Βικιπαίδεια

Μπανόβινα του Βαρδάρη

περιοχή των κεντρικών Βαλκανίων
(Ανακατεύθυνση από Βαρντάρσκα Μπανόβινα)

Η Μπανόβινα του Βαρδάρη (σερβοκροατικά: Вардарска бановина, πρφ. Βάρνταρσκα Μπανόβινα) ήταν μια επαρχία ή μπανόβινα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας μεταξύ των ετών 1929 και 1941. Πρωτεύουσα της επαρχίας ήταν τα Σκόπια και περιλάμβανε το έδαφος που σήμερα ανήκει στη Βόρεια Μακεδονία, αλλά και περιοχές που υπάγονται σήμερα στο Κοσσυφοπέδιοα[›] και τη Σερβία. Το όνομα στην επαρχία δόθηκε από τον ποταμό Αξιό, που είναι γνωστός στα βαλκανικά κράτη και ως «Βαρδάρης».

Μπανόβινα του Βαρδάρη
Вардарска бановина
1929–1941
ΧώραΒασίλειο της Γιουγκοσλαβίας
Γεωγραφική υπαγωγήΚεντρικά Βαλκάνια
ΠρωτεύουσαΣκόπια
Ίδρυση1929
Γεωγραφικές συντεταγμένες42°0′0″N 21°25′0″E
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )
Η Μπανόβινα του Βαρδάρη το 1931.
Το 1941-44 η Μπανόβινα του Βαρδάρη διαμοιράστηκε ανάμεσα στη Βουλγαρία και την ιταλοκρατούμενη Αλβανία.

Δημιουργία

Επεξεργασία

Η Μπανόβινα του Βαρδάρη δημιουργήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 1929 με τη νομοθεσία περί διοικητικής μεταρρύθμισης του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας,[1] όπως ονομάστηκε το Βασίλειο των Σέρβων, των Κροατών και των Σλοβένων με τον ίδιο νόμο. Η δημιουργία των επαρχιών αυτών, που καθορίστηκαν και ονομάστηκαν με βάση τη γεωγραφία (ποταμούς ή τη θάλασσα), και όχι με βάση εθνικές ή ιστορικές ονομασίες, αποτελούσε μέρος του μακροπρόθεσμου πολιτικού σχεδιασμού του βασιλιά Αλέξανδρου του Α΄, που στις 6 Ιανουαρίου είχε διαλύσει το Κοινοβούλιο εγκαθιστώντας ένα προσωπικό καθεστώς, να αντικαταστήσει τις τοπικές εθνικές ταυτότητες του βασιλείου του με μια ενιαία γιουγκοσλαβική συνείδηση.[2][3] Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο στη Μπανόβινα του Βαρδάρη και στις λεγόμενες Δυτικές Υπερπόντιες Περιοχές, ο τοπικός βουλγαρικός/σλαβομακεδονικός πληθυσμός δεν αναγνωρίστηκε και ακολουθήθηκε κρατική πολιτική σερβοποίησης.[4][5]

Γεωγραφία

Επεξεργασία

Η Μπανόβινα του Βαρδάρη ήταν μια από της εννέα μπανόβινες του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας. Συνόρευε στα βόρεια με τη γιουγκοσλαβική Μπανόβινα του Μοράβα, με πρωτεύουσα πόλη το Νις και τη γιουγκοσλαβική Μπανόβινα του Ζέτα, με πρωτεύουσα τη Κετίνη (Cetinje). Στα δυτικά συνόρευε με το Βασίλειο της Αλβανίας, στα νότια με το Βασίλειο της Ελλάδας και στα ανατολικά με το Βασίλειο της Βουλγαρίας.[6] Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του 1930, από τις εννέα γιουγκοσλαβικές μπανόβινες, εκείνη του Βαρδάρη ήταν η μεγαλύτερη σε έκταση με 38.879 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ ο πληθυσμός της ήταν τέταρτος κατά σειρά με 1.386.370 κατοίκους.[7]

Σημαντικότερες πόλεις της επαρχίας του Βαρδάρη ήταν τα Σκόπια, το Μοναστήρι, το Στιπ, ο Πρίλαπος, η Οχρίδα (που σήμερα ανήκουν στη Βόρεια Μακεδονία) το Βράνιε, το Λέσκοβατς (που σήμερα ανήκουν στη Σερβία) και η Πρίστινα (σήμερα στο Κοσσυφοπέδιο).α[›]

Σύμφωνα με έκθεση του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας το 1930, οι κάτοικοι της μπανόβινας του Βαρδάρη υπέφεραν από τύφο και ευλογιά, ενώ το Ινστιτούτο Υγιεινής είχε ιδρύσει τρία κέντρα υγείας και έξι ιατρεία και αναρρωτήρια.[7]

Διοικητική οργάνωση

Επεξεργασία

Η μπανόβινα ήταν η ανώτερη βαθμίδα διοικητικής διαίρεσης του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας.[8] Το σύνταγμα της Γιουγκοσλαβίας προέβλεπε τη μεταβολή των ορίων των επαρχιών ανάλογα με τις διαφωνίες που θα διευθετούνταν από Υπουργείο Εσωτερικών.[6]

