Βικιπαίδεια

Άντονυ Μπέρτζες

Άγγλος συγγραφέας και συνθέτης του 20ού αιώνα (1917–1993)

Ο Τζων Άντονυ Μπέρτζες Γουίλσον (John Anthony Burgess Wilson, 25 Φεβρουαρίου 1917 – 22 Νοεμβρίου 1993), ήταν Άγγλος συγγραφέας και συνθέτης, γνωστός απλώς ως Άντονυ Μπέρτζες, όνομα με το οποίο δημοσίευσε τα έργα του.

Άντονυ Μπέρτζες
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Anthony Burgess (Αγγλικά)
Γέννηση25  Φεβρουαρίου 1917[1][2][3]
Harpurhey[4][5]
Θάνατος22  Νοεμβρίου 1993[1][3][6]
Λονδίνο[7]
Αιτία θανάτουκαρκίνος του πνεύμονα
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςΜονακό
ΨευδώνυμοAnthony Burgess
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένο Βασίλειο[8]
ΘρησκείαΡωμαιοκαθολική Εκκλησία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[9][10][11]
ΣπουδέςXaverian College[12]
Πανεπιστήμιο Βικτώρια του Μάντσεστερ
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητασυγγραφέας
δημοσιογράφος[7]
μεταφραστής[7]
σεναριογράφος[7]
ποιητής
συνθέτης[13]
μυθιστοριογράφος[12]
αυτοβιογράφος
κριτικός λογοτεχνίας
συγγραφέας έργων επιστημονικής φαντασίας
συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας
ειδικός στην λογοτεχνία
λιμπρετίστας[7]
δραματουργός[7]
παιδαγωγός
σεναριογράφος κινηματογραφικών ταινιών[14]
καθηγητής[14]
άνθρωπος των γραμμάτων[15]
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο του Πρίνστον
Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο, Πολιτειακό πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης
Πανεπιστήμιο Κολούμπια
Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ
Αξιοσημείωτο έργοΤο Κουρδιστό Πορτοκάλι
Περίοδος ακμής1956
Οικογένεια
ΣύζυγοςLiana Burgess (1968–1993)[16]
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςΒρετανικός Στρατός
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΒραβείο Προμηθέας - Hall of Fame
Διοικητής του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων
Εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας Λογοτεχνίας
Companion of Literature (1991)[12]
Βραβείο Χιούγκο Καλύτερης δραματικής παρουσίασης (1972)
PEN/Ackerley Prize
Christopher Award
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Παρά το ότι ο Μπέρτζες ήταν κυρίως συγγραφέας χιουμοριστικών έργων, το δυστοπικό μυθιστόρημα Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (1962) είναι το γνωστότερό του[17], κυρίως επειδή το 1971 έγινε η βάση για την ομώνυμη κινηματογραφική ταινία του Στάνλεϊ Κούμπρικ, η οποία συζητήθηκε πολύ. Ο Μπέρτζες συνέγραψε πολλά άλλα μυθιστορήματα, όπως αυτά της «τετραλογίας του Enderby» και το Earthly Powers, αλλά και λιμπρέτα και σενάρια, όπως το σενάριο της γνωστής τηλεοπτικής μίνι-σειράς του 1977 Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ. Εκτός αυτών, εργάσθηκε ως κριτικός λογοτεχνίας σε έγκυρες εφημερίδες, όπως τον Observer και τον Guardian, ενώ έγραψε και μελέτες για λογοτέχνες, με αξιολογότερη ίσως εκείνη για τον Τζέιμς Τζόυς. Είχε σπουδάσει φιλολογία-γλωσσολογία και μετέφρασε στην αγγλική κλασικά έργα, όπως τον Οιδίποδα Τύραννο, τον Συρανό ντε Μπερζεράκ και το λιμπρέτο της όπερας Κάρμεν.

Ο Μπέρτζες συνέθεσε επίσης περισσότερα από 250 μουσικά έργα και θεωρούσε τον εαυτό του εξίσου μουσικοσυνθέτη όσο και συγγραφέα, αν και ως συγγραφέας σημείωσε πολύ μεγαλύτερη επιτυχία.[18]

Βιογραφία

Επεξεργασία

Οικογένεια, σπουδές και γάμος

Επεξεργασία

Ο Μπέρτζες γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου στην οδό Carisbrook 91, στο προάστιο Χάρπερχεϊ (Harpurhey) του Μάντσεστερ. Οι γονείς του, Τζόζεφ και Ελίζαμπεθ Γουίλσον (το γένος Μπέρτζες), ήταν Ρωμαιοκαθολικοί.[19] Ο ίδιος περιέγραψε την κοινωνική τους τάξη ως «κατώτερη μέση». Οι γονείς του πάντως είχαν κατάστημα και ζούσαν αναλόγως αρκετά καλά την εποχή της οικονομικής κρίσεως, καθώς η ζήτηση «για τσιγάρο και πιοτό» παρέμεινε σταθερή. Ως παιδί, τον φώναζαν και «Τζακ», «Λιτλ Τζακ» και «Τζώνυ Ηγκλ».[20] Κατά το μυστήριο του Χρίσματος (που στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία τελείται ξεχωριστά από το βάπτισμα, σε ηλικία περίπου 7 ετών), τού προσέθεσαν και το όνομα «Άντονυ». Ο ίδιος άρχισε να χρησιμοποιεί το «Άντονυ Μπέρτζες» ως λογοτεχνικό του πολύ αργότερα, το 1956, με την έκδοση του μυθιστορήματός του Time for a Tiger.[19]

Ο μετέπειτα συγγραφέας δεν γνώρισε ουσιαστικά τη μητέρα του, καθώς η Ελίζαμπεθ πέθανε σε ηλικία 30 ετών, στις 19 Νοεμβρίου 1918, από την πανδημία της γρίπης του 1918 (ως αιτίες θανάτου στο πιστοποιητικό θανάτου της αναφέρονται η γρίπη, οξεία πνευμονία και καρδιακή ανεπάρκεια). Η αδελφή του Μυριέλ είχε επίσης πεθάνει από τα ίδια αίτια, 4 ημέρες νωρίτερα, σε ηλικία οκτώ ετών.[21] Ο συγγραφέας πίστευε ότι ήταν αποδέκτης της πίκρας του πατέρα του επειδή είχε επιβιώσει, ενώ η μητέρα του και η αδερφή του όχι.[22]

Μετά τον θάνατο της μητέρας του, ο Μπέρτζες ανατράφηκε από την αδελφή της, την Ανν Μπρόμλυ (Bromley), στο προάστιο Crumpsall, μαζί με τις δύο πρώτες εξαδέλφες του. Εκείνη την εποχή ο πατέρας του εργαζόταν ως λογιστής σε μια αγορά βοείου κρέατος την ημέρα, ενώ τα βράδια έπαιζε πιάνο σε μια παμπ στο Μάιλς Πλάτινγκ[20] και το 1922 παντρεύτηκε την ιδιοκτήτρια αυτής της παμπ. Κατόπιν αυτού ο Μπέρτζες ανατράφηκε από τον πατέρα του και τη μητριά του, τη Μάργκαρετ.[23] Το 1924 το ζεύγος άνοιξε ένα καπνοπωλείο και κάβα, όπου απασχολείτο για λίγο και ο Άντονυ ως παιδί. Στις 18 Απριλίου 1938 ο πατέρας πέθανε από «καρδιακή ανεπάρκεια, πλευρίτιδα και γρίπη» σε ηλικία 55 ετών, χωρίς να αφήσει κάποια κληρονομιά, παρά τη φαινομενική επιχειρηματική επιτυχία του.[24] Η μητριά του απεβίωσε και αυτή σύντομα, το 1940, από καρδιακή προσβολή.[25]

Ο Μπέρτζες ανέφερε σχετικώς με την κατά μεγάλο μέρος μοναχική παιδική ηλικία του: «Είτε με κατεδίωκαν, είτε με αγνοούσαν, ήμουν ένας καταφρονεμένος... Ομάδες από αγόρια με κουρελιασμένα ρούχα επιτίθονταν σε πιο καλοντυμένα παιδιά όπως εγώ.»[26] Ο μετέπειτα συγγραφέας άλλαξε δύο δημοτικά σχολεία, αμφότερα ρωμαιοκαθολικά σχολεία στο Μάντσεστερ.[27] Αργότερα θυμόταν: «Την εποχή που πρωτοπήγα σχολείο μπορούσα ήδη να διαβάζω. Στο δημοτικό του Μάντσεστερ που πήγαινα τα περισσότερα παιδιά δεν μπορούσαν να διαβάσουν, κι έτσι ήμουν... λίγο απόμακρος, ξεχωριστός από τα άλλα παιδιά.»[28] Οι καλοί βαθμοί του τού εξασφάλισαν μια θέση σε καλό λύκειο, το επίσης ρωμαιοκαθολικό Xaverian College.[19]

