Gloster Gladiator

Gladiator
Τύπος	Καταδιωκτικό
Κατασκευαστής	Gloster
Σχεδιαστής	Henry Phillip Folland
Παρθενική πτήση	12 Σεπτεμβρίου 1934
Πρώτη παρουσίαση	1937
Αποσύρθηκε	1953 (Πορτογαλία)
Κύριος χειριστής	Βρετανική Βασιλική Αεροπορία (Royal Air Force)
Παραγωγή	-
Μονάδες που παρήχθησαν	747
Κόστος μονάδας	-
Πλήρωμα	1
Μήκος	8,40 m
Εκπέτασμα	9,80 m
Ύψος	3,20
Επιφάνεια πτέρυγας	30,00
Μεικτό βάρος	2.205 kg
Μέγιστο βάρος απογείωσης	- kg
Μέγιστη ταχύτητα	414 km/h
Αυτονομία	710 km km
Μέγιστο ύψος	10.200 m
Βαθμός ανόδου	676 m/min
Πολυβόλα	2× συγχρονισμένα πολυβόλα Browning M1919 των .303 ιντσών (7,7 mm) στα πλευρά του ρύγχους της ατράκτου; 2× Browning M1919 των 7,7 mm κάτω από κάθε κάτω ημιπτέρυγα;
Βόμβες	-

Το Gloster Gladiator (ή Gloster SS.37) υπήρξε βρετανικό καταδιωκτικό που χρησιμοποιήθηκε από τη Βρετανική Βασιλική Αεροπορία (RAF) και το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό (στην παραλλαγή Sea Gladiator) και εξήχθη σε πολλές άλλες πολεμικές αεροπορίες κατά τη δεκαετία του ’30. Ήταν το τελευταίο διπλάνο καταδιωκτικό της RAF και όταν εμφανίστηκε, ήταν ήδη ξεπερασμένο από νεότερα σχέδια μονοπλάνων. Αν και συχνά οικτείρεται για τους τρομερούς αντιπάλους που κλήθηκε να αντιμετωπίσει στις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο «Μονομάχος» επέδειξε αξιοπρεπή παρουσία στις μάχες.

Υπηρέτησε σχεδόν σε όλα θέατρα επιχειρήσεων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σε πολυάριθμες πολεμικές αεροπορίες, ορισμένες από αυτές από την πλευρά του Άξονα. Η RAF το χρησιμοποίησε στη Νορβηγία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, τη Μάλτα και την εισβολή στο Ιράκ (όπου κατά ειρωνεία της τύχης, η Ιρακινή Βασιλική Αεροπορία ήταν παρόμοια εξοπλισμένη). Άλλες χώρες που χρησιμοποίησαν το Gladiator ήταν η Κίνα, από το 1938, ενάντια στην Ιαπωνία, η Φινλανδία (καθώς και το 19ο Φινλανδικό Ιπτάμενο Σύνταγμα Σουηδών εθελοντών) ενάντια στη Σοβιετική Ένωση, καθώς και η Νορβηγία, το Βέλγιο και η Ελλάδα ενάντια σε εισβολές του Άξονα στα εδάφη τους.

Σχεδίαση και ανάπτυξη

Το Gladiator αναπτύχθηκε από το Gloster Gauntlet, σαν μια ιδιωτική επιχείρηση της εταιρίας Gloster. Το αεροσκάφος αναπτύχθηκε από τη σχεδιαστική ομάδα του H.P. Folland, κατά τα 1933, σαν παράγωγο του Gauntlet, για να διαγωνιστεί στην Προδιαγραφή Παραγγελίας F.7/30. Διέθετε κλειστό, μονοθέσιο κουβούκλιο, σταθερούς τροχούς προσγείωσης και δίφυλλο έλικα σταθερού βήματος, που περιέστρεφε ένας αερόψυκτος κινητήρας Bristol Mercury. Πρωτοπέταξε στα 1934 και μπήκε σε υπηρεσία στα 1937. Υπήρξε το τελευταία διπλάνο καταδιωκτικό της Μ. Βρετανίας, αλλά και το πρώτο της με κλειστό κουβούκλιο. Διέθετε μέγιστη ταχύτητα οριζοντίου πτήσης 414 km/h, αλλά ήδη κατά την εμφάνισή του, επισκιάστηκε από τη νέα γενιά μονοπλάνων καταδιωκτικών, όπως ήταν τα νέα Βρετανικά Hawker Hurricane και Supermarine Spitfire και το Γερμανικό Messerschmitt Bf 109.

