Βικιπαίδεια

Άνω Βυρώνεια Σερρών

οικισμός της Ελλάδας

Συντεταγμένες: 41°16′32″N 23°14′00″E / 41.27556°N 23.23333°E / 41.27556; 23.23333

Δείτε επίσης: Βυρώνεια Σερρών

Η Άνω Βυρώνεια, έως το 1924 γνωστή ως Χατζή-Μπεϊλίκ, είναι ακατοίκητος οικισμός που βρίσκεται στον σημερινό Δήμο Σιντικής της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Πρόκειται για τον αρχικό οικισμό του σημερινού κατοικημένου χωριού Βυρώνεια Σερρών και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων βορειοδυτικά αυτού, στους νοτιοανατολικούς πρόποδες της οροσειράς Μπέλλες.[1] Ο οικισμός εγκαταλείφθηκε κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου και αναγνωρίστηκε ξανά το 1961 ως Άνω Βυρώνεια.[2] Στη θέση του οικισμού λειτούργησε έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000 το στρατόπεδο «Ιλάρχου Ιωάννη Καλλέργη».

Άνω Βυρώνεια
Άνω Βυρώνεια is located in Greece
Άνω Βυρώνεια
Άνω Βυρώνεια
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΚεντρικής Μακεδονίας
Περιφερειακή ΕνότηταΣερρών
ΔήμοςΣιντικής
Δημοτική ΕνότηταΠετριτσίου
Δημοτική ΚοινότηταΒυρωνείας
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΜακεδονίας
ΝομόςΣερρών
Υψόμετρο160 μ.
Πληθυσμός
Μόνιμος0
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΧατζή-Μπεϊλίκ
Χατζημπεϊλίκ
Χατζημπεηλίκ
Βυρώνεια
δεδομένα

Ιστορία

Επεξεργασία

Οθωμανική περίοδος

Επεξεργασία

Κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανήκε διοικητικά στον Καζά του Ντεμίρ Ισάρ του Σαντζακίου των Σερρών του Βιλαετίου της Θεσσαλονίκης.

Στη δημογραφική μελέτη «Εθνογραφία των Βιλαετίων Αδριανούπολης, Μοναστηρίου και Θεσσαλονίκης» που εκδόθηκε το 1878 στην Κωνσταντινούπολη, εκτιμάται ότι το 1873 ο οικισμός αποτελούνταν από 80 σπίτια και 270 κατοίκους,[3] ενώ στη μελέτη «Οι Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στατιστική και Εθνογραφική Μελέτη» του Αλεξάντρ Συνβέ που εκδόθηκε το 1878 στην Κωνσταντινούπολη, εκτιμάται ότι αποτελούνταν από 150 κατοίκους.[4] Η στατιστική μελέτη του Βούλγαρου Βασίλ Κάντσωφ, «Μακεδονία, Εθνογραφία και Στατιστική», εκτιμά ότι το 1900 το Χατζή-Μπεϊλίκ είχε 650 κατοίκους.[5] Σύμφωνα με την «Εθνολογική Στατιστική των Βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου» του Αθανάσιου Χαλκιόπουλου, που εκδόθηκε το 1910 στην Αθήνα, εκτιμάται ότι ο πληθυσμός του οικισμού ήταν 300 εξαρχικοί κάτοικοι.[6] Τέλος, σε υπολογισμούς που εξέδωσε, το έτος 1919, η Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού, προ του 1912 αναφέρονται 500 εξαρχικοί κάτοικοι.[7]

Βαλκανικοί πόλεμοι

Επεξεργασία
 
Το Γενικό Στρατηγείο του Ελληνικού Στρατού στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Βυρώνειας (Χατζή-Μπεϊλίκ), με τον βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄ και τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο να διασκέπτονται πριν το Συνέδριο του Βουκουρεστίου (1/14 Ιουλίου 1913).

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου, συγκεκριμένα μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου 1913, ο σιδηροδρομικός σταθμός του Χατζή-Μπεϊλίκ αποτελούσε έδρα του στρατηγείου του Ελληνικού Στρατού. Στο χώρο του σταθμού, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, μαζί με τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, υπέγραψαν τη συνθήκη ειρήνης με την ηττημένη Βουλγαρία.