Ο Μπέρτζες ήταν αδιάφορος προς τη μουσική, μέχρι που άκουσε στο ραδιόφωνο «ένα απίστευτο σόλο στο φλάουτο» και μαγεύτηκε.[29] Οκτώ λεπτά αργότερα ο εκφωνητής τον πληροφόρησε ότι άκουγε το Πρελούδιο στο απομεσήμερο ενός φαύνου του Κλωντ Ντεμπυσί. Αργότερα χαρακτήρισε το γεγονός ως μία «ψυχεδελική» εμπειρία, «... μια αναγνώριση μη εκφράσιμων λεκτικώς πνευματικών πραγματικοτήτων».[29] Ο Μπέρτζες ανακοίνωσε στους γονείς του ότι ήθελε να γίνει συνθέτης κι εκείνοι έφεραν αντίρρηση, αφού «δεν υπήρχαν χρήματα εκεί».[29] Η μουσική δεν διδασκόταν στο σχολείο του, αλλά σε ηλικία 14 ετών περίπου έμαθε μόνος του να παίζει πιάνο.[30]

Ο Μπέρτζες έλπιζε να σπουδάσει μουσική στο πανεπιστήμιο, αλλά το Τμήμα Μουσικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Βικτόρια του Μάντσεστερ απέρριψε την αίτησή του, επειδή δεν είχε καλό βαθμό στη φυσική.[31] Σπούδασε έτσι στο Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας, στο ίδιο πανεπιστήμιο, από το 1937 μέχρι το 1940. Η διπλωματική εργασία του είχε ως θέμα την Τραγική ιστορία του δόκτορα Φάουστους του Κρίστοφερ Μάρλοου και αποφοίτησε με βαθμό αντίστοιχο του «λίαν καλώς», γεγονός το οποίο δεν τον ευχαρίστησε.[32] Βαθμολογώντας μία από τις εργασίες του Μπέρτζες στα πρώτα έτη των σπουδών του ως καθηγητής του, ο μεγάλος Οξφορδιανός ιστορικός Άλαν Τζων Πέρσιβαλ Τέιλορ σημείωσε: «Λαμπρές ιδέες, ανεπαρκείς στο να αποκρύψουν την έλλειψη γνώσεων."[33]

Ο Μπέρτζες γνώρισε τη μέλλουσα σύζυγό του, τη Λεουέλα «Λυν» Ίσεργουντ Τζόουνς, στο πανεπιστήμιο, όπου εκείνη σπούδαζε οικονομικά και νεότερη ιστορία[34], και αποφοίτησε το 1942. Παντρεύτηκαν στις 22 Ιανουαρίου 1942.[19]

Στρατιωτική θητεία

Επεξεργασία

Ο Μπέρτζες πέρασε 6 εβδομάδες βασική εκπαίδευση το 1940 ως νεοσύλλεκτος στον βρετανικό στρατό στο Νταλκήθ της Σκωτίας και κατόπιν έγινε στρατιωτικός νοσοκόμος «Γ΄ τάξεως». Το 1941 τον καταζητούσε η στρατονομία για λιποταξία, καθώς παρέμεινε εκτός της στρατιωτικής βάσεως του Μόρπεθ (βόρεια Αγγλία) πέραν της αδείας του, παρέα με τη μελλοντική του σύζυγο. Το επόμενο έτος ο Μπέρτζες ζήτησε να μεταταχθεί στο Μορφωτικό Σώμα του στρατού και, παρά την απέχθειά του προς την εξουσία, προάχθηκε σε λοχία.[35] Αργότερα ο πόλεμος είχε και χειρότερες παράπλευρες παρενέργειες για αυτόν, καθώς κατά τη διάρκεια της πολεμικής συσκοτίσεως 4 Αμερικανοί λιποτάκτες επιτέθηκαν στην έγκυο σύζυγό του Λυν και τη βίασαν. Η Λυν απέβαλε, πιθανώς ως αποτέλεσμα αυτής της επιθέσεως.[19][36] Ο Μπέρτζες υπηρετούσε εκείνη την εποχή στο Γιβραλτάρ και εξαιτίας του πολέμου δεν του δόθηκε άδεια να ταξιδέψει για να την επισκεφθεί.[37]

Κατά την παραμονή του στο Γιβραλτάρ (για την οποία έγραψε αργότερα στο μυθιστόρημα A Vision of Battlements), ο Μπέρτζες δίδαξε ορθοφωνία και θέατρο μαζί με την Ανν Μακγκλίν στη γερμανική, τη γαλλική και την ισπανική γλώσσα.[38] Η κομμουνιστική ιδεολογία της Μακγκλίν άσκησε επίδραση στο μυθιστόρημα Το Κουρδιστό Πορτοκάλι. Ο Μπέρτζες διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο πρόγραμμα του βρετανικού στρατού «The British Way and Purpose», σχεδιασμένο να επανεντάξει το προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων στην ειρηνική μεταπολεμική κοινωνία.[39] Δίδαξε επίσης για λογαριασμό της Κεντρικής Συμβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας των Ενόπλων Δυνάμεων του βρετανικού Υπουργείου Παιδείας.[19] Η ευχέρειά του στις ξένες γλώσσες σημειώθηκε από τη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών, και ο Μπέρτζες έλαβε μέρος σε συνεντεύξεις Ολλανδών και Γάλλων φυγάδων που είχαν καταφύγει στο Γιβραλτάρ. Στη γειτονική ισπανική πόλη Λα Λίνεα δε λα Κονθεπθιόν, συνελήφθη για προσβολή του Ισπανού δικτάτορα Στρατηγού Φράνκο, αλλά απελευθερώθηκε σύντομα.[40]

Διδασκαλική σταδιοδρομία

Επεξεργασία

Ο Μπέρτζες αποστρατεύθηκε το 1946 με τον βαθμό του ανθυπασπιστού. Την τετραετία που ακολούθησε δίδαξε ορθοφωνία και θέατρο στο Mid-West School of Education κοντά στο Γουλβερχάμπτον, καθώς και στο Bamber Bridge Emergency Teacher Training College στο Πρέστον.[19] Δίδαξε επίσης στο τμήμα εξωτερικής διδασκαλίας του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ.[41]

Στα τέλη του 1950 άρχισε να διδάσκει ως φιλόλογος στο γυμνάσιο του Μπάνμπερυ. Εκτός από τα διδακτικά του καθήκοντα, επέβλεπε τα αθλήματα και διεύθυνε τη θεατρική ομάδα του σχολείου. Στον ελεύθερο χρόνο του οργάνωσε μερικές ερασιτεχνικές θεατρικές παραστάσεις, με κατοίκους της πόλεως και φοιτητές. Μεταξύ των έργων που παρουσίασε ήταν το Sweeney Agonistes του Τόμας Στερνς Έλιοτ.[42] Μαρτυρίες από πρώην μαθητές και συναδέλφους υποδεικνύουν ότι ενδιαφερόταν βαθιά για τη διδασκαλία.[43]

Με οικονομική βοήθεια από τον πατέρα της Λυν, το ζεύγος μπόρεσε να αγοράσει μια μονοκατοικία στο χωριό Άντερμπερυ, κοντά στο Μπάνμπερυ. Το βάφτισαν «Little Gidding», από το ένα από τα Τέσσερα Κουαρτέτα του Τ.Σ. Έλιοτ. Ο Μπέρτζες είχε την ευκαιρία να δοκιμάσει την πέννα του στη δημοσιογραφία, γράφοντας αρκετά άρθρα στην τοπική εφημερίδα Banbury Guardian.[44]

Στην Ασία

Επεξεργασία
 
Το «Μαλαϊκό Κολέγιο» στην Κουάλα Κάνγκσαρ της Μαλαισίας, όπου δίδαξε ο Μπέρτζες το 1954-1955

Το 1954 ο Μπέρτζες εντάχθηκε στη Βρετανική Αποικιακή Υπηρεσία, ως διδάσκων και εκπαιδευτικός υπάλληλος, και εγκαταστάθηκε στη Μαλαϊκή Ομοσπονδία, αρχικώς στην πόλη Κουάλα Κάνγκσαρ στο Περάκ. Εκεί δίδαξε στο «Μαλαϊκό Κολέγιο», ενώ ταυτοχρόνως ήταν και διευθυντής στο βρετανικό δημοτικό σχολείο.[45][46] Μια ποικιλία μουσικής που συνέθεσε εκεί ήταν επηρεασμένη από τη χώρα, ιδίως η «Μαλαϊκή Συμφωνία» (Sinfoni Melayu) για ορχήστρα και μπάντα χάλκινων πνευστών, της οποίας δεν σώζεται κάποια παρτιτούρα.[47]

Στην Κουάλα Κάνγκσαρ ο Μπέρτζες και η σύζυγός του έμεναν σε ένα θορυβώδες διαμέρισμα, όπου η ιδιωτικότητα ήταν ελάχιστη. Μετά από διαφωνία επί του θέματος με τον διευθυντή του Μαλαϊκού Κολεγίου, ο συγγραφέας μετατέθηκε στο Κολέγιο Εκπαιδεύσεως Διδασκάλων, στην Κότα Μπάρου του Κελάνταν.[48] Ο Μπέρτζες πέτυχε να μάθει καλά τη μαλαϊκή γλώσσα, διακρινόμενος στις εξετάσεις για τη γλώσσα που διοργάνωσε το Υπουργείο Αποικιών. Ανταμείφθηκε με αύξηση μισθού για την καλή γνώση της γλώσσας.

