Ελληνική Γερουσία

Η Ελληνική Γερουσία ήταν νομοθετικό όργανο των Ελλήνων το 1829, μεταξύ 1844 και 1864 και μεταξύ 1927 και 1935. Το όνομα Γερουσία είχαν επίσης τρία διαφορετικά όργανα, εκλεγμένα από τις τοπικές διοικήσεις που σχηματίστηκαν το 1821.

Τοπικές γερουσίες κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821

Κατά τα πρώτα στάδια της Ελληνικής Επανάστασης, πριν από την εγκατάσταση κεντρικής διοίκησης, ιδρύθηκαν μια σειρά από περιφερειακά συμβούλια, με το όνομα «Γερουσία», τα οποία ήταν ταυτόχρονα νομοθετικό και εκτελεστικό σώμα. Αυτά ήταν:

• η Πελοποννησιακή Γερουσία (1821)
• η Γερουσία της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, το όργανο που εξέλεξε ο Οργανισμός της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος
• ο Άρειος Πάγος της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, ο οποίος αναφέρεται και με το όνομα Γερουσία της Ανατολικής Ελλάδας

Ελληνική Γερουσία 1829-1833

Ένα νομοθετικό σώμα με καθαρά συμβουλευτικά καθήκοντα, η Γερουσία ιδρύθηκε το 1829 από την Δ' Εθνική Συνέλευση στο Άργος, σε αντικατάσταση του Πανελληνίου, που είχε ιδρυθεί το προηγούμενο έτος. Είχε 27 μέλη, 21 από τους οποίους επιλέγονταν από τον Διοικητή (Ιωάννης Καποδίστριας), από 63 υποψηφίους που ορίσθηκαν από τη συνέλευση, και επιπλέον έξι που διορίστηκαν απευθείας από τον Κυβερνήτη. Ο Γεώργιος Σισίνης εξελέγη πρόεδρος της. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια το 1831, η Γερουσία διόρισε μια σειρά από Διοικητικές Επιτροπές (κυβερνήσεις) για να ελέγξουν την κατάσταση. Το 1832, η Ε' Εθνική Συνέλευση στο Ναύπλιο κατάργησε τη Γερουσία, αλλά η Γερουσία αρνήθηκε να αναγνωρίσει την πράξη και συνέχισε την λειτουργία της μέχρι την άφιξη του βασιλιά Όθωνα τον Φεβρουάριο του 1833.

Ελληνική Γερουσία 1844-1864

Η Γερουσία επανήλθε με το ελληνικό Σύνταγμα του 1844. Η Γερουσία είχε 27 μέλη, ενώ η Βουλή 80. Τα μέλη της διορίζονταν από τον βασιλιά, ο οποίος μπορούσε να διορίσει επιπλέον μέλη μέχρι το ήμισυ του υποχρεωτικού αριθμού. Η Γερουσία, θεωρήθηκε όργανο που εξαρτιόταν ουσιαστικά από τον βασιλιά και καταργήθηκε από το ελληνικό Σύνταγμα του 1864.

Ελληνική Γερουσία 1927-1935

Το Επιμελητήριο της Γερουσίας στη Βουλή των Ελλήνων

Στις 2 Ιανουαρίου 1924, συγκαλείται η Δ 'Εθνική Συνέλευση η οποία τον Μάρτιο του 1924 αποφασίζει την ανακήρυξη της αβασίλευτης δημοκρατίας (απόφαση η οποία κυρώθηκε με δημοψήφισμα στις 13 Απριλίου 1924) που οριοθετεί την έναρξη της Δεύτερης Ελληνικής Δημοκρατίας.

Ενώ η Δ' Συντακτική Συνέλευση εργαζόταν για την ολοκλήρωση του νέου Συντάγματος, εκδηλώθηκε το πραξικόπημα του στρατηγού Θεόδωρου Πάγκαλου. Μετά την πτώση της δικτατορίας, μετά από τις εκλογές της 7ης Νοεμβρίου 1926, εκλέχθηκε το «Κοινοβούλιο της πρώτης θητείας», το οποίο, τελικά, ψήφισε το Σύνταγμα του 1927.

