Λάναρκ - Μια ζωή σε τέσσερα βιβλία

Λάναρκ - Μια ζωή σε τέσσερα βιβλία (αγγλικός τίτλος: Lanark: A Life in Four Books) είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Σκωτσέζου συγγραφέα Άλασντερ Γκρέι. Γραμμένο σε μια περίοδο σχεδόν τριάντα ετών, δημοσιεύθηκε το 1981 και συνδυάζει ρεαλιστικές και δυστοπικές σουρεαλιστικές εικόνες της Γλασκώβης περιγράφοντας έναν πολιτισμό που καταρρέει και ένα σύγχρονο όραμα της κόλασης.

Λάναρκ - Μια ζωή σε τέσσερα βιβλία

Ο Άλασντερ Γκρέι το 1994
Συγγραφέας	Άλασντερ Γκρέι
Τίτλος	Lanark
Γλώσσα	Αγγλικά
Ημερομηνία δημοσίευσης	1981
Μορφή	μυθιστόρημα
LC Class	OL2466637W
LΤ ID	68059
δεδομένα ()

Ο Άντονι Μπέρτζες αποκάλεσε τον Γκρέι «τον καλύτερο Σκωτσέζο μυθιστοριογράφο μετά τον Γουόλτερ Σκοτ». Το βιβλίο κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου της Σκωτίας το 1982 και το Βραβείο Βιβλίου της Χρονιάς του Συμβουλίου Τεχνών της Σκωτίας. Το 2008, η εφημερίδα Guardian το χαρακτήρισε ως «ένα από τα ορόσημα της μυθοπλασίας του 20ου αιώνα».

Δημιουργία

Ο Γκρέι άρχισε να γράφει το μυθιστόρημα ως φοιτητής το 1954. Το πρώτο βιβλίο γράφτηκε το 1963, αλλά δεν κατάφερε να το εκδώσει. Το έργο ολοκληρώθηκε το 1976, δημοσιεύτηκε το 1981 και είχε άμεση επιτυχία στο αναγνωστικό κοινό και στους κριτικούς, που το χαρακτήρισαν πρωτοποριακό έργο της σκωτσέζικης λογοτεχνίας.

Αναμιγνύοντας φαντασία, ρεαλισμό, επιστημονική φαντασία, μεταμοντερνισμό και μια άκρως οραματική άποψη για τον κόσμο, ο Γκρέι δημιούργησε ένα μυθιστόρημα που σηματοδότησε την αρχή μιας αναγέννησης στη σκωτσέζικη μυθοπλασία, κατά την οποία αναπτύχθηκαν νέα στυλ γραφής - επηρεάζοντας συγγραφείς όπως τον Τζέιμς Κέλμαν και τον Ίρβιν Γουέλς.

Υπόθεση

Το μυθιστόρημα περιλαμβάνει τέσσερα βιβλία, ταξινομημένα με τη σειρά Τρία, Ένα, Δύο, Τέσσερα (υπάρχει επίσης ένας Πρόλογος πριν από το Πρώτο Βιβλίο και ένας Επίλογος τέσσερα κεφάλαια πριν από το τέλος του βιβλίου). Στον επίλογο, ο συγγραφέας εξηγεί λέγοντας ότι «θέλω το Λάρνακ να διαβαστεί με μια σειρά, αλλά τελικά οι αναγνώστες να το σκεφτούν και με μια άλλη», και ότι ο ίδιος ο επίλογος είναι «πολύ σημαντικός» για να πάει στο τέλος.

Στο Τρίτο Βιβλίο, ένας νεαρός άνδρας ξυπνά μόνος σε ένα βαγόνι τρένου. Δεν θυμάται το παρελθόν του και διαλέγει το όνομα Λάρνακ από μια παράξενα γνώριμη φωτογραφία σε έναν τοίχο. Σύντομα φτάνει στο Ανθάνκ, μια παράξενη πόλη που μοιάζει με τη Γλασκώβη, στην οποία δεν υπάρχει φως της ημέρας και οι εξαφανιζόμενοι κάτοικοι υποφέρουν από περίεργες ασθένειες. Η πόλη διοικείται από το Ινστιτούτο και το Συμβούλιο, αδιαφανή όργανα που ασκούν απόλυτη εξουσία. Ο Λάρνακ αρχίζει να συναναστρέφεται με μια ομάδα ανθρώπων με τους οποίους δεν μπορεί να συσχετιστεί πλήρως και δεν μπορεί να κατανοήσει τα ήθη τους και σύντομα αρχίζει να υποφέρει από μια ασθένεια που μετατρέπει το δέρμα του σε λέπια ως εξωτερική εκδήλωση της συναισθηματικής του κατάρρευσης. Ο Λάρνακ τελικά εξαφανίζεται σε ένα στόμιο στη γη και ξυπνά στο Ινστιτούτο, ένα είδος νοσοκομείου που θεραπεύει ασθενείς από τις ασθένειές τους, αλλά χρησιμοποιεί τις χαμένες περιπτώσεις για σκοτεινούς σκοπούς. Μόλις το μάθει αυτό, ο Λάναρκ τρομοκρατείται και αποφασίζει να φύγει.

