Εκτόρ Γκιμάρ

Ο Εκτόρ Ζερμαίν Γκιμάρ (Hector Germain Guimard, 10 Μαρτίου 1867 - 20 Μαΐου 1942) ήταν Γάλλος αρχιτέκτονας και διακοσμητής. Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της Αρ Νουβό αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη.

Εκτόρ Γκιμάρ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Hector Guimard (Γαλλικά)
Γέννηση	10  Μαρτίου 1867 3ο δημοτικό διαμέρισμα της Λιόν
Θάνατος	20  Μαΐου 1942 Μανχάταν
Τόπος ταφής	Gate of Heaven Cemetery
Χώρα πολιτογράφησης	Γαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Γαλλικά
Σπουδές	Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού Εθνική Σχολή Τεχνών Διακόσμησης Lycée Michelet, Vanves
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αρχιτέκτονας γλύπτης σχεδιαστής
Αξιοσημείωτο έργο	Château d'Orgeval Hôtel Guimard Castel Béranger Paris Métro entrances by Hector Guimard Maison Coilliot
Επηρεάστηκε από	Εζέν Βιολέ-λε-Ντυκ
Οικογένεια
Σύζυγος	Adeline Oppenheim Guimard (από 1909)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής (19  Φεβρουαρίου 1929)
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στη Λυών στις 10 Μαρτίου 1867 και πέθανε στη Νέα Υόρκη στις 20 Μαϊου 1942. Ο Γκιμάρ ξεκίνησε τις σπουδές του στη Σχολή Διακοσμητικών Τεχνών (1882 – 1885) στο Παρίσι, ως μαθητής του Σαρλ Ζενυί (Charles Genuys) και στη συνέχεια στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, όπου γνώρισε τη δουλειά και επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από το διάσημο Γάλλο αρχιτέκτονα Βιολέ-λε-Ντυκ (Viollet-le-Duc, 1814 – 1879). Μετά το πέρας των σπουδών του, ταξιδεύει στη Μεγάλη Βρετανία και με υποτροφία πηγαίνει στο Βέλγιο, όπου συναντά και επηρεάζεται έντονα από το μεγάλο Βέλγο αρχιτέκτονα της αρ νουβό τεχνοτροπίας Βικτόρ Ορτά (Victor Horta, 1861 - 1947). Το 1929, του απονέμεται το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής, ενώ το 1938 μεταναστεύει και εγκαθίσταται μόνιμα στις ΗΠΑ.

Επιρροές και καινοτομίες

Αρ Νουβό σταθμός του μετρό Αμπές (Abesses), Παρίσι. Σχεδιασμός Εκτόρ Γκιμάρ.

Το 1898, επηρεασμένος από το Μέγαρο Τάσσελ (Hotel Tassel, 1893) στις Βρυξέλλες του Βικτόρ Ορτά, σχεδίασε το Καστέλ Μπερανζέ (Castel Beranger), στο οποίο διακρίνουμε μια ένταση μεταξύ των γεωμετρικών φορμών των μεσαιωνικών χρόνων και των οργανικών whiplash γραμμών (που υπάρχουν και στο Μέγαρο Τάσσελ. Το Καστέλ Μπερανζέ είναι το έργο που έκανε τον Γκιμάρ διάσημο, μετά από το οποίο του ανετέθησαν πολλές δουλειές.

Συνέχισε να χρησιμοποιεί το στυλ της Αρ Νουβό, ενώ στόχος του ήταν να υπάρχει αρμονία και συνεχεία στα κτίρια του. Αυτή του η επιμονή τον οδήγησε στην ανάληψη και του εσωτερικού σχεδιασμού των κτιρίων του. Αυτό αποκορυφώθηκε το 1909 με το Μέγαρο Γκιμάρ (Hotel Guimard), το γαμήλιο δώρο του Γκιμάρ στη σύζυγο του, όπου ωοειδή δωμάτια περιέχουν μοναδικά έπιπλα, που θεωρούνται αναπόσπαστα μέρη του κτιρίου.

