Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη

Αυτό το λήμμα αφορά την τρομοκρατική οργάνωση Ε.Ο. 17 Νοέμβρη. Για την ημέρα του έτους, δείτε: 17 Νοεμβρίου. Για την εξέγερση του 1973 κατά της Χούντας των Συνταγματαρχών, δείτε: Εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Η Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη ή συντομογραφικά 17Ν, ήταν ακροαριστερή οργάνωση τρομοκρατίας που έδρασε στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1975–2002.

17 Νοέμβρη
Η σημαία της οργάνωσης.
Χώρα	Ελλάδα ! Ελλάδα
Ηγέτες	Αλέξανδρος Γιωτόπουλος
Ίδρυση	23 Δεκεμβρίου 1975
Διάστημα λειτουργίας	1975–2002
Διάλυση	18 Ιουλίου 2002
Ιδεολογία	Μαρξισμός Αντικαπιταλισμός Αντιιμπεριαλισμός
Κύριες ενέργειες	Δολοφονίες, ληστείες, βομβιστικές επιθέσεις
Κατάσταση	Ανενεργή

Η δράση της περιελάμβανε δολοφονίες και ένοπλες επιθέσεις κατά προσώπων, βομβιστικές επιθέσεις, αρπαγές οπλισμού και σημαντικό αριθμό ληστειών και προκάλεσε το θάνατο 23 Ελλήνων και ξένων πολιτικών, δικαστών, στρατιωτικών, αστυνομικών, διπλωματών, οικονομικών παραγόντων και πολιτών.

Η δράση της τερματίστηκε το 2002, όταν συνελήφθη - βαριά τραυματισμένος - λόγω πρόωρης έκρηξης του αυτοσχέδιου εκρηκτικού μηχανισμού που τοποθετούσε στα εκδοτήρια ακτοπλοϊκής εταιρίας στο λιμάνι του Πειραιά, ο Σάββας Ξηρός. Τα ευρήματα της Αστυνομίας στο τόπο της έκρηξης θα οδηγήσουν στην ανακάλυψη της γιάφκας της οργάνωσης, και στη συνέχεια, στη ταυτοποίηση και σύλληψη όλων των μελών της.

Οι συλληφθέντες δικάστηκαν και καταδικάστηκαν σε πολυετείς ποινές.

Ιστορία της 17Ν

Η σημαία και τα σύμβολα της δράσης της 17 Νοέμβρη

Η Ε.Ο. 17Ν πήρε το όνομά της από την 17η Νοεμβρίου, ημέρα που γιορτάζεται στην Ελλάδα η εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973. Αυτοπροσδιορίστηκε ως επαναστατική, μαρξιστική και αντιιμπεριαλιστική, ενώ οι προκηρύξεις της είχαν έντονο αντιαμερικανικό χαρακτήρα. Κατά τα τελευταία χρόνια δράσης της αποκαλύφθηκε ότι είχε προβεί σε σειρά ληστειών τραπεζών με μεγάλη λεία, με σκοπό την ανεύρεση χρημάτων για τη χρηματοδότηση των επιθέσεών της.

Η 17 Νοέμβρη ξεκίνησε τη δράση της τη νύχτα της 23ης Δεκεμβρίου 1975 με τη δολοφονία του σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα, Ρίτσαρντ Γουέλς, έξω από το σπίτι του στο Ψυχικό.

Τα κείμενα της συνήθως τα έστελνε προς δημοσίευση στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία. Η εφημερίδα Το Ποντίκι υπήρξε επίσης παραλήπτης προκηρύξεων της οργάνωσης. Τελευταίο θύμα της 17Ν στις 8 Ιουνίου 2000, υπήρξε ο Βρετανός στρατιωτικός ακόλουθος και ταξίαρχος Στήβεν Σόντερς.

Δράση της οργάνωσης

Συνολικά η 17Ν προχώρησε σε δεκάδες ενέργειες που περιλαμβάνουν δολοφονίες (όπως του Σταθμάρχη της CIA Ρίτσαρντ Γουέλς και του βουλευτή της Ν.Δ. Παύλου Μπακογιάννη ), βομβιστικές επιθέσεις (όπως την επίθεση σε κλούβα των ΜΑΤ και σε αμερικανικό στρατιωτικό λεωφορείο), ληστείες (όπως στην Εθνική τράπεζα και την Τράπεζα Εργασίας), κλοπές όπλων (όπως από το Πολεμικό Μουσείο και το στρατοπέδο του Συκουρίου ) και επιθέσεις με ρουκέτες (όπως στα γραφεία της ΕΟΚ και στο MEGA CHANNEL).

Περιστατικό της Λουίζης Ριανκούρ

Στις 27 Μαρτίου 1992 οι διωκτικές αρχές αξιοπιώντας ένα ανώνυμο τηλεφώνημα που προήλθε από μια γυναίκα, η οποία ισχυρίστηκε ότι διατηρούσε δεσμό με ένα από τα μέλη της οργάνωσης, έσπευσαν σε ένα πάρκο επί της οδού Λουίζης Ριανκούρ στους Αμπελόκηπους προκειμένου να συλλάβουν επ' αυτοφόρω μέλη της 17Ν, τα οποία θα πραγματοποιούσαν δολοφονική επίθεση κατά δικαστικού λειτουργού. Εκεί οι αστυνομικοί εντόπισαν παρκαρισμένο ένα βαν. Κατά την παρακολούθηση που έγινε, οι αστυνομικοί είδαν να βγαίνει από το όχημα ένας άντρας με περούκα. Θεωρώντας τον ύποπτο, ένας από τους αστυνομικούς πήγε να τηλεφωνήσει στα κεντρικά της ΕΛΑΣ, προκειμένου να εξακριβώσει αν το όχημα ήταν κλεμμένο. Ωστόσο μέχρι να επιστρέψει πίσω, και αφού εν τω μεταξύ έχει πληροφορηθεί ότι είναι όντως κλεμμένο, τα μέλη της 17Ν επιβιβάζονται στο όχημα και διαφεύγουν. Οι αστυνομικές δυνάμεις που βρίσκονταν στην περιοχή, εξαίτιας ασυνενοησίας δεν κατάφεραν να ακινητοποιήσουν το όχημα και να συλλάβουν τα μέλη της 17Ν, με αποτέλεσμα αυτά να διαφύγουν προς άγνωστη κατεύθυνση. Ηταν η πρώτη και τελευταία φορά πριν την εξάρθρωση της οργάνωσης το 2002, που οι διωκτικές αρχές έφτασαν πολύ κοντά στην σύλληψη μελών της 17Ν. Το περιστατικό αυτό έγινε ευρέως γνωστό ως το «φιάσκο της Λουίζης Ριανκούρ».

