Μετρό Παρισιού

Ο μητροπολιτικός σιδηρόδρομος του Παρισιού (γαλλικά: Métro de Paris) είναι το σύστημα υπογείων, επιγείων και υπέργειων αστικών σιδηροδρόμων του Παρισιού. Σήμερα έχει μήκος 245,6 χιλιομέτρων και 404 στάσεις σε 320 σταθμούς, ενώ άλλες 4 γραμμές είναι υπό κατασκευή.

Μετρό Παρισιού
Το δίκτυο του μετρό του Παρισιού σε γεωγραφικώς ακριβή κλίμακα
Πληροφορίες
Περιοχή	Παρίσι, Ιλ-ντε-Φρανς, Γαλλία
Είδος	Μετρό
Γραμμές	16
Σταθμοί	308
Λειτουργία
Έναρξη λειτουργίας	19 Ιουλίου 1900
Διαχειριστής	RATP
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Μήκος συστήματος	226,9 χλμ.
Εύρος γραμμής	1,435 μέτρα (κανονικό εύρος)
Ηλεκτροκίνηση	750 V DC
Μέση ταχύτητα	21 χλμ./ώρα (γραμμή 4) 39 χλμ./ώρα (γραμμή 14)
Μέγιστη ταχύτητα	70 χλμ./ώρα (80 χλμ./ώρα στη γραμμή 14)
Σχετικά πολυμέσα

Το σύστημα περιλαμβάνει 16 γραμμές, που προσδιορίζονται από τους αριθμούς από 1 έως 14, με δυο δευτερεύουσες γραμμές, 3bis και 7bis, που αριθμούνται έτσι επειδή ήταν κλάδοι των αντίστοιχων αρχικών γραμμών τους και αργότερα έγιναν ανεξάρτητες. Έχει γίνει ένα από τα σύμβολα του Παρισιού και χαρακτηρίζεται από την πυκνότητα του δικτύου του μέσα στην πόλη και από το, ειδικά στους σταθμούς του κέντρου, ομοιογενές αρχιτεκτονικό του στυλ, επηρεασμένο από την Αρ Νουβό (Art Nouveau). Το μετρό του Παρισιού είναι το πυκνότερο στον κόσμο.

Το δίκτυο του μετρό συμπληρώνεται από το προαστιακό σιδηροδρομικό δίκτυο, γνωστό ως RER, που εξυπηρετεί την προαστιακή ζώνη του Παρισιού και έχει μήκος 587 χιλιόμετρα.

Κατασκευή και επεκτάσεις

Μια σημαντική διαφορά του Μετρό του Παρισιού από αυτά των άλλων μεγάλων πρωτευουσών και γενικώς μεγαλουπόλεων, είναι ότι σχεδιάστηκε εξ αρχής ως ένα ευρύτερο δίκτυο 9 γραμμών. Η κατασκευή του δικτύου ξεκίνησε στις 4 Οκτωβρίου 1898. Η πρώτη γραμμή, Porte Maillot - Porte de Vincennes, εγκαινιάστηκε στις 19 Ιουλίου 1900, κατά τη διάρκεια της Παγκόσμιας έκθεσης του Παρισιού το 1900, και τότε τα σχέδια αναθεωρήθηκαν για τελική ανάπτυξη 10 γραμμών.

Η επιχείρηση που διαχειρίστηκε αρχικά το δίκτυο ήταν γνωστή ως Chemin de Fer Métropolitain de Paris (Μητροπολιτικός Σιδηρόδρομος του Παρισιού) ή C.M.P. που αναφερόταν και ως «Métropolitain». Ήδη στα πρώτα χρόνια, το όνομα μετατράπηκε γρήγορα στο συντομότερο Métro και μάλιστα από αυτό το όνομα καθιερώθηκε και ο γνωστός διεθνής όρος «μετρό». Η ανάπτυξη του δικτύου πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια τριών σταδίων. Αρχικά, από τις αρχές του 20ού αιώνα έως τη δεκαετία του 1920, ο πυρήνας του δικτύου μετρό ήταν αποκλειστικά μέσα στο Παρίσι. Μεταγενέστερα, από τη δεκαετία του 1930 στη δεκαετία του 1950 το δίκτυο επεκτάθηκε στα κοντινά προάστια και με τη δημιουργία της γραμμής 11 τελικά, από τη δεκαετία του 1960 στη δεκαετία του 1980, η μεγαλύτερη επέκταση έγινε προς τα προάστια.