Σύγχρονη ιστορία

Επεξεργασία

Με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων, ο οικισμός περιήλθε στην ελληνική επικράτεια και κατά την ελληνική απογραφή του 1913 είχε πληθυσμό 306 κατοίκων.[8] Το 1920 προσαρτήθηκε στη νεοσυσταθείσα κοινότητα Ράμνης (Ομαλό), μαζί με τα χωριά Δερβέντι (Ακριτοχώρι), Μεσιλή (Πετρινό), Μπαχτιάρ (Δενδρόφυτο) και Τσουτσελή (Θρακικό), ενώ το 1924 μετονομάστηκε σε Βυρώνεια.[9][10][11] Σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων, στον οικισμό εγκαταστάθηκαν τη δεκαετία του 1920 τουλάχιστον 260 οικογένειες προσφύγων από τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη.[12]

Τη δεκαετία του 1930, κατά την περίοδο των εγγειοβελτιωτικών έργων στην πεδιάδα των Σερρών και τη δημιουργία της τεχνίτης λίμνης Κερκίνη, παραπλεύρως του οικισμού της Άνω Βυρώνειας κατασκευάστηκε εργοταξιακός οικισμός από την εταιρεία John Monks & Sons-Ulen & Co. Πρόκειται για έναν εκ των τεσσάρων συνολικά εργοταξιακών οικισμών που είχαν κατασκευαστεί στην περιοχή των Σερρών (Βυρώνεια, Λιθότοπος, Πεθελινός, Συμβολή), στον οποίο μάλιστα είχε ανεγερθεί και νοσοκομείο προσωπικού.[13][14][15]

Κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, η τότε Βυρώνεια εγκαταλείφθηκε και οι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν σε κοντινή τοποθεσία, περίπου 2 χλμ. προς νοτιοανατολικά, δίπλα στον ήδη υπάρχον ομώνυμο Σιδηροδρομικό Σταθμό. Στη συγκεκριμένη θέση, είχε ήδη αρχίσει να αναπτύσσεται οικισμός με αρχική ονομασία Σιδηροδρομικός Σταθμός Βυρώνειας.[16] Εκεί μετεγκαταστάθηκαν την ίδια χρονική περίοδο και οι κάτοικοι του εγκαταλελειμμένου χωριού Αετοβούνι, καθώς και κάποιες οικογένειες από τη παλιό Ομαλό.[17] Ο νέος οικισμός που δημιουργήθηκε, αποτελεί έως σήμερα το χωριό Βυρώνεια Σερρών, με πληθυσμό 761 κατοίκων (2011).[18]

Ο παλιός οικισμός αναγνωρίστηκε ξανά κατά την ελληνική απογραφή του 1961 με την ονομασία Άνω Βυρώνεια,[19] προκειμένου να διακρίνεται από τον νεότερο οικισμό. Ολόκληρη, όμως, η έκταση του οικισμού άλλαξε ριζικά μορφή, καθώς στη θέση του κατασκευάστηκε και λειτούργησε έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000 το στρατόπεδο «Ιλάρχου Ιωάννη Καλλέργη». Με τη δημιουργία του στρατοπέδου, μόνο δύο κτίρια είχαν απομείνει από τον παλιό οικισμό της Βυρώνειας, το σχολείο και η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Κάτοψη του παλιού οικισμού είναι ορατή σε αεροφωτογραφίες της περιόδου 1945-1960.[20]

Την Άνοιξη του 2020, η τοποθεσία και οι εγκαταστάσεις του πρώην στρατοπέδου της Άνω Βυρώνειας, είχαν προταθεί από την ελληνική κυβέρνηση για τη δημιουργία Δομής Φιλοξενίας και Προσωρινής Υποδοχής προσφύγων και μεταναστών. Η πρόταση είχε προκαλέσει τις έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων της περιοχής και δεν υλοποιήθηκε.[21][22][23]

Σήμερα, στην τοποθεσία της Άνω Βυρώνειας υπάρχουν τα ερείπια των εγκαταστάσεων του πρώην στρατοπέδου «Καλλέργη», το κτήριο του σχολείου σε κατάσταση κατάρρευσης και οι ναοί Αγ. Αθανασίου και Αγ. Βαρβάρας σε καλή κατάσταση. Λίγα μέτρα πριν την είσοδο στις εγκαταστάσεις, βρίσκονται τα ερείπια του νοσοκομείου προσωπικού και λίγο πιο νότια, τα ερείπια του εργοταξιακού οικισμού της εταιρείας Monks-Ulen.

