Φρα Μπαρτολομέο

Ο Φρα Μπαρτολομέο (ιταλ.: Fra Bartolomeo, αρχικό όνομα Baccio della Porta, 1472-1517) ήταν Ιταλός ζωγράφος της ακμής της Αναγέννησης.

Φρα Μπαρτολομέο
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Fra-Bartolommeo (Ιταλικά)
Γέννηση	28  Μαρτίου 1472 Πράτο
Θάνατος	31  Οκτωβρίου 1517 Φλωρεντία
Χώρα πολιτογράφησης	Δημοκρατία της Φλωρεντίας
Θρησκεία	Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Θρησκευτικό τάγμα	Τάγμα των Δομινικανών
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ιταλικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ζωγράφος σκιτσογράφος
Αξιοσημείωτο έργο	Vision of St Bernard with Sts Benedict and John the Evangelist Lamentation God the Father with Sts Catherine of Siena and Mary Magdalen The Holy Family with the Infant John the Baptist
Σχετικά πολυμέσα

Γεννήθηκε στο Savignano di Prato της Τοσκάνης και μαθήτευσε στο εργαστήριο του Κόζιμο Ροσσέλλι. Στα τέλη της δεκαετίας του 1490, επηρεασμένος έντονα από τα κηρύγματα του Σαβοναρόλα, εισήλθε στο τάγμα των Δομηνικανών και εγκατέλειψε την ζωγραφική μέχρι το 1504, αφού όμως πρώτα φιλοτέχνησε την περίφημη προσωπογραφία του μοναχού. Το 1504 διατάχθηκε να επανέλθει στην τέχνη του και ορίστηκε επί κεφαλής του εργαστηρίου ζωγραφικής της μονής του Αγίου Μάρκου, όπου μόναζε.

Όταν ο Ραφαήλ επισκέφθηκε την Φλωρεντία γνώρισε τον Μπαρτολομέο και η εκτίμηση καθώς και η επίδραση υπήρξαν αμοιβαίες. Ανέπτυξαν εκ παραλλήλου τον τύπο της αναγεννησιακής Μαντόννας, η οποία αποτελεί στον πίνακα τον άξονα της όλης σύνθεσης. Οι δυό τους επίσης επεξεργαστηκαν μια νέα απόδοση του θέματος «Παρθένος και Βρέφος με τον μικρό Άγιο Ιωάννη Βαπτιστή σε τοπίο», που είχε ήδη σκιαγραφηθεί από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι.

Όταν οι Ραφαήλ, Μιχαήλ Άγγελος και Λεονάρντο έφυγαν από την Φλωρεντία, ο Μπαρτολομέο παρέμεινε κατά την δεύτερη δεκαετία του 16ου αιώνα αδιαφιλονίκητος σχεδόν ηγέτης της ζωγραφικής στην Φλωρεντία, από την οποία έλειψε για λίγο μόνο δύο φορές, επισκεπτόμενος την Βενετία (1508, όπου εντυπωσιάστηκε από το έργο του Τζοβάννι Μπελλίνι) και την Ρώμη (1514).

Οι συνθέσεις του Μπαρτολομέο είναι αξιοσημείωτες για την επιδεξιότητα στον χειρισμό της φωτοσκίασης, τον πλούτο και την χάρη των χρωμάτων και την θαυμαστή απόδοση των ενδυμάτων των μορφών του. Το σοβαρό ύφος του Μπαρτολομέο και η μνημειακότητα των συνθέσεών του τον καθιστούν έναν από τους γνησιότερους εκφραστές της ακμής της Αναγέννησης. Υπήρξε επίσης λαμπρός σχεδιαστής μορφών και τοπίων.

Ο Βαζάρι για τον φρα Μπαρτολομέο

• «Ο Baccio (Μπαρτολομέο) έκανε την πολύ ωραία προσωπογραφία του Fra Girolamo (Σαβοναρόλα) λόγω της μεγάλης του αγάπης γι’ αυτόν»
• «Επειδή τον είχαν συχνά κατηγορήσει ότι δεν είναι σε θέση να ζωγραφίσει γυμνές μορφές……ζωγράφισε…τον Άγιο Σεβαστιανό γυμνό, με ένα χρώμα που μοιάζει μ’ εκείνο της ανθρώπινης σάρκας, με ευχάριστα χαρακτηριστικά…Όταν όμως το έργο τοποθετήθηκε στην εκκλησία, βρήκαν οι μοναχοί στις εξομολογήσεις ότι οι γυναίκες παροτρύνονταν σε αμαρτωλές σκέψεις από την αισθησιακή απόδοση…Γι’ αυτό απομάκρυναν τον πίνακα από την εκκλησία» (σήμερα στην συλλογή Alaffre στο Bézenac της Γαλλίας).
• «Ο Φρα Μπαρτολομέο έδινε στους πίνακές του μια τόσο υπέροχη χρωματικότητα και τόσο νέα ομορφιά, που πρέπει να αναφερθεί μαζί μ’ εκείνους που για την τέχνη ήταν αληθινή ευλογία».