Τρένο της γραμμής 14 στον σταθμό Châtelet στις 27 Οκτωβρίου 2020.

Στις 15 Οκτωβρίου 1998 εγκαινιάστηκε η πλήρως αυτόματη γραμμή 14, η πρώτη εντελώς καινούρια γραμμή μετά από 63 χρόνια και η πρώτη αυτόματη γραμμή στο μετρό του Παρισιού, με αυτόματες πόρτες στις πλατφόρμες των σταθμών, έτσι ώστε να παρεμποδίζονται οι αυτοκτονίες και οι ακούσιες πτώσεις ανθρώπων στις γραμμές των τραίνων, τόσο από ατυχήματα, όσο και από εγκληματικές ενέργειες. Στη συνέχεια μετατράπηκε και η γραμμή 1 σε αυτόματη, καθώς οι σχετικές εργασίες ξεκίνησαν το 2007 και τελικώς ολοκληρώθηκαν τον Νοέμβριο του 2011. Μετά από αυτές, μετατράπηκε και η γραμμή 4 σε αυτόματη, και οι πρώτοι πλήρως αυτόματοι συρμοί ξεκίνησαν να κυκλοφορούν σε αυτήν στις 12 Σεπτεμβρίου 2022. Μεταγενέστερα, η γραμμή 13 αναμένεται να αυτοματοποιηθεί πλήρως το 2035.

Σημερινό δίκτυο

Το δίκτυο του Μετρό έχει γραμμές συνολικού μήκους 245,6 χιλιομέτρων και 404 στάσεις σε 320 σταθμούς. Αυτοί οι αριθμοί δεν περιλαμβάνουν το προαστιακό δίκτυο RER, ούτε και το δίκτυο τραμ του Παρισιού (το οποίο έχει 12 γραμμές, συνολικό μήκος 156 χιλιόμετρα και 235 σταθμούς).

Ο σταθμός Front Populaire στις 1 Ιουνίου 2022, που εγκαινιάστηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2012, στα πλαίσια μιας επέκτασης της γραμμής 12. Διαθέτει τρεις υπόγειους ορόφους, μέγιστο βάθος 20 μέτρα, τέσσερις εισόδους, ευρύχωρες σκάλες, κυλιόμενες σκάλες, καθώς και έναν ανελκυστήρα επιβατών. Ως νεότερης κατασκευής, είναι ένας από τους λίγους σταθμούς του μετρό του Παρισιού με ευρύχωρη διάταξη και μεγάλη προσβασιμότητα. Επίσης, είναι από τους ελάχιστους που φτάνουν σε τέτοιο μέγιστο βάθος.

Επειδή το Μετρό του Παρισιού κατασκευάστηκε με σκοπό την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση του πληθυσμού του, η μέση απόσταση μεταξύ των σταθμών είναι μόλις στα 570 μέτρα και η μικρότερη μέση απόσταση είναι στη διακλάδωση 3bis στα μόλις 433 μέτρα, ενώ στην ίδια τη γραμμή 4 είναι στα μόλις 486 μέτρα, με μέγιστο στη νεότερη γραμμή 14 που είναι στα 1.075 μέτρα. Το αποτέλεσμα είναι μια πολύ πυκνή συγκέντρωση σταθμών και χαμηλή μέγιστη επιτρεπόμενη ταχύτητα των συρμών, στα 70 χιλιόμετρα την ώρα (σε αντίθεση με τα συνήθη στα περισσότερα Μετρό διεθνώς 80 χιλιόμετρα την ώρα), λόγω των σύντομων αποστάσεων μεταξύ των σταθμών, με μοναδική εξαίρεση τη γραμμή 14, όπου η μέγιστη ταχύτητα έχει οριστεί στα 80 χιλιόμετρα την ώρα, λόγω των μεγαλύτερων αποστάσεων στη 14. Ωστόσο, το Μετρό δεν προσφέρει μεγάλη προσβασιμότητα σε ΑΜΕΑ, καθώς λίγοι σταθμοί έχουν κυλιόμενες σκάλες και ελάχιστοι σταθμοί έχουν ανελκυστήρες, επειδή οι περισσότεροι σταθμοί του δικτύου κατασκευάστηκαν σε εποχές του παρελθόντος όπου το ζήτημα αυτό δεν είχε τεθεί ακόμα, σε παγκόσμια κλίμακα.

Ο επιφανειακός σταθμός Pointe du Lac της Γραμμής 8, στις 22 Οκτωβρίου 2011.

