Κυριακός Αγκωνίτης
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Κυριακός Αγκωνίτης (Ciriaco di Ancona), ή Κυριάκος Πιτσικόλι (Ciriaco de Pizzicolli, 1391 - 1452), όπως είναι το πραγματικό του όνομα, υπήρξε σημαντικός αρχαιοδίφης της εποχής της Αναγέννησης, Ιταλός έμπορος κι ουμανιστής, ενώ θεωρείται ο πρόδρομος της σύγχρονης επιστήμης της αρχαιολογίας[1].
| Κυριακός Αγκωνίτης | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 31 Ιουλίου 1391 Ανκόνα |
| Θάνατος | 1452 Κρεμόνα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία Δημοκρατία της Ανκόνα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ιταλικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | έμπορος αρχαιολόγος συγγραφέας ανθρωπολόγος ιστορικός γραφέας |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΓεννήθηκε στις 31 Ιουλίου 1391 στην Ανκόνα της Ιταλίας από οικογένεια εμπόρων που ταξίδευε συχνά. Αρχίζοντας απ' τα 9 του χρόνια με τον παππού του, πραγματοποίησε ένα πλήθος ταξιδιών ως έμπορος στη νότια Ιταλία, την Ελλάδα, την Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή. Επηρεασμένος από το ουμανιστικό ρεύμα της εποχής του και το ενδιαφέρον για αρχαία κείμενα κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του, η προσοχή του προσελκύστηκε από το πλήθος αρχαιοτήτων που συνάντησε στις περιοχές αυτές. Γι' αυτόν τον λόγο άρχισε να ταξιδεύει για αμιγώς ερευνητικούς σκοπούς, με στόχο τη λεπτομερή και σχολαστική καταγραφή των αρχαίων μνημείων, την πραγματοποίηση σχεδίων, τη συλλογή αρχαίων έργων τέχνης (μεταλλίων, αγαλματιδίων ή χειρογράφων) και την αντιγραφή αρχαίων επιγραφών. Έμαθε καλά αρχαία ελληνικά και για να το δείξει αποκαλούσε τον εαυτό του "Αγκωνιεύς"[2].
Εκεί άρχισε να μαθαίνει κι ελληνικά. Διαβάζοντας αρχαίες ελληνικές επιγραφές βελτίωνε συνεχώς τις γλωσσικές και τοπογραφικές του γνώσεις. Εντυπωσίασε με τις γνώσεις του και κέρδισε την υποστήριξη του λεγάτου του πάπα στην Ανκόνα Ευγένιου (αργότερα πάπα Ευγένιου Δ) από το 1420 ως το 1422, του Κόζιμο των Μεδίκων και των Βισκόντι από το Μιλάνο. Χάρη σε ένα σκίτσο του, μας διασώθηκε η περίφημη στήλη του Ιουστινιανού στην Κωνσταντινούπολη περί το 1425, πριν καταστραφεί από τους Οθωμανούς.
Το 1433 ήταν στη Σιένα της Τοσκάνης στην αυλή του Σιγισμόνδο, που είχε έρθει για να στεφθεί αυτοκράτορας και του ανατέθηκε η περιήγηση του αυτοκράτορα ανάμεσα στις εντυπωσιακές αρχαιότητες της Ρώμης. Το 1435 εξερευνούσε και πάλι ταξιδεύοντας στην Ελλάδα κ στην Αίγυπτο αντιγράφοντας ιερογλυφικά στις πυραμίδες.
Στην Αθήνα
Επεξεργασία_-_Omont_Henri_Auguste_-_1898.jpg)
Το 1436 Πήγε στην Αθήνα. Ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που περιέγραψε την Ακρόπολη της Αθήνας και την αποκάλεσε με το όνομά της και όχι με το όνομα «παλάτι των Δουκών της Αθήνας»[3].
Ήταν επίσης ο πρώτος, καθοδηγούμενος από τα λόγια του Παυσανία, που αναγνώρισε τον Παρθενώνα, σε μια εποχή που επισκέπτες πίστευαν ότι δεν ήταν παρά η μεγαλύτερη εκκλησία της Αθήνας. Χάρη σε αυτόν, η Δυτική Ευρώπη μπόρεσε να έχει την πρώτη γραφική αναπαραγωγή του περίφημου ναού της Αθηνάς, που ο Κυριακός ήταν ο πρώτος που αποκάλεσε με το όνομά της (και όχι με αυτό της «Εκκλησία της Παναγίας», όπως οι προηγούμενοι περιηγητές). Αφού είδε τον Παρθενώνα, έγραψε:
«...ο θαυμάσιος ναός της θεάς Αθηνάς, θεϊκό έργο του Φειδία, με 58 υπέροχες στήλες τέτοιου μεγέθους που έχουν διάμετρο επτά φοίνικες. Είναι στολισμένο παντού με τα ευγενέστερα γλυπτά που η θαυμάσια δεξιοτεχνία ενός γλύπτη μπόρεσε ποτέ να αναπαραστήσει, τόσο σε τύμπανα, τοίχους, γείσα, ζωφόρους και επιστύλια».