Δολοφονίες

Θύματα της 17 Νοέμβρη

Α/Α	Όνομα	Ημερομηνία θανάτου	Ιδιότητα	Σημειώσεις
1	Ρίτσαρντ Γουέλς	23 Δεκεμβρίου 1975	Σταθμάρχης της CIA
2	Ευάγγελος Μάλλιος	14 Δεκεμβρίου 1976	Απότακτος αστυνομικός, βασανιστής της χούντας
3	Παντελής Πέτρου	16 Ιανουαρίου 1980	Αστυνόμος
4	Σωτήρης Σταμούλης		Aστυφύλακας, Οδηγός του Πέτρου
5	Τζορτζ Τσάντες	15 Νοεμβρίου 1983	Στρατιωτικός
6	Νίκος Βελούτσος		Οδηγός του Τσάντες
7	Χρήστος Μάτης	24 Δεκεμβρίου 1984	Αστυφύλακας	Σκοτώθηκε κατά την διάρκεια ληστεία τράπεζας.
8	Νίκος Μομφερράτος	21 Φεβρουαρίου 1985	Εκδότης της "Απογευματινής"
9	Παναγιώτης Ρουσέτης		Οδηγός του Μομφερράτου
10	Νίκος Γεωργακόπουλος	26 Νοεμβρίου 1985	Αρχιφύλακας	Σκοτώθηκε μετά από βομβιστική επίθεση σε λεωφορείο.
11	Δημήτρης Αγγελόπουλος	8 Απριλίου 1986	Βιομήχανος
12	Αλέξανδρος Αθανασιάδης	1 Μαΐου 1988	Βιομήχανος
13	Γουίλιαμ Νορντίν	28 Ιουνίου 1988	Ναυτικός ακόλουθος	Σκοτώθηκε από παγιδευμένο αυτοκίνητο.
14	Κώστας Ανδρουλιδάκης	10 Ιανουαρίου 1989	Εισαγγελέας	Πυροβολήθηκε και στα δύο πόδια και πέθανε από επιπλοκές.
15	Παύλος Μπακογιάννης	26 Σεπτεμβρίου 1989	Δημοσιογράφος, βουλευτής της ΝΔ
16	Ρόναλντ Στιούαρτ	12 Μαΐου 1991	Λοχίας
17	Γιάννης Βαρής	2 Νοεμβρίου 1991	Αστυφύλακας
18	Γιοργκού Τσετίν	7 Οκτωβρίου 1992	Διπλωμάτης
19	Θάνος Αξαρλιάν	14 Ιουλίου 1992	Φοιτητής
20	Μιχάλης Βρανόπουλος	24 Ιανουαρίου 1994	Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας
21	Ομέρ Σιπαχίογλου	4 Ιουλίου 1994	Διπλωμάτης
22	Κώστας Περατικός	28 Μαΐου 1997	Έφοπλιστής
23	Στήβεν Σόντερς	8 Ιουνίου 2000	Στρατιωτικός ακόλουθος

Εκτός από τις δολοφονίες που διέπραξε η 17 Νοέμβρη, υπήρξαν και απόπειρες όπως του πρώην υπουργού του ΠΑΣΟΚ, Γιώργου Πέτσου, του επιχειρηματία Βαρδή Βαρδινογιάννη και του πρώην υπουργού της Ν.Δ Ιωάννη Παλαιοκρασσά, στην οποία έχασε την ζωή του ο διερχόμενος φοιτητής Θάνος Αξαρλιάν, καθώς και κατά του πρώην βουλευτή της Ν.Δ. Ελευθερίου Παπαδημητρίου.

Εξάρθρωση της οργάνωσης

Στις 29 Ιουνίου 2002 εξερράγη πρόωρα μια βόμβα, τραυματίζοντας τον άνθρωπο που πήγε να την τοποθετήσει στα εκδοτήρια της εταιρείας Hellas Flying Dolphins στο λιμάνι του Πειραιά. Μετά τη σύλληψη από το Λιμενικό Σώμα βρέθηκε πάνω του περίστροφο το οποίο ύστερα από ανάλυση βρέθηκε ότι ανήκε στον αστυνομικό Χρήστο Μάτη, ο οποίος σκοτώθηκε το 1984 κατά τη διάρκεια ληστείας και είχε χρησιμοποιηθεί σε δράσεις της 17 Νοέμβρη. Την 1η Ιουλίου 2002 ανακοινώνεται ότι ο τραυματίας είναι ο Σάββας Ξηρός. Η αντιτρομοκρατική υπηρεσία εντόπισε μία γιάφκα στην οδό Πάτμου 84, στα Κάτω Πατήσια, στις 3 Ιουλίου, και μία δεύτερη στην οδό Δαμάρεως 73, στο Παγκράτι.

