Βικιπαίδεια

Σκάνδαλο υποκλοπών επί κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη

Ελληνικό πολιτικό και νομικό σκάνδαλο
(Ανακατεύθυνση από Υπόθεση τηλεφωνικών παρακολουθήσεων (2022))

Το σκάνδαλο υποκλοπών επί κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη, γνωστό και ως «Predatorgate»[1], «ελληνικό Watergate»[2], ή «ΕΥΠ GATE»[3], αφορά την παρακολούθηση Ελλήνων δημοσιογράφων, πολιτικών, στρατιωτικών, επιχειρηματιών, δικαστικών και κρατικών λειτουργών κ.ά. μέσω του συστήματος της ΕΥΠ ή με τη χρήση του κατασκοπευτικού λογισμικού, Predator, από το 2020 και μετά.

Αμέσως μετά τις εκλογές του 2019, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε την ΕΥΠ υπό την άμεση εποπτεία του και υπό την ευθύνη του ανιψιού του, γενικού γραμματέα του πρωθυπουργού, Γρηγόρη Δημητριάδη, και, μετά την τροποποίηση των κατά το νόμο κριτηρίων επιλογής του, διόρισε νέο διοικητή αυτής τον Παναγιώτη Κοντολέων, ενώ το 2020 ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα εταιρείες του ομίλου Intellexa που εμπορεύονταν λογισμικό κατασκοπείας έξυπνων τηλεφώνων. Με την αποστολή 220 SMS μέσω υπηρεσιών μαζικής αποστολής μηνυμάτων έγινε προσπάθεια παγίδευσης με το Predator 92 τηλεφώνων που ανήκαν σε επιχειρηματίες, δημοσιογράφους, δικαστικούς, κρατικούς αξιωματούχους, πολιτικούς, υπουργούς και συνεργάτες τους. Τα πρώτα δοκιμαστικά SMS στάλθηκαν το 2020, ενώ τα πρώτα 11 επιβεβαιωμένα πραγματικά SMS εμφανίζονταν ως αντευχετήρια μηνύματα αποσταλέντα από τον αριθμό τηλεφώνου του Δημητριάδη την επαύριο της ονομαστικής του εορτής, τον Ιανουάριο του 2021. Πολλοί από τους στόχους παρακολούθησης με το Predator είχαν τεθεί υπό παρακολούθηση με το σύστημα νόμιμων παρακολουθήσεων της ΕΥΠ. Η Intellexa έλαβε άδεια εξαγωγής του λογισμικού από το υπουργείο Εξωτερικών και ήταν σε επικοινωνία με το γραφείο του πρωθυπουργού υπό τον Δημητριάδη.

Στις αρχές 2021, ο δημοσιογράφος οικονομικού ρεπορτάζ Θανάσης Κουκάκης αντιλήφθηκε ότι παρακολουθούνταν από την ΕΥΠ και ζήτησε ενημέρωση από τις αρμόδιες αρχές, αλλά η κυβέρνηση άλλαξε το νόμο το Μάρτιο του 2021, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η πληροφόρησή του, ενώ παράλληλα αποκαλύφθηκε η παρακολούθηση από την ΕΥΠ ενός ακόμη δημοσιογράφου, του Σταύρου Μαλιχούδη. Την άνοιξη του 2022 αποδείχτηκε αρχικά η χρήση του παράνομου λογισμικού «Predator» εις βάρος του Κουκάκη και αργότερα εις βάρος του προέδρου του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής και ευρωβουλευτή, Νίκου Ανδρουλάκη, στο κινητό του οποίου, ωστόσο, δεν εγκαταστάθηκε το λογισμικό. Τον Ιούλιο του 2022 αποκαλύφθηκε ότι ο Ανδρουλάκης παρακολουθήθηκε μέσω του συστήματος της ΕΥΠ, με αποτέλεσμα τις παραιτήσεις του διοικητή της ΕΥΠ, Παναγιώτη Κοντολέοντα, και του γενικού γραμματέα του πρωθυπουργού, Γρηγόρη Δημητριάδη.

