Βικιπαίδεια

Εβραϊκή διασπορά

Η Εβραϊκή διασπορά (εβραϊκά: תְּפוּצָה‎‎) ή εξορία (εβραϊκά: גָּלוּת γκαλούτ; Γίντις: γκολούς)[3] είναι η διασπορά των Ισραηλιτών ή Εβραίων εκτός της πατρίδας των προγόνων τους (η Γη του Ισραήλ) και η επακόλουθη εγκατάσταση τους σε διάφορα σημεία του πλανήτη.[4]

Χάρτης της Εβραϊκής διασποράς:
  Ισραήλ
  πάνω από 1.000.000 άτομα
  πάνω από 100.000 άτομα
  πάνω από 10.000 άτομα
Photograph of a scene from Lachish Relief: Semitic men in Assyrian captivity, playing a later form of the Egyptian lyre
Σκηνή από την Ανακούφιση του Λατσίς: Σημίτες άνδρες υπό την αιχμαλωσία των Ασσυρίων, παίζουν μια μεταγενέστερη μορφή της Αιγυπτιακής λύρας.

Όσον αφορά την εβραϊκή Βίβλο, ο όρος "Εξορία" δηλώνει την τύχη των Ισραηλιτών που εξορίστηκαν από το Βασίλειο του Ισραήλ κατά τη διάρκεια του 8ου αιώνα π.Χ. και των Ιουδαίων από το Βασίλειο του Ιούδα που μεταφέρθηκαν στη Βαβυλώνα τον 6ο αιώνα π.Χ. Οι Ιουδαίοι, κατά τη ζωή τους στην εξορία, έγιναν γνωστοί ως "Εβραίοι" (יְהוּדִים Γεχουντίμ), από το Βιβλίο της Εσθήρ, το οποίο κάνει την πρώτη αναφορά στον όρο "Εβραίοι".

Η πρώτη εξορία των Εβραίων ήταν η Ασσυριακή εξορία, η απέλαση των Εβραίων από το Βασίλειο του Ισραήλ (Σαμάρειας), η οποία ξεκίνησε από τον Τιγκλάθ Πιλεσέρ Γ΄ της Ασσυρίας το 733 π.Χ. Αυτή η διαδικασία της εξορίας των Εβραίων ολοκληρώθηκε από τον Σαργών με την καταστροφή του βασιλείου το 722 π.Χ., ολοκληρώνοντας μια τριετή πολιορκία της Σαμάρειας που ξεκίνησε ο Σαλμανασάρ Β΄. Η επόμενη εξορία των Εβραίων ήταν η Βαβυλώνια αιχμαλωσία, στην οποία τμήματα του πληθυσμού του Βασιλείου του Ιούδα απελάθηκαν το 597 π.Χ. και το 586 π.Χ. από τη Νεοβαβυλωνιακή Αυτοκρατορία υπό τη βασιλεία του Ναβουχοδονόσορα Β΄.

Η Εβραϊκή διασπορά υπήρχε για πολλούς αιώνες πριν την πτώση του Δεύτερου Ναού. Η εγκατάσταση τους σε άλλες χώρες δεν ήταν μέρος ενός υποχρεωτικού εκτοπισμού των Εβραίων.[5] Πριν από τα μέσα του πρώτου αιώνα μ.Χ., εκτός από την Ιουδαία, τη Συρία και τη Βαβυλωνία, μεγάλες Εβραϊκές κοινότητες ζούσαν στις ρωμαϊκές επαρχίες της Συρίας-Παλαιστίνης, της Αιγύπτου και της Κρήτης και Κυρηναϊκής καθώς και στην ίδια τη Ρώμη.[6] Μετά την πολιορκία της Ιερουσαλήμ (63 π.Χ.), όταν η Ασμοναϊκή δυναστεία έγινε προτεκτοράτο της Ρώμης η μετανάστευση των Εβραίων αυξήθηκε. Το 6 μ.Χ. η περιοχή της πατρίδας των Εβραίων έγινε η ρωμαϊκή επαρχία της Ιουδαίας. Ο πληθυσμός της Ιουδαίας εξεγέρθηκε κατά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 66 μ.Χ. Ο Πρώτος Ιουδαϊκός Πόλεμος ήταν το αποτέλεσμα της εξέγερσης. Ο πόλεμος τελείωσε με την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, οι Ρωμαίοι κατέστρεψαν το Δεύτερο Ναό και το μεγαλύτερο μέρος της Ιερουσαλήμ. Αυτή ήταν μια σημαντική στιγμή. Η καταστροφή του συμβολικού κέντρου του Ιουδαϊσμού και της Εβραϊκής ταυτότητας οδήγησε πολλούς Εβραίους να αλλάξουν τον αυτοπροσδιορισμό τους και να εξετάσουν την προοπτική μιας αορίστου διαρκείας εγκατάλειψης του Ισραήλ.[7]