Στην ελληνική απογραφή του 2011 ο οικισμός της Άνω Βυρώνειας καταγράφηκε ως ακατοίκητος.[18]

Πληθυσμός

Επεξεργασία
Απογραφή Άνω Βυρώνεια (αρχικός οικισμός) Βυρώνεια (νεότερος οικισμός) Αναφ.
Ονομασία Πληθυσμός Ονομασία Πληθυσμός
1913 Χατζημπεηλίκ 306 - [8]
1915 Χατζή Μπεϊλίκ 50 - [7]
1920 Χατζημπεϊλίκ 384 - [24]
1928 Βυρώνεια (Χατζή-Μπεϊλίκ) 311 Σιδηροδρομικός Σταθμός Βυρώνειας 133 [16]
1940 Βυρώνεια 1.227 Σταθμός 353 [25]
1951 - Βυρώνεια 833 [26]
1961 Άνω Βυρώνεια 0 Βυρώνεια 1.395 * [27]
1971 Άνω Βυρώνεια 707 Βυρώνεια 1.289 [28]
1981 Άνω Βυρώνεια 279 Βυρώνεια 1.081 [29]
1991 Άνω Βυρώνεια 65 Βυρώνεια 1.029 [30]
2001 Άνω Βυρώνεια 75 Βυρώνεια 905 [31]
2011 Άνω Βυρώνεια 0 Βυρώνεια 761 [18]
2021 Άνω Βυρώνεια 0 Βυρώνεια 574 [32]

* Κατά την απογραφή του 1961, συναπεγράφη για πρώτη φορά στη Βυρώνεια ο εγκαταλελειμμένος οικισμός Αετοβούνι.

Πολιτισμός

Επεξεργασία
Βιβλία για τη Βυρώνεια Σερρών
Επεξεργασία

«Από τον Πόντο στη Βυρώνεια», Παύλος Ν. Τσακιρίδης, Σέρρες 2020.

Χάρτης

Επεξεργασία
 
Η θέση του οικισμού Άνω Βυρώνεια.

Σημεία ενδιαφέροντος

Επεξεργασία
  • Τα ερείπια του σχολείου του οικισμού.
  • Η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου και το παρεκκλήσιο της Αγίας Βαρβάρας.
  • Οι εγκαταστάσεις του πρώην στρατοπέδου «Καλλέργη».[33]
  • Τα κατεστραμμένα μνημεία του Ιλάρχου Ιωάννη Καλλέργη και των νεκρών του 19ου Συντάγματος.
  • Τα ερείπια του εργοταξιακού οικισμού και του νοσοκομείου προσωπικού της εταιρείας Monks-Ulen.

