Φρεατώδης κάμινος

Η φρεατώδης κάμινος είναι η αρχαιότερη μορφή μεταλλουργικής καμίνου. Αρχαιότατα δείγματα ανακαλύφθηκαν στην Ασσυρία.

Απλή υπαίθρια φρεατώδης κάμινος

Φρεατώδης κάμινος με πήλινη κτιστή καμινάδα

Ιστορική αναδρομή

Οι φρεατώδεις κάμινοι είναι οι αρχαιότερες μεταλλουργικοί κάμινοι. Αρχαιότατα δείγματα βρέθηκαν στην Ασσυρία, τους Κέλτες, τους Ρωμαίους και τους Γερμανούς. Ήταν σε εφαρμογή μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.

Περιγραφή

Χτίζονταν από πηλό και λίθους και είχαν ύψος 50 με 220 εκατοστά. Εκτός από την κάμινο συναντάμε συχνά και ένα φρεάτιο εκροής, από το οποίο πήρε το όνομά της. Πυρώνονταν με κάρβουνο, ξυλεία, τύρφη, ενώ την γέμιζαν με καύσιμη ξυλεία και θρυμματισμένο ορυκτό μετάλλευμα. Θερμαίνονταν μέχρι 1100 °C με 1350 °C με αποτέλεσμα το μέταλλο να σχηματίζει καθίζημα περιεκτικότητας, το οποίο έρρεε από το φρεάτιο. Σημαντική λεπτομέρεια είναι ότι η θερμοκρασία τήξης του σιδήρου βρίσκεται στους 1539 °C και αν επιτευχθεί, καταστρέφει το μέταλλο. Συνήθως γίνονταν χρήση ασκού που φύσαγε αέρα μέσα στο πυρωμένο μείγμα. Άλλες κατασκευές έκαναν χρήση της αιολικής δύναμης, αρκετής για να οργιάσει την φωτιά.

Στο τέλος έμενε μια σπογγώδης μάζα, ο λεγόμενος σιδηρούς σπόγγος, που για να τον πάρουν έπρεπε να σπάσουν την κάμινο.

Πηγές

• George Celis: Eisenhütten in Afrika. Beschreibung eines traditionellen Handwerks. = Les fonderies africaines du fer (= Sammlungs-Kataloge des Museums für Völkerkunde. 7: Afrika). Museum für Völkerkunde, Frankfurt am Main 1991, ISBN 3-88270-381-4.
• Guntram Gassmann: Ein bisschen Zeit für Eisen. Vom Experimentieren mit nachgebauten Rennöfen. In: Erwin Keefer (Hrsg.): Lebendige Vergangenheit. Vom archäologischen Experiment zur Zeitreise (= Archäologie in Deutschland. Sonderheft 2006). Theiss, Stuttgart 2006, ISBN 3-8062-1889-7, S. 90–93.
• Hauke Jöns: Frühe Eisengewinnung in Joldelund, Kr. Nordfriesland. Ein Beitrag zur Siedlungs- und Technikgeschichte Schleswig-Holsteins. 2 Bände. Habelt, Bonn 1997–2000;
  • Band 1: Einführung, Naturraum, Prospektionsmethoden und archäologische Untersuchungen (= Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie. Bd. 40). ISBN 3-7749-2800-2;
  • Band 2: Naturwissenschaftliche Untersuchungen zur Metallurgie- und Vegetationsgeschichte (= Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie. Bd. 59). ISBN 3-7749-2981-5.
• Manfred Sönnecken: Die mittelalterliche Rennfeuerverhüttung im märkischen Sauerland. Ergebnisse von Geländeuntersuchungen und Grabungen (= Landeskundliche Karten und Hefte der Geographischen Kommission für Westfalen. Reihe: Siedlung und Landschaft in Westfalen. Bd. 7, ZDB-ID 538118-6). Geographischen Kommission für Westfalen, Münster 1971 (Zugleich: Dissertation an der Univ. Münster 1968).
• Peter Tunner: Die Stabeisen- und Stahlbereitung in Frischherden. 2 Bände. 2. Auflage. Buchhandlung J. G. Engelhardt, Freiberg 1858 (Beschreibt auch (veraltete) Schachtöfen; erstmalige? Erwähnung der Aufkohlung und dadurch Aufschmelzung).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• die-roemer-online.de - Eisenherstellung in der Römerzeit
• Ausgrabung einer Rennofen Batterie im Harz Αρχειοθετήθηκε 2016-03-11 στο Wayback Machine.
• Umfangreiche Dokumentation eines Projektes zur Eisenerzeugung der Kelten im Donauraum (Apian-Gymnasium Ingolstadt) Αρχειοθετήθηκε 2013-02-17 στο Wayback Machine.
• Kurse zum Bau eines Rennofens