Χρυσοπηγή Λασιθίου
Συντεταγμένες: 35°6′18″N 25°56′59″E / 35.10500°N 25.94972°E
Η Χρυσοπηγή (μέχρι το 1955 Ρουκάκα) είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του δήμου Σητείας, στην ανατολική Κρήτη. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, έχει 179 κατοίκους. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 430 μέτρων, στους πρόποδες του όρους Κοπροκεφάλα, σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από τη Σητεία.[2]
| Χρυσοπηγή | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα[1] |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Λασιθίου |
| Δήμος | Σητείας |
| Δημοτική Ενότητα | Μακρύ Γιαλού |
| Δημοτική Κοινότητα | Χρυσοπηγής |
| Γεωγραφία | |
| Υψόμετρο | 430 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 124 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Ρουκάκα |
| Ταχ. κώδικας | 720 55 |
| Τηλ. κωδικός | 28430 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ιστορικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΣτη θέση Κοράκια έχει εντοπιστεί κεραμική των υστερομινωικών-πρωτογεωμετρικών χρόνων.[3]
Το χωριό αναφέρεται σε έγγραφο του 1390 με την ονομασία Ρουκάκα, όπου αναφέρεται ότι ήταν φέουδο του Φράγκουλου Μουντάτσιο. Η ετυμολογία του ονόματος δεν είναι γνωστή. Ο Στέφανος Ξανθουδίδης πρότεινε ότι έχει αραβική προέλευση, ενώ ο Κωνσταντίνος Καλοκύρης πίστευε ότι ήταν παραφθορά της ιταλικής λέξης rocca.[2] Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Rucaca στην επαρχία Σητείας. Στην ενετική απογραφή του 1583 από τον Καστροφύλακα αναφέρεται ως Rucaca με 262 κατοίκους. Ο Φραντσέσκο Βασιλικάτα το αναφέρει το 1630 ως Ruccaca. Στην τουρκική απογραφή του 1671 αναφέρεται ως Rukaka με 30 χαράτσια.[2]
Κατά τους οθωμανικούς χρόνους ήταν ένα από τα μεγαλύτερα μουσουλμανικά χωριά της περιοχής και διέθετε μεγάλο τζαμί.[4] Το 1828, κατά τη διάρκεια της επανάστασης, στο χωριό επιτέθηκαν 2500 άντρες με αρχηγούς τον Γεώργιο Τσουδερό, τον Πρωτοπαπαδάκη και τον Παναγιώτη Ζερβουδάκη, με αποτέλεσμα οι μουσουλμάνοι να το εγκαταλείψουν και να πάνε στις Λιθίνες, όπου κλείστικαν μαζί στον εκεί πύργο. Οι επαναστάτες έβαλαν φωτιά στον πύργο, με αποτέλεσμα σχεδόν όλοι οι πολιορκημένοι να πεθάνουν.[5] Το χωριό αναφέρεται στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 ως Rhukaka με 18 χριστιανικές και 14 μουσουλμανικές οικογένειες.[2] Κατά την επανάσταση του 1866 ήταν η έδρα της διοικητικής επαναστατικής επιτροπής των προκρίτων της περιοχής.[4]
Στην απογραφή 1881 αναφέρεται ως Ρουκάκα με 226 χριστιανούς και 328 μουσουλμάνους κατοίκους, και αποτελούσε έδρα ομώνυμου δήμου.[2] Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1897, η Ρουκάκα πολιορκήθηκε και τελικά οι μουσουλμάνοι επέζησαν εξαιτίας της επέμβασης του μητροπολίτη Ιεροσητείας Αμβρόσιου, καθώς και Γάλλων ναυτών.[4] Στην απογραφή του 1900, η Ρουκάκα είχε 221 κατοίκους και εξακολουθούσε να είναι έδρα δήμου. Το 1920 είχε οριστεί έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου.[2] Το 1925 η Ρουκάκα (από το 1955 και έπειτα Χρυσοπηγή) ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας, η οποία διατηρήθηκε μέχρι το πρόγραμμα Καποδίστριας, οπότε και προσαρτήθηκε στον δήμο Μακρύ Γυαλού. Με το πρόγραμμα Καλλικράτης το 2010 αποκαστάθηκε η κοινότητα και προσαρτήθηκε στον δήμο Ιεράπετρας, αλλά την επόμενη χρονιά αποσπάστηκε από τον δήμο και προσαρτήθηκε στον δήμο Σητείας.[6]
Απογραφές πληθυσμού
ΕπεξεργασίαΗ πορεία του πληθυσμού του οικισμού σύμφωνα με τις απογραφές είναι η εξής:
| Απογραφή | 1900 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός[2] | 221 | 307 | 307 | 331 | 308 | 306 | 256 | 192 | 84 | 179 |
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελ. 687.
- ↑ «Χρυσοπηγή Κοράκια». digitalcrete.ims.forth.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2020.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Παπαδάκης, Νίκος (1989). Σητεία (2η έκδοση). Σητεία: Δήμος Σητείας. σελ. 164-165.
- ↑ Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελ. 479.
- ↑ «Χρυσοπηγή (Λασιθίου)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2019.