Μήτσος Λυγίζος

Ο Μήτσος Λυγίζος (1 Σεπτεμβρίου 1912 - 18 Σεπτεμβρίου 1993) ήταν Έλληνας συγγραφέας λογοτεχνικών και θεατρικών έργων ποιητής, σκηνοθέτης, ηθοποιός και διευθυντής Δραματικών Σχολών.

Μήτσος Λυγίζος
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Μήτσος Λυγίζος (Ελληνικά)
Γέννηση	1 Σεπτεμβρίου 1912 Αθήνα
Θάνατος	18 Σεπτεμβρίου 1993 (81 ετών) Αθήνα
Εθνικότητα	Ελληνική
Χώρα πολιτογράφησης	Ελληνική
Σπουδές	Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου
Ιδιότητα	ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας και ποιητής

Βιογραφία

Αρχικά σπούδασε στην Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου όπου έγινε βοηθός του Δημήτρη Ροντήρη, και συνέχισε τις σπουδές του στο Central School of Dramatic Arts στο Λονδίνο. Ως ηθοποιός πρωτοεμφανίστηκε το 1940 συμμετέχοντας στην Αντιγόνη του Σοφοκλή που παρουσίασε το Εθνικό Θέατρο με πρωταγωνίστρια την Ελένη Παπαδάκη.

Το 1948 έφυγε από την Ελλάδα για να σπουδάσει σκηνοθεσία στο Παρίσι, στο Λονδίνο και στην Νέα Υόρκη. Το 1954, όταν γύρισε στην Ελλάδα, δημιούργησε το «Κυκλικό Θέατρο» στον Παρνασσό σκηνοθετώντας πολλές παραστάσεις με γνωστούς πρωταγωνιστές όπως την Κυβέλη, την Κατερίνα, την Άννα Συνοδινού κ.ά. Το 1956 καινοτόμησε με το «Θέατρο στο πράσινο» ανεβάζοντας στον Βασιλικό Κήπο το Ρωμαίος και Ιουλιέτα, όπου αντί των σκηνικών κυριαρχούσε το φυσικό τοπίο.  Τα επόμενα χρόνια συνεργάστηκε με τους θιάσους Κατράκη, Έλσας Βεργή, Βουγιουκλάκη, Τζένης Καρέζη, Δημήτρη Παπαμιχαήλ, Δέσπως Διαμαντίδου, Νίκου Χατζίσκου κ.ά.  ανεβάζοντας έργα κλασικού ρεπερτορίου έως επιθεώρηση. Έγραψε το σενάριο της κινηματογραφικής ταινίας Το σταυροδρόμι του πεπρωμένου που σκηνοθέτησε ο Τζιάνι Βερνούτσιο.

Θέατρο

Πολύμορφη και ουσιαστική ήταν η συμβολή του τη διαμόρφωση του ραδιοφωνικού και τηλεοπτικού θεάτρου στη χώρα μας. Εργάστηκε στο ραδιόφωνο μέχρι το 1970 σκηνοθετώντας πολλά έργα. Υπήρξε ο πρώτος Έλληνας σκηνοθέτης θεατρικών έργων στο χώρο της ελληνικής ραδιοφωνίας (π.χ. Ηχώ και Νάρκισσος με Δημήτρη Χορν και Έλλη Λαμπέτη, Ρινόκερος του Ευγένιου Ιονέσκο, Το Πάσχα του Ανδρόνικου του Γεωργίου Προκοπίου, κ.ά.). Στην τηλεόραση επίσης είχε μεγάλη θητεία καθώς σκηνοθέτησε εκτός από μονόπρακτα έργα στις τηλεοπτικές εκπομπές Το μικρό θέατρο και το Θέατρο της Δευτέρας και τα σίριαλ Ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο, Τα  αγρίμια, Ο εφιάλτης, Τα δύσκολα χρόνια, Η Θέμις έχει νεύρα, Η Θέμις έχει κέφια, Μαντάμ Σουσού, Μία υπέροχη γλωσσού κ.ά. 