Ο Μπέρτζες αφιέρωσε μέρος του ελεύθερου χρόνου του στην Κότα Μπάρου στη δημιουργική γραφή «ως ένα είδος χόμπι για τζέντλεμεν, επειδή γνώριζα ότι δεν θα μου έφερνε λεφτά». Δημοσίευσε ωστόσο τα τρία πρώτα μυθιστορήματά του: Time for a Tiger, The Enemy in the Blanket και Beds in the East.[49] Αυτά έγιναν γνωστά ως The Malayan Trilogy (= «Η μαλαϊκή τριλογία») και εκδόθηκαν αργότερα και σε έναν τόμο.

 
Το Μαλαϊκό Κολέγιο Εκπαιδεύσεως Διδασκάλων, όπου εργάσθηκε ο Μπέρτζες από το 1955 ως το 1958

Μετά από μια σύντομη παραμονή στη Βρετανία το 1958, ο Μπέρτζες ανέλαβε μία ακόμα θέση στην Ασία, αυτή τη φορά στο Κολέγιο του Σουλτάνου Ομάρ Αλί Σαϊφουντιέν Γ΄ στο Μπρουνέι. Το Μπρουνέι ήταν βρετανικό προτεκτοράτο από το 1888 και ανέκτησε πλήρη ανεξαρτησία μόλις το 1984. Εκεί συνέταξε τον σκελετό του μυθιστορήματος που δημοσίευσε το 1961 υπό τον τίτλο Devil of a State και, παρά το ότι αναφερόταν αρχικώς στο Μπρουνέι, για λόγους αποφυγής μηνύσεων η δράση μεταφέρθηκε σε ένα φανταστικό προτεκτοράτο της Ανατολικής Αφρικής, το «Ντουνιά».

Στο Μπρουνέι ήταν που ο Μπέρτζες κατέρρευσε μια μέρα μέσα στην τάξη, ενώ δίδασκε ιστορία, και διαγνώσθηκε ότι είχε μη εγχειρήσιμο όγκο στον εγκέφαλο.[31] Οι γιατροί τού έδωσαν το πολύ ένα έτος ζωής, προτρέποντάς τον να γράψει αρκετά μυθιστορήματα, ώστε να εξασφαλίσει πρόσθετα χρήματα για τη χήρα του.[31] Ο ίδιος ωστόσο έδωσε μια διαφορετική εκδοχή σε συνέντευξή του στο BBC, λέγοντας: «Εκ των υστέρων αντιλαμβάνομαι ότι εκδιώχθηκα υπό της Αποικιακής Υπηρεσίας. Μάλλον για πολιτικούς λόγους, που τους μεταμφίεσαν σε ιατρικούς λόγους».[50] Εξήγησε ότι η σύζυγός του Λυν είχε πει κάτι «αισχρό» στον Δούκα του Εδιμβούργου σε μια επίσημη επίσκεψή του, οπότε οι αποικιακές αρχές στράφηκαν εναντίον του.[51][52] Εξάλλου είχε ήδη γράψει άρθρα σε εφημερίδα υπέρ του επαναστατικού αντιπολιτευόμενου κόμματος του Μπρουνέι και ήταν φίλος με τον ηγέτη του, τον A.M. Αζαχάρι.[51][52] Ωστόσο οι βιογράφοι του Μπέρτζες αποδίδουν το περιστατικό στην παροιμιώδη μυθομανία του συγγραφέα. Ο Geoffrey Grigson γράφει:

Υπέφερε ωστόσο από τις παρενέργειες της παρατεταμένης βαριάς συνήθειας του πιοτού (και της αλληλένδετης κακιάς θρέψης), του συχνά καταπιεστικού κλίματος της νοτιοανατολικής Ασίας, της χρόνιας δυσκοιλιότητας, καθώς και της υπερβολικής εργασίας και της απογοητεύσεως από τη δουλειά του. Όπως το έθεσε, οι γόνοι των σουλτάνων και της ελίτ στο Μπρουνέι «δεν ήθελαν να διδαχθούν, επειδή η ρέουσα αφθονία του πετρελαίου εγγυάτο το εισόδημά τους και την προνομιακή θέση τους». Μπορεί να ήθελε και ένα πρόσχημα προκειμένου να εγκαταλείψει τη διδασκαλία και να συνεχίσει ως συγγραφέας πλήρους απασχολήσεως, έχοντας κάνει μια καθυστερημένη αρχή.[44]

Μετέπειτα βίος στη Βρετανία

Επεξεργασία

Ο Μπέρτζες παύθηκε από τη θέση του στο Μπρουνέι και επέστρεψε στην Αγγλία. Πέρασε μερικές ημέρες στη νευρολογική κλινική ενός νοσοκομείου του Λονδίνου, όπου οι εξετάσεις δεν βρήκαν τίποτα. Μετά την επιστροφή στο σπίτι, επωφελούμενος από χρήματα που η Λυν είχε κληρονομήσει από τον πατέρα της, καθώς και από τις οικονομίες που είχαν κάνει κατά την εξαετία τους στην Ασία, αποφάσισε να αφοσιωθεί αποκλειστικά στη συγγραφή. Το ζεύγος μετακόμισε σε ένα διαμέρισμα στο Χόουβ, κοντά στο Μπράιτον, και μετά σε μονοκατοικία στο χωριό Έτσινχαμ (Etchingham) κοντά στο Λονδίνο. Τέλος, κατέληξαν σε ένα σπίτι στο Τσίζικ του δυτικού Λονδίνου. Από εκεί ο συγγραφέας είχε εύκολη πρόσβαση προς το Κέντρο Τηλεόρασης του BBC, όπου αργότερα έγινε συχνός καλεσμένος. Εκείνη την εποχή ο Μπέρτζες έγινε τακτικός συμπότης με τον Αμερικανό μυθιστοριογράφο Γουίλιαμ Μπάροουζ.[53]

Το ζεύγος έκανε ένα θαλάσσιο ταξίδι από το Τίλμπερυ στο Λένινγκραντ[54] τον Ιούνιο του 1961, που ενέπνευσε το μυθιστόρημα Honey for the Bears. Ο Μπέρτζες έγραψε στο αυτοβιογραφικό You've Had Your Time (1990) ότι μελετώντας και πάλι με την ευκαιρία τη ρωσική γλώσσα βρήκε έμπνευση σε αυτή για την «αργκό» Nadsat που επινόησε για το Κουρδιστό Πορτοκάλι.[55]

Η Λιάνα Ματσελλάρι (Liana Macellari, 1929-2007), μια Ιταλίδα μεταφράστρια 12 χρόνια νεότερη του Μπέρτζες, ανακάλυψε τα μυθιστορήματά του Inside Mr. Enderby και Το Κουρδιστό Πορτοκάλι γράφοντας σχετικώς με την αγγλική μυθοπλασία.[56] Γνώρισε προσωπικά τον συγγραφέα το 1963 σε ένα γεύμα στο Τσίζικ, οι δυο τους άρχισαν μια ερωτική σχέση και το 1964 η Λιάνα γέννησε τον γιο τους, τον Πάολο Αντρέα. Η σχέση τους έμεινε κρυφή από την αλκοολική ήδη σύζυγο του Μπέρτζες, την οποία εκείνος αρνήθηκε να εγκαταλείψει από φόβο να μην προσβάλει τον ανεψιό της μητριάς του, τον George Dwyer, που ήταν ο Ρωμαιοκαθολικός επίσκοπος του Ληντς.[56]

Η Λυν Μπέρτζες πέθανε από κίρρωση του ήπατος στις 20 Μαρτίου 1968[19] και ένα εξάμηνο αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 1968, ο Μπέρτζες νυμφεύθηκε τη Λιάνα, αναγνωρίζοντας το τετράχρονο τέκνο της ως δικό του, παρότι το πιστοποιητικό γεννήσεως αναφέρει ως πατέρα τον Ρόι Χάλιντεϋ, τον προηγούμενο σύντροφο της Λιάνα.[56] Ο Πάολο Αντρέα (γνωστός ως Άντριου Μπέρτζες Γουίλσον) πέθανε στο Λονδίνο το 2002, σε ηλικία 37 ετών[57], ενώ η Λιάνα πέθανε[56] το 2007.

Αποδημία εξαιτίας των φόρων

Επεξεργασία
 
Ο Μπέρτζες εμφανιζόταν συχνά στην τηλεόραση. Εδώ στη βρετανική εκπομπή After Dark το 1988.

Ο Μπέρτζες ήταν πολιτικά συντηρητικός (αν και, όπως ξεκαθάρισε σε συνέντευξή του στο περιοδικό The Paris Review, οι πολιτικές απόψεις του θα μπορούσαν να θεωρηθούν «ένα είδος αναρχισμού»[58]), υπέρ της μοναρχίας, με κάποια απέχθεια για όλες τις αβασίλευτες δημοκρατίες. Πίστευε πως ο σοσιαλισμός είναι στο μεγαλύτερο μέρος του «γελοίος», αλλά παραδεχόταν «ότι η κοινωνικοποιημένη ιατρική φροντίδα αποτελεί μια προτεραιότητα σε κάθε πολιτισμένη χώρα σήμερα».[58] Προκειμένου να αποφύγει τον φόρο 90% που θα έπρεπε να πληρώσει εξαιτίας του υψηλού εισοδήματος, ο συγγραφέας και η οικογένειά του εγκατέλειψαν και πάλι τη Βρετανία και περιηγήθηκαν την ηπειρωτική Ευρώπη με μια τροχοβίλα. Στη διαδρομή ο Μπέρτζες έγραφε στο πίσω μέρος του οχήματος, ενώ η Λιάνα οδηγούσε.