Τα Gladiators τροποποιήθηκαν επίσης και για επιχειρήσεις από αεροπλανοφόρα και χρησιμοποιήθηκαν από την, την αεροπορία του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού, με την ονομασία Sea Gladiator. Κατασκευάστηκαν συνολικά 747 αεροσκάφη, 483 για τη RAF, 98 για την FAA και 216 για εξαγωγές σε 13 χώρες, κάποια από αυτά προερχόμενα από τα αποθέματα της RAF. Οι χώρες αυτές ήταν η Αίγυπτος, το Βέλγιο, η «Ελεύθερη» Γαλλία(ως πολιτική οντότητα από την πλευρά των Συμμάχων), η Ελλάδα, το Ιράκ, η Ιρλανδία, η Κίνα, η Λιθουανία, η Λετονία, η Νορβηγία, η Νότιος Αφρική, η Πορτογαλία, η Σουηδία και η Φινλανδία.

Επιχειρησιακή ιστορία

Νορβηγικό Gloster Gladiator 423 κάπου στα 1938-1940

Μέχρι το ξέσπασμα του Β΄ΠΠ, ο κύριος όγκος των Gladiator σε υπηρεσία στη RAF είχε αντικατασταθεί στην πρώτη γραμμή από το Hurricane και το Spitfire, αν και δύο Μοίρες χρησιμοποιήθηκαν κατά τις εκστρατείες στη Γαλλία και τη Νορβηγία. Ωστόσο, έμελλε να δει περισσότερη δράση στις περιφερειακές εκστρατείες των πρώτων χρόνων του πολέμου. Το κλασικό διπλάνο ήταν ακόμα ένα από τα πλέον περιζήτητα εξαγωγικά προϊόντα της μεσοπολεμικής Βρετανίας και υπηρέτησε σε πολλές άλλες χώρες. Ενάντια σε λιγότερο εξελιγμένους αντιπάλους πολέμησε αρκετά καλά, αν και δεν μπορούσε να συγκριθεί με τα υπερσύγχρονα Γερμανικά μαχητικά. Στη θάλασσα υπήρξε πιο πετυχημένο, αφού η χαμηλή του ταχύτητα του επέτρεπε να επιχειρεί άνετα από αεροπλανοφόρα και σπάνια συναντούσε πολύ ανώτερούς του αντιπάλους.

Ο Φινλανδικός Χειμερινός Πόλεμος

Κατά το Χειμερινό Πόλεμο, η Φινλανδική Αεροπορία παρέλαβε 30 καταδιωκτικά Mk II από το Ηνωμένο Βασίλειο. Παραλήφθηκαν μεταξύ 18 Ιανουαρίου και 16 Φεβρουαρίου του 1940 και τα 10 από αυτά προσφέρθηκαν δωρεάν. Υπηρέτησαν μέχρι και το 1945, αν και είχαν ξεπεραστεί από τα νέα Σοβιετικά μαχητικά. Έτσι, μετά το 1941 χρησιμοποιήθηκαν κυρίως σαν αναγνωριστικά. 22 πιλότοι, πέτυχαν 45 καταρρίψεις με αυτό το αεροσκάφος κατά το Χειμερινό Πόλεμο και αντίστοιχα χάθηκαν 12 στη μάχη, ενώ κατά τα επόμενα χρόνια σημειώθηκε άλλη μια κατάρριψη και 3 απώλειες. Δύο πιλότοι έγιναν «Άσσοι» (τουλάχιστον 5 καταρρίψεις) πετώντας μόνο με Gladiators.

Σουηδοί εθελοντές υπερασπίστηκαν τα βόρεια σύνορα της χώρας με το 19ο Ιπτάμενο Σύνταγμα της Φινλανδικής Αεροπορίας, πετώντας με 12 μαχητικά Gladiator Mk II, δύο εκ των οποίων χάθηκαν στη μάχη, 5 βομβαρδιστικά καθέτου εφορμήσεως Hawker Hart, ένα Raab-Katzenstein RK-26 που υπηρέτησε σαν αεροσκάφος συνεργασίας και ένα μεταφορικό Junkers F.13. Τα αεροσκάφη είχαν αγοραστεί και επανδρωθεί από τη Σουηδική Αεροπορία, αλλά έφεραν Φινλανδικά εθνικά διακριτικά. Τα Σουηδικά Gladiators σημείωσαν 8 καταρρίψεις και άλλες 4 νίκες επί του εδάφους.