Στη συνέχεια, η αστυνομία συνέλαβε τον Χριστόδουλο Ξηρό στην Αθήνα, τον Βασίλη Ξηρό (αδελφό του Χριστόδουλου) και τον Διονύση Γεωργιάδη στη Θεσσαλονίκη στις 16 Ιουλίου, τον Αλέξανδρο Γιωτόπουλο στους Λειψούς στις 17 Ιουλίου και τους Βασίλη Τζωρτζάτο και Θεολόγο Ψαραδέλλη στη Χιλιαδού την επόμενη μέρα. Στις 20 Ιουλίου, συνελήφησαν ο Κωνσταντίνος Καρατσώλης και ο Ηρακλής Κωστάρης στο Μόρφιο Θεσπρωτίας, στις 21 Ιουλίου στην Αθήνα ο Θωμάς Σερίφης και 24 Ιουλίου ο Παύλος Σερίφης στην Καρδίτσα. Ο Κωνσταντίνος Τέλιος παραδόθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 23 Ιουλίου. Στην Αθήνα συνελήφθησαν ο Πάτροκλος Τσελέντης στις 25 Ιουλίου, ο Νίκος Παπαναστασίου στις 26 Ιουλίου και Σωτήρης Κονδύλης την 1 Αυγούστου. Ο Δημήτρης Κουφοντίνας παραδόθηκε στην αστυνομία στις 5 Σεπτεμβρίου και αποκαλύφθηκε ότι κρυβόταν στο Αγκίστρι. Στις 12 Σεπτεμβρίου συνελήφθη η Αγγελική Σωτηροπούλου (σύντροφος του Κουφοντίνα) και στις 9 Ιανουαρίου 2003 ο Ανέστης Παπαναστασίου.

Η δίκη της 17 Νοέμβρη

Οι κατηγορούμενοι ως μέλη της 17 Νοέμβρη δικάστηκαν την 3η Μαρτίου 2003 ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών, σε πρώτο βαθμό, σε μια πολύμηνη δίκη που προξένησε το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης. Έπειτα, την 26η Μαρτίου 2007, οι καταδικασθέντες, δικάστηκαν κατ' έφεση, ενώπιον του Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών.

Η παραπομπή τους σε δίκη ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών, ξεκίνησε με ενστάσεις εκ των συνηγόρων υπεράσπισης, μία εκ των οποίων αφορούσε την αναρμοδιότητα με το ερώτημα: κατά πόσο τα εγκλήματα της οργάνωσης 17Ν ήταν πολιτικά ή μη.

Υποστηρίχθηκαν σχετικά, από τους παριστάμενους δικηγόρους, δύο κυρίως απόψεις. Η μία απέρριπτε το χαρακτηρισμό των εγκλημάτων της Οργάνωσης ως πολιτικών, με το επιχείρημα ότι εγκλήματα κατά του δημοκρατικού πολιτεύματος δεν είναι πολιτικά και ότι η σχετική διάταξη του Συντάγματος σκοπό έχει να προστατεύσει αυτούς που αντιστέκονται σε δικτατορικά καθεστώτα. Η δεύτερη άποψη τασσόταν υπέρ, με το χαρακτηρισμό των εγκλημάτων ως πολιτικών με το επιχείρημα ότι το Σύνταγμα δε διακρίνει κατά ποιου πολιτεύματος στρέφονται τα εγκλήματα αλλά μόνο αν κίνητρό τους είναι η πολιτική ιδεολογία, αφού δεν ορίζει ευνοϊκή μεταχείριση γι' αυτά παρά μόνο την εκδίκασή τους από ενόρκους.

Τελικά το δικαστήριο απέρριψε την ένσταση αναρμοδιότητας και δέχθηκε ότι τα εγκλήματα δεν είναι πολιτικά και ότι ορθώς παραπέμφθηκαν σε δίκη ενώπιόν του οι κατηγορούμενοι ως μέλη της 17Ν. Στη σχετική παρεμπίπτουσα απόφασή του, δέχθηκε "ως πολιτικό έγκλημα εκείνο που απευθύνεται αμέσως κατά της πολιτείας και τείνει στην ανατροπή ή αλλοίωση της καθεστηκυίας τάξης που υπάρχει σύμφωνα με το ισχύον πολίτευμα. Κάθε άλλο έγκλημα δεν υπάγεται στην έννοια του πολιτικού εγκλήματος, έστω κι αν τελέστηκε από το δράστη με αφορμή τα πολιτικά του φρονήματα." Οι συλληφθέντες κατηγορούνταν για τη διάπραξη σωρείας εγκλημάτων, μεταξύ άλλων και σύστασης συμμορίας, κατοχής εκρηκτικών υλών, ανθρωποκτονιών, ληστειών κ.λπ., τα οποία κατά την κρίση του δικαστηρίου δεν συνέτειναν στην ανατροπή του πολιτεύματος.

Την Δευτέρα, 26 Μαρτίου 2007, άρχισε στο Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών, η δίκη σε δεύτερο βαθμό, των μελών της οργάνωσης, η οποία ολοκληρώθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2008. "Η συνολική ποινή που επέβαλε το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών στους 12 καταδικασθέντες ανέρχεται σε 39 ισόβια, 6.796 χρόνια κάθειρξη και χρηματική ποινή 108.500 ευρώ, και είναι μικρότερη από την πρωτόδικη ποινή κατά 10 ισόβια και 700 χρόνια κάθειρξη".

Από τους καταδικασθέντες, πέντε συνολικά εκτίουν την ποινή τους, σε σωφρονιστικά καταστήματα κράτησης, συγκεκριμένα οι Κουφοντίνας, Γιωτόπουλος, Σάββας και Χριστόδουλος Ξηρός και Βασίλης Τζωρτζάτος. Οι υπόλοιποι δεκα αποφυλακίστηκαν έχοντας συμπληρώσει τον προβλεπόμενο χρόνο κάθειρξης. Πρόκειται για τους Κωστάρη, Τσελέντη, Βασίλη Ξηρό, Τέλιο, Καρατσώλη, Κονδύλη, Παύλο και Θωμά Σερίφη, Γεωργιάδη, Παπαναστασίου.