Το 132 μ.Χ., ο Μπαρ Κοχμπά ηγήθηκε μιας εξέγερσης εναντίον του Αδριανού. Αυτή η εξέγερση σχετιζόταν με τη μετονομασία της Ιερουσαλήμ σε Αιλία Καπιτωλίνα. Μετά από τέσσερα χρόνια πολέμου, η εξέγερση κατεστάλη, και οι Ρωμαίοι απαγόρευσαν στους Εβραίους να εισέρχονται στην Ιερουσαλήμ.

Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, λόγω της αυξανόμενης μετανάστευσης και της επανεγκατάστασης, οι Εβραίοι χωρίστηκαν σε διακριτές περιφερειακές ομάδες. Σήμερα αυτές οι περιφερειακές ομάδες είναι κατά κύριο λόγο οι Ασκεναζίτες της Βόρειας και Ανατολικής Ευρώπης και οι Σεφαρδίτες Εβραίοι της Ιβηρικής χερσονήσου (Ισπανία και Πορτογαλία), τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Αυτές οι ομάδες έχουν παράλληλες ιστορίες, πολλές πολιτιστικές ομοιότητες, ενώ έχουν υποστεί μια σειρά από σφαγές, διωγμούς και απελάσεις. Το 1290 απελάθηκαν από την Αγγλία, το 1492 απελάθηκαν από την Ισπανία, ενώ το 1948-1973 απελάθηκαν από τις Αραβικές χώρες. Αν και οι δύο κλάδοι έχουν διαφορές στον πολιτισμό τους λόγω των σχέσεων που είχαν στις ευρωπαϊκές χώρες υποδοχής τους, (όπως οι Κεντρικοί Ευρωπαίοι για τους Ασκεναζίτες και οι Ισπανοί και οι Άραβες για τους Σεφαρδίτες), η κοινή θρησκεία και καταγωγή, καθώς και η συνεχής επικοινωνία και μετακίνηση πληθυσμών, ήταν υπεύθυνη για την ενοποιημένη έννοια της πολιτιστικής και θρησκευτικής Εβραϊκής ταυτότητας μεταξύ Σεφαρδιτών και Ασκεναζιτών από τα τέλη της Ρωμαϊκής περιόδου μέχρι σήμερα.

Κέντρα της εβραϊκής διασποράς ήταν παραδοσιακά η Ρωσία, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και γενικά η δυτική, ανατολική και κεντρική Ευρώπη, και τους τελευταίους δύο αιώνες διάφορες χώρες της Αμερικής, ειδικά οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Ιστορία