Νορβηγική εκστρατεία

Η μόνη κατάρριψη Νορβηγικού Gloster Gladiator στις 9 Απριλίου του 1940

Κατά την εκστρατεία αυτή, Νορβηγικά και Βρετανικά Gladiators πολέμησαν ανεπιτυχώς τη Luftwaffe.

Jagevingen

Οι πιλότοι Gladiator της Νορβηγικής Jagevingen (αεροπορικής δίωξης), με έδρα το Όσλο, με επτά αξιόμαχα αεροσκάφη τη μέρα εκείνη, κατάφεραν να καταρρίψουν 5 Γερμανικά αεροσκάφη στις 9 Απριλίου 1940, κατά την έναρξη της εισβολής στη Νορβηγία. Τα δύο ήταν μαχητικά Messerschmitt Bf 110, δύο βομβαρδιστικά He 111 και ένα μεταγωγικό Ju 52. Έχασαν ένα Gladiator στον αέρα, ενώ άλλα δύο καταστράφηκαν από εχθρικά πυρά επί του εδάφους, κατά τη διάρκεια ανεφοδιασμού τους στο αεροδρόμιο Fornebu. Τα υπόλοιπα τέσσερα διατάχθηκαν να σκορπιστούν όπου μπορούσαν μακριά από το αεροδρόμιο και προσγειώθηκαν πάνω σε παγωμένες λίμνες γύρω από το Όσλο, όπου εγκαταλείφθηκαν και δεν επέστρεψαν ποτέ στη μάχη.

Πολυβόλο 0,303΄΄ της ατράκτου

Πολυβόλο 0,303΄΄ κάτω από την κατώτερη ημιπτέρυγα

Μοίρα αρ. 263

Gladiators χρησιμοποιήθηκαν ακόμα από την Μοίρα No. 263 της RAF, κατά τους δύο μήνες που κράτησε η εκστρατεία στη Νορβηγία. Η 263 Μοίρα , που έφτασε πάνω στο αεροπλανοφόρο HMS Glorious (77), στις 24 Απριλίου, αρχικά διεξήγαγε επιχειρήσεις από έναν αυτοσχέδιο αεροδιάδρομο που κατασκεύασαν Νορβηγοί εθελοντές, πάνω στη παγωμένη λίμνη Lesjaskogsvatnet στο Oppland. Σε λιγότερο από μια εβδομάδα, η Μοίρα είχε μείνει χωρίς αξιόμαχα αεροσκάφη και αποσύρθηκε πάλι στη Μ. Βρετανία.

Αφού αντικατέστησε τα Gladiators, η 263 επέστρεψε στη Νορβηγία, στις 21 Μαΐου. Στη Μάχη του Narvik, ενισχύθηκε από τα Hurricanes της 46ης Μοίρας, που έφτασαν λίγες μέρες αργότερα. Στη συνέχεια, οι δύο Μοίρες ανέλαβαν να προστατέψουν το αγκυροβόλιο του στόλου και ενεπλάκησαν σε μια σύντομη αλλά σφοδρή αναμέτρηση με τους Γερμανούς, ώσπου στις 2 Ιουνίου διατάχθηκαν να αποσυρθούν, λόγω της ήττας στη Μάχη της Γαλλίας και της αλλαγής στις Βρετανικές προτεραιότητες.

Μέχρι τότε η 263 είχε πραγματοποιήσει 249 εξόδους και είχε ισχυριστεί 26 καταρρίψεις εχθρικών αεροσκαφών. Τα 10 εναπομείναντα Gladiators της Μοίρας, προσνηώθηκαν στο αεροπλανοφόρο "Γκλόριους" (Glorious) στις 7 Ιουνίου και πήραν το δρόμο της επιστροφής. Το Glorious, καθ’ οδόν αναχαιτίστηκε από τα Γερμανικά θωρηκτά Γκνάιζεναου και Σάρνχορστ, που, παρά τις ηρωικές προσπάθειες των δύο αντιτορπιλικών που το συνόδευαν, κατάφεραν να το βυθίσουν, μαζί με τα επιβαίνοντα αεροσκάφη τεσσάρων Μοιρών. Η Μοίρα 263 έχασε ακόμα το διοικητή της και άλλους εννέα πιλότους.