Την εποχή εκείνη ο συγγραφέας έγραψε τόσο μυθιστορήματα, όσο και σενάρια για τους Λιου Γκρέιντ και Φράνκο Τζεφφιρέλλι.[56] Ο πρώτος τόπος διαμονής του μετά τη φυγή του από τη Βρετανία ήταν το χωριό Lija στη Μάλτα (1968-1970). Αλλά οι αρνητικές αντιδράσεις από μία διάλεξή του σε Ρωμαιοκαθολικούς ιερείς ανάγκασαν το ζεύγος να μετεγκατασταθεί στην Ιταλία[56] μετά την κατάσχεση του ακινήτου τους από την κυβέρνηση της Μάλτας.[59] (Θα μετέφερε αυτά τα γεγονότα σε μορφή μυθοπλασίας μια δεκαετία αργότερα, στο Earthly Powers.) Ο Μπέρτζες διατηρούσε ένα διαμέρισμα στη Ρώμη, ένα εξοχικό σπίτι στο Μπρατσιάνο και μια ιδιοκτησία στο Μονταλμπούτσιο. Ωστόσο, ακούγοντας φήμες ενός σχεδίου της μαφίας για την απαγωγή του γιου τους από τη Ρώμη, ο Μπέρτζες απεφάσισε το 1975 να μετεγκατασταθεί στο Μονακό[60], με δεδομένη και τη φήμη του ως φορολογικού παραδείσου.[61]

Το ζεύγος είχε επίσης μια βίλα στη Γαλλία, στο Καλιάν της Προβηγκίας.[62]

Προηγουμένως ο Μπέρτζες είχε ζήσει και δύο έτη στις Ηνωμένες Πολιτείες, απασχολούμενος ως επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον στο πρόγραμμα δημιουργικής γραφής (1970), και ως διακεκριμένος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πόλης της Νέας Υόρκης (1972). Στο δεύτερο ήταν στενός συνεργάτης και φίλος του Τζόζεφ Χέλερ. Κατόπιν δίδαξε δημιουργική γραφή στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, ενώ παρεπιδήμησε και στα Πανεπιστήμια της Βόρειας Καρολίνας (1969) και του Μπάφαλο (1976). Επίσης έδωσε διαλέξεις πάνω στην τέχνη του μυθιστορήματος στο Πανεπιστήμιο της Άιοβα το 1975. Μετά την εγκατάστασή του στο Μονακό το 1976, ήταν ενεργός στην κοινότητα και υπήρξε συνιδρυτής το 1984 της Ιρλανδικής Βιβλιοθήκης, ενός κέντρου ιρλανδικών πολιτιστικών μελετών.

Παρά το ότι ο Μπέρτζες δεν έμενε τότε μακριά από τον Γκράχαμ Γκρην, του οποίου το σπίτι ήταν στην Αντίμπ, ο Γκρην πικράθηκε μαζί του λίγο πριν τον θάνατό του εξαιτίας σχολίων σε άρθρα του Μπέρτζες σε εφημερίδα, και διέκοψε κάθε επαφή μαζί του.[44] Ο Γκορ Βιντάλ απεκάλυψε στο έργο του Point to Point Navigation (2006) ότι ο Γκρην αποδοκίμαζε τις εμφανίσεις του Μπέρτζες σε διάφορους τηλεοπτικούς σταθμούς ανά την Ευρώπη με θέμα τα βιβλία του (τού Μπέρτζες).[44] Κατά τον Βιντάλ, ο Γκρην φαίνεται ότι θεωρούσε την προθυμία να εμφανισθεί ένας συγγραφέας στην τηλεόραση ως κάτι που θα έπρεπε να είναι κατώτερο της αξιοπρέπειάς του.[44]

Εκείνη την περίοδο ο Μπέρτζες περνούσε και αρκετό καιρό στο σαλέ του, δύο χιλιόμετρα έξω από το Λουγκάνο της Ελβετίας.

Θάνατος

Επεξεργασία
 
Η θήκη με τις στάχτες του συγγραφέα στο κολουμβάριο του Κοιμητηρίου του Μονακό

Ο Μπέρτζες είχε γράψει: «Θα αποβιώσω κάπου στις στεριές της Μεσογείου, με μια ανακριβή νεκρολογία στη Nice-Matin, χωρίς να με θρηνήσει κανείς, και σύντομα θα ξεχαστώ.»[63] Στην πραγματικότητα όμως ο Μπέρτζες πέθανε στη γενέτειρά του χώρα: επέστρεψε για να πεθάνει στο Τουίκεναμ, ένα προάστιο του Λονδίνου, στο οποίο είχε επίσης αγοράσει σπίτι. Πέθανε σε ηλικία 76 ετών από καρκίνο του πνεύμονα, στο νοσοκομείο «St John & St Elizabeth» στο Σεντ Τζονς Γουντ του Λονδίνου. Ωστόσο οι στάχτες του μεταφέρθηκαν και αποτέθηκαν στο Κοιμητήριο του Μονακό.

Η επιγραφή πάνω στη μαρμάρινη πλάκα της θήκης με την τέφρα του Μπέρτζες αναφέρει εκτός από το ονοματεπώνυμό του τις λέξεις: «Αββά αββά», που σημαίνουν «Πατέρα, πατέρα» στην αραμαϊκή, την εβραϊκή, την αραβική και άλλες σημιτικές γλώσσες. Είναι επίσης ο τίτλος του 22ου μυθιστορήματος του Μπέρτζες, που έχει ως θέμα τους τελευταίους μήνες της ζωής και τον θάνατο του ποιητή Τζον Κητς. Η νεκρολογία του Μπέρτζες στους Times του Λονδίνου χαρακτήριζε τον συγγραφέα ως «έναν μεγάλο μελετητή της ηθικής».[64]

Η μουσική στη ζωή του

Επεξεργασία

Ο Μπέρτζες συνέθετε μουσική τακτικά σε όλη σχεδόν τη ζωή του και κάποτε είπε:

«Μακάρι οι άνθρωποι να με θεωρούσαν ως έναν μουσικό που γράφει και μυθιστορήματα, αντί ως έναν μυθιστοριογράφο που γράφει και μουσική ως παράπλευρη ενασχόληση.»[65]

Αρκετά από τα μουσικά κομμάτια του είχαν μεταδοθεί όσο ζούσε από το ραδιόφωνο του BBC. Η Συμφωνία του αριθ. 3 σε Ντο παίχθηκε για πρώτη φορά από την ορχήστρα του Πανεπιστημίου της Άιοβα στην Άιοβα Σίτυ το 1975. Η «Μαλαϊκή Συμφωνία» του (Sinfoni Melayu) για ορχήστρα και μπάντα χάλκινων πνευστών, της οποίας δεν σώζεται κάποια παρτιτούρα, είχε περιγραφεί από τον ίδιο ως μία απόπειρα «να συνδυασθούν τα μουσικά στοιχεία της χώρας σε μια συνθετική γλώσσα με τα τοπικά τύμπανα και ξυλόφωνα». Η δομή του μυθιστορήματός του «Ναπολεόντεια Συμφωνία» (Napoleon Symphony: A Novel in Four Movements, 1974) βασίζεται πάνω στην 3η Συμφωνία του Μπετόβεν (τη λεγόμενη «Ηρωική»), ενώ το έργο του Mozart and the Wolf Gang (1991) αντικατοπτρίζει τον ήχο και τον ρυθμό των συνθέσεων του Μότσαρτ.

Η 9η Συμφωνία του Μπετόβεν εμφανίζεται σε κυρίαρχο ρόλο στο Κουρδιστό Πορτοκάλι, τόσο στο μυθιστόρημα όσο και στην ομώνυμη ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Επίσης ο συγγραφέας μετέφρασε το λιμπρέτο των Λυντοβίκ Αλεβύ και Ανρί Μελιάκ για την όπερα Κάρμεν του Μπιζέ, και προσάρμοσε σε μιούζικαλ (με τον τίτλο «Συρανό») το θεατρικό έργο του Ροστάν Συρανό ντε Μπερζεράκ. Ο Μπέρτζες έγραψε και μια οπερέτα το 1982, την Blooms of Dublin, βασισμένη στο μυθιστόρημα Οδυσσέας του Τζέιμς Τζόυς.