Επεξεργασία

Αρχαιότητα

Επεξεργασία
  • 597 π.Χ.: Ο Ναβουχοδονόσορας Β΄ κατέκτησε το βασίλειο του Ιούδα και απέλασε περίπου 10.000 Εβραίους στη Βαβυλώνα
  • 586 π.Χ.: Ο Ναβουχοδονόσορας Β΄ νίκησε ξανά το Βασίλειο του Ιούδα και κατέστρεψε το Ναό του Σολομώντα. Άλλοι 10.000 Εβραίοι ήρθαν στη Βαβυλώνα. Πολλοί έφυγαν τότε στην Αίγυπτο.
  • 49 μ.Χ.: Ο αυτοκράτορας Κλαύδιος απέλασε τους Εβραίους της Ρώμης.
  • 66–74 μ.Χ.: Εξέγερση των Εβραίων. Πολλοί Εβραίοι εγκατέλειψαν τη γη του Ισραήλ μετά την αποτυχημένη εξέγερση και μετακόμισαν σε διάφορες ρωμαϊκές επαρχίες.
  • 115–117 μ.Χ.: Εξέγερση της διασποράς.
  • 132–135 μ.Χ.: Ο Μπαρ Κοχμπά ηγήθηκε μιας εξέγερσης κατά των Ρωμαίων, δίνοντας τη χαριστική βολή στον Εβραϊκό πληθυσμό της περιοχής.

Ύστερη Αρχαιότητα

Επεξεργασία
  • 212 μ.Χ.: Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Καρακάλλας έδωσε στους Εβραίους κατοίκους της αυτοκρατορίας τη ρωμαϊκή υπηκοότητα..
  • 417 και 423 μ.Χ.: Θεσπίστηκαν οι εβραϊκοί νόμοι του βυζαντινού αυτοκράτορα Θεοδόσιου Β΄.
  • 534 μ.Χ.: Θεσπίστηκαν οι εβραϊκοί νόμοι του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Τα δικαιώματα των Εβραίων μειώθηκαν.
  • 590–604 μ.Χ.: Ο Πάπας Γρηγόριος θεσπίζει τη μεσαιωνική παπική πολιτική για τους Εβραίους.

Μεσαίωνας

Επεξεργασία
  • 1012: Εκδίωξη των Εβραίων από το Μάιντς την εποχή του αυτοκράτορα Ερρίκου Β΄.
  • 1017 και 1020: Ο Πάπας Βενέδικτος Η΄ προέβη σε ωμότητες κατά των Εβραίων της Ρώμης.
  • 1066: Σφαγή Εβραίων στη Γρανάδα από Βέρβερους.
  • 1084: Το πρώτο τεκμηριωμένο γκέτο δημιουργήθηκε στο Σπάιερ.
  • 1096: Στην αρχή της Α΄ Σταυροφορίας, δολοφονήθηκαν συνολικά πάνω από 12.000, Εβραίοι σε διάφορες πόλεις της Ρηνανίας, μεταξύ άλλων των πόλεων Βορμς, Γκέλντερν, Κέρπεν, Βέζελ, Νόις, Μερς, Ξάντεν, Βόννη, Κολωνία, Άλτεναρ, Μάιντς, Σπάιερ, Τριρ, κ.ά. Έναρξη μετανάστευσης στην Ανατολική Ευρώπη.
  • 1147: 1147 Έναρξη της Β΄ Σταυροφορίας με σφαγές Εβραίων στη βόρεια Γαλλία και το Βύρτσμπουργκ.
  • 1171: Απέλαση των Εβραίων της Μπολόνιας.
  • 1179: Το 3ο Συμβούλιο του Λατερανού αποφάσισε ότι οι Εβραίοι και οι Μουσουλμάνοι δεν επιτρέπονται να έχουν Χριστιανούς υπηρέτες, ενώ τα στοιχεία Χριστιανών κατά Εβραίων θα είναι πάντα αποδεκτά.
  • 1182: Εκδίωξη των Εβραίων από την Ιλ-ντε-Φρανς στην Αγγλία.
  • 1189: Στις αρχές της Γ΄ Σταυροφορίας πολλοί Εβραίοι της Αγγλίας δολοφονήθηκαν.
  • 1215: Το 4ο Συμβούλιο του Λατερανού αποφάσισε την επιβολή διαφορετικής ενδυμασίας και την απαγόρευση του γραφείου για τους Εβραίους.
  • 1235-1236: Σφαγές Εβραίων στη Φούλντα και σε τμήματα της δυτικής και Βόρειας Γαλλίας. Το 1236 ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Β΄ θέτει τους Εβραίους υπό την προστασία του από την καταβολή τελών.
  • 1290: Απέλαση των Εβραίων από την Αγγλία. Μέχρι το 1655 δεν υπάρχουν επίσημες καταγραφές Εβραίων στη χώρα.
  • 1298: Κατά τη διάρκεια του πογκρόμ του Ρίντφλαϊς, τουλάχιστον 4.000-5.000 Εβραίοι δολοφονήθηκαν στη νότια Γερμανία.
  • 1306: Υπό τον Φίλιππο ΣΤ΄ απελαύνονται οι Εβραίοι από τη Γαλλία.
  • 1336–1338: Σφαγές Εβραίων στη Φραγκονία, την Αλσατία και τη νοτιοδυτική Γερμανία λόγω της εξέγερσης του Άρμλεντερ.
  • 1348–1351 Περίπου ένα εκατομμύριο Εβραίοι, περίπου το ένα τρίτο του εβραϊκού πληθυσμού, δολοφονήθηκαν σε όλη την Ευρώπη ως φερόμενοι φορείς της πανούκλας.