Οι ΗΠΑ αφαίρεσαν την οργάνωση από τον κατάλογο των ξένων τρομοκρατικών οργανώσεων τις 26 Αυγούστου 2015. Το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ χαρακτήριζε την 17 Νοέμβρη «ακροαριστερή οργάνωση», υπεύθυνη για τις δολοφονίες Αμερικανών αξιωματούχων και δημοσίων προσώπων στην Ελλάδα.

Μέλη της οργάνωσης

Άτομα που καταδικάστηκαν ως μέλη της οργάνωσης

Αλέξανδρος Γιωτόπουλος, «Λάμπρος» ή «Ψηλός»

Γεννηθείς το 1944 στο Παρίσι. Φερόμενος ως ένα από τα ιδρυτικά στελέχη της οργάνωσης. Γιος του τροτσκιστή Μήτσου Γιωτόπουλου, είχε συμμετάσχει ο ίδιος στο παρελθόν στον ένοπλο αντιδικτατορικό αγώνα. Τα ίχνη του χάνονται με τη Μεταπολίτευση και επί χρόνια κυκλοφορούσε μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας με το ψευδώνυμο Μιχάλης Οικονόμου. Στις 18/07/2002 παραδέχεται στην Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία την πραγματική του ταυτότητα. Καθ' όλη τη διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας, από την προανάκριση ως το Πενταμελές Εφετείο, αρνείται κάθε σχέση με την οργάνωση καθώς και το ότι γνωρίζει τους συγκατηγορούμενούς του, οι οποίοι τον αναγνώρισαν ως τον «Λάμπρο» της 17Ν.

Κατηγορήθηκε συνολικά για 963 αδικήματα, μεταξύ των οποίων η συγκρότηση και ένταξη σε δομημένη και με διαρκή δράση οργάνωση, προμήθεια, κατασκευή και κατοχή εκρηκτικών, οπλοκατοχή, ο ηγετικός του ρόλος στη 17Ν καθώς και η ηθική του αυτουργία για όλες τις ενέργειες της οργάνωσης.

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: 21 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή (ηθικός αυτουργός) σε 19 δολοφονίες, ληστείες, εκρήξεις, συμμετοχή στη 17Ν.

Εφετειακή απόφαση: 17 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για ηθική αυτουργία σε 17 δολοφονίες, εκρήξεις, ληστείες και συμμετοχή στη 17Ν

Το 2016 με δημόσια επιστολή αρνήθηκε τον ηγετικό ρόλο, ισχυρίστηκε οτι υπάρχουν ασύλληπτα μέλη, εμπλοκή μυστικών υπηρεσιών και πειστήρια που οδηγούσαν σε πολιτικά πρόσωπα.

Δημήτρης Κουφοντίνας, «Λουκάς»

Γεννηθείς το 1958 στην Τερπνή Σερρών. Φέρεται από την Αστυνομία ότι στο παρελθόν ήταν μέλος της οργάνωσης Αντικρατική Πάλη του Χρήστου Τσουτσουβή. Τα ίχνη του είχαν χαθεί ακόμα κι από την οικογένειά του τα τελευταία 20 χρόνια. Είχε απασχολήσει τις διωκτικές αρχές το 1985 ύστερα από μία βομβιστική επίθεση σε τράπεζα στην περιοχή των Αμπελοκήπων, για την οποία καμία οργάνωση δεν ανέλαβε την ευθύνη. Τότε εθεάθη ένα παλιό Φολκσβάγκεν να φεύγει με μεγάλη ταχύτητα. Ο αριθμός του αυτοκινήτου αποκάλυψε ότι κάτοχός του ήταν ο πατέρας του, ωστόσο δεν προέκυψαν άλλα στοιχεία που να τον βαρύνουν. Μετά από τη μοιραία έκρηξη στο λιμάνι του Πειραιά που σηματοδότησε την αρχή της εξάρθρωσης της οργάνωσης, έμεινε κρυμμένος επί δύο μήνες. Παραδόθηκε στην Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία αυτοβούλως στις 05/09/2002.

Κατηγορήθηκε για 200 αδικήματα σε 84 ενέργειες που διέπραξε ως μέλος της 17Ν.

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: 13 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 11 δολοφονίες, ληστείες, εκρήξεις και συμμετοχή στη 17Ν.

Εφετειακή απόφαση: 11 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 11 δολοφονίες, εκρήξεις, ληστείες και συμμετοχή στη 17Ν.

Τον Μάρτιο του 2014, οι εκδόσεις Λιβάνη εξέδωσαν το βιβλίο του Δημήτρη Κουφοντίνα με τίτλο "Γεννήθηκα 17 Νοέμβρη" όπου ο συγγραφέας κάνει απολογισμό της πορείας του δίνοντας λεπτομέρειες για την οργανωτική και επιχειρησιακή δράση της 17 Νοέμβρη.

Χριστόδουλος Ξηρός, «Μανώλης»

Γεννηθείς το 1958 στην Ικαρία. Ο μεγαλύτερος γιος της οικογένειας Ξηρού. Εντάχθηκε στην οργάνωση από τον Δημήτρη Κουφοντίνα το 1983 -με τον οποίο ήρθε σε επαφή μέσω του Γιάννη Σερίφη- αφότου είχε μετακομίσει στην Αθήνα. Ο ίδιος στρατολόγησε τον Βασίλη Τζωρτζάτο το 1985 και τον αδερφό του Σ. Ξηρό το 1986. Μετά από την έκρηξη του αυτοσχέδιου μηχανισμού στα χέρια του Σάββα στον Πειραιά στις 29/06/2002, ήταν ο πρώτος που συνελήφθη για συμμετοχή στην οργάνωση. Η προσαγωγή του έγινε από τον Ευαγγελισμό, όπου βρισκόταν προκειμένου να επισκεφθεί τον τραυματία αδελφό του, για τον οποίο έως εκείνη τη στιγμή υποστήριζε ότι είχε πέσει θύμα πλεκτάνης. Ομολόγησε τη συμμετοχή του στις 17/07/2002. Στις καταθέσεις του περιέγραψε με λεπτομέρειες τον τρόπο δράσης της 17Ν, αναφέρθηκε σε μέλη της οργάνωσης που γνώριζε και παραδέχθηκε ότι έλαβε μέρος σε σειρά επιθέσεων.