• Επιλογή έργων
• 
  Ευαγγελισμός, 1497, Βολτέρρα, Duomo
• 
  Παρθένος και Βρέφος με τον μικρό Άγιο Ιωάννη Βαπτιστή, 1497, Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο
• 
  Δευτέρα Παρουσία, (αποκολλημένη νωπογραφία), 1499, Φλωρεντία, Museo Nazionale di San Marco
• 
  Προσωπογραφία ανδρός, 1497-1500, Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο
• 
  Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα, 1498, Φλωρεντία, Museo Nazionale di San Marco, κελί 13
• 
  Η προσκύνηση του Βρέφους, 1499, Ρώμη, Γκαλλερία Μποργκέζε
• 
  Το όραμα του Αγίου Βερνάρδου 1504, Φλωρεντία, Ουφίτσι
• 
  Η Γέννηση, 1504-07, Σικάγο, Ινστιτούτο Τέχνης
• 
  Ανάπαυση κατά την φυγή στην Αίγυπτο με τον μικρό Άγιο Ιωάννη Βαπτιστή, 1509, Λος Άντζελες, Μουσείο Γκέτι
• 
  Ο Θεός Πατήρ με την Αγία Αικατερίνη της Σιένας και την Μαρία Μαγδαληνή, 1509, Λούκκα, Museo Nazionale di Villa Guinigi
• 
  Η εικόνα του Μεγάλου Συμβουλίου, 1510, Φλωρεντία, Museo Nazionale di San Marco
• 
  Pietà di Pitti, 1511, Φλωρεντία, Παλατινή Πινακοθήκη
• 
  Ο μυστικός γάμος της αγίας Αικατερίνης, 1511, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου
• 
  Pala Pitti (Ο μυστικός γάμος της αγίας Αικατερίνης της Σιένας και άγιοι) , 1512, Φλωρεντία, Παλατινή Πινακοθήκη
• 
  Ιώβ, 1514, Φλωρεντία, Γκαλλερία ντελλ’ Ακκαντέμια
• 
  Η Παρθένος του Ελέους, 1515, Λούκκα, Museo nazionale di Villa Guinigi
• 
  Παρθένος και Βρέφος, 1514-16, Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης
• 
  Ο Σωτήρας του Κόσμου και οι τέσσερις Ευαγγελιστές, 1516, Φλωρεντία, Παλατινή Πινακοθήκη

Πηγές, Βιβλιογραφία

• Giorgio Vasari, Le vite de' più eccellenti pittori, scultori, e architettori, 1550 (Τζόρτζο Βαζάρι, Οι βίοι των εξοχοτέρων ζωγράφων, γλυπτών και αρχιτεκτόνων -αποσπασματική ελληνική μετάφραση με τον τίτλο «Καλλιτέχνες της Αναγέννησης από τον Στέλιο Λυδάκη, "Κανάκης", 1995)
• Giulio Carlo Argan, Storia dell'arte italiana, Sansoni, Firenze 1968
• M. Ciatti e S. Padovani (a cura di), Fra Bartolomeo la Pietà di Pitti restaurata, Firenze 1988
• André Chastel, La crisi della pala mariana italiana agli inizi del Cinquecento: la pala Carondelet di fra Bartolomeo, Roma 1989
• S. Padovani (a cura di), Fra' Bartolomeo e la scuola di San Marco, Marsilio, Venezia 1996
• Pierluigi De Vecchi ed Elda Cerchiari, I tempi dell'arte, volume 2, Bompiani, Milano 1999. ISBN 88-451-7212-0
• Stefano Zuffi, Il Cinquecento, Electa, Milano 2005. ISBN 8837034687
• “The Consice Oxford Dictionary of Art and Artists”, Ian Chilvers (editor) – Oxford University Press 1990