Σύγχρονη εποχή

Επεξεργασία
  • 1391: Έναρξη της δίωξης των Εβραίων στην Ισπανία. Ο απολογισμός ήταν πάνω από 25.000 νεκροί.
  • 1394: Εκδίωξη των Εβραίων της Γαλλίας
  • 1478: 1478 Επίσημη έναρξη της Καθολικής Εξέτασης στην Ισπανία. Πάνω από 30.000 Εβραίοι πέθαναν λόγω αυτής της Εξέτασης.
  • 1492: Απέλαση των Εβραίων της Ισπανίας υπό τον Φερδινάνδο Β΄ και την Ισαβέλλα Α΄.
  • 1496: Απέλαση των Εβραίων του Βασιλείου της Αυστρίας υπό τον Μαξιμιλιανό Α΄.
  • 1497: Απέλαση των Εβραίων της Πορτογαλίας.
  • 1614: Απέλαση όλων των Εβραίων από τη Φρανκφούρτη κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Φέτμιλχ
  • 1648–1657: Πολλοί Εβραίοι σκοτώνονται από ουκρανούς Κοζάκους κατά την εξέγερση του Χμελνίτσκι.
  • 1654: Ισπανοί Εβραίοι που κατέφυγαν στο Άμστερνταμ ιδρύουν την πρώτη εβραϊκή αποικία στο Νέο Άμστερνταμ, τη σημερινή Νέα Υόρκη, η οποία τότε ήταν ολλανδική αποικία. Είναι η πρώτη εβραϊκή κοινότητα στις (σημερινές) Ηνωμένες Πολιτείες.
  • 1776: Πολιτική ισότητα για τους Εβραίους στις νεοσύστατες ΗΠΑ
  • 1791: Πολιτική ισότητα για τους Εβραίους στη Γαλλία
  • 1796: Η Αικατερίνη Β΄ περιόρισε τον χώρο εγκατάστασης των Εβραίων στη Ρωσική Αυτοκρατορία σε μια έκταση 400.000 km² (= Περιοχή της Εγκατάστασης).
  • 1819: Ξεσπούν οι ταραχές Χεπ-χεπ σε διάφορες πόλεις στην Ευρώπη.
  • 1821: Λαμβάνει χώρα το πογκρόμ της Οδησσού στην Ουκρανία.
  • 1864: Λαμβάνουν χώρα διώξεις κατά Εβραίων στο Μαρόκο
  • 1867: Λαμβάνουν χώρα διώξεις κατά Εβραίων στη Ρουμανία
  • 1881–1884: Πογκρόμ στη Ρωσία
  • 1882: Αρχίζει η μετανάστευση των Εβραίων στη Παλαιστίνη (Αλίγια)
  • 1903–1906: Σειρά πογκρόμ στη Ρωσία.
  • 1917–1921: Σειρά αντιεβραϊκών πογκρόμ στη Ρωσία και την Ουκρανία κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου στη Ρωσία.
  • 1933: Όταν το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα ανέλαβε την εξουσία στη Γερμανία άρχισαν οι διώξεις Εβραίων.
  • 1938: Νύχτα των Κρυστάλλων, επιδείνωση της κατάστασης για τους Εβραίους.
  • 1941–1945: Το Ολοκαύτωμα λαμβάνει χώρα σε πολλές περιοχές της Ευρώπης. Περίπου 6 εκατομμύρια Εβραίοι χάνουν τη ζωή τους.
  • 1941: Λαμβάνει χώρα η σφαγή του Γιεντβάμπνε, με περίπου 1.600 νεκρούς Πολωνοεβραίους.
  • 1946: Λαμβάνει χώρα πογκρόμ στη Κρακοβία και το Κίελτσε με 353 νεκρούς Εβραίους.