Γλωσσολογία

Επεξεργασία

«Η γνώση γλωσσολογίας του Μπέρτζες», έγραψαν οι Ρέιμοντ Τσάπμαν και Τομ ΜακΚάρθουρ στο The Oxford Companion to the English Language : «... γίνεται εμφανής στους διαλόγους του, εμπλουτίζμένους με ιδιότυπες προφορές και ιδιαιτερότητες εκφοράς." Κατά τη διάρκεια των ετών του στη Μαλαισία, και αφού είχε κατακτήσει την τοπική διάλεκτο Jawi, την αραβική γραφή προσαρμοσμένη στα Μαλαισιανά, ο Μπέρτζες αυτοδιδάχθηκε την περσική γλώσσα, και εφάρμοσε τις γνώσεις του σε μια μετάφραση του μυθιστορήματος του Τ.Σ. Έλιοτ The Waste Land στα περσικά (που δεν δημοσίευσε). Εργάστηκε πάνω σε μια ανθολογία αγγλικής λογοτεχνίας μεταφρασμένη στα Μαλαισιανά, η οποία δεν κατάφερε να εκδόσει. Οι δημοσιευμένες μεταφράσεις του Μπέρτζες περιλαμβάνουν δύο εκδοχές του Συρανό, [66]του Οιδίπους Τύραννος [67] και και της Κάρμεν.

Το ενδιαφέρον του Μπέρτζες στη γλωσσολογία αντικατοπτρίστηκε στην εφευρεθείσα, αγγλο-ρωσική νεανική αργκό που εμφανίζεται στο Κουρδιστό Πορτοκάλι και στην ταινία Quest for Fire (1981), για την οποία επινόησε μια προϊστορική γλώσσα ( Ulam ) για τους χαρακτήρες. Γενικά, τα ενδιαφέροντα του αντικατοπτρίζονται στους χαρακτήρες του. Στο The Doctor is Sick, ο Dr Edwin Spindrift είναι ένας λέκτορας γλωσσολογίας που δραπετεύει από μια νοσοκομειακή πτέρυγα, της οποίας οι τρόφιμοι, όπως και διατύπωσε ο κριτικός Saul Maloff, είναι περιπτώσεις διαταραγμένης ψυχικής υγείας και διαθέτουν μεγάλη ποικιλία από τις διαλέκτους του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο Μπέρτζες, ο οποίος είχε δώσει διαλέξεις με θέμα τη φωνητική στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ στα τέλη της δεκαετίας του 1940, απασχολείται με τον κλάδο της γλωσσολογίας στα μυθιστορήματά του Language Made Plain και A Mouthful of Air.

Στο βάθος της γλωσσικής επάρκειας του Μπέρτζες γίνεται αναφορά στη βιογραφία του, από τον Ρότζερ Λούις. Ο Λούις ισχυρίστηκε ότι κατά τη διάρκεια της παραγωγής στη Μαλαισία του ντοκιμαντέρ του BBC A Kind of Failure (1982), τα υποτιθέμενα άπταιστα Μαλαισιανά του Μπέρτζες ακατανόητα στις ντόπιες σερβιτόρες σε ένα εστιατόριο όπου γύριζαν κάποιες σκηνές. Υπήρχε η φήμη ότι ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ σκόπιμα συμπεριέλαβε στην ταινία αυτές τις στιγμές, για να εκθέσει τις γλωσσικές αξιώσεις του Μπέρτζες. Μια επιστολή του Ντέιβιντ Γουάλας που εμφανίστηκε στο περιοδικό της εφημερίδας London Independent την Κυριακή στις 25 Νοεμβρίου 2002 έριξε φως στην υπόθεση. Η επιστολή του Γουάλας έγραφε εν μέρει: «...η ιστορία μας έχει παρουσιαστεί αποσπασματικά. Αναφέρεται στον Μπέρτζες, τον τρανό γλωσσολόγο, "βροντοφωνάζοντας Μαλαισιανά σε μια σειρά από Μαλαισιανές σερβιτόρες" αλλά πως "εμφανιζόταν ανίκανος να γίνει κατανοητός από αυτές". Η πηγή αυτού του μυθεύματος είναι ένα ντοκιμαντέρ του BBC προ 20 ετών.... [Η υπόνοια είναι] ότι ο σκηνοθέτης συμπεριέλαβε την εν λόγω σκηνή, έτσι ώστε να φέρει σε δύσκολη θέση τον γνωστό συγγραφέα. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, και είμαι σίγουρος καθώς είμαι ο εν λόγω σκηνοθέτης... Το περιστατικό όπως διαδραματίζεται στην οθόνη καθιστά σαφές ότι ο Μπέρτζες γνώριζε ότι οι σερβιτόρες δεν ήταν Μαλαισιανές. Ήταν ένα κινέζικο εστιατόριο και ο Μπέρτζες προσπαθούσε να επισημάνει ότι οι κινεζόφωνος πληθυσμός δεν υιοθετούσε την Μπαχάσα Μαλέσια (Μαλάι), την επίσημη γλώσσα που επέβαλε η κυβέρνηση. Ο ίδιος πιθανότατα να είχε ξενική προφορά, αλλά σαφώς και μιλούσε τη γλώσσα, ήταν οι εν προκειμένω σερβιτόρες που δεν τη μιλούσαν.»

Ο Λούις μπορεί να μην είχε πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Μαλαισίας αποτελείται από Κινέζους που μιλούν Χόκιεν και Καντονέζικα. Ωστόσο, τα Μαλάι είχαν εδραιωθεί ως η Επίσημη Γλώσσα με την ψήφιση του Νόμου περί Γλωσσών του 1967. Μέχρι το 1982 όλα τα εθνικά σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη Μαλαισία θα διδάσκονταν με βασική γλώσσα την Bahasa Melayu (βλ. Harold Crouch, Government and Society in Malaysia, Ithaca and London: Cornell University Press, 1996).

Συγγραφικό έργο

Επεξεργασία

Μυθιστορήματα

Επεξεργασία

Η «Μαλαϊκή τριλογία» του Μπέρτζες, τρία μυθιστορήματα που εκδόθηκαν στις ΗΠΑ σε έναν τόμο με τον γενικό τίτλο The Long Day Wanes, ήταν το πρώτο έργο μυθοπλασίας του που δημοσιεύθηκε. Τα μικρά μυθιστορήματα της τριλογίας φέρουν τους τίτλους Time for a Tiger (υπονοείται η μάρκα μπίρας «Tiger», διαδεδομένη τότε, και σήμερα ακόμα, στη Μαλαισία), The Enemy in the Blanket και Beds in the East. Το Devil of a State είναι κατά κάποιο τρόπο μια συνέχεια στην τριλογία, αν και η υπόθεσή του διαδραματίζεται σε μια φανταστική προσομοίωση του Μπρουνέι. Σε αυτά τα έργα ο Μπέρτζες εργάσθηκε πάνω στην παράδοση που είχαν δημιουργήσει ο μεγάλος Κίπλινγκ για τις Βρετανικές Ινδίες, και οι Τζόζεφ Κόνραντ και Σόμερσετ Μωμ για τη Νοτιοανατολική Ασία. Ωστόσο «λειτούργησε» περισσότερο με τον τρόπο του Όργουελ (ο οποίος είχε καλή γνώση της ούρντου και της βιρμανικής γλώσσας) και του Κίπλινγκ (ο οποίος μιλούσε την ινδική από παιδί). Ο Μπέρτζες, όπως και πολλοί από τους συμπατριώτες του που ζούσαν στην Ασία, είχε θαυμάσια γνώση των γλωσσών του τόπου όπου κατοικούσε, τόσο στον γραπτό όσο και στον προφορικό λόγο.

Μετά την επιστροφή του στην Αγγλία, ο συγγραφέας έγραψε τα Enderby και The Right to an Answer, με το δεύτερο να προσεγγίζει το θέμα του θανάτου, καθώς και το One Hand Clapping, μια σάτιρα πάνω στην κενότητα της σημερινής «λαϊκής κουλτούρας». The Worm and the Ring (1961) χρειάσθηκε να αποσυρθεί από την κυκλοφορία υπό την απειλή νομικών μέτρων.[68]

Το δυστοπικό μυθιστόρημα Το Κουρδιστό Πορτοκάλι, εκδόθηκε το 1962. Η αρχική του έμπνευση βρίσκεται σε ένα δραματικό προσωπικό γεγονός από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η έγκυος σύζυγος του συγγραφέα, η Λυν δέχθηκε επίθεση από λιποτάκτες του αμερικανικού στρατού στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια της πολεμικής συσκοτίσεως (βλ. παραπάνω ενότητα «Στρατιωτική θητεία»). Η υπόθεση του μυθιστορήματος οδηγεί σε θέματα ελεύθερης βούλησης και ηθικής. Ο νεαρός αντιήρωας, ο Άλεξ, που συλλαμβάνεται μετά από μια σύντομη «σταδιοδρομία» στην άσκηση υπερ-βίας με τη νεανική συμμορία του, πηγαίνει αντί στη φυλακή σε μια ειδική θεραπεία αποστροφής ώστε να σταματήσει η τάση του προς τη βίαιη συμπεριφορά. Αυτό ωστόσο έχει ως αποτέλεσμα να τον καταστήσει ανυπεράσπιστο απέναντι σε άλλους ανθρώπους (και ως γνωστό «οι άνθρωποι είναι κακοί...»), και ανίκανο να απολαύσει κάποια από τα αγαπημένα του μουσικά κομμάτια, τα οποία, πέρα από την άσκηση βίας, ήταν μια έντονη ευχαρίστηση για εκείνον. Στο βιβλίο-δοκίμιό του Flame into Being (1985), ο Μπέρτζες γράφει: «Το Κουρδιστό Πορτοκάλι είναι ένα πνευματικό παιχνίδι που γράφτηκε για να βγάλω λεφτά, μέσα σε τρεις εβδομάδες. Κατέστη γνωστό ως η πρώτη ύλη για μια ταινία που φάνηκε να δοξάζει το σεξ και τη βία.» Και προσθέτει: «Η ταινία διευκολύνει τους αναγνώστες του βιβλίου να παρανοήσουν το νόημά του, και αυτή η παρανόηση θα με καταδιώκει μέχρι που να πεθάνω.» Νωρίτερα, το 1980, σε μια συνέντευξη στο BBC, ο συγγραφέας είχε πάρει αποστάσεις όχι μόνο από την κινηματογραφική μεταφορά, αλλά και από το ίδιο το μυθιστόρημά του.