Η νομοθετική εξουσία ασκουταν από τη Βουλή και τη Γερουσία. Η Βουλή απαρτιζόταν από 200-300 μέλη που εκλέγονταν για τετραετή θητεία με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία. Η Γερουσία απαρτιζόταν από 120 μέλη που εκλέγονταν για θητεία εννέα ετών, αλλά η σύνθεσή της ανανεωνόταν κάθε τρία χρόνια κατά 1/3. Τουλάχιστον 9/12 των γερουσιαστών εκλέγονται από τον λαό, το 1/12 από τη Βουλή και τη Γερουσία σε κοινή συνεδρίαση στην αρχή κάθε κοινοβουλευτικής περιόδου, ενώ τα υπόλοιπα 2/12 εκλέγονταν στη βάση της αρχής της εκπροσώπησης των επαγγελμάτων.

Σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ των δύο νομοθετικών οργάνων στην ψηφοφορία του νόμου, το Σύνταγμα καθιέρωνε την υπεροχή της ψηφοφορίας της Βουλής.

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο ήταν η ρητή καθιέρωση του κοινοβουλευτικού συστήματος. Για πρώτη φορά, το ελληνικό Σύνταγμα περιλάμβανε διάταξη που όριζε ότι η Κυβέρνηση οφείλει «να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Βουλής».

Η Δεύτερη Ελληνική Δημοκρατία διήρκεσε μέχρι το 1935. Εκείνη τη χρονιά, ως αποτέλεσμα ενός αποτυχημένου πραξικοπήματος από τους υποστηρικτές του Βενιζέλου, ο στρατός καθαρίζεται από αυτούς, και οι βασιλόφρονες, υπό την ηγεσία του Γεωργίου Κονδύλη, ξεκίνησαν ένα επιτυχημένο πραξικόπημα στις 10 Οκτωβρίου. Καταργήθηκε το Σύνταγμα του 1927, το Σύνταγμα του 1911 αποκαταστάθηκε, και ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ επανήλθε στον θρόνο με δημοψήφισμα.

Γερουσία της Επτανήσου Πολιτείας

Το δωμάτιο συνεδριάσεων, στο Ανάκτορο του Αγίου Μιχαήλ και του Αγίου Γεωργίου, στην Κέρκυρα.

Αν και δεν αποτελούσε μέρος του Βασιλείου της Ελλάδας, υπήρχε και μία άλλη Γερουσία, που ονομαζόταν (αρχικά) Γερουσία της Επτανήσου Πολιτείας (1800-1815) και (αργότερα) Γερουσία των Ηνωμένων Πολιτειών των Ιονίων Νήσων (1815-1864), σύμφωνα με τα ρωσικά, γαλλικά και βρετανικά προτεκτοράτα. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της στεγαζόταν στο Ανάκτορο του Αγίου Μιχαήλ και του Αγίου Γεωργίου στην Κέρκυρα, όπου η αίθουσα συνεδριάσεων της έχει ακόμα τα αρχικά της έπιπλα. Οι έξι καρέκλες ήταν για τα έξι μέλη της Γερουσίας, που ήταν:

• ο Πρόεδρος της Γερουσίας
• ένας αντιπρόσωπος για κάθε ένα από τα σημαντικότερα τέσσερα νησιά (Κέρκυρα, Λευκάδα, Κεφαλονιά και Ζάκυνθο)
• ένας εκπρόσωπος των μικρών τριών νησιών (Παξοί, Ιθάκη και Κύθηρα)

Πηγές

• «ΜΗΤΡΩΩΝ ΓΕΡΟΥΣΙΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ»(pdf), Βουλή των Ελλήνων - Διέυθυνσις Διοικητικού, Εθνικό Τυπογραφείο, (Αθήνα 1977) Αρχειοθετήθηκε στη Wayback Machine του Internet Archive (αρχειοθετήθηκε 17 Απριλίου 2024)
  • Συμπεριλαμβάνει:
    • ΠΙΝΑΞ 2, σελ. 237, Πίνακα Προέδρων Γερουσίας 21 Απριλίου 1929 – 1 Απριλίου 1935.