Σκηνοθεσία

Ο Μήτσος Λυγίζος ως σκηνοθέτης είχε πρωτοποριακές ιδέες ανανεώνοντας τον τρόπο μεταφοράς / μετάγγισης της παράστασης ενός έργου στο κοινό. Παραδείγματα υπήρξαν πολλά, όπως το Κυκλικό Θέατρο και το Θέατρο στο Πράσινο ή η παράσταση του έργου Θεοφανώ του Άγγελου Τερζάκη στον παλιό χριστιανικό ναό της Ροτόντας στη Θεσσαλονίκη. Ο σκοπός ήταν προφανής, με την αφαίρεση του φόρτου των σκηνικών από τις παραστάσεις και την προβολή στο κοινό αφενός της δύναμης του θεατρικού έργου και αφετέρου της ικανότητας των ηθοποιών να ενσαρκώσουν τους ήρωες. Οι ιδέες του και οι πρωτότυπες σκηνοθετικές του αντιλήψεις είχαν ανταπόκριση στο κοινό και έτσι η δραστηριότητά του μπόρεσε να επεκταθεί  σε μία σειρά σκηνοθεσιών σε κρατικά και ελεύθερα θέατρα.

Ποίηση

Ως ποιητής είχε στο κέντρο της δημιουργίας του τον άνθρωπο. Αυτόν που δοκιμάζεται από κοινωνικές και εθνικές αντιξοότητες. Από την ποίησή του περνούν όλα εκείνα που απασχολούν τις αισθήσεις και την νόηση από τον περιβάλλοντα χώρο. Η ποιητική του γραφή ήταν ελλειπτική χωρίς φανατισμούς και προσήλωση σε κάποιο αισθητικό ρεύμα. Η πρώτη του ποιητική συλλογή εκδόθηκε το 1940 (Τοπία του ημίφωτος). Ακολούθησαν, μεταξύ άλλων, οι Θαλασσινές καμπάνες, Δίοδος, Κατάδυση για την οποία κέρδισε το α' Κρατικό Νραβείο Ποίησης το 1981, Μαρτυρολόγιο, Λάμπα καταγραφής. Πολλά από τα ποιήματά του μεταφράστηκαν στα Ιταλικά, στα Γερμανικά, στα Αγγλικά και σε άλλες γλώσσες. Το 1978 του απονεμήθηκε το πρώτο κρατικό βραβείο δοκιμίου για το έργο του Θέματα και ποιητές.

Συγγραφή

Έγραψε πολλά και σημαντικά δοκίμια και μελέτες για το θέατρο και όχι μόνο. Μεταξύ αυτών το «Τομή στο σύγχρονο θέατρο», «Το νεοελληνικό πλάι στο παγκόσμιο θέατρο (β’έκδοση)» για το οποίο του απονεμήθηκε το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1982, «Νεοελληνική δραματουργία», κ. ά.  Έγραψε μονόπρακτα, ασχολήθηκε με τη μετάφραση ξένων συγγραφέων «Επτά φημισμένα μονόπρακτα» με μεταφράσεις έργων συγγραφέων όπως οΤζων Μίλινγκτον Σιντζ (John Millington Synge), ο Ουίλιαμ Σαρογιάν (William Saroyan), ο Ρούπερτ Μπρουκ (Rupert Brooke) κ.ά.), την «Κοιμισμένη τρέλα» του Πωλ Βίνσεντ Κάρολ (Paul Vincent Carroll) καθώς και με ταξιδιωτικές περιγραφές.