Θέατρα Επιχειρήσεων Μεσογείου και Μέσης Ανατολής

Στο Θέατρο Επιχειρήσεων της Μεσογείου, κατά τη διάρκεια του 1940-41, τα Gladiators πολέμησαν σε τέσσερις Συμμαχικές αεροπορίες: τη RAF, τη Βασιλική Αεροπορία της Αυστραλίας, τη Νοτιοαφρικανική Αεροπορία και την Ελληνική Βασιλική Αεροπορία (ΕΒΑ). Εκεί αντιμετώπισαν με κάποια επιτυχία την Ιταλική Βασιλική Αεροπορία (Regia Aeronautica), που ήταν εξοπλισμένη κυρίως με διπλάνα Fiat CR.32 και Fiat CR.42, καθώς και τα Γερμανικά βομβαρδιστικά.

Το προσωπικό Γκλόστερ Γκλαντιάτορ με το οποίο ο Πάτλ πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο και με το οποίο φέρεται ότι κατέρριψε κάπου 33 ιταλικά αεροπλάνα. Φέρει τον αριθμό σειράς Ν9832 και τα γράμματα ΥΚ , αγγλική αρίθμηση για την Μοίρα 80. Δίπλα στο κόκπιτ διακρίνεται το προσωπικό του έμβλημα (δημιουργός Γιάννης Μανσόλας)

.

Ενάντια στα μονοπλάνα Fiat G.50 και Macchi C.200 υπέστησαν βαριές απώλειες. Ο Νοτιοαφρικανός άσσος Μάρμαντιουκ Πατλ (Marmaduke "Pat" Pattle, σκοτώθηκε σε αερομαχία πάνω από τον Πειραιά), που υπηρέτησε στη RAF, πετώντας με αεροσκάφη Gladiator χρεώθηκε με 15 επίσημες καταρρίψεις στην Ήπειρο με αυτόν τον τύπο καταδιωκτικού, κάτι που τον κάνει το μεγαλύτερο άσσο διπλάνων της RAF για το Β΄ΠΠ. Αλλες 20 καταρρίψεις και πιθανόν περισσότερες - που δεν μπόρεσαν να καταγραφούν στα απάτητα εκείνα βουνά - έγιναν μέσα στο Gladiator II , με κώδικα YK-W και αριθμό σειράς N5832 με βάση την Παραμυθιά.

Τα Gladiators υπήρξαν επίσης τα αεροσκάφη που επιτέθηκαν στον όρμο του Τάραντα και κατέστρεψαν σημαντικές μονάδες του Ιταλικού στόλου, μεταξύ των οποίων τα θωρηκτά "Λιττόριο" και "Βιττόριο Βένετο".

Ο Αγγλο-Ιρακινός πόλεμος του 1941, υπήρξε μοναδικός όσον αφορά στα Gloster Gladiators, αφού οι δύο αντίπαλες αεροπορίες, η RAF και η Ιρακινή Βασιλική Αεροπορία, τα χρησιμοποιούσαν αμφότερες σαν τα βασικά τους καταδιωκτικά.

Μάλτα

Το Faith (σειριακός αριθμός N5520), ένα Gloster Sea Gladiator Mk I, στο αεροδρόμιο της Μάλτα, κάπου το Σεπτέμβριο του 1940. Το αεροσκάφος επανεξοπλίστηκε με κινητήρα Bristol Mercury και τριπτέρυγο έλικα Hamilton, που σώθηκαν από ένα κατεστραμμένο Bristol Blenheim.