Λίγο πριν τη δημοσίευση, το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου «κόπηκε» από την αμερικανική έκδοσή του. Ο Μπέρτζες είχε γράψει το Κουρδιστό Πορτοκάλι με 21 κεφάλαια, ηθελημένα, ώστε ο αριθμός να συμβολίζει την ηλικία ενηλικίωσης κατά τον νόμο. «Το 21 ήταν το σύμβολο της ανθρώπινης ωριμάνσεως, καθώς παλιότερα από τα 21 μπορούσες να ψηφίσεις και να αναλάβεις τις ευθύνες ενός ενηλίκου», έγραψε ο Μπέρτζες σε πρόλογο για την έκδοση του 1986. Χρειαζόμενος χρήματα και σκεπτόμενος ότι ο εκδότης «τού έκανε χάρη και μόνο που δέχτηκε το έργο για έκδοση», ο συγγραφέας δέχθηκε και επέτρεψε το Κουρδιστό Πορτοκάλι να κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ χωρίς το 21ο κεφάλαιό του. Η μεταφορά του στον κινηματογράφο από τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ βασίστηκε στην αμερικανική έκδοση και έτσι βοήθησε στη διαιώνιση της απώλειας του τελευταίου κεφαλαίου. Το 2021 το «Διεθνές Ίδρυμα Άντονυ Μπέρτζες» εγκαινίασε μια ιστοσελίδα που παραθέτει διάφορες θεατρικές προσαρμογές του όλου έργου από ολόκληρο τον κόσμο.[69]

Στο έργο του Martin Seymour-Smith Novels and Novelists: A Guide to the World of Fiction, ο Μπέρτζες αναφέρει ότι συχνά ετοίμαζε μια περίληψη με κατάλογο προσώπων του έργου προτού το αρχίσει. Από την άλλη, ο Seymour-Smith κατέγραψε:

«Ο Μπέρτζες πιστεύει ότι ο υπερβολικός προγραμματισμός είναι μοιραίος για τη δημιουργικότητα και θεωρεί το υποσυνείδητό του και την ίδια την πράξη της γραφής ως απαραίτητους οδηγούς. Δεν φτιάχνει ένα προσχέδιο ενός ολόκληρου μυθιστορήματος, αλλά προτιμά να τελειώνει μία σελίδα προτού προχωρήσει στην επόμενη, κάτι που εμπεριέχει πολλές αναθεωρήσεις και διορθώσεις.»[70]

Το Nothing Like the Sun: A Story of Shakespeare's Love Life αποτελεί μια μυθοπλαστική αναπαράσταση της ερωτικής ζωής του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. Το μυθιστόρημα, που βασίσθηκε στη βιογραφία του Έντγκαρ Ι. Φριπ (Edgar Innes Fripp) Σαίξπηρ, άνθρωπος και καλλιτέχνης, κέρδισε τους επαίνους των κριτικών και έθεσε τον Μπέρτζες μεταξύ των μυθιστοριογράφων πρώτης κατηγορίας της γενιάς του. Το M/F (1971) χαρακτηρίσθηκε από τον ίδιο τον συγγραφέα ως ένα από τα έργα του για τα οποία ήταν πιο περήφανος. Το Beard's Roman Women ήταν αποκαλυπτικό σε προσωπικό επίπεδο, εμπνευσμένο από τον θάνατο της πρώτης συζύγου του, το πένθος του και τη σχέση που οδήγησε στον δεύτερο γάμο του. Στη Napoleon Symphony ο Μπέρτζες φέρνει στη ζωή τον Μέγα Ναπολέοντα δομώντας το βιβλίο με πρότυπο την 3η Συμφωνία του Μπετόβεν (τη λεγόμενη «Ηρωική»). Το έργο περιέχει ένα πορτρέτο μιας αραβικής και μουσουλμανικής χώρας και κοινωνίας κατεχόμενης από μια χριστιανική δύναμη (της Αιγύπτου υπό τη ρωμαιοκαθολική Γαλλία). Τη δεκαετία του 1980 η θρησκευτική θεματολογία άρχισε να τον απασχολεί έντονα (The Kingdom of the Wicked, Man of Nazareth, Earthly Powers). Παρά το ότι ο Μπέρτζες είχε σταματήσει να εκκλησιάζεται από τα νιάτα του, η επίδραση της χριστιανικής «εκπαιδεύσεώς» του και κοσμοθεωρίας παρέμεινε ισχυρή στο έργο σε όλη τη ζωή του. Αυτή η επίδραση είναι αξιοσημείωτη στη συζήτηση για την ελεύθερη βούληση στο Κουρδιστό Πορτοκάλι, καθώς και στο όραμα καταστροφικών μεταβολών στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία εξαιτίας ενός παράγονταν που μπορεί να κατανοηθεί ως σατανική επίδραση στο μυθιστόρημα Earthly Powers (1980).

Ο Μπέρτζες συνέχισε να γράφει μέχρι τις τελευταίες ημέρες της ζωής του. Το ύστερο μυθιστόρημα Any Old Iron είναι ένα ευφάνταστο έπος γενεών, με θέμα την ιστορία δύο οικογενειών, μιας ρωσο-βρετανικής και μιας εβραϊκής, που κατορθώνει να συμπεριλάβει ως φόντο τη βύθιση του Τιτανικού, τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη Ρωσική Επανάσταση, τον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα πρώτα χρόνια του Κράτους του Ισραήλ και την ανακάλυψη (φανταστική) του Εξκάλιμπερ. Το μυθιστόρημα A Dead Man in Deptford για τον Κρίστοφερ Μάρλοου είναι ένα «συνοδευτικό» έργο του Nothing Like the Sun, ενώ το έμμετρο Byrne εκδόθηκε μεταθανατίως.

Σε συνέντευξή του το 1972 ο Μπέρτζες ανακοίνωσε ότι έγραφε ένα μυθιστόρημα με θέμα τον Εδουάρδο τον μαύρο πρίγκιπα, στο οποίο θα ενσωμάτωνε τις αφηγηματικές τεχνικές του Τζων Ντος Πάσος[71], αλλά δεν το ολοκλήρωσε ποτέ. Μετά τον θάνατο του Μπέρτζες ο Άγγλος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Άνταμ Ρόμπερτς το συμπλήρωσε και το εξέδωσε[72] το 2018. Επίσης, το 2019 ανακαλύφθηκε μια έως τότε αδημοσίευτη ανάλυση για το Κουρδιστό Πορτοκάλι με τον τίτλο The Clockwork Condition.[73] Είναι δομημένο ως φιλοσοφικοί στοχασμοί του Μπέρτζες πάνω στο μυθιστόρημα που του προσέφερε τόση πολλή φήμη.

Κριτικές μελέτες

Επεξεργασία

Ο Μπέρτζες άρχισε τη συγγραφική σταδιοδρομία του ως κριτικός λογοτεχνίας. Το σύγγραμμά του Αγγλική λογοτεχνία, μια επισκόπηση για σπουδαστές, ήταν γραμμένο σε εισαγωγικό επίπεδο. Ακολούθησαν οι μελέτες Το μυθιστόρημα σήμερα (Longmans, 1963) και Το μυθιστόρημα τώρα: Οδηγός σπουδαστών στη σύγχρονη μυθοπλασία W.W. Norton & Company, Νέα Υόρκη 1967). Συνέγραψε επίσης μελέτες για τον Τζέιμς Τζόυς (Here Comes Everybody: An Introduction to James Joyce for the Ordinary Reader και Joysprick: An Introduction to the Language of James Joyce), ενώ εκπόνησε και μια συντομευμένη εκδοχή του έργο του Τζόυς (A Shorter Finnegans Wake). Το λήμμα «μυθιστόρημα» που έγραψε το 1970 για την Encyclopædia Britannica («Novel, the») θεωρείται κλασική περιγραφή του είδους. Επιπλέον ο Μπέρτζες έγραψε μακροσκελείς κριτικές μελέτες για τον Σαίξπηρ, τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ και τον Ντ. Χ. Λώρενς, αλλά και για Ενενήντα εννέα μυθιστορήματα: Τα καλύτερα στην αγγλική γλώσσα από το 1939.[74]

Σενάρια

Επεξεργασία

Ο Μπέρτζες έγραψε τα σενάρια για τρεις τηλεοπτικές μίνι-σειρές, τις: Μωσής ο Νομοδότης (Τζανφράνκο Ντε Μπόζιο 1974), Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ (Φράνκο Τζεφφιρέλλι 1977) και A.D. (Στιούαρτ Κούπερ 1985). Συμμετείχε επίσης στο σενάριο της κανονικής τηλεοπτικής σειράς Σέρλοκ Χολμς και Δόκτωρ Γουότσον (1980). Συνέγραψε επίσης υποθέσεις (ένα στάδιο πριν τους διαλόγους) για αρκετές κινηματογραφικές ταινίες, όπως τις βιογραφικές Άμουνδσεν, Αττίλας, Ο Μαύρος Πρίγκιπας, Κύρος ο Μέγας, The Dirty Tricks of Bertoldo, Ωνάσης, Σαμψών και Δαλιδά, Schreber, Σάχης, That Man Freud και Uncle Ludwig. Επίσης επινόησε μια γλώσσα της Εποχής του Λίθου για την ταινία Ο Πόλεμος της φωτιάς (La Guerre du feu, σκηνοθεσία Ζαν-Ζακ Ανό, 1981).