Το Μετρό είναι στο μεγαλύτερο μέρος του υπόγειο. Από τα 245,6 χιλιόμετρα του δικτύου, ωστόσο, υπάρχουν και επίγεια (18,5 χιλιόμετρα) και υπέργεια τμήματα στις γραμμές 1, 2, 5 και 6 μέσα στο Παρίσι, καθώς και στις προαστιακές άκρες των γραμμών 1, 5, 8 και 13. Σχεδόν όλες οι σήραγγες και οι σταθμοί είναι μικρού βάθους και κοντά στην επιφάνεια, λόγου του έντονα μεταβλητού υπεδάφους του Παρισιού, που καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την εκσκαφή σε βαθύτερα στρώματα. Κάποιες λίγες εξαιρέσεις σταθμών μεγαλύτερου βάθους υπάρχουν σε τμήματα της γραμμής 12 κάτω από τον λόφο της Μονμάρτρης και σε τμήματα της γραμμής 2 κάτω από το Ménilmontant. Επειδή οι περισσότερες σήραγγες κατασκευάστηκαν με τη μέθοδο της εκσκαφής και επικάλυψης (cut-and-cover) των οδών, ακολουθούν τις τροχιές και τις στροφές των οδών πάνω από αυτές.

Ο σταθμός École Militaire της Γραμμής 8, στις 9 Οκτωβρίου 2004.

Συρμός MF 67 στον σταθμό Gambetta της Γραμμής 3 bis (η πρώην διακλάδωση της Γραμμής 3), την 1η Ιανουαρίου 2010.

Κατά τη διάρκεια της μακροχρόνιας ιστορίας του μετρό του Παρισιού και λόγω των συχνά πολύ διαφορετικών τοπικών συνθηκών, έχουν κατασκευαστεί αρκετά διαφορετικοί σταθμοί μετρό. Οι σταθμοί αυτοί στη συνέχεια διαφοροποιήθηκαν περαιτέρω, από εκσυγχρονισμούς που ακολούθησαν μεταγενέστερες αρχιτεκτονικές μόδες. Από την άλλη, λόγω του ίδιου καθήκοντος – δηλαδή της μεταφοράς ανθρώπων στα τρένα – υπάρχουν επίσης πολλές ομοιότητες μεταξύ των μεμονωμένων σταθμών.

Το 1900 που εγκαινιάστηκε το μετρό, το μήκος της κάθε πλατφόρμας ορίστηκε αρχικά στα 75 μέτρα, που αντιστοιχεί σε τρένα με 5 βαγόνια και μήκους μόλις κάτω των 15 μέτρων το καθένα. Μεταγενέστερα, κατασκευάστηκαν πλατφόρμες μήκους 90 μέτρων και ακόμη και πλατφόρμες μήκους 105 μέτρων κατασκευάστηκαν στις γραμμές με μεγάλο αριθμό χρηστών (γραμμές 1, 3, 7, 8, 9). Η επέκταση της γραμμής 14 απαιτεί μακρύτερες αμαξοστοιχίες και, κατά συνέπεια, αποβάθρες μήκους 120 μέτρων με αναμενόμενο μεγαλύτερο όγκο κυκλοφορίας.

Όλα τα τρένα σταματούν σε όλους τους σταθμούς και κάθε γραμμή έχει δικές τις πλατφόρμες, ακόμη και στους σταθμούς ανταπόκρισης, δηλαδή οι γραμμές δεν μοιράζονται πουθενά κοινές πλατφόρμες. Αυτή η ιδιομορφία ισχύει επίσης και για τις προαστιακές γραμμές RER.

Το 2004 η ετήσια κυκλοφορία σε όλες τις γραμμές του μετρό του Παρισιού έφτασε συνολικά τα 1,336 δισεκατομμύρια επιβάτες και το 2015 έφτασε τα 1,520 δισεκατομμύρια επιβάτες ή 4,16 εκατομμύρια επιβάτες ημερησίως. Το 2018 έφτασε τα 1,559 δισεκατομμύρια επιβάτες.

Χαρακτηριστικές για το Μετρό του Παρισιού είναι οι είσοδοι αρκετών σταθμών του, σχεδιασμένες από τον Εκτόρ Γκιμάρ.

Grand Paris Express

Το μελλοντικό δίκτυο Grand Paris Express.