Κατηγορήθηκε για 33 ενέργειες που διέπραξε ως μέλος της 17Ν.

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: 10 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 8 δολοφονίες, ληστείες, εκρήξεις και συμμετοχή στη 17Ν.

Εφετειακή απόφαση: 6 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 6 δολοφονίες, εκρήξεις, ληστείες και συμμετοχή στην οργάνωση.

Στις 6 Ιανουαρίου 2014 ο Χριστόδουλος Ξηρός κηρύχθηκε καταζητούμενος από την αστυνομία αφού δεν εμφανίστηκε στο αστυνομικό τμήμα όπως όφειλε ύστερα από άδεια που έλαβε την 1η Ιανουαρίου.

Στις 3 Ιανουαρίου 2015, ύστερα από πολύμηνες έρευνες της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας, εντοπίστηκε σε ενοικιαζόμενη μονοκατοικία στην Ανάβυσσο και συνελήφθη ύστερα από καταγγελία, ενώ ταυτοχρόνως κατασχέθηκε μεγάλος αριθμός πολεμικού οπλισμού. Η επιχείρηση διήρκεσε συνολικά 2 ημέρες.

Σάββας Ξηρός, «Μιχάλης» ή «Σπύρος»

Γεννηθείς το 1962 στη Φλώρινα. Εντάχθηκε στην οργάνωση από τον αδερφό του Χριστόδουλο Ξηρό. Στις 29/06/2002 στο λιμάνι του Πειραιά ο αυτοσχέδιος εκρηκτικός μηχανισμός που μεταφέρθηκε στην περιοχή με ταξί, εξερράγη στα χέρια του. Κατηγορήθηκε για 78 ενέργειες. Στις καταθέσεις του, αναφέρθηκε στη δράση του ιδίου και άλλων μελών της 17Ν. Αργότερα, κατήγγειλε ότι οι καταθέσεις ελήφθησαν παράτυπα -καθώς δεν είχε συλληφθεί-, μετά από απειλές και χορήγηση ψυχοφαρμάκων. Δηλώνει ότι αναλαμβάνει την πολιτική ευθύνη για το σύνολο της δράσης της 17Ν και ως μοναδικός φυσικός αυτουργός την ευθύνη για όλες τις ενέργειες από το 1982 και έπειτα. Παράλληλα, υποστηρίζει ότι οι Παύλος Σερίφης, Θεολόγος Ψαραδέλλης, Διονύσης Γεωργιάδης, Ηρακλής Κωστάρης και Βασίλης Ξηρός είναι αθώοι.

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: 6 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 5 δολοφονίες, ληστείες, εκρήξεις και συμμετοχή στη 17Ν.

Εφετειακή απόφαση: 5 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 5 δολοφονίες, ληστείες, εκρήξεις και συμμετοχή στην οργάνωση.

Βασίλης Τζωρτζάτος, «Σταμάτης»

Γεννηθείς το 1955 στην Αθήνα. Εντάχθηκε στην οργάνωση το 1985 από τον Χριστόδουλο Ξηρό, με τον οποίο είχαν γνωριστεί κατά τη διάρκεια συνδικαλιστικής κινητοποίησης. Ήταν ήδη γνωστός στην Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία έπειτα από προσαγωγή το 1993. Προσήχθη τον Ιούλιο του 2002 στη Χιλιαδού Εύβοιας όπου παραθέριζε με την οικογένειά του. Κατά την ανακριτική διαδικασία παραδέχθηκε ότι υπήρξε μέλος της 17Ν για ιδεολογικούς λόγους, και αποκήρυξε τη δράση της. Σύμφωνα με τη στάση που τηρεί έκτοτε, η ομολογία του ήταν καθ' υπαγόρευση και υπεγράφη μετά από ξυλοδαρμούς και χορήγηση ουσιών, η συμμετοχή του στην οργάνωση ήταν σε περιφερειακό επίπεδο, έως το 1992 οπότε αποχώρησε, και χαρακτηρίζει τη 17Ν "επαναστατική οργάνωση".

Κατηγορήθηκε για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση, προμήθεια, κατασκευή και κατοχή εκρηκτικών, διακεκριμένη οπλοκατοχή και για συνολικά 28 ενέργειες.

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: 3 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 4 δολοφονίες, εκρήξεις, ληστείες και συμμετοχή στην οργάνωση.

Εφετειακή απόφαση:4 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 4 δολοφονίες, ληστείες, εκρήξεις και συμμετοχή στην οργάνωση.

Ηρακλής Κωστάρης, «Χάρης» ή «Τάκης»

Γεννηθείς το 1966 στο Μόρφιο Θεσπρωτίας. Μακρινός συγγενής της οικογένειας Σερίφη. Μεγάλωσε στο ίδιο σπίτι με τον Παύλο Σερίφη και ήταν παιδικός φίλος και κουμπάρος με τον Κώστα Καρατσώλη. Εντάχθηκε στην οργάνωση το 1987 μέσω του Παύλου. Κατά τις ομολογίες των άλλων κατηγορουμένων, είχε αναλάβει τον ρόλο του εκτελεστή της οργάνωσης. Συνελήφθη το καλοκαίρι του 2002 στην Πρέβεζα, όπου παραθέριζε με την οικογένειά του. Ο ίδιος αρνήθηκε να απολογηθεί κατά την προανάκριση, στάση την οποία κράτησε έως το τέλος της όλης προανακριτικής διαδικασίας. Αρνήθηκε επίσης τη συμμετοχή του στην τρομοκρατική οργάνωση, ωστόσο από το προανακριτικό υλικό και τις απολογίες των υπολοίπων, προκύπτει η συμμετοχή του σε μεγάλο αριθμό ενεργειών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της προανάκρισης, στρατολόγησε τον Κωνσταντίνο Καρατσώλη το 1988 και του έδωσε το ψευδώνυμο "Στέλιος".