Το φθινόπωρο 2022, δημοσιεύματα της εφημερίδας Documento παρουσίαζαν καταλόγους δημοσίων προσώπων, για τα οποία υποστηριζόταν ότι βρίσκονταν υπό παρακολούθηση. Μετά από αίτημα δύο εξ αυτών, του ευρωβουλευτή Γιώργου Κύρτσου και του δημοσιογράφου Τάσου Τέλλογλου, η ΑΔΑΕ πραγματοποίησε ελέγχους, που διαπίστωσαν ότι και οι δύο βρίσκονταν υπό παρακολούθηση από την ΕΥΠ. Το Δεκέμβριο, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αλέξης Τσίπρας, ζήτησε από την ΑΔΑΕ να ελεγχθεί αν άλλα έξι πρόσωπα μεταξύ των οποίων, ο υπουργός Κωστής Χατζηδάκης και ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνος Φλώρος καθώς και άλλα μέλη της ηγεσίας των ενόπλων δυνάμεων, παρακολουθούνταν από την ΕΥΠ. Μετά τη μη σύγκληση της κοινοβουλευτικής επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, όπως είχε αιτηθεί, ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ, Χρήστος Ράμμος, ενημέρωσε τον Ιανουάριο του 2023 τους πολιτικούς αρχηγούς ότι και τα έξι πρόσωπα είχαν βρεθεί υπό πολύμηνη παρακολούθηση από την ΕΥΠ. Ο Τσίπρας ανακοίνωσε την απάντηση Ράμμου από το βήμα της Βουλής και κατέθεσε πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης η οποία απορρίφθηκε από την κοινοβουλευτική ομάδα της Νέας Δημοκρατίας.

Τον Μάιο 2023 υιοθετήθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο η τελική αναφορά της επιτροπής PEGA για τη διερεύνηση των κατασκοπευτικών λογισμικών, η οποία κατέληξε πως το κατασκοπευτικό λογισμικό χρησιμοποιήθηκε από την ανώτατη πολιτική ηγεσία της Ελλάδας και κάλεσε την Ελλάδα να λάβει δέκα μέτρα, μεταξύ των οποίων την κλήση της Europol να συμμετάσχει στην έρευνα της υπόθεσης.[4][5]

Με μια απόφαση αμφισβητούμενης συνταγματικότητας το Σεπτέμβριο του 2023 η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής των Ελλήνων όρισε νέα μέλη της ΑΔΑΕ, μία ημέρα πριν η Αρχή συνεδριάσει για την επιβολή προστίμου στην ΕΥΠ λόγω της ανεπαρκούς συνεργασίας της στη διερεύνηση της υπόθεσης. Με τη νέα της σύνθεση η ΑΔΑΕ αρνήθηκε τον Οκτώβριο του 2023 αίτημα των δύο εισαγγελέων πρωτοδικών, που από το 2022 ερευνούσαν την υπόθεση, να εξετάσει αν οι 92 παρακολουθούμενοι με το Predator, τους οποίους είχε εντοπίσει τον Ιούνιο η ΑΠΔΠΧ, παρακολουθήθηκαν και από την ΕΥΠ και ενημέρωσε σχετικά την Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Γεωργία Αδειλίνη, που παρήγγειλε την αφαίρεση της δικαστικής διερεύνησης της υπόθεσης από τους εισαγγελείς και την ανάθεσή της στον αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Αχιλλέα Ζήση. Η πειθαρχική έρευνα της εισαγγελέως που επόπτευε την ΕΥΠ τέθηκε στο αρχείο, βάσει απαλλακτικής πρότασης της διαδόχου της στη θέση, τα στοιχεία της οποίας αρνήθηκε να κοινοποιήσει στη Βουλή τον Ιανουάριο του 2024 ο Άρειος Πάγος και η Εισαγγελία του δικαστηρίου, επικαλούμενοι την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.