Το Gladiator στην Ελλάδα

Η Ελλάδα παρέλαβε συνολικά 19 αεροσκάφη Mk I και 6 Mk II. Τα πρώτα δύο Mk I αγοράστηκαν στα 1938 αντί ₤9.200, από τον επιχειρηματία Σ. Σαρπάκη, ομογενή από την Αίγυπτο, που τα δώρισε στην ΕΒΑ. Έφεραν τους σειριακούς αριθμούς Δέλτα Έψιλον 1 και 2 (ΔΕ1, ΔΕ2). Από το Δεκέμβριο του 1940 ως τον Απρίλιο του 1941, άλλα 23 μεταχειρισμένα αεροσκάφη, σε όχι ιδιαίτερα καλή κατάσταση, εκχωρήθηκαν στην Ελλάδα σαν στρατιωτική βοήθεια από το Ηνωμένο Βασίλειο, διατηρώντας τους αριθμούς της RAF. Οι ανάγκες σε καταδιωκτικά της εμπόλεμης Ελλάδας ήταν δραματικές και κάθε διαθέσιμο αεροσκάφος ήταν πολύτιμο. Έτσι, τα κουρασμένα διπλάνα εξόπλισαν την 21 Μοίρα Διώξεως. Τα περισσότερα εξ αυτών καταστράφηκαν τελικά από εχθρικές αεροπορικές επιδρομές στην Παραμυθία και την Αμφίκλεια.

Οι Βρετανοί ενίσχυσαν τον Ελληνικό αγώνα κατά του Άξονα και με δικές τους μονάδες που αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα. Οι 80 και 112 Μοίρες της RAF έστειλαν στοιχεία τους με αεροσκάφη Gladiators από την Αίγυπτο, που αντιμετώπισαν επιτυχώς τα Ιταλικά Fiat CR.42 και σημείωσαν καταρρίψεις ενάντια στα τρικινητήρια Ιταλικά βομβαρδιστικά Savoia-Marchetti SM.79 και Savoia-Marchetti SM.81. Εν τέλει, όλα τα Gladiators συγκεντρώθηκαν στη No 80 Sqn, όταν η 112 επανεξοπλίστηκε με Hawker Hurricanes. Με την έναρξη της Γερμανικής εισβολής στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941, η Luftwaffe απέκτησε απόλυτη αεροπορική υπεροχή. Καθώς οι συμμαχικές χερσαίες δυνάμεις υποχωρούσαν, τα Gladiators κάλυψαν την υποχώρησή τους, πριν επιστρέψουν στην Κρήτη, κατά την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου. Εκεί αναφέρθηκαν μερικές καταρρίψεις δικινητήριων αεροσκαφών, κατά τη Μάχη της Κρήτης, πριν αποσυρθούν στην Αίγυπτο.

Εκδόσεις

SS.37: Πρωτότυπο.
Gladiator I: Έκδοση με αερόψυκτο κινητήρα Bristol Mercury IX των 840 hp. Πήρε το χαρακτηρισμό J 8 στη Σουηδική αεροπορία. 378 κατασκευάστηκαν στα 1937-38.
Gladiator II: Έκδοση με αερόψυκτο κινητήρα Bristol Mercury VIIIA. Στη Σουηδική αεροπορία πήρε το χαρακτηρισμό J 8A. κατασκευάστηκαν 270 μονάδες.
Sea Gladiator Interim: Έκδοση ναυτικού μαχητικού. Κατασκευάστηκαν 38 μονάδες. Εξοπλίστηκε με αρπάγη προσνήωσης στην ουρά. Σειριακοί αριθμοί: N2265 - N2302.
Sea Gladiator: Έκδοση ναυτικού μαχητικού. Κατασκευάστηκαν 60 μονάδες. Σειριακοί αριθμοί: N5500 - N5549 και N5565 - N5574.

Χρήστες

Ένα Gladiator με Μεσοπολεμικά χρώματα της Νορβηγικής αεροπορίας.

Gladiator των Σουηδών εθελοντών της Flygflottilj 19

Αυστραλία
Βέλγιο
Δημοκρατία της Κίνας
Αίγυπτος ! Αίγυπτος
Γαλλία ! Ελέυθεροι Γάλλοι
Φινλανδία
Ναζιστική Γερμανία
Ελλάδα ! Ελλάς
Ιράκ ! Ιράκ
Ιρλανδία
Λετονία
Λιθουανία ! Λιθουανία
Νορβηγία
Πορτογαλία
Νότια Αφρική ! Νότια Αφρική
Σοβιετική Ένωση ! Σοβιετική Ένωση
Σουηδία
Ηνωμένο Βασίλειο