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: 1 φορά ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη, ληστεία και συμμετοχή στην οργάνωση.

Εφετειακή απόφαση: 1 φορά ισόβια και 23 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη, ληστεία και συμμετοχή στην οργάνωση.

Αποφυλακίστηκε τον Ιούλιο του 2021 και αφού είχε εκτίσει 19 χρόνια ποινής.

Βασίλης Ξηρός, «Παναής»

Γεννηθείς το 1972 στην Κοζάνη. Προτελευταίος γιος της οικογένειας Ξηρού. Εντάχθηκε στην οργάνωση το 1995 κατά τη διαμονή του στην κατοικία του αδερφού του Σάββα Ξηρού στην Αθήνα. Προσήχθη στις 16/07/2002 από κλιμάκιο της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας στη Θεσσαλονίκη, απ' όπου μεταφέρθηκε με αεροπλάνο C-130 στη ΓΑΔΑ. Κατηγορήθηκε για συμμετοχή στην τρομοκρατική οργάνωση, διακεκριμένη οπλοκατοχή και συνέργεια σε συνολικά 28 ενέργειες.

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: 25 χρόνια κάθειρξη για συνέργεια σε ανθρωποκτονία, ληστείες, έκρηξη και συμμετοχή στην οργάνωση.

Εφετειακή απόφαση: 25 χρόνια κάθειρξη για απλή συνέργεια σε δολοφονία, συμμετοχή σε ληστείες, έκρηξη και συμμετοχή στην οργάνωση.

Αποφυλακίστηκε τον Μάρτιο του 2011, αφού εξέτισε τα 3/5 της ποινής.

Κωνσταντίνος Καρατσώλης, «Στέλιος»

Γεννηθείς το 1966 στην Αγιά Πάργας. Υποστήριξε ότι στρατολογήθηκε το 1988 από τον Ηρακλή Κωστάρη σε μια συνάντηση που είχε κανονίσει με τον Δημήτρη Κουφοντίνα και τον Σάββα Ξηρό. Αυτοί ήταν και οι άνθρωποι που του διάλεξαν το ψευδώνυμο "Στέλιος". Συνελήφθη το καλοκαίρι του 2002 στην Ήπειρο, όπου παραθέριζε με την οικογένειά του. Ομολόγησε τη συμμετοχή του σε τέσσερις ενέργειες, για τις οποίες έχει αναληφθεί η ευθύνη από την οργάνωση.

Καταδικάστηκε:

Πρωτόδικη απόφαση: 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στην οργάνωση, σε ληστεία και έκρηξη.

Εφετειακή απόφαση: 17 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στην οργάνωση, σε ληστεία και έκρηξη.

Αποφυλακίστηκε το 2010

Κωνσταντίνος Τέλιος, «Μάρκος»

Εντάχθηκε στην οργάνωση στις αρχές του 1988 μέσω του Χριστόδουλου Ξηρού, τον οποίο είχε γνωρίσει έναν χρόνο νωρίτερα στην Ικαρία. Παραδόθηκε αυτοβούλως στις 23/07/2002, μια μέρα αφότου η απολογία του Χριστόδουλου Ξηρού η οποία τον κατονόμαζε, δημοσιεύτηκε στα ΜΜΕ. Πριν από την παράδοσή του παραχώρησε συνέντευξη στην εφημερίδα Μακεδονία, στην οποία ανέφερε ότι παρέμενε στην οργάνωση επειδή φοβόταν για τη ζωή του και της οικογένειάς του, διότι άλλα μέλη της 17Ν τον απειλούσαν. Χαρακτήρισε τον εαυτό του ως "διακοσμητικό στέλεχος" και "επιχειρησιακά απαράδεκτο", καθώς δεν χειριζόταν όπλα ή εκρηκτικούς μηχανισμούς. Δήλωσε ότι αποσύρθηκε από την οργάνωση το 1992 αποκηρύσσοντας την ένοπλη βία.

Καταδικάστηκε:

Πρωτόδικη απόφαση: 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε δολοφονία, ληστεία, και έκρηξη με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Εφετειακή απόφαση: 22 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε δολοφονία και ληστεία, με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Το 2012 αποφυλακίστηκε οριστικά.

Σωτήρης Κονδύλης, «Άρης»

Γεννηθείς το 1961 στη Βαλαώρα Ευρυτανίας. Εντάχθηκε στην οργάνωση το 1990 από τον Χριστόδουλο Ξηρό. Συνελήφθη στις 01/08/2002 έξω από το σπίτι του στο Βύρωνα Αττικής, έπειτα από αρκετές ημέρες παρακολούθησης. Αρχικά αρνήθηκε κάθε κατηγορία, ωστόσο ομολόγησε τελικώς την εμπλοκή του στην οργάνωση, η οποία προέκυψε από τις καταθέσεις των Χριστόδουλου Ξηρού και Κωνσταντίνου Τέλιου. Θεωρείται από την ΕΛΑΣ ως επιχειρησιακό στέλεχος δεύτερης γενιάς. Είχε υπάρξει υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στις δημοτικές εκλογές με το συνδυασμό της Αριστερής Πολιτικής Παρέμβασης.