Με το δίτομο ογκώδες βιβλίο του «Το Νεοελληνικό πλάι στο Παγκόσμιο θέατρο» προσπάθησε να δώσει μια καθοριστική εξήγηση στην έννοια θέατρο. Θεωρούσε ότι θέατρο σημαίνει για κάθε χώρα τα σκηνικά έργα που έγραψαν οι συγγραφείς της στη γλώσσα της. Όταν, λ.χ., αναφέρεται η αρχαία ελληνική τραγωδία εννοούνται τα έργα του Αισχύλου, του Σοφοκλή, του Ευριπίδη και όχι οι υποκριτές ή ο τρόπος που ερμήνευαν τα έργα αυτά στις σκηνές των αρχαίων θεάτρων. Οι τελευταίοι καθώς και οι υπόλοιποι παράγοντες που συμβάλλουν στο ανέβασμα μιας παράστασης θεωρούσε ότι είναι οι δημιουργοί της σκηνικής τέχνης που αποτελεί ξεχωριστό τομέα του θεάτρου.

Διευθυντικές θέσεις

Για μία σειρά ετών διετέλεσε Γενικός Διευθυντής των Δραματικών Σχολών του Εθνικού Θεάτρου και του Ωδείου Αθηνών, όπου δίδασκε κιόλας. Μαθητές του υπηρξαν πολλοί γνωστοί σημερινοί πρωταγωνιστές του θεάτρου και της τηλεόρασης.

Διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου στην Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών από το 1982 έως το 1984 και αντιπρόεδρος το 1980

Χαρακτήρας

Ο Μήτσος Λυγίζος ήταν ένας άνθρωπος γενικότερα του πνεύματος. Με μεγάλη ευρυμάθεια, υπήρξε επί σειρά ετών Γενικός Διευθυντής των Δραματικών Σχολών του Ωδείου Αθηνών και του Εθνικού Θεάτρου. Ήταν πολυγραφότατος με σημαντικό συγγραφικό έργο. Ασχολήθηκε επιτυχώς με τη λογοτεχνία και το θέατρο.

Ήταν παντρεμένος με τη γνωστή συγγραφέα Έλενα Πανταζώνη και απέκτησαν έναν γιο. Ο γνωστός ηθοποιός Ντάνος Λυγίζος ήταν ανιψιός του. Πέθανε από οξύ πνευμονικό οίδημα.

Φιλμογραφία

Κινηματογράφος

Έτος	Τίτλος	Ρόλος
1960	Ποτέ την Κυριακή	καπετάνιος Αρμάθης
1962	Ταξίδι	Κεχαγιόγλου
	Ο λουστράκος	δικηγόρος Γιώργος Καρέλης
1963	Αδελφός Άννα	ηγούμενος
	Συντρίμμια της ζωής	Φέλντμαν
1967	Ο εμποράκος	Μαρίνος Κωνσταντινίδης
	Άδικη κατάρα
1968	Ο τσαχπίνης
	Ωραία Αιγιώτισσα	Λαμπρινός Λεούσης
	Αυτή που δεν λύγισε	Πέτρος Βελλίδης
	Ορκίζομαι, είμαι αθώα	Μίλτος Κανδρής
	Ένας ιππότης με... τσαρούχια	Επαμεινώνδας Κουλουβάχατος
	Πήρε ο άνεμος τα όνειρά μου
1969	Κουρέλι της ζωής
	Η λεωφόρος της προδοσίας	πρόεδρος ανακριτικής επιτροπής
	Η Οδύσσεια ενός ξεριζωμένου
	Αλτ και σ' έφαγα (Εδώ Προκόπης)	Αλέξης
1970	Ο μεγάλος ένοχος	πρόεδρος δικαστηρίου
	Μία ζωή χωρίς αγάπη
1971	Ο δρόμος των ηρώων
	Αυτοί που ξέχασαν τον όρκο τους