Μετά την ίδρυση του Ισραήλ

Επεξεργασία
  • 1948-σήμερα: Μεγάλο μεταναστευτικό κύμα από όλες τις περιοχές του κόσμου προς το Ισραήλ τα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυση του Ισραήλ. Υπάρχει ένα διαρκές μεταναστευτικό κύμα Εβραίων που μεταναστεύουν στο Ισραήλ κάθε χρόνο.
  • 1948–1973: Οι Εβραίοι της Βόρειας Αφρικής εγκαθίστανται στη Γαλλία, τον Καναδά ή το Ισραήλ.
  • δεκαετία 1990: Οι Εβραίοι της Αιθιοπίας μεταφέρονται το 1990-1991 με κυβερνητικό σχέδιο στο Ισραήλ. Παράλληλα, από το 1989 εκδηλώνεται μαζική μετανάστευση Εβραίων από την πρώην Σοβιετική Ένωση στο Ισραήλ, τη Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, κυρίως όμως στο Ισραήλ, με αποτέλεσμα τη μετανάστευση περίπου 1 εκατομμυρίου Εβραίων στο Ισραήλ. Το μεγάλο μεταναστευτικό κύμα κορυφώθηκε τα έτη 1989-1995, ενώ ακόμη και σήμερα σημαντικό μέρος των Εβραίων μεταναστών προς το Ισραήλ είναι ρωσόφωνοι Εβραίοι από τη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Λευκορωσία και άλλες πρώην Σοβιετικές δημοκρατίες.
  • 2002: Τρομοκρατική επίθεση στη συναγωγή αλ-Γκρίμπα στη Τζέρμπα στην Τυνησία
  • 2003: Λαμβάνουν χώρα τρομοκρατικές επιθέσεις κατά Εβραίων στην Καζαμπλάνκα του Μαρόκου
  • 2003: Τρομοκρατικές επιθέσεις σε δύο συναγωγές στην Κωνσταντινούπολη
  • 2012: Επίθεση έξω από εβραϊκά σχολεία στην Τουλούζη της Γαλλίας.
  • 18 Ιουλίου 2012: Επίθεση στο αεροδρόμιο του Μπουργκάς στη Βουλγαρία
  • 2014: Τέσσερα άτομα σκοτώθηκαν σε επίθεση στο Εβραϊκό Μουσείο του Βελγίου στις 24 Μαΐου 2014.
  • 2015: Δολοφονία τεσσάρων ατόμων εβραϊκής καταγωγής στο Παρίσι.
  • 2019: Απόπειρα μαζικής δολοφονίας Εβραίων κατά τους εορτασμούς στο Γιομ Κιπούρ στη Χάαλε της Γερμανίας.