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε ληστεία και έκρηξη με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Εφετειακή απόφαση: 11 χρόνια και 3 μήνες κάθειρξη για συμμετοχή σε υπόθεση ληστείας και έκρηξη

Αποφυλακίστηκε το 2005,

Πάτροκλος Τσελέντης, «Αλέκος» ή «Ταινίας»

Γεννηθείς το 1960 στο Φισκάρδο Κεφαλλονιάς. Εντάχθηκε στην οργάνωση το 1983 από τον Δημήτρη Κουφοντίνα, με τον οποίον φοιτούσαν από κοινού στην ΑΣΟΕΕ. Εκτιμάται ότι είναι από τα πρώτα μέλη της 17Ν που εισχώρησαν στην οργάνωση περί τα τέλη της δεκαετίας του 1970, αποτελώντας μαζί με τον Δημήτρη Κουφοντίνα το νέο αίμα της 17Ν. Περιγράφεται από τον Χριστόδουλο Ξηρό ως δεινός εκτελεστής. Προσήχθη στις 25 Ιουλίου 2002 από το σπίτι του στο Ελληνικό Αττικής με τη συμμετοχή των ΕΚΑΜ, καθώς εθεωρείτο ιδιαίτερα επικίνδυνος. Αν και τις πρώτες ώρες της ανάκρισης εμφανίστηκε αρνητικός, σύντομα ομολόγησε τη συμμετοχή του στην τρομοκρατική οργάνωση από το 1983 έως το 1988. Καταδίκασε τη δράση της και ζήτησε συγνώμη από όσους έβλαψε. Παράλληλα, έδωσε πληροφορίες για τη δομή και τα μέλη. Την ίδια στάση μεταμέλειας διατηρεί έως σήμερα. Θεωρήθηκε από τους συγκατηγορούμενούς του ότι συνεργάστηκε με τις Αρχές.

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε υποθέσεις δολοφονίας και ληστεία, με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Εφετειακή απόφαση: 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε υποθέσεις δολοφονίας και σε ληστεία με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Έχει αποφυλακιστεί.

Θωμάς Σερίφης, «Στάθης»

Γεννηθείς το 1966 στη Γερμανία, καταγωγή από το Μόρφιο Θεσπρωτίας. Εντάχθηκε στην οργάνωση στα τέλη του 1988 μέσω του συγγενή του Παύλου Σερίφη. Στρατολογήθηκε από τον Χριστόδουλο Ξηρό, λίγο μετά την ένταξη των Ηρακλή Κωστάρη και Κωνσταντίνο Καρατσώλη με τους οποίους διατηρούσε φιλικές σχέσεις. Συνελήφθη το καλοκαίρι του 2002 στο Μόρφιο, όπου παραθέριζε. Στην απολογία του παραδέχθηκε τη συμμετοχή στην οργάνωση, αλλά σημείωσε ότι οι ενέργειές του δεν είχαν ως στόχο το προσωπικό όφελος.

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: 17 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στην οργάνωση, σε ληστεία και έκρηξη με ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Εφετειακή απόφαση: 8 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε μια ληστεία, αθώος για όλες τις άλλες πράξεις με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Αποφυλακίστηκε το καλοκαίρι του 2007.

Διονύσης Γεωργιάδης, «Αλέξης»

Γεννηθείς το 1976 στη Θεσσαλονίκη. Πολύ στενός φίλος του μικρότερου γιου της οικογένειας Ξηρού, Νίκου (ο οποίος ουδέποτε είχε σχέση με την οργάνωση). Το 1998 μετακόμισε προς εύρεση εργασίας στην Αθήνα, όπου φιλοξενήθηκε στην κατοικία των Σάββα και Βασίλη Ξηρού. Ήταν το νεότερο μέλος της οργάνωσης. Συνελήφθη στις 16 Ιουλίου 2002 στη Θεσσαλονίκη, απ' όπου μεταφέρθηκε με αεροπλάνο C-130 στη ΓΑΔΑ. Στις αρχικές του καταθέσεις αρνήθηκε τη συμμετοχή στην οργάνωση, αργότερα όμως δήλωσε ότι ουδέποτε υπήρξε συνειδητά μέλος και υποστήριξε ότι παρείχε προς τους αδελφούς Ξηρού ορισμένες εξυπηρετήσεις που κατά διαστήματα του ζητούσαν, χωρίς να του έχουν αναφέρει ότι ήταν μέλη της τρομοκρατικής οργάνωσης. Παράλληλα, αιτιολόγησε τις πράξεις του επικαλούμενος επιπολαιότητα και ανωριμότητα.

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: 9 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στην οργάνωση, σε ληστεία και έκρηξη.

Εφετειακή απόφαση: 8 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στην οργάνωση, σε ληστεία και έκρηξη.

Αποφυλακίστηκε τον Νοέμβριο του 2006.

Παύλος Σερίφης, «Βαγγέλης» ή «Νικήτας» ή «Πιτσιρικάς»

Γεννηθείς το 1956 στο Μόρφιο Θεσπρωτίας. Θεωρείται ένα από τα ιδρυτικά μέλη. Ήρθε σε επαφή με τον Αλέξανδρο Γιωτόπουλο μέσω του ξαδέλφου του Γιάννη Σερίφη. Ο ίδιος στρατολόγησε τον συγγενή του Μάκη (Θωμά) Σερίφη και τον Ηρακλή Κωστάρη. Συνελήφθη το καλοκαίρι του 2002 στο Ανθηρό Καρδίτσας με τις κατηγορίες για συμμετοχή σε οργάνωση, προμήθεια εκρηκτικών και οπλοκατοχή.

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: Οκτώ χρόνια κάθειρξης για το αδίκημα της συμμετοχής και ένταξης στην τρομοκρατική οργάνωση.

Εφετειακή απόφαση: Αθωώθηκε και αποφυλακίστηκε τον Φεβρουάριο του 2005.