Ο Μπέρτζες έγραψε πολλά αδημοσίευτα σενάρια, όπως τα Will! και The Bawdy Bard σχετικώς με τον Σαίξπηρ, με βάση το μυθιστόρημά του Nothing Like The Sun. Ενθαρρυμένος από την επιτυχία του μυθιστορήματός του Tremor of Intent (μια παρωδία των περιπετειών του Τζέιμς Μποντ), έγραψε ένα σενάριο για την ταινία Η κατάσκοπος που με αγάπησε με χαρακτήρες και τόνο από το δικό του βιβλίο.[75] Το σενάριο αυτό, που περιγράφηκε ως «ένα προκλητικό ανακάτεμα σαδισμού, υπνωτισμού, βελονισμού και διεθνούς τρομοκρατίας»[76], απορρίφθηκε, αν και το τεράστιο υποθαλάσσιο σιλό που εμφανίζεται στην τελική ταινία ήταν σύμφωνα με κάποιους[77] έμπνευση του Μπέρτζες.

Αρχείο

Επεξεργασία

Το μεγαλύτερο αρχείο με αντικείμενα του Άντονυ Μπέρτζες στεγάζεται στο «Διεθνές Ίδρυμα Άντονυ Μπέρτζες», στο Μάντσεστερ. Τα τεκμήρια αυτά περιλαμβάνουν: χειρόγραφα ημερολόγια, περισσότερα από 8.000 βιβλία από την προσωπική βιβλιοθήκη του Μπέρτζες, χειρόγραφα μυθιστορημάτων και δημοσιογραφικών άρθρων, παρτιτούρες μουσικών του συνθέσεων, επαγγελματικές και προσωπικές φωτογραφίες από το 1918 έως το 1993, ένα εκτεταμένο αρχείο ηχογραφήσεων, τη μουσική συλλογή του Μπέρτζες, έπιπλα, μουσικά όργανα μεταξύ των οποίων δύο από τα πιάνα του, και αλληλογραφία. Η τελευταία περιλαμβάνει επιστολές από την Άντζελα Κάρτερ, τον Γκράχαμ Γκρην, τον Τόμας Πίντσον και άλλους αξιόλογους συγγραφείς και εκδότες.[78] Το Διεθνές Ίδρυμα Άντονυ Μπέρτζες ιδρύθηκε από τη χήρα του Μπέρτζες Λιάνα το 2003.

Από την άλλη, αρχίζοντας το 1995, η Λιάνα δώρισε μεγάλο αρχείο εγγράφων και χειρογράφων του συζύγου της στο Κέντρο Χάρυ Ράνσομ στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν, με αρκετές προσθήκες τα μετέπειτα χρόνια. Συνολικά 136 κούτες, το αρχείο περιλαμβάνει δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα έντυπα, παρτιτούρες, αλληλογραφία, αποκόμματα, συμβόλαια και νομικά έγγραφα, ατζέντες, πάνω από 90 βιβλία από τη βιβλιοθήκη του συγγραφέα, περιοδικά και φωτογραφίες. Πολλές είναι οι αδημοσίευτες και μη εκτελεσθείσες ποτέ μουσικές συνθέσεις της συλλογής αυτής, ενώ υπάρχουν και λίγες ηχογραφήσεις συνεντεύξεων του Μπέρτζες και εκτελέσεων μουσικών έργων του.[79] Το 2014 το Κέντρο Χάρυ Ράνσομ απέκτησε και προσέθεσε το αρχείο του επί μακρόν πράκτορα του Μπέρτζες Γκαμπριέλε Παντούτσι, που επίσης περιλαμβάνει χειρόγραφα, παρτιτούρες, αλληλογραφία και συμβόλαια.[80]

Η Λιάνα δώρισε επίσης βιβλία, έγγραφα και μουσική του συζύγου της στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Ανζέ (Γαλλία). Συνακόλουθα, το 1998 ιδρύθηκε εκεί το «Κέντρο Άντονυ Μπέρτζες»

Τιμητικές διακρίσεις

Επεξεργασία

Παρά το ότι κανένα έργο του Μπέρτζες δεν τιμήθηκε με κάποιο βραβείο, αρκετές ήταν οι τιμές που επιδαψιλεύθηκαν στον ίδιο ως πρόσωπο, μεταξύ των οποίων:

Από τα έργα του, το Earthly Powers συγκαταλέχθηκε στον «βραχύ κατάλογο» («short list») για το αγγλικό Βραβείο Μπούκερ μυθοπλασίας του 1980, αλλά απέτυχε να το κερδίσει (το βραβείο πήγε στο Rites of Passage του Ουίλιαμ Γκόλντινγκ).

Μνήμη

Επεξεργασία
  • Το Διεθνές Ίδρυμα Άντονι Μπέρτζες λειτουργεί έναν χώρο παραστάσεων και ένα καφέ-μπαρ στην οδό Cambridge 3, Μάντσεστερ. [82]
  • Το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ αποκάλυψε μια πλακέτα τον Οκτώβριο του 2012 που γράφει: «Το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ τιμά τον Άντονι Μπέρτζες, 1917–1993, συγγραφέας και συνθέτης, πτυχιούχος, BA English 1940». Ήταν το πρώτο μνημείο του Μπέρτζες στο Ηνωμένο Βασίλειο. [83]