Στην Αίγυπτο
ΕπεξεργασίαΉταν ο πρώτος σύγχρονος Ευρωπαίος που αναγνώρισε τις Πυραμίδες, που συνήθως πιστεύεται ότι ήταν οι «σιτοβολώνες του Ιωσήφ», και έφερε στην Ευρώπη νέα για αυτά τα μνημεία, τα οποία είχε βρει με γνώμονα τα λόγια του Ηροδότου. Μίλησε για τις πυραμίδες στα Commentarii του και κατέθεσε ότι ήταν το μόνο θαύμα του αρχαίου κόσμου που επέζησε στο πέρασμα του χρόνου[4].
Άλλοι προορισμοί
ΕπεξεργασίαΉταν ο πρώτος που αναγνώρισε τη σημασία των αρχαιολογικών ευρημάτων στην Ερέτρια της Εύβοιας[5]. Στις 5 Απριλίου 1436 την επισκέφτηκε και σχεδίασε με ακρίβεια την τοποθεσία των αρχαίων τειχών, του θεάτρου και της ακρόπολης αναφέροντας ενδεικτικές επιγραφές. Συνέλεξε πολλά χειρόγραφα, αντικείμενα και θραύσματα αγγείων της αρχαιότητας. Σε μια σειρά από μεγάλα ταξίδια επισκέφτηκε τη Ρόδο, την Πελοπόννησο(το 1437 συνάντησε στον Μυστρά τον δεσπότη Θεόδωρο Β' Παλαιολόγο), τους Δελφούς, την Αθήνα, τη Μυτιλήνη, τη Θεσσαλονίκη, την Κύπρο, τη Βυρητό, τη Δαμασκό κι άλλα μέρη. Ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε στα ερείπια κοντά σε ένα μοναστήρι το 1436 στην Αλβανία την αρχαία Απολλωνία όπου κάποτε έμαθε ελληνικά ο Οκταβιανός Αύγουστος. Διατηρούσε αλληλογραφία με τον λόγιο Φραγκίσκο Φίλελφο.
Το 1439 βρέθηκε στη Φλωρεντία κατά την ιστορική Σύνοδο Φερράρας Φλωρεντίας και συνόδεψε τον αυτοκράτορα Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγο σε μια από τις εκδρομές του[2].
Το 1447 επέστρεψε στον Μυστρά όπου συνάντησε τον γηραιό Γεώργιο Πλήθωνα Γεμιστό, τον τότε Δεσπότη του Μυστρά Κωνσταντίνο ΙΑ΄ Παλαιολόγο και τον 17χρονο τότε Λαόνικο Χαλκοκονδύλη με τον οποίο συνεννοήθηκε σε άριστα αρχαία ελληνικά[2].
Τα τελευταία του χρόνια τα πέρασε ήσυχα στην Κρεμόνα. Δεν είναι γνωστό το πότε ακριβώς πέθανε αλλά η τελευταία του σημείωση χρονολογείται στο 1452.
Πεποιθήσεις
ΕπεξεργασίαΠίστευε στην ενότητα καθολικών και ορθοδόξων χριστιανών για να σταματήσουν από κοινού τη ραγδαία εξάπλωση των Οθωμανών Τούρκων, γι' αυτό υποστήριξε με πάθος τη Σύνοδο Φερράρας Φλωρεντίας και τη διακήρυξή της. Μίλησε γι' αυτό στον πάπα Ευγένιο Δ και σε άλλους άρχοντες της εποχής του όπως τους δεσπότες του Μυστρά Θεόδωρο Παλαιολόγο κι έπειτα τον αδελφό του Κωνσταντίνο[6][7].
Έργο
ΕπεξεργασίαΣτις έρευνές του συναντούμε πρώιμα δείγματα επιστημονικής μεθοδολογίας, με την πραγματοποίηση τοπογραφικών παρατηρήσεων, τον σχεδιασμό κατόψεων και τη σύγκριση πηγών και χειρογράφων. Δείγματα της μεθοδολογίας αυτής συναντούμε πολύ αργότερα, τον 19ο πλέον αιώνα, στο έργο περιηγητών κι αρχαιολόγων που θα συγκροτήσουν σταδιακά την επιστήμη της αρχαιολογίας, ενώ στη συλλογή των χειρογράφων με τις παρατηρήσεις του και τις καταγραφές του στα μνημεία της αρχαιότητας, που αποτελεί ένα εξάτομο έργο με τον τίτλο Commentaria, θα βασιστούν πολλοί μεταγενέστεροι μελετητές, όπως ο Βησσαρίων ο Τραπεζούντιος που αντέγραψε κάποια από αυτά στη Ρώμη ανάμεσα στα 1455 και 1468. Δυστυχώς τα Commentaria καταστράφηκαν σε πυρκαγιά το 1514, με αποτέλεσμα να εξαφανισθούν πολλές πολύτιμες πληροφορίες που αφορούσαν στις ελληνικές αρχαιότητες, οι οποίες την εποχή του Κυριακού, τον 14ο - 15ο αιώνα, σώζονταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση σε σύγκριση με τον 19ο αιώνα, οπότε πραγματοποιήθηκε και η συστηματική πλέον αρχαιολογική τους έρευνα. Αποσπάσματα του έργου του συναντά κανείς σε χειρόγραφα που βρίσκονται σε ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες, κυρίως στη Γερμανία και την Ιταλία.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ * (Αγγλικά) Edward W. Bodnar, Clive Foss Cyriac of Ancona: Later travels, 2003, Harvard University Press, Κέιμπριτζ (Μασαχουσέτη), ISBN 0-674-00758-1.
