοβιετικής Ρωσίας. Ο ποιητής Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι ήταν καλεσμένος εκεί σε μια από τις επισκέψεις του στη Ρίγα, δίνοντας μια συναρπαστική διάλεξη για τα τελευταία επιτεύγματα στον τομέα της ποιητικής δημιουργικότητας και παρουσίασε το ποίημα «Αγαπώ».

Οδός Αλβέρτου αριθμός 12 (Alberta iela 12)

Το κτίριο στον αριθμό 12, χτίστηκε το 1903 ως ιδιωτική κατοικία του διάσημου Λετονού αρχιτέκτονα Κόνσταντιν Πεκσένς. Κάποια από τα σχέδια θυμίζουν την αρχιτεκτονική της Αναγέννησης και του Μεσαίωνα, αλλά η συνολική εμφάνιση του κτιρίου είναι ξεκάθαρα αυτή του Εθνικού Ρομαντισμού. Η πρόσοψη του μνημειώδους κτηρίου διαθέτει διακοσμητικά ανάγλυφα με στυλιζαρισμένα μοτίβα φυτών και ζώων που εμφανίζονται στη Λετονία. Η εντυπωσιακή σπειροειδής σκάλα στο εσωτερικό του κτιρίου είναι ένα από τα πιο υπέροχα αριστουργήματα όχι μόνο στη Ρίγα, αλλά και στην Ευρώπη. Σήμερα στο διαμέρισμα που έζησε και εργάστηκε εδώ μέχρι το 1907 ο Κωνσταντίνος Πέκσενς, στεγάζεται το Μουσείο της Αρτ Νουβό της Ρίγας. Στον τελευταίο όροφο υπάρχει το διαμέρισμα-κατοικία του Λετονού ζωγράφου Γιάνις Ρόζενταλς που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο.Το στούντιο του καλλιτέχνη βρισκόταν στον δεύτερο όροφο του διαμερίσματος του και όταν σχεδίαζε το κτίριο, ο Πεκσένς γνώριζε ότι η οικογένεια Ρόζενταλς θα έμενε εκεί. Γι' αυτό ο Πεκσένς κατασκεύασε το στούντιο σύμφωνα με τις επιθυμίες του καλλιτέχνη.^[4]

Οδός Αλβέρτου αριθμός 13 (Alberta iela 13)

Το σπίτι του Αϊζενστάιν, εμποτισμένο με την τραγωδία της προσωπικής κοσμοθεωρίας του αρχιτέκτονα. Χτίστηκε στο απόγειο του Ρωσο-Ιαπωνικού πολέμου το 1904, αμέσως μετά την είδηση της ήττας του ρωσικού στόλου. Οι προσόψεις διακρίνονται από γυναικεία προσωπεία που ουρλιάζουν, όρθιες ανάγλυφες εικόνες γυναικών με ανοιχτό στόμα που εκφράζουν ανησυχία και αγωνία. Η μεταμφίεση του θεού Απόλλωνα Ήλιου, τοποθετημένη στο κέντρο της σύνθεσης του κτιρίου, φαίνεται ως μια ειρηνική αντίθεση. Ο Φοίνικας με πεσμένα τα φτερά, εικόνες κοριτσιών με σταυρωτές πλεξούδες κάτω από το μπούστο τους, κρανία κατσίκας, γεωμετρικοί συμβολισμοί - όλα δείχνουν τα θανατολογικά και ακόμη και τα εσχατολογικά συναισθήματα του συγγραφέα του έργου. Από πολλές απόψεις, το κτίριο συσχετίζεται με το στυλ του "horror vacui" (κενοφοβίας) που υιοθετήθηκε στην πρώιμη αρτ νουβό της Ρίγας, το οποίο έφυγε γρήγορα από τη μόδα μετά το 1905. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, το κτίριο στέγαζε το Τμήμα της Πολιτικής Αστυνομίας της Λετονίας, στα υπόγεια του οποίου ανακρίνονταν μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος, απαγορευμένου στην ανεξάρτητη Λετονία. Είναι γνωστό ότι το 1933, ο νεαρός κομμουνιστής Φρίτσης Γκαϊλής έπεσε από το παράθυρο του τμήματος, προς τιμήν του οποίου ο δρόμος πήρε νέο όνομα κατά τη σοβιετική περίοδο. Το 1998, το κτίριο αποκτήθηκε από το Ίδρυμα Σόρος και δωρήθηκε στη Νομική Σχολή Μεταπτυχιακών Σπουδών της Ρίγας.^[5]^[6]

Παραπομπές

↑ Davis, Jacquelyn (2016-11-01). «Riga Photography Biennial 2016». Afterimage 44 (3): 2–3. doi:10.1525/aft.2016.44.3.2. ISSN 0300-7472. http://dx.doi.org/10.1525/aft.2016.44.3.2.
↑ «Alberta iela». web.archive.org. 7 Ιανουαρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2023.
↑ «The Boguslavskiy apartment building, Alberta Street 2a - redzet.eu». www.redzet.eu. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2023.
↑ «The Janis Rozentāls and Rūdolfs Blaumanis Museum». Association of Memorial Museums (στα Αγγλικά). 24 Φεβρουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2023.
↑ «Restaurēta Jūgendstila pērle Rīgā, Alberta ielā 13 – RESTAURĀCIJA | AS "Būvuzņēmums Restaurators"» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2023.
↑ «Our Art Nouveau building — Riga Graduate School of Law». www.rgsl.edu.lv. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2023.

Πηγές

[1] Davis, Jacquelyn (2016-11-01). «Riga Photography Biennial 2016». Afterimage 44 (3): 2–3. doi:10.1525/aft.2016.44.3.2. ISSN 0300-7472. http://dx.doi.org/10.1525/aft.2016.44.3.2.

[2] «Alberta iela». web.archive.org. 7 Ιανουαρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2023.

[3] «The Boguslavskiy apartment building, Alberta Street 2a - redzet.eu». www.redzet.eu. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2023.

[4] «The Janis Rozentāls and Rūdolfs Blaumanis Museum». Association of Memorial Museums (στα Αγγλικά). 24 Φεβρουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2023.

[5] «Restaurēta Jūgendstila pērle Rīgā, Alberta ielā 13 – RESTAURĀCIJA | AS "Būvuzņēmums Restaurators"» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2023.

[6] «Our Art Nouveau building — Riga Graduate School of Law». www.rgsl.edu.lv. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]