Επιλεγμένα έργα

Επεξεργασία

Μυθιστορήματα

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 (Αγγλικά) Internet Movie Database. nm0121256. Ανακτήθηκε στις 12  Αυγούστου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 118945613. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) SNAC. w62v38vq. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Ανακτήθηκε στις 26  Μαρτίου 2019.
  5. ↑ www.oxforddnb.com/view/10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-51526;jsessionid=2B89A53774D093D47E56D5E8CF53D47A?docPos=2.
  6. ↑ (Αγγλικά) Internet Broadway Database. 4193. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Ιστορικό Αρχείο Ρικόρντι. 14937. Ανακτήθηκε στις 3  Δεκεμβρίου 2020.
  8. ↑ LIBRIS. Εθνική Βιβλιοθήκη της Σουηδίας. 17  Σεπτεμβρίου 2012. rp355xz95nxr5xr. Ανακτήθηκε στις 24  Αυγούστου 2018.
  9. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb118945613. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  10. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19981000384. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  11. ↑ CONOR.SI. 8833379.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 «Who's who» (Βρετανικά αγγλικά, Αγγλικά) A & C Black. U171438.
  13. ↑ (Γαλλικά, Ολλανδικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά) Musicalics. 83020. Ανακτήθηκε στις 5  Απριλίου 2022.
  14. ↑ 14,0 14,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19981000384. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2022.
  15. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19981000384. Ανακτήθηκε στις 23  Φεβρουαρίου 2023.
  16. ↑ Ανακτήθηκε στις 29  Μαρτίου 2023.
  17. ↑ Theodore Dalrymple (2008). «A Prophetic and Violent Masterpiece». Not With a Bang but a Whimper. σελίδες 135-149. 
  18. ↑ «Burgess... the Composer». The International Anthony Burgess Foundation (IABF). 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 19,6 19,7 Ratcliffe, Michael (2004). «Oxford Dictionary of National Biography». Oxford Dictionary of National Biography (online έκδοση). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/51526. http://www.oxforddnb.com/view/article/51526?docPos=2. Ανακτήθηκε στις 2011-06-20.  (Subscription or UK public library membership required.)
  20. ↑ 20,0 20,1 Lewis 2002, σελ. 67
  21. ↑ Lewis 2002, σελ. 62
  22. ↑ Lewis 2002, σελ. 64
  23. ↑ Lewis 2002, σελ. 68
  24. ↑ Lewis 2002, σελίδες 70–71.
  25. ↑ Lewis 2002, σελ. 107.
  26. ↑ Lewis 2002, σελίδες 53–54
  27. ↑ Lewis 2002, σελ. 57
  28. ↑ Lewis 2002, σελ. 66
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Burgess 1982, σελίδες 17–18
  30. ↑ Burgess 1982, σελ. 19
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 «Anthony Burgess, 1917–1993, Biographical Sketch». Harry Ransom Center, University of Texas, Austin. 8 Ιουνίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2005. 
  32. ↑ Lewis 2002, σελίδες 97–98
  33. ↑ Lewis 2002, σελ. 95
  34. ↑ Lewis 2002, σελίδες 109–110
  35. ↑ Lewis 2002, σελ. 117
  36. ↑ Williams, Nigel (2002-11-10). «Not like clockwork». The Guardian (Λονδίνο). https://www.theguardian.com/books/2002/nov/10/biography.anthonyburgess. 
  37. ↑ Lewis 2002, σελίδες 107, 128
  38. ↑ «Wired for books Burgess, audio interview». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2005. 
  39. ↑ Colin Burrow (2006-02-09). «Not Quite Nasty». London Review of Books. http://www.lrb.co.uk/v28/n03/colin-burrow/not-quite-nasty. Ανακτήθηκε στις 2010-05-02. 
  40. ↑ Biswell 2006
  41. ↑ «Anthony Burgess profile». britannica.com. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2014. 
  42. ↑ Lewis 2002, σελ. 168
  43. ↑ Anthony Burgess· Earl G. Ingersoll· Mary C. Ingersoll (2008). Conversations with Anthony Burgess. Univ. Press of Mississippi. σελ. xv. ISBN 978-1-60473-096-8. 
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 44,3 44,4 «Tiger: The Life and Opinions of Anthony Burgess». geoffreygrigson.wordpress.com. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2014. 
  45. ↑ «SAKMONGKOL AK47: The Life and Times of Dato Mokhtar bin Dato Sir Mahmud». Sakmongkol.blogspot.com. 15 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2010. 
  46. ↑ «MCOBA – PESENTATION(sic) BY OLD BOYS AT THE 100 YEARS PREP SCHOOL CENTENARY CELEBRATION – 2013». mcoba.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2014. 
  47. ↑ Phillips, Paul (5 Μαΐου 2004). «1954–59». The International Anthony Burgess Foundation. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2010. 
  48. ↑ Lewis 2002, σελίδες 223–224.
  49. ↑ Geoffrey Aggeler, επιμ. (1986). Critical Essays on Anthony Burgess. G.K. Hall. σελ. 1. ISBN 0-8161-8757-6. 
  50. ↑ Conversations with Anthony Burgess (2008), επιμ. Ingersoll & Ingersoll, σελ. 180.
  51. ↑ 51,0 51,1 Conversations with Anthony Burgess (2008), Ingersoll & Ingersoll, σσ. 151-152.
  52. ↑ 52,0 52,1 «1985 interview with Anthony Burgess (audio)». Wiredforbooks.org. 19 Σεπτεμβρίου 1985. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2011. 
  53. ↑ Lewis 2002, σελ. 325
  54. ↑ Biswell 2006, σελ. 237
  55. ↑ Craik, Roger (Ιανουάριος 2003). «'Bog or God' in A Clockwork Orange». ANQ: A Quarterly Journal of Short Articles, Notes and Reviews 16 (4): 51-54. doi:10.1080/08957690309598481. 
  56. ↑ 56,0 56,1 56,2 56,3 56,4 56,5 «Obituary: Liana Burgess». The Daily Telegraph. 2007-12-05. https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/1571513/Liana-Burgess.html. Ανακτήθηκε στις 2015-04-30. 
  57. ↑ Biswell 2006, σελ. 4
  58. ↑ 58,0 58,1 Cullinan, John (Μάρτιος 1971). «The art of fiction no. 48: Anthony Burgess». The Paris Review. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-10-28. https://web.archive.org/web/20071028164633/http://www.theparisreview.org/media/3994_BURGESS.pdf. Ανακτήθηκε στις 2010-02-14. 
  59. ↑ Summerfield, Nicholas (Δεκέμβριος 2018). «Freedom and Anthony Burgess». The London Magazine Δεκέμβριος/Ιανουάριος 2019: 64-69. 
  60. ↑ Asprey, Matthew (Ιούλιος–Αύγουστος 2009), «Peripatetic Burgess», End of the World Newsletter (3): 4-7, http://www.anthonyburgess.org/wp-content/uploads/2011/07/01-newsletter-060709.pdf, ανακτήθηκε στις 2013-08-31 
  61. ↑ Biswell 2006, σελ. 356.
  62. ↑ Lewis 2002, σελ. 12.
  63. ↑ Fitzgerald, Laurence (2015-09-09). «Anthony Burgess - Manchester's Neglected Hero?». I Love Manchester. https://ilovemanchester.com/2015/09/09/anthony-burgess-manchesters-neglected-hero.aspx. Ανακτήθηκε στις 2018-10-26. 
  64. ↑ Λήμμα «Anthony Burgess» στο Oxford Dictionary of National Biography
  65. ↑ Walter Clemons (1970-11-29). Anthony Burgess: Pushing On. New York Times Book Review, σελ. 2. https://books.google.com/books?id=TyMcAQAAMAAJ&q=%22musician+who%22. 
  66. ↑ Rostand, Edmond· Anthony Burgess (1991). Cyrano de Bergerac, translated and adapted by Anthony Burgess (New έκδοση). Nick Hern Books. ISBN 978-1-85459-117-3. 
  67. ↑ Sophocles (1972). Oedipus the King. (Minnesota drama editions) (9780816606672): Anthony Burgess: Books. ISBN 978-0816606672. 
  68. ↑ Lewis 2002, σελ. 9
  69. ↑ «A Clockwork Orange On Stage». 
  70. ↑ Rogers, Stephen D (2011). A Dictionary of Made-Up Languages. Simon and Schuster. ISBN 978-1-4405-2817-0. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2020. [νεκρός σύνδεσμος]
  71. ↑ John Cullinan (1972-12-02). The Art of Fiction No. 48, Anthony Burgess. Άνοιξη 1973. Paris Review. http://www.theparisreview.org/interviews/3994/the-art-of-fiction-no-48-anthony-burgess. Ανακτήθηκε στις 2012-09-19. 
  72. ↑ Roberts, Adam· Anthony Burgess (2018). The Black Prince (Νέα έκδοση). Unbound. ISBN 978-1-78352-647-5. 
  73. ↑ Picheta, Rob (25 Απριλίου 2019). «Lost 'A Clockwork Orange' sequel discovered in author's archives». CNN Style. 
  74. ↑ «The Neglected Books Page». neglectedbooks.com. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2014. 
  75. ↑ Rubin, Steven Jay (1981). The James Bond films: a behind the scenes history . Westport, Conn.: Arlington House. ISBN 978-0-87000-523-7. 
  76. ↑ Field, Matthew (2015). Some kind of hero : 007 : the remarkable story of the James Bond films. Ajay Chowdhury. Stroud, Gloucestershire. ISBN 978-0-7509-6421-0. OCLC 930556527. 
  77. ↑ Barnes, Alan (2003). Kiss Kiss Bang! Bang! The Unofficial James Bond 007 Film Companion. Batsford. ISBN 978-0-7134-8645-2. 
  78. ↑ «About the collections». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2021. 
  79. ↑ «Anthony Burgess: An Inventory of His Papers at the Harry Ransom Center». norman.hrc.utexas.edu. Aggeler, Geoff, 1939-, Birkett, Michael, Baron, 1929-, Bottrall, Ronald, 1906-, Burroughs, William S., 1914-, Caroline, Princess of Monaco, 1957-, Greene, Graham, 1904-. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017. 
  80. ↑ «Gabriele Pantucci Collection of Anthony Burgess A Preliminary Inventory of His Collection at the Harry Ransom Center». norman.hrc.utexas.edu. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2019. 
  81. ↑ «Companions of Literature». Royal Society of Literature. 
  82. ↑ «International Anthony Burgess Foundation Manchester». www.theskinny.co.uk. 
  83. ↑ «Your Manchester Online». Νοεμβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2012. 

Πηγές

Επεξεργασία

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Anthony Burgess: «The Clockwork Condition», The New Yorker, 4 & 11 Ιουνίου 2012, σσ. 69-76
  • Carol M. Dix: Anthony Burgess, Northcote House Publishers, 1971, ISBN 978-0582012189
  • Robert K. Morris: The Consolations of Ambiguity: An Essay on the Novels of Anthony Burgess, Missouri 1971, ISBN 978-0826201126
  • A.A. Devitis: Anthony Burgess, Νέα Υόρκη 1972
  • Geoffrey Aggeler: Anthony Burgess: The Artist as Novelist, Alabama 1979, ISBN 978-0817371067
  • Samuel Coale: Anthony Burgess, Νέα Υόρκη 1981, ISBN 978-0804421249
  • Martine Ghosh-Schellhorn: Anthony Burgess: A Study in Character, 1986, ISBN978-3820451634
  • Richard Mathews: The Clockwork Universe of Anthony Burgess, Borgo Press, 1990, ISBN978-0893702274
  • John J. Stinson: Anthony Burgess Revisited, Βοστώνη 1991, ISBN 978-0805770001
  • Paul Phillips: The Music of Anthony Burgess, 1999
  • Paul Phillips: το λήμμα «Anthony Burgess» στο The New Grove Dictionary of Music and Musicians, 2η έκδοση, 2001
  • Paul Phillips: A Clockwork Counterpoint: The Music and Literature of Anthony Burgess, Manchester University Press, 2010, ISBN 978-0719072048

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Άντονυ_Μπέρτζες&oldid=10599035"