Σήμερα

Επεξεργασία

Το 2010 οι μεγαλύτεροι αριθμοί Εβραίων ζούσαν στο Ισραήλ (5.704.000), στις Ηνωμένες Πολιτείες (5.275.000), στη Γαλλία (484.000), στον Καναδά (375.000), στο Ηνωμένο Βασίλειο (269.000-292.000) στη Ρωσία (205.000-1.5 εκατομμύριο),[8][9][10] στην Αργεντινή (182.300), στη Γερμανία (119.000)[11] και τη Βραζιλία (107.000). Αυτά τα νούμερα περιλαμβάνουν τον "κύριο" εβραϊκό πληθυσμό, ο οποίος σύμφωνα με τον ορισμό "δεν περιλαμβάνει τα μη εβραϊκά μέλη των εβραϊκών νοικοκυριών, τα άτομα εβραϊκής καταγωγής που ανήκουν σε κάποια άλλη μονοθεϊστική θρησκεία, άλλους μη Εβραίους εβραϊκής καταγωγής και άλλους μη Εβραίους που μπορεί να ενδιαφέρονται με τα εβραϊκά θέματα." Εκτός από το Ισραήλ παραμένουν σημαντικοί πληθυσμοί Εβραίων στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, ειδικά στο Ιράν, την Τουρκία, το Μαρόκο, τη Τυνησία και την Υεμένη. Γενικά αυτοί οι πληθυσμοί συρρικνώνονται λόγω της χαμηλής φυσικής ανόδου και των υψηλών ποσοστών μετανάστευσης, ειδικά από τη δεκαετία του 1960.[εκκρεμεί παραπομπή]

Η Εβραϊκή Αυτόνομη Περιφέρεια συνεχίζει να είναι η μοναδική αυτόνομη περιφέρεια στη Ρωσία.[12] Ο επικεφαλής ραββίνος του Μπιρομπιτζάν, Μορντεχάι Σάινερ, δηλώνει ότι υπάρχουν 4.000 Εβραίοι στο Μπιρομπιτζάν.[13] Ο κυβερνήτης Νικολάι Μιχαήλοβιτς Βολκόφ έχει δηλώσει ότι προτίθεται να "υποστηρίξει κάθε αξιόλογη πρωτοβουλία που λαμβάνεται από τους τοπικούς εβραϊκούς οργανισμούς της περιοχής μας."[14] Το 2004 εγκαινιάστηκε η συναγωγή του Μπιρομπιτζάν, στην 70ή επέτειο από την ίδρυση της αυτόνομης περιφέρειας το 1934.[15] Περίπου 75.000 Εβραίοι ζουν στη Σιβηρία.[16]

Οι μητροπολιτικές περιοχές με τους μεγαλύτερους εβραϊκούς πληθυσμούς παρουσιάζονται παρακάτω, παρόλο που μια πηγή στο jewishtemples.org,[17] δηλώνει ότι "Είναι δύσκολο να παρουσιάσουμε ακριβή πληθυσμιακά στοιχεία στη βάση χώρα προς χώρα, εκτός από τα στοιχεία για τις πόλεις ανά τον κόσμο. Τα στοιχεία για τη Ρωσία και τις χώρες των ΚΑΚ είναι μόνο σοφές υποθέσεις." Η πηγή που αναφέρεται εδώ, η Παγκόσμια Έρευνα Εβραϊκού Πληθυσμού 2010, επίσης σημειώνει ότι "Σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις μας για τους Εβραϊκούς πληθυσμούς ανά χώρα, τα δεδομένα που αναφέρονται εδώ για τους εβραϊκούς πληθυσμούς δεν προσαρμόζονται πλήρως στο ενδεχόμενο πιθανής διπλής καταμέτρησης λόγω της δήλωσης πολλαπλών πόλεων κατοικίας. Οι διαφορές στις Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να είναι αρκετά σημαντικές, στη κλίμακα των χιλιάδων, τόσο για μικρές όσο και για μεγάλες μητροπολιτικές περιοχές."[11]