Ήταν χωρισμένη σε μικρότερες διοικητικές περιφέρειες των Σκοπίων, Στιπ και Μοναστηρίου, που είχαν ιδρυθεί ήδη από το 1921.[9] Οι περιφέρειες ήταν επίσης χωρισμένες σε κοινότητες.[8] Οι μπανόβινες ήταν διοικητικές και αυτόνομες επαρχίες, με επαρχιακό διοικητή της τον Βαν, που διορίζονταν από τον Βασιλιά της Γιουγκοσλαβίας, έπειτα από πρόταση του Προέδρου του Συμβουλίου των Υπουργών, και είχε αυξημένες αρμοδιότητες.[10] Η διοίκηση της επαρχίας γίνονταν από το Συμβούλιο της Μπανόβινας και την Επιτροπή της Μπανόβινας. Το Συμβούλιο της Μπανόβινας είχε αιρετά μέλη που εκλέγονταν κάθε τέσσερα χρόνια, ενώ η Επιτροπή της Μπανόβινας ασκούσε την εκτελεστική εξουσία και είχε αυτόνομες εξουσίες, όπως η σύνταξη του τοπικού προϋπολογισμού, η διοικητική οργάνωση και η κατάθεση νομοσχεδίων. Η ψήφιση των νομοσχεδίων γίνονταν από το Συμβούλιο της Επαρχίας. Μετά την ψήφισή τους τα νομοσχέδια υπογράφονται από τον Βαν, ο οποίος πρέπει να ζητήσει προηγουμένως τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου της Επικρατείας όσον αφορά τη νομιμότητα των διαταγμάτων.[11][12]

Η Επιτροπή της Μπανόβινας μπορούσε να προτείνει στον Βαν την καθαίρεση των τοπικών αξιωματούχων.[13] Ο Βαν είχε αυξημένες αρμοδιότητες στην έγκριση των νομοσχεδίων, καθώς μπορούσε να αρνηθεί να υπογράψει, η απόφαση του ήταν δεσμευτική σε περιόδους κρίσεων, απόφαση που ελέγχονταν από το Συμβούλιο της Επικρατείας, ενώ ο εκάστοτε Βασιλιάς της χώρας μπορούσε να διαλύσει το Συμβούλιο και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, πριν την εκπνοή της τετραετίας.[14]

Κατάργηση

Επεξεργασία

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, το 1941, οι Δυνάμεις του Άξονα κατέλαβαν την Μπανόβινα του Βαρδάρη. Η επαρχία ως διοικητική δομή καταργήθηκε και η επικράτειά της διαμοιράστηκε στο Βασίλειο της Βουλγαρίας, στη Σερβία που ήταν κατειλημμένη από τα ναζιστικά γερμανικά στρατεύματα και στην Ιταλική Αλβανία που ελέγχονταν από τη Φασιστική Ιταλία. Μετά τον πόλεμο, η περιοχή διαχωρίστηκε ανάμεσα στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας και στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Σερβίας, ομόσπονδων δημοκρατιών της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας.

Σημειώσεις

Επεξεργασία

^ α: Το Κοσσυφοπέδιο είναι το αντικείμενο της εδαφικής διαφοράς μεταξύ της Δημοκρατίας της Σερβίας και της αυτοαποκαλούμενης Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου. Το Κοσσυφοπέδιο διακήρυξε την ανεξαρτησία του στις 17 Φεβρουαρίου 2008, ενώ η Σερβία διακηρύττει ως σήμερα ότι αποτελεί μέρος της δικής της κυρίαρχης επικράτειάς της. Το Κοσσυφοπέδιο αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητο κράτος από περίπου 89 κράτη μέλη του ΟΗΕ.

Υποσημειώσεις και παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Bataković), Dušan T. (2005). Histoire du peuple serbe (στα Γαλλικά). L'Âge d'Homme. σελίδες 294–295. ISBN 2-8251-1958-X. 
  2. ↑ Crampton, R. J. (1997). Eastern Europe in the Twentieth Century – And After (2η έκδοση). London/New York: Routledge. σελ. 138. 
  3. ↑ Internet Archive, Ana S. (2008). A legal geography of Yugoslavia's disintegration. Oxford ; New York : Oxford Univ Press. σελ. 1227-8. ISBN 978-0-19-533343-5. 
  4. ↑ Horowitz, Shale (2004). «Structural Sources of Post-Communist Market Reform: Economic Structure, Political Culture, and War». International Studies Quarterly 48 (4): 765. doi:10.1111/j.0020-8833.2004.00324.x. https://archive.org/details/sim_international-studies-quarterly_2004-12_48_4/page/765. 
  5. ↑ Papavizas, George C. (2015). Claiming Macedonia: The Struggle for the Heritage, Territory and Name of the Historic Hellenic Land, 1862-2004. McFarland. pp. 92-93, (ISBN 9781476610191).
  6. ↑ 6,0 6,1 «The Constitution of the Kingdom of Yugoslavia (1931), άρθρο 83». web.archive.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Κεντρικό Γραφείο Τύπου του Υπουργικού Συμβουλίου του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, Βελιγράδι 1930
  8. ↑ 8,0 8,1 «The Constitution of the Kingdom of Yugoslavia (1931), άρθρο 82». web.archive.org. 21 Οκτωβρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023. 
  9. ↑ (Αγγλικά) Τζον Ρ. Λαμπ (John R. Lampe), Yugoslavia as History: Twice there was a Country, εκδ. Cambridge University Press, 2000, σ. 165, ISBN 0521773571
  10. ↑ «The Constitution of the Kingdom of Yugoslavia (1931), άρθρα 86 & 87». web.archive.org. 21 Οκτωβρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023. 
  11. ↑ «The Constitution of the Kingdom of Yugoslavia (1931), άρθρο 91». web.archive.org. 21 Οκτωβρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023. 
  12. ↑ «The Constitution of the Kingdom of Yugoslavia (1931), άρθρο 94». web.archive.org. 21 Οκτωβρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023. 
  13. ↑ «The Constitution of the Kingdom of Yugoslavia (1931), άρθρα 88-90». web.archive.org. 21 Οκτωβρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023. 
  14. ↑ Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα Constitution93.

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
  •   Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Vardar Banovina στο Wikimedia Commons


Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Μπανόβινα_του_Βαρδάρη&oldid=10736359"