Φωτογραφίες

Επεξεργασία
  •  
    Σχολείο Άνω Βυρώνειας (εμπρός).
  •  
    Σχολείο Άνω Βυρώνειας (πίσω).
  •  
    Εκκλησία Αγ. Αθανασίου.
  •  
    Ερείπια νοσοκομείου προσωπικού της Monks-Ulen.
  •  
    Θέα προς τη λίμνη Κερκίνη.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «Gov.gr - Θέαση». gov.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  2. ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Άνω Βυρώνεια (Σερρών)». Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ). Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023. 
  3. ↑ Ethnographic des Vilayets d'Andrinople, de Monastir, et de Salonique (στα Γαλλικά). Κωνσταντινούπολη: Courrier d`Orient. 1878. σελ. 35. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023. 
  4. ↑ Les Grecs de l’Empire Ottoman. Étude Statistique et Ethnographique (στα Γαλλικά). Κωνσταντινούπολη: Imprimerie de "l'Orient Illustr'e". 1878. σελ. 48. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2023. 
  5. ↑ Κάντσωφ, Βασίλ (1900). Македония. Етнография и статистика (στα Βουλγάρικα). Σόφια: Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών. 45. Хаджи Бейликъ 
  6. ↑ Χαλκιόπουλος, Αθανάσιος (1910). Εθνολογική Στατιστική των Βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου. Αθήνα: Τυπογραφείου "Νομικής". σελ. 54. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Στατιστικοί πίνακες του πληθυσμού κατ' εθνικότητας των νομών Σερρών και Δράμας. Αθήνα: Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού. 1919. σελ. 9. 38. Χατζή Μπεϊλίκ 
  8. ↑ 8,0 8,1 Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1915). Απαρίθμησις των Κατοίκων των Νέων Επαρχιών της Ελλάδος του Έτους 1913 (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 49. 
  9. ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 2Α΄/4-1-1920. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 7. 
  10. ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 76Β΄/30-8-1924 (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 337. 
  11. ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Χατζημπεηλίκ (Σερρών)». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023. 
  12. ↑ Ονομαστικόν Ευρετήριον Αγροτών Προσφύγων - Τόμος 1ος. Αθήνα: Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων. 1928. σελ. ΧΧIX. Αύξων αριθ. υπεύθ. δηλώσεων 107081 - 107340: Βυρώνεια (πρ. Χατζη Μπεϊλίκ) 
  13. ↑ Η εκτροπή του Στρυμόνα - Τα μεγάλα εξυγιαντικά έργα του Μεσοπολέμου. Σέρρες: Τμήμα Εκδόσεων και Βιβλιοθήκη του ΤΕΙ Κεντρικής Μακεδονίας. 2017. ISBN 978-960-98734-4-4. 
  14. ↑ Μονκς-Γιούλεν: Υδραυλικά έργα πεδιάδων Σερρών & Δράμας - Κύρια έργα (Κλίμακα: 1:100.000). Μονκς-Γιούλεν. 10 Αυγούστου 1932. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023. 
  15. ↑ «Συλλογή Φωτογραφιών Υδραυλικών Έργων Πεδιάδων Σερρών Δράμας (MONKS-ULEN)». @ρχειομνήμων - Γενικά Αρχεία του Κράτους. Γενικά Αρχεία του Κράτους. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1935). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 321. 
  17. ↑ Τσιλικίδης, Ευθύμης (18 Απριλίου 2017). «Φωτογραφική έκθεση: «Βυρώνεια, γοητεία και εγκατάλειψη»». Ερανιστής. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 «Απογραφή Πληθυσμού-Kατοικιών 2011». Ελληνική Στατιστική Αρχή. σελ. 10974. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023. 
  19. ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 16Β΄/19-1-1962 (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. 
  20. ↑ «Gov.gr - Θέαση (υπόβαθρο 1945-1960)». gov.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαΐου 2024. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023. 
  21. ↑ Γιαννακίδου, Δέσποινα (2020-03-20). «Βυρώνεια Σερρών: Αποκλεισμός του στρατοπέδου, έντονες διαμαρτυρίες». ΕΡΤ NEWS (ΕΡΤ Α.Ε.). https://www.ertnews.gr/perifereiakoi-stathmoi/seres/vyroneia-serron-apokleismos-toy-stratopedoy-entones-diamartyries-2/. 
  22. ↑ «Οι Σέρρες αρνούνται εκ νέου τη δημιουργία κέντρου φύλαξης προσφύγων». NEWS 24/7 (24MEDIA). 2020-03-20. https://www.news247.gr/koinonia/oi-serres-arnoyntai-ek-neoy-ti-dimioyrgia-kentroy-fylaxis-prosfygon.7597366.html. 
  23. ↑ «Νέο δυναμικό όχι του Δήμου Σιντικής για το Στρατόπεδο Καλλέργη στη Βυρώνεια». Σερραικόν Θάρρος. 2020-03-20. https://sertharros.gr/neo-dynamiko-ochi-toy-dimoy-sintikis-gia-to-stratopedo-kallergi-sti-vyroneia/. 
  24. ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1921). Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 282. 
  25. ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (1950). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 352. 
  26. ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (1955). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 168. 
  27. ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (1962). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 162. 
  28. ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (1972). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 159. 
  29. ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (1982). Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981 (PDF). Αθήνα. σελ. 168. 
  30. ↑ Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991 (PDF). Αθήνα: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος. 1994. σελ. 209. 
  31. ↑ Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001 (PDF). Αθήνα: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος. 2003. σελ. 208. 
  32. ↑ «Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών έτους 2021 που αφορούν στον Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας έως και το επίπεδο του οικισμού - Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 2090Β΄/7-4-2024». Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 21648. 
  33. ↑ https://www.exploring-greece.gr/el/show/42823/:ttd/ANO-VIRONIA#.Yn4B8tR97Dc
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Άνω_Βυρώνεια_Σερρών&oldid=10719382"