Λυκούργος (νομοθέτης)
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Λυκούργος θεωρείται ο νομοθέτης της αρχαίας Σπάρτης που καθιέρωσε τον στρατιωτικό προσανατολισμό της σπαρτιατικής κοινωνίας σύμφωνα με χρησμό του Απόλλωνα από το μαντείο των Δελφών. Όλες οι μεταρρυθμίσεις του απευθύνονταν στις τρεις αρετές των Σπαρτιατών: ισότητα (μεταξύ των πολιτών), στρατιωτική ικανότητα και λιτότητα.
| Άγαλμα του Λυκούργου στο Δικαστήριο Βρυξελλών | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 800 π.Χ. Σπάρτη |
| Θάνατος | 730 π.Χ. Κίρρα Φωκίδας ή Κρήτη |
| Αιτία θανάτου | Ασιτία |
| Συνθήκες θανάτου | αυτοκτονία |
| Εθνικότητα | Δωριείς και Έλληνες |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αρχαία Σπάρτη |
| Θρησκεία | Αρχαία ελληνική θρησκεία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά Δωρική διάλεκτος |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | Νομοθέτης |
| Περίοδος ακμής | 8ος αιώνας π.Χ.[1] |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Εύκοσμος[2][3] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Αναφέρεται από τους αρχαίους ιστορικούς και φιλόσοφους Ηρόδοτο, Ξενοφώντα, Πλάτωνα, Πολύβιο, Πλούταρχο και Επίκτητο. Πολλοί αρχαίοι ιστορικοί πίστευαν ότι ήταν υπεύθυνος για τις κοινοβουλευτικές και μιλιταριστικές μεταρρυθμίσεις που μεταμόρφωσαν τη σπαρτιατική κοινωνία και κυρίως τη Μεγάλη Ρήτρα.
Βιογραφία
Επεξεργασία
Ο Λυκούργος θεωρείται ο νομοθέτης της αρχαίας Σπάρτης, παρότι δεν είναι γνωστό αν αυτή η νομοθεσία είναι έργο ενός ή πολλών προσώπων και μίας ή πολλών περιόδων. Άγνωστο επίσης παραμένει αν ο Λυκούργος ήταν ιστορικό ή μυθικό πρόσωπο. Τη ζωή και το νομοθετικό έργο του Λυκούργου την καλύπτει η ομίχλη των μύθων και των θρύλων της αρχαιότητας και μερικοί ιστορικοί των νεότερων χρόνων υποστήριξαν ότι αυτός δεν ήταν ιστορικό πρόσωπο αλλά συμβολική μορφή. Είναι χαρακτηριστικός ο μύθος που θέλει να του έχουν δοθεί οι νόμοι από το μαντείο των Δελφών. Σύμφωνα με την επικρατέστερη παράδοση, ο Λυκούργος έζησε γύρω στο 800 π.Χ. και υπήρξε κηδεμόνας του ανιψιού του βασιλιά της Σπάρτης, Χαρίλαου. Ταξίδεψε σε πολλά μέρη της γης, μελετώντας την οργάνωση του κράτους, στην Κρήτη, την Αίγυπτο, την Ιωνία, τη Λιβύη, την Ιβηρική Χερσόνησο και στην Ινδία. Επιστρέφοντας στη Σπάρτη φρόντισε να μεταρρυθμίσει το σπαρτιατικό πολίτευμα.
Στον Λυκούργο αποδίδεται η περίφημη Μεγάλη Ρήτρα, που αναφέρεται στα κύρια στοιχεία του σπαρτιατικού πολιτεύματος. Δικό του έργο θεωρείται η διαίρεση της χώρας σε αναπαλλοτρίωτους ίσους κλήρους (που τους μοίρασε στους ελεύθερους πολίτες), η εισαγωγή βαριών και σιδερένιων νομισμάτων αντί των χρυσών και ασημένιων (για να αποθαρρύνεται η συσσώρευση πλούτου), η σιδερένια πειθαρχία των πολιτών, η ανάθεση της ανατροφής των παιδιών στην πολιτεία, η υποχρέωση της υποταγής των νεότερων στους γεροντότερους καθώς και η θέσπιση της γερουσίας, με τη συμμετοχή των δύο βασιλιάδων. Η διαμόρφωση των νόμων ήταν δικό της έργο, ενώ η τελική τους έγκριση ανήκε στην Απέλλα. Αυτοί οι θεσμοί στάθηκαν ως οι θεμελιώδεις αρχές του σπαρτιατικού πολιτεύματος.