Ο Γκιμάρ επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τον Βικτόρ Ορτά και μπορούμε να εντοπίσουμε πολλές αναλογίες ανάμεσα στα έργα των δυο αυτών αρχιτεκτόνων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Coilliot house (1898) με την πολύπλοκη διπλή πρόσοψή του, το La Bluette (1898) με την όμορφη ογκομετρική αρμονία του και κυρίως τα Castel Henriette (1899) και Castel d’Orgeval (1905), που αποτελούν ανατρεπτικά δείγματα ενός ζωντανού και ασύμμετρου ελεύθερου σχεδίου, είκοσι πέντε χρόνια πριν τις θεωρίες του Λε Κορμπυζιέ.

Άλλα κτίρια του Γκιμάρ έχουν την ορθολογική συμμετρία που συναντάμε και στη δουλειά του Βιολέ-λε-Ντυκ, από τις ριζοσπαστικές ιδέες του οποίου επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό, όσον αφορά την εκφραστική και φυσική χρήση υλικών, όπως ο σίδηρος. Ο Γκιμαρ χρησιμοποίησε κάποιες κατασκευαστικές καινοτομίες, όπως στο μέγαρο συναυλιών Υμπέρ ντε Ρομάν (Humbert-de-Romans, 1901), όπου ένα πολύπλοκο πλαίσιο χωρίζει τα ηχητικά κύματα δημιουργώντας τέλεια ακουστική. Μια άλλη κατασκευαστική (ίσως όχι καινοτομία, αλλά ιδιαιτερότητα) αποτελεί η περίπτωση του Μεγάρου Γκιμάρ (Hotel Guimard), το ισόγειο του οποίου ήταν πολύ στενό για να στηρίξει το βάρος των υπολοίπων ορόφων κι έτσι κάθε όροφος έχει διαφορετική διαρρύθμιση χώρων.

Αρχιτεκτονικό έργο

Αρ Νουβό είσοδος στο Καστέλ Μπερανζέ (Castel Beranger), Παρίσι. Έργο του Εκτόρ Γκιμάρ.

Υπογραφή του καλλιτέχνη στην οδό Jean-de-La-Fontaine στο Παρίσι.

Το 1899, έπειτα από διαγωνισμό, η εταιρία που κατασκεύαζε το μετρό του Παρισιού ανέθεσε στον Γκιμάρ τον σχεδιασμό των εισόδων του. Αυτές είναι άλλωστε και το έργο για το οποίο είναι πιο γνωστός και από το οποίο καθιερώθηκε ως κύριος εκπρόσωπος της γαλλικής Αρ Νουβό. Εμπνευσμένος από τον Ορτά, ανακάλυψε τη σπουδαιότητα της αφαίρεσης και αναζήτησε στη φύση τα στοιχεία της αρ νουβό τεχνοτροπίας, με χαρακτηριστικά δείγματα τους περίτεχνους σταθμούς του παρισινού μετρό. Από τους σταθμούς αυτούς σώζονται σήμερα μερικές εξαιρετικές αρ νουβό είσοδοι, όπως στους σταθμούς του μετρό Πορτ Ντοφίν, Αμπές, Σατελέ και Σιτέ, με τις χαλκοπράσινες αψίδες τους από σφυρήλατο σίδερο.

Στο αριστοκρατικό 16ο διαμέρισμα του Παρισιού, ο Γκιμάρ σχεδίασε για μια ορισμένη πελατεία του, πολυκατοικίες, αρχοντικά και βίλες, που αποτελούν σήμερα μαρτυρίες της αστικής αρχιτεκτονικής του 1900. Ανάμεσα σ’ αυτά, το πιο εντυπωσιακό αρ νουβό κτίριο του Γκιμάρ είναι το «Καστέλ Μπερανζέ» (Castel Beranger) στην οδό Λα Φονταίν αριθ. 14, που σχεδίασε στα 1894 – 1898, με περίτεχνες σιδεριές, ελικοειδείς γραμμές, μπαλκόνια, βιτρό και ψηφιδωτά.