Σωζόμενα αεροσκάφη

Gladiators έχουν διατηρηθεί στη Συλλογή Shuttleworth, τη Συλλογή μαχητικών του Duxford, την Αεροπορική Συλλογή Gloucestershire στο Bedfordshire, το Εθνικό Πολεμικό Μουσείο Μάλτας και τα Μουσεία της RAF στο Hendon και το Cosford, στη Μ. Βρετανία. Ένα Σουηδικό Gladiator Mk I διατηρείται με διακριτικά του Χειμερινού Πολέμου στο Μουσείο Σουηδικής Πολεμικής Αεροπορίας στο Malmslätt της Σουηδίας.

Δείτε επίσης

Παρόμοια αεροσκάφη

Κατάλογοι

Κατάλογος μαχητικών αεροσκαφών

Βιβλιογραφία

Belcarz, Bartłomiej and Pęczkowski, Robert. Gloster Gladiator, Monografie Lotnicze 24 (Πολωνικά). Gdańsk, Poland: AJ-Press, 1996. ISBN 83-86208-34-1.
Bierman, John and Smith, Colin. The Battle of Alamein: Turning Point, World War II. New York: Viking, 2002. ISBN 0-670-03040-6.
Crawford, Alex. Gloster Gladiator. Redbourn, UK: Mushroom Model Publications, 2002. ISBN 83-916327-0-9.
Fodor, Denis J. The Neutrals (Time-Life World War II Series). Des Moines, Iowa: Time-Life Books, 1982. ISBN 0-8094-3431-8.
Goulding, James and Jones, Robert. "Gladiator, Gauntlet, Fury, Demon".Camouflage & Markings: RAF Fighter Command Northern Europe, 1936 to 1945. London: Ducimus Books Ltd., 1971.
Green, William and Swanborough, Gordon. WW2 Aircraft Fact Files: RAF Fighters, Part 1. London: Macdonald and Jane's, 1978. ISBN 0-354-01090-5.
Harrison, W.A. Gloster Gladiator in Action. Carrollton, Texas: Squadron Signal, 2003. ISBN 0-89747-450-3.
Keskinen, Kalevi and Stenman, Kari. Hurricane & Gladiator (Suomen Ilmavoimien Historia 25) (bilingual Finnish/English). Espoo, Finland: Kari Stenman, 2005. ISBN 952-99432-0-2.
Lyman, Robert. Iraq 1941: The battles for Basra, Habbniya, Fallujah and Baghdad. Oxford, UK: Osprey Publishing, 2006. ISBN 1-84176-991-6.
Mason, Francis K. The Gloster Gladiator. London: Macdonald, 1964.
Mason, Francis K. The Gloster Gladiator. Leatherhead, UK: Profile Publications, 1966.
Mason, Francis K. British Fighters of World War Two, Volume One. Windsor, Bershire, UK: Hilton Lacy Publishers Ltd., 1969. ISBN 0-85064-012-1.
The Air Battle of Malta, The Official Account of the RAF in Malta, June 1940 to November 1942. London: Ministry of Information: His Majesty's Stationery Office, 1944.
Pacco, John. "Gloster Gladiator Mk.I" Belgisch Leger/Armee Belge: Het Militair Vliegwezen/l'Aeronautique Militare 1930-1940 (bilingual French/Dutch). Aartselaar, Belgium: J.P.Publications, 2003. ISBN 90-801136-6-2. pp. 56–59.
Poolman, Kenneth. Faith, Hope and Charity: Three Biplanes Against an Air Force. London: William Kimber and Co. Ltd., 1954. (First pocket edition in 1958.)
Rawlings, John D.R. Fighter Squadrons of the RAF and Their Aircraft. London: Macdonald and Jane's, 1969. (Second edition 1976.) ISBN 0-354-01028-X.
Shores, Christopher and Cull, Brian with Malizia, Nicola. Malta: The Hurricane Years. London: Grub Street, 1987. ISBN 0-948817-06-2
Spencer, Tom. Gloster Gladiator (Warpaint Series No.37). Luton, UK: Warpaint Books, 2003. OCLC 78987788.
Thomas, Andrew. Gloster Gladiator Aces. Botley, UK: Osprey Publishing, 2002. ISBN 1-84176-289-X.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Gloster Gladiator