  1.   Γκους Νταν (Τελ Αβίβ) – 2.980.000
  2.   Νέα Υόρκη – 2.008.000
  3.   Ιερουσαλήμ – 705.000
  4.   Λος Άντζελες – 685.000
  5.   Χάιφα – 671.000
  6.   Μαϊάμι – 486.000
  7.   Μπερ Σεβά – 368.000
  8.   Σαν Φρανσίσκο – 346.000
  9.   Παρίσι – 284.000
  10.   Σικάγο – 271.000
  11.   Φιλαδέλφεια – 264.000
  12.   Βοστώνη – 229.000
  13.   Ουάσινγκτον – 216.000
  14.   Λονδίνο – 195.000
  15.   Τορόντο – 180.000
  16.   Ατλάντα – 120.000
  17.   Μόσχα – 95.000
  18.   Σαν Ντιέγκο – 89.000
  19.   Κλίβελαντ – 87.000[18]
  20.   Φοίνιξ – 83.000
  21.   Μόντρεαλ – 80.000
  22.   Σάο Πάολο – 75.000[19]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «golus». Jewish English Lexicon. 
  2. ↑ "galuth". Merriam-Webster.com Dictionary.: “Etymology: Hebrew gālūth”
  3. ↑ Other Ashkenazic- or Yiddish-based variants include galus, goles and golus.[1] A Hebrew-based variant spelling is galuth.[2]
  4. ↑ Ben-Sasson, Haim Hillel. "Galut." Encyclopaedia Judaica, edited by Michael Berenbaum and Fred Skolnik, 2nd ed., vol. 7, Macmillan Reference (US) 2007, pp. 352–63. Gale Virtual Reference Library
  5. ↑ Erich S. Gruen, Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans Harvard University Press, 2009 pp. 3–4, 233–34: 'Compulsory dislocation, .…cannot have accounted for more than a fraction of the diaspora. … The vast bulk of Jews who dwelled abroad in the Second Temple Period did so voluntarily.' (2)' .Diaspora did not await the fall of Jerusalem to Roman power and destructiveness. The scattering of Jews had begun long before-occasionally through forced expulsion, much more frequently through voluntary migration.'
  6. ↑ E. Mary Smallwood (1984). «The Diaspora in the Roman period before CE 70». Στο: William David Davies. The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3. Cambridge University Press. ISBN 978-0521243773. 
  7. ↑ Gruen, Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans, Harvard University Press, 2009 pp. 233–34:
  8. ↑ Tolts, Mark (2014). Rebhun, Uzi, επιμ. «Sources for the Demographic Study of the Jews in the Former Soviet Union». The Social Scientific Study of Jewry: Sources, Approaches, Debates (Institute of Contemporary Jewry, The Hebrew University of Jerusalem/Oxford University Press) XXV (11): 170. ISBN 978-0199363490. https://books.google.com/books?id=0s_QAgAAQBAJ&pg=PA177. 
  9. ↑ В России проживает около миллиона иудеев Interfax, 26 февраля 2015 года
  10. ↑ Study: About 1.5 Million People with Jewish Roots Live in Russia 20.10 12:14
  11. ↑ 11,0 11,1 World Jewish Population Study 2010, by Sergio DellaPergola, ed. Dashefsky, Arnold, Sheskin, Ira M., published by Association for the Social Scientific Study of Jewry (ASSJ), North American Jewish Data Bank, The Jewish Federations of North America, November 2010
  12. ↑ «A Jewish revival in Birobidzhan?». Jewish News of Greater Phoenix. 8 Οκτωβρίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2011. 
  13. ↑ «From Tractors to Torah in Russia's Jewish Land». Federation of Jewish Communities of the CIS. 1 Ιουνίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2013. 
  14. ↑ «Governor Voices Support for Growing Far East Jewish Community». Federation of Jewish Communities of the CIS. 15 Νοεμβρίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2011. 
  15. ↑ «Far East Community Prepares for 70th Anniversary of Jewish Autonomous Republic». Federation of Jewish Communities of the CIS. 30 Αυγούστου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2011. 
  16. ↑ «Planting Jewish roots in Siberia». Federation of Jewish Communities of the CIS. 24 Μαΐου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2009. 
  17. ↑ «Jewish Temples – World Jewish Population and Temple Directory». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Σεπτεμβρίου 2007. 
  18. ↑ http://www.jewishdatabank.org/study.asp?sid=90195&tp=6
  19. ↑ «Brazil – Modern-Day Community». www.jewishvirtuallibrary.org/. 2013. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2013. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Εβραϊκή_διασπορά&oldid=10690412"