Στην οδό Λα Φονταίν υπάρχουν κι άλλες δημιουργίες του Γκιμάρ, όπως οι δύο αντικριστές αρ νουβό πολυκατοικίες στους αριθμούς 19 και 21 στη συμβολή με την οδό Αγκάρ (1911), αλλά και το Μέγαρο Γκιμάρ (Hotel Guimard), η αρ νουβό κατοικία του ίδιου του Γκιμάρ στον αριθ. 60 του ίδιου δρόμου, με πυργίσκους και κομψούς εξώστες από σίδερο. Ένα άλλο αντιπροσωπευτικό δείγμα της δουλειάς του Γκιμάρ είναι και η Συναγωγή (1913) της οδού Παβέ στη συνοικία Μαραί (Marais) του Παρισιού.

Εκτός από το έργο του για την εταιρία “Le Metro”, ο Γκιμάρ ασχολήθηκε κυρίως με την κατασκευή κατοικιών και διαμερισμάτων για την εύπορη τάξη του Παρισιού. Το αρχιτεκτονικό και διακοσμητικό σχέδιο του Γκιμάρ χαρακτηρίζεται από ρευστές και ασυνήθιστες γραμμές και καμπύλες εμπνευσμένες από τη φύση, ενώ πολύ σημαντικό ρόλο παίζει το φως, τα υλικά τα οποία χρησιμοποιεί, καθώς και η αντίθεση μεταξύ τους. Τα αντικείμενα τέχνης που σχεδίασε ο Γκιμάρ έχουν τη συνέχεια που συναντάμε και στα κτίριά του, καθώς δένουν αρμονικά μεταξύ τους οι πρακτικές λειτουργίες τους με τη σχεδίαση των γραμμών τους. Παράδειγμα είναι το Vase des Binelles (1903). Το έργο του θυμίζει οργανικές φόρμες, ελαστικές, που δίνουν την αίσθηση της κίνησης, ακόμη και σε σκαλίσματα σε πέτρα και ξύλο. Επίσης ο Γκιμαρ ήταν γνωστός για τα βιτρό που σχεδίασε (Mezzara hotel, 1910), τα κεραμικά στο Coilliot house, τα σφυρήλατα διακοσμητικά στο Castel Henriette (1899), κάποιες ταπετσαρίες για το Castel Béranger, και λίγα υφάσματα για το Hotel Guimard.

Παρά τις καινοτομίες του, ο Γκιμάρ γρήγορα έχασε τη φήμη του, όχι τόσο λόγω της δουλειάς του, αλλά κυρίως λόγω της προσωπικότητάς του. Σκάνδαλα, όπως η σχέση του με τον κληρικό που του ανέθεσε τη σχεδίαση του Μεγάρου Συναυλιών Υμπέρ ντε Ρομάν (Humbert de Romans Concert Hall), που αποτελούσε και την κορυφαία έκφραση της Αρ Νουβό για τον Γκιμάρ, επηρέασαν αρνητικά τη δουλειά του, η οποία έτσι δεν άντεξε στο χρόνο. Το Μέγαρο Συναυλιών Υμπέρ ντε Ρομάν κατεδαφίστηκε πέντε χρόνια μετά την ολοκλήρωσή του, όπως και τα περισσότερα κτίριά του μετά τον θάνατό του.

Πηγές

• Gabriele Fahr – Becker: “Art Nouveau”, Tandem Verlag GmbH/h.f.ullmann, (English edition), 2007.
• Susan A. Sternau: “Art Nouveau: Spirit of the Belle Epoque”, Tiger Books International, London, 1996.
• Camilla de la Bedoyere: “Art Nouveau”, Flame Tree Publishing, London, 2005.
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμμα «Γκιμάρ, Εκτόρ Ζερμαίν», τόμ. 18, σελ. 47 – 48, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Hector Guimard, κατάλογος έργων (Γαλλικά).
• Hector Guimard, έργα που φιλοξενούνται στο Μουσείο Ορσέ (Αγγλικά).
• Hector Guimard, κατάλογος έργων σε διάφορα μουσεία και εκθέσεις (Αγγλικά).