- (Γαλλικά) Jean Colin, Cyriaque d'Ancône: humaniste, grand voyageur et fondateur de la science archéologique, Maloine, Παρίσι 1981.
- (Ιταλικά) Ranuccio Bianchi Bandinelli, Massimo Pallottino, E. Coche de la Ferté, [https://www.treccani.it/enciclopedia/archeologia_(Enciclopedia-dell'-Arte-Antica)/ Ciriaco de' Pizzicolli (Enciclopedia Treccani).
- (Γερμανικά) Friedrich von Rummel, Die Türkei auf dem Weg nach Europa, H. Rinn, 1952
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ - ΓΕΝΝΗΘΗΚΑ ΣΤΟ 1402». Scribd (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2019.
- ↑ * (Αγγλικά)Edward W. Bodnár, Cyriacus of Ancona and Athens, Latomus, 1960.
- (Γερμανικά)Angelika Geyer, Kiriacus von Ancona oder die Anfänge der moderner Archeologie, Boreas 26, 2003.
- (Αγγλικά)Marina Belozerskaya, A Renaissance merchant and the birth of Archaeology - To Wake the Dead, W. W. Norton & Company, 2009. ISBN 9780393349627.
- (Γερμανικά)Michail Chatzidakis, Ciriaco d'Ancona und die Wiederentdeckung Griechenlands im 15. Jahrhunders, Petersberg, Franz Philipp Rutzen - Mainz, Michael Imhof Verlag, 2017. ISBN 9783731904908.
- ↑ * (Γαλλικά)Carel Claudius van Essen, Cyriaque d'Ancône en Egypte, Noord-Hollandsche Uitg. Mij., 1958.
- (Αγγλικά)Charles Mitchell, Edward W. Bodnár, Clive Foss (a cura di) Life and Early Travels, Harvard University Press, 2015. ISBN 9780674599208
- ↑ Richardson, Rufus B. (1891-09). «Excavations by the School at Eretria, 1891. II. Inscriptions Discovered at Eretria, 1891». The American Journal of Archaeology and of the History of the Fine Arts 7 (3): 246. doi:. ISSN 1540-5079. http://dx.doi.org/10.2307/496091.
- ↑ Lindner, Rudi Paul (1980-10). «Mehmed the Conqueror and His Time. Franz Babinger». Speculum 55 (4): 765–766. doi:. ISSN 0038-7134. http://dx.doi.org/10.2307/2847665.
- ↑ Ribilotta, Elisa; Clementi, Francesco; Pellegrino, Marco; Poiani, Marina; Gazzani, Valentina; Santilli, Graziano; Lenci, Stefano (2018). Monitoring cultural heritage buildings: The San Ciriaco bell-tower in Ancona. Author(s). doi:. http://dx.doi.org/10.1063/1.5079151.
Πηγές
Επεξεργασία- Cyriac of Ancona: Later Travels (2004) edited and translated by Edward W. Bodnar and Clive Foss. ISBN 0-674-00758-1
- Cyriacus of Ancona and Athens (1960), edited and translated by Edward Bodnar. Vol. XLIII of Latomus Revue d'Études Latines.
- Cyriacus of Ancona's Journeys in the Propontis and the Northern Aegean, 1444-1445 (1976), edited and translated by Edward Bodnar and C. Mitchell.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Edward W. Bodnar SJ: Cyriacus of Ancona and Athens. Latomus, Bruxelles-Berchem 1960.
- Edward W. Bodnar, Charles Mitchell (Hrsg.): Cyriacus of Ancona’s journeys in the Propontis and the Northern Aegean, 1444–1445. American Philosophical Society, Philadelphia 1976, ISBN 0-87169-112-4.
- Edward W. Bodnar, Clive Foss (Hrsg.): Cyriac of Ancona: Later travels. Harvard University Press, Cambridge, MA 2003, ISBN 0-674-00758-1.
- Jean Colin: Cyriaque d’Ancône. Le voyageur, le marchand, l’humaniste. Maloine, Paris, 1981, ISBN 2-224-00683-7.
- Gianfranco Paci (Hrsg.): Ciriaco d’Ancona e la cultura antiquaria dell’Umanesimo. Atti del convegno internazionale di studio, Ancona, 6–9 febbraio 1992. Diabasis, Reggio Emilia 1998, ISBN 88-8103-031-4.