Νικόλαος Παπαναστασίου, «ιστορικός Νικήτας»

Γεννηθείς το 1952 στο Χουμνικό Νιγρίτας Σερρών, πολύ κοντά στην Τερπνή Σερρών όπου γεννήθηκε ο Δημήτρης Κουφοντίνας. Συνελήφθη στις 26 Ιουλίου 2002 στα Λιόσια Αττικής. Αρνήθηκε τις κατηγορίες τόσο ενώπιον του εισαγγελέα όσο και κατά τη προανάκρισή του στην Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία. Οι μαρτυρίες του αποδίδουν ηγετικό ρόλο στην οργάνωση. Ο Κωνσταντίνος Τέλιος αναφέρει ότι όταν εξέφρασε αντιρρήσεις για τη συμμετοχή του στην οργάνωση, τον οδήγησαν στον Αλέξανδρο Γιωτόπουλο και τον Νικόλαο Παπαναστασίου.

Καταδικάστηκε :

Πρωτόδικη απόφαση: 8 χρόνια για συμμετοχή στην οργάνωση.

Εφετειακή απόφαση: Έπαυσε η ποινική του δίωξη λόγω παραγραφής.

Άτομα που συνελήφθησαν, δικάστηκαν και αθωώθηκαν

• Γιάννης Σερίφης: Πρωτόδικα είχε αθωωθεί λόγω αμφιβολιών. Ο Εισαγγελέας έκανε έφεση κατά την απόφασης, το Εφετείο επικύρωσε την πρωτόδικη απόφαση.
• Αγγελική Σωτηροπούλου: Σύζυγος του Δημήτρη Κουφοντίνα από το 2002. Συνελήφθη, δικάστηκε και πρωτόδικα απαλλάχτηκε των κατηγοριών λόγω αμφιβολιών. Στη δίκη του δεύτερου βαθμού, αθωώθηκε, και πάλι λόγω αμφιβολιών.
• Θεολόγος Ψαραδέλλης : Συνελήφθη το 2002, κατηγορήθηκε για συμμετοχή στην οργάνωση και αθωώθηκε. Έχει αποβιώσει.
• Ανέστης Παπαναστασίου: Συνελήφθη, κατηγορήθηκε για συμμετοχή και ένταξη στην οργάνωση και αθωώθηκε πρωτόδικα.

Θεωρίες συνωμοσίας

Κάποιοι θεωρούν την ελληνική αριστερή τρομοκρατία και ειδικά τις δυο κυριότερες οργανώσεις 17Ν και ΕΛΑ, εργαλεία ξένων μυστικών υπηρεσιών του τότε ανατολικού μπλοκ, και της ΕΣΣΔ για να προωθούν τα συμφέροντά τους στην Ελλάδα.Σχετική αναφορά έχει κάνει και ο δημοσιογράφος Καράμπελας στο βιβλίο του “το Ελληνικό αντάρτικο πόλης 1974-1985”. Μεταξύ άλλων, πολιτικοί και δημοσιογράφοι προσκείμενοι στη Νέα Δημοκρατία κατά καιρούς είχαν ισχυριστεί ότι η 17 Νοέμβρη είχε ως αρχηγό τον Ανδρέα Παπανδρέου και κατευθυνόταν από παπανδρεϊκούς αξιωματικούς και στελέχη της ΕΥΠ: η Βιργινία Τσουδερού, Υφυπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, κατηγόρησε ως καθοδηγητές της ελληνικής τρομοκρατίας τον Κώστα Τσίμα, που στις κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ 1981-1989 ήταν Διοικητής της ΕΥΠ και Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και τον Διευθυντή του Τμήματος Ασφαλείας της ΕΥΠ, Συνταγματάρχη Γιάννη Αλεξάκη. Όπως, όμως, αποκαλύφθηκε μετά την εξάρθρωση της οργάνωσης, η μοναδική σχέση 17 Νοέμβρη και ΠΑΣΟΚ ήταν το γεγονός ότι ο Δημήτρης Κουφοντίνας ήταν μέλος της ΠΑΜΚ (οργάνωση του ΠΑΣΟΚ για μαθητές λυκείου) και θαυμαστής του Ανδρέα Παπανδρέου στα εφηβικά του χρόνια.

Δείτε επίσης

• Τρομοκρατία στην Ελλάδα
• Επαναστατικός Αγώνας

Πηγές

• Αρχείο in.gr, Αφιέρωμα "17Ν: Η αρχή του τέλους"
• Αρχείο in.gr, Αφιέρωμα "Η δίκη της 17Ν"
• Εφημερίδα "Το Βήμα", Σταύρος Θεοδωράκης 28/07/2002: "Απόντες, συγγενείς και κατηγορούμενοι"
• Εφημερίδα "Το Βήμα", Σταύρος Θεοδωράκης 28/07/2002: "Οι συλληφθέντες"
• Εφημερίδα "Το Βήμα", Βασίλης Λαμπρόπουλος 27/06/2010: "Οι εκτός Κορυδαλλού της 17Ν"
• Εφημερίδα "Τα Νέα", Κώστας Χατζίδης 13/02/2003: "Οκτώ απαντήσεις και 5 γρίφοι για την τρομοκρατία"
• Εφημερίδα "Τα Νέα", Κώστας Χατζίδης 03/03/2003: "Τα 19 πρόσωπα της 17Ν: Ομοιότητες και διαφορές"

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Προκηρύξεις που φέρουν την υπογραφή της οργάνωσης
• Αφιέρωμα του BBC για την οργάνωση (στα Ελληνικά)
• Τα πρακτικά του εφετείου που δικάζει τους καταδικασθέντες από την Ελευθεροτυπία
• Αφιέρωμα για την οργάνωση από το in.gr
• Αφιέρωμα για την δίκη από το in.gr
• ΤΑ ΧΤΥΠΗΜΑΤΑ ΤΗΣ «17 ΝΟΕΜΒΡΗ» Νο 93-97