Τα βιβλία Ένα και Δύο περιγράφουν την προηγούμενη ζωή του Λάναρκ. Αποτελούν ένα ρεαλιστικό μυθιστόρημα ενηλικίωσης που ξεκινά από την προπολεμική Γλασκώβη και αφηγείται την ιστορία κάποιου που ονομάζεται Ντάνκαν Θω, με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα, ένα δύσκολο και χαρισματικό παιδί που γεννήθηκε από απογοητευμένους γονείς στην ανατολικό άκρο της Γλασκώβης. Το βιβλίο ακολουθεί την μετακίνηση σε άλλη περιοχή του Θω κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και την υποτροφία του στη Σχολή καλών τεχνών της Γλασκώβης, όπου η αδυναμία του να δημιουργήσει σχέσεις με γυναίκες λόγω της ασθένειάς του (ο Γκρέι υπέφερε από χρόνιο έκζεμα) και το έμμονο καλλιτεχνικό του όραμα τον οδηγούν στην τρέλα και τελικά στην αυτοκτονία από πνιγμό.

Το Τέταρτο Βιβλίο βρίσκει τον Λάναρκ να ξεκινά ένα παράξενο, ονειρικό ταξίδι πίσω στο Ανθάνκ, το οποίο βρίσκεται σε σημείο ολικής αποσύνθεσης, συντρίβεται από πολιτικές διαμάχες, κυριαρχούν η φιλαργυρία, η παράνοια και η οικονομική κατάρρευση, τα οποία κανείς δεν είναι σε θέση να αποτρέψει. Στην πορεία του ταξιδιού, κατά το οποίο συναντά τον συγγραφέα, γερνάει γρήγορα. Βρίσκεται τελικά γέρος, καθισμένος σε ένα νεκροταφείο στην κορυφή ενός λόφου καθώς το Ανθάνκ καταρρέει σε μια αποκάλυψη πυρκαγιάς και πλημμύρας και, αφού του αποκαλύφθηκε η ώρα του θανάτου του, τελειώνει το βιβλίο περιμένοντας ήρεμα τον θάνατο.

Σχόλια

• Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μέρη του μεταμοντέρνου μυθιστορήματος είναι ο Επίλογος, στον οποίο ο Λάναρκ συναντά τον συγγραφέα στο πρόσωπο του χαρακτήρα «Νάστλερ», ο οποίος κάνει παρατηρήσεις για το βιβλίο και αναμένει κριτική για το έργο και για τον Επίλογο ειδικότερα.
• Η ιστορία του Θω υποδηλώνει ότι ο Θω και ο Λάρνακ είναι ίσως το ίδιο πρόσωπο. Υπάρχουν επίσης έντονες ομοιότητες μεταξύ του Άνθανκ και της Γλασκώβης, υποδηλώνοντας και πάλι ότι και τα δύο μέρη είναι τα ίδια. Και οι δύο τοποθεσίες είναι δυστοπικές και οι δύο καταλήγουν σε καταστροφή και θάνατο. Ωστόσο, έχουν προταθεί πολυάριθμες ερμηνείες αυτού του βιβλίου και των χαρακτήρων του.
• Στο περιθώριο είναι τυπωμένο Ευρετήριο Λογοκλοπών. Για παράδειγμα, ο Γκρέι περιγράφει μεγάλο μέρος του Λάρνακ ως εκτεταμένη λογοκλοπή του Τα βρέφη του νερού (1863) του Τσαρλς Κίνγκσλυ. Κάποιες από τις υποτιθέμενες λογοκλοπές αναφέρονται σε ανύπαρκτα κεφάλαια του βιβλίου. Υπάρχουν πολυάριθμες αναφορές σε άλλα λογοτεχνικά κείμενα.
• Μέρη του βιβλίου περιλαμβάνουν στοιχεία επιστημονικής φαντασίας. Το Λάρνακ έχει συχνά συγκριθεί με το 1984 του Τζωρτζ Όργουελ για την ατμόσφαιρα γραφειοκρατικής απειλής.
• Στην έκδοση του 2001 του μυθιστορήματος, ο Γκρέι πρόσθεσε ένα παράρτημα στο οποίο συμπεριέλαβε μια σύντομη βιογραφία και ανέπτυξε μερικές από τις επιρροές και τις εμπνεύσεις του, αναφέροντας τον Κάφκα ως σημαντική επιρροή στην ατμόσφαιρα του μυθιστορήματος.
• Το μυθιστόρημα περιλαμβάνει εικονογράφηση του συγγραφέα.

Διασκευές

• Μια θεατρική διασκευή του έργου ανέβηκε στο Εδιμβούργο, κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Φεστιβάλ του Εδιμβούργου τον Αύγουστο του 1995.  
• Μια θεατρική διασκευή με τίτλο Lanark: A Life in Three Acts παρουσιάστηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ του Εδιμβούργου το 2015.