Θεατρικές παραστάσεις που σκηνοθέτησε

Έτος	Τίτλος	Κανάλι
1971	Ο αντρειωμένος Ε, εσείς οι απ'έξω	ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ
1972	Το παιδί Η νεράιδα Ο τυχερός Δείπνο για δύο Όνειρο για δύο Κατ' αντιπαράστασιν Ένας ευτυχής θνητός Ο άνθρωπος της Ραγκούν	ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ
1973	Κοράν Δίπλωμα Ο τενόρος Η μέγγενη Τα ποντίκια Το διαμάντι Το ραντεβού Ο Μπελαβίτα Ο γερο-ζηλιάρης Αυτός που έφυγε Νυχτερινή ιστορία Πέντε πέσος πρόστιμο Βασίλισσες της Γαλλίας Τα κύματα ήταν μεγάλα Ποτέ μην πεις μεγάλο λόγο Αυτεπάγγελτος υπεράσπισις Ένας σύζυγος με κατανόηση Αγάπη και πως να τη θεραπεύσεις Ένα γκαρσόνι με τρυφερή καρδιά Η ιστορία ενός πουκαμίσου κι ενός βιολιού	ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ ΥΕΝΕΔ
1981	Η κοιμισμένη τρέλα	ΕΡΤ

Σειρές που σκηνοθέτησε

Έτος	Τίτλος	Κανάλι
1972	Μαντάμ Σουσού Ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο	ΥΕΝΕΔ ΕΙΡΤ
1973	Αγρίμια Εφιάλτης	ΥΕΝΕΔ ΕΙΡΤ
1975	Δύσκολα χρόνια Η Θέμις έχει κέφια	ΥΕΝΕΔ ΕΙΡΤ
1976	Η Θέμις έχει νεύρα Χωρίς φόβο και πάθος Ορκίζομαι να είπω την αλήθεια	ΕΡΤ ΕΡΤ ΥΕΝΕΔ
1977	Μια υπέροχη γλωσσού	ΥΕΝΕΔ
1982	Ορκιστείτε παρακαλώ	ΥΕΝΕΔ

Εργογραφία

Ποιητικές συλλογές

Έτος	Τίτλος	Εκδόσεις
1940	Τοπία του ημίφωτος	Α. Μαυρίδης
1943	Θαλασσινές καμπάνες	Α. Μαυρίδης
1947	Η αλλαγή	Α. Μαυρίδης
1956	Μουσική Οι τελευταίοι	Μ. Σαλιβέρου Μ. Σαλιβέρου
1965	Δίοδος Έραναν τον τάφο	Δίφρος Δίφρος
1974	Πολιορκία Μαρτυρολόγιο	Εργαστήρι Εργαστήρι
1981	Από την Αντίσταση στο σήμερα	Δωδώνη
1986	Ποίηση από την αντίσταση	Σύγχρονη Εποχή
1989	Λάμπα καταγραφής	Δωδώνη

Βιβλία & Λογοτεχνικές μελέτες

Έτος	Τίτλος	Εκδόσεις	ISBN
1958	Η έννοια της ποίησης Ο Τέλλος Άγρας και ο λυρικός λόγος Το νεοελληνικό πλάι στο παγκόσμιο θέατρο	Μ. Σαλίβερος Μ. Σαλίβερος Μ. Σαλίβερο
1978	Αντίσταση εμφύλιος και δικτατορία Προβληματισμοί στην ποίηση-Δοκίμια	Δωδώνη Δωδώνη	ISBN 960-248-334-4 ISBN 960-248-402-0
1984	Από τα ταξίδια μου Σύγχρονο θέατρο και δώδεκα θεατρικά δοκίμια	Δωδώνη Δωδώνη	--- ISBN 960-248-332-6

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ποιήματα του Λυγίζου στο διαδίκτυο
• Μήτσος Λυγίζος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Βιβλιογραφία

• Εφημερίδα «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» φύλλο 20/09/1993
• Εφημερίδα «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ» φύλλο 20/09/1993
• Εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» φύλλο 20/09/1993
• Εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» φύλλο 21/09/1993
• «ΛΑΜΠΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ» -Ποιητική Συλλογή (εκδόσεις Δωδώνη 1989)