Το πρότζεκτ Grand Paris Express είναι μια επέκταση του δικτύου με επιπρόσθετο μήκος 200 χιλιόμετρα και 71 νέους σταθμούς. Θα αποτελείται από έξι γραμμές μετρό αυτόματες, χωρίς οδηγό, στην ευρύτερη προαστιακή περιοχή του Παρισιού, καθώς θα αποτελείται από τις υφιστάμενες γραμμές 11 και 14 του μετρό που θα επεκταθούν, καθώς και τέσσερις νέες αυτόματες γραμμές 15, 16, 17 και 18 που θα δημιουργηθούν. Οι νέες διαδρομές πρόκειται να κατασκευαστούν σχεδόν εξ ολοκλήρου έξω από την πόλη του Παρισιού. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2030. Το σχεδιαζόμενο δίκτυο είναι επίσης γνωστό ως «supermétro automatique régional» («περιφερειακό αυτόματο σούπερ μετρό»). Ως αποτέλεσμα, το σημερινό δίκτυο του Μετρό του Παρισιού θα διπλασιαστεί και θα φτάσει τα 427 χιλιόμετρα, αν και ένα μεγάλο μέρος του δικτύου θα εκτείνεται πλέον εκτός Παρισιού. Στις 30 Ιουνίου 2020, το συνολικό κόστος του Grand Paris Express εκτιμήθηκε στα 42 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα πρώτα δρομολόγια του Grand Paris Express, οι επεκτάσεις της γραμμής 14 προς βορρά και νότο, τέθηκαν σε λειτουργία στις 24 Ιουνίου 2024.

Βιβλιογραφία

• Bindi, A.· Lefeuvre, D. Le Métro de Paris : Histoire d'hier à demain (στα Γαλλικά). Rennes: Ouest-France. ISBN 2-7373-0204-8. 
• Bobrick, Benson (1981). Labyrinths of iron: A history of the world's subways. New York: Newsweek Books. ISBN 0-88225-299-2. .
• Demade, Julien (2015). Les embarras de Paris, ou l'illusion techniciste de la politique parisienne des déplacements. L'Harmattan. ISBN 978-2-343-06517-5. .
• Descouturelle, Frédéric (2003). Le métropolitain d'Hector Guimard (στα Γαλλικά). Somogy. ISBN 2-85056-815-5. 
• Gaillard, M. (1991). Du Madeleine-Bastille à Météor : Histoire des transports Parisiens (στα Γαλλικά). Amiens: Martelle. ISBN 2-87890-013-8. 
• Hovey, Tamara (1991). Paris Underground. New York: Orchard Books. ISBN 0-531-05931-6. 
• Lamming, C. (2001). Métro insolite (στα Γαλλικά). Paris: Parigramme. ISBN 2-84096-190-3. 
• Ovenden, Mark (2008). Paris Metro Style in map and station design. London: Capital Transport. ISBN 978-1-85414-322-8. 
• Tricoire, Jean (1999). Un siècle de métro en 14 lignes: De Bienvenüe à Météor (στα Γαλλικά). Paris: Vie du rail. ISBN 978-2902808878. 

Βιβλιογραφία για το Grand Paris Express

• Philippe-Enrico Attal et Marc Carémantrant, « Grand Paris Express, le futur nouveau métro automatique de l'Île-de-France », Rail Passion, n^o 185, mars 2013, pp.18-22.
• Philippe-Enrico Attal, « Grand Paris Express, on rentre dans le dur », Rail Passion, n^o 219, janvier 2016, pp.38-41.
• Pascal Auzannet, Les Secrets du Grand Paris : zoom sur un processus de décision publique, Paris, Éditions Hermann, 4 janvier 2018, 196 p. (ISBN 978-2-7056-9579-8).
• Christian Blanc, Le Grand Paris du xxie siècle, Paris, Le Cherche Midi, 2010, 262 p. (ISBN 978-2-7491-1615-0).
• Pauline Rossi, « Un inventaire photographique du vieux Paris », Métropolitiques,‎ 2023 (ISSN 2114-5350, DOI 10.56698/metropolitiques.1922, lire en ligne [archive], consulté le 3 juillet 2023).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• (Αγγλικά) Metro Bits — Paris Gallery
• (Αγγλικά) Real-distance map of the Paris Métro
• (Αγγλικά) Non official site about the Paris subway
• (Αγγλικά) CityMayors.com article
• (Γαλλικά) RATP official site
• (Γαλλικά) Panoramic views of some of the most beautiful stations of the Paris Métro Αρχειοθετήθηκε 2006-03-29 στο Wayback Machine.
• (Γαλλικά) Public transportations website, Paris urban community
• (Γαλλικά) Map of the Métro and RER