Σύμφωνα πάντα με την παράδοση, όταν ολοκληρώθηκε το έργο του αποσύρθηκε στην Κίρρα Φωκίδας ή στην Κρήτη, όπου αφέθηκε να πεθάνει από ασιτία. Εν τω μεταξύ, είχε υποχρεώσει τους συμπολίτες του να ορκιστούν ότι θα τηρούσαν τους νόμους του ως την επιστροφή του. Ο μύθος λέει ότι έφυγε από τη Σπάρτη για πάντα, ώστε να μην αλλάζουν τη νομοθεσία του οι συμπολίτες του, που είχαν ορκιστεί να μην το κάνουν παρά μόνο αν κάποτε επέστρεφε.
Σχετικά με τη χρονολόγηση του βίου του υπάρχουν ιδιαίτερα πολλές αντιφάσεις.[4] Ο Αριστοτέλης τον τοποθετεί ως σύγχρονο του Ιφίτου, ο οποίος έζησε γύρω στα 884 π.Χ. Με τη συνδρομή του Ιφίτου ο Λυκούργος εγκαθίδρυσε την ιερή εκεχειρία της Ολυμπίας, σύμφωνα με την οποία απαγορεύονταν όλες οι πολεμικές συγκρούσεις κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων και προστάτευε τους Ηλείους από οποιαδήποτε ενδεχόμενη εχθρική επίθεση (Müller, Dor. 1.7.7.) Ο Ξενοφών διαφοροποιείται σημαντικά από τον Αριστοτέλη, τοποθετώντας τον περισσότερο από 200 χρόνια νωρίτερα, δηλαδή στην εποχή των Ηρακλειδών (Xen. Rep. Lac. 10.8.) Ο Τίμαιος[χρειάζεται αποσαφήνιση], προκειμένου πιθανόν να υπερκεράσει αυτή τη δυσχέρεια, υπέθεσε ότι υπήρχαν δύο πρόσωπα με το όνομα "Λυκούργος". (Plut. Lyc. 1.) Από αυτές τις αποκλίσεις φαίνεται ότι το όνομα του Λυκούργου δεν εμφανίζεται στον κατάλογο των Σπαρτιατών βασιλέων, ένα από τα παλαιότερα "έγγραφα" στην ελληνική ιστορία (Müller, Dor. 1.7.3.). Ως εκ τούτου, είναι κατανοητό πως ο Ηρόδοτος μπορούσε (1.65) να αποκαλεί "Λυκούργο" τον κηδεμόνα του ανεψιού του Λαβώτα, ενώ ο Σιμωνίδης (Aelian, Ael. VH 9.41) τον αναφέρει ως γιο του Πρύτανι, αδελφού του Ευνόμου, Ο Διονύσιος (2.49) τον θέλει θείο του Ευνόμου και οι κοινότερες αναφορές (Plut. Lyc. 2; Arist. Pol. 2.7. 1; Ephor. apud Strab. x. p. 482) τον θέλουν γιο του Ευνόμου και κηδεμόνα του ανεψιού του Χαριλάου.[5]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn20040219005. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2022.
- ↑ Παυσανίας: (αρχαία ελληνικά) Ελλάδος περιήγησις.
- ↑ «Lathria 1» (Γερμανικά) 1924. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2023.
- ↑ «The Internet Classics Archive, Πανεπιστήμιο M.I.T.». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2016.
- ↑ A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, William Smith, Ed., Πανεπιστήμιο Tufts
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Ιωάννα Ζούλα, Ο δημιουργός της σπαρτιατικής πολιτείας, εφ. Το Βήμα, 9/11/2003