Τελικά, στις 30 Ιουλίου 2024 με την παράδοση του πορίσματος, η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου έθεσε την υπόθεση στο αρχείο ως προς την ΕΥΠ και άλλες κρατικές υπηρεσίες (ΕΛ.ΑΣ. ή Αντιτρομοκρατική), καταλογίζοντας ποινική ευθύνη σε τέσσερα άτομα, νόμιμους εκπροσώπους και ιδιοκτήτες των εταιρειών που ενεπλάκησαν, με όποιον τρόπο, στη δράση με το λογισμικό Predator στη χώρα μας.[6]

Το εισαγγελικό πόρισμα προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις και κοινή πρωτοβουλία κομμάτων της αντιπολίτευσης (ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ., ΚΚΕ, Νέα Αριστερά και Πλεύση Ελευθερίας) που ζήτησαν ενημέρωση από τους αρμόδιους εισαγγελείς του Αρείου Πάγου, αιτούμενα την κλήση τους στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής για να τοποθετηθούν σχετικά.[7] Το αίτημα απορρίφθηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία, θεωρώντας το ως αντισυνταγματικό.[8] Έντονα αντέδρασαν τόσο η Διεθνής, όσο και η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων, που χαρακτήρισαν το εισαγγελικό πόρισμα "ανησυχητικό", κάνοντας λόγο για μια μαύρη εβδομάδα για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα, όπου η ατιμωρησία παραμένει ο κανόνας, συσχετίζοντάς το με την αθώωση των κατηγορουμένων για την δολοφονία του δημοσιογράφου, Γιώργου Καραϊβάζ, την επόμενη ημέρα 31 Ιουλίου.[9][10] Την βαθιά του ανησυχία για τη δικαστική εξέλιξη της υπόθεσης, διατύπωσε και το δ.σ. της ΕΣΗΕΑ.[11]

Πλαίσιο

Επεξεργασία

H ΕΥΠ επί κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη

Επεξεργασία
 
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μετά τις εκλογές του 2019.

Με το πρώτο Προεδρικό Διάταγμα που εκδόθηκε επί κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη, στις 8 Ιουλίου 2019, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) μεταφέρθηκε υπό την άμεση εποπτεία του πρωθυπουργού.[12][13] Λίγες μέρες αργότερα η κυβέρνηση κατέθεσε ένα νομοσχέδιο που προέβλεπε τη σύσταση της Προεδρίας της Κυβέρνησης ως δημόσιας υπηρεσίας υπαγόμενης στον πρωθυπουργό, στην οποία υπάγονταν πλέον η ΕΥΠ. Η διάταξη δέχτηκε την κριτική εκπροσώπων της αντιπολίτευσης, αλλά το νομοσχέδιο για το επιτελικό κράτος υπερψηφίστηκε και έγινε νόμος τον Αύγουστο του 2019.[14] Έτσι, η ΕΥΠ τέθηκε υπό τον έλεγχο του Μητσοτάκη και την πολιτική ευθύνη του ανιψιού του και γενικού γραμματέα του πρωθυπουργού, Γρηγόρη Δημητριάδη.[15]

Την 1η Αυγούστου ανακοινώθηκε ότι θα διοριζόταν ο Παναγιώτης Κοντολέων στη θέση του διοικητή της ΕΥΠ.[16][17] Λίγες μέρες αργότερα άρθρο της Εφημερίδας των Συντακτών έγραφε ότι ο Κοντολέων δεν πληρούσε το κριτήριο διορισμού του νόμου 3649/2008 που αναφέρει ότι για το διοικητή της ΕΥΠ «απαιτείται η κατοχή τουλάχιστον πτυχίου Πανεπιστημίου της ημεδαπής ή ισότιμου της αλλοδαπής», ενώ ο Κοντολέων δεν είχε αναγνωρίσει την ισοτιμία των πτυχίων του από πανεπιστήμια του εξωτερικού.[18] Την ίδια μέρα ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Αλέξης Τσίπρας επέκρινε την επιλογή Κοντολέοντα και ζήτησε την αντικατάστασή του ή την αλλαγή του νόμου, αλλά ο Κυριάκος Μητσοτάκης αρνήθηκε ότι η κυβέρνηση θα άλλαζε το νόμο.[19][20] Στις 30 Αυγούστου η κυβέρνηση κατέθεσε τροπολογία με την οποία μεταβλήθηκαν τα προσόντα του διοικητή της ΕΥΠ, προσθέτοντας αντί πανεπιστημιακών τίτλων τη «δεκαετή τουλάχιστον αποδεδειγμένη επαγγελματική απασχόληση». Η τροπολογία επικρίθηκε από την αντιπολίτευση, αλλά υπερψηφίστηκε από τους βουλευτές της ΝΔ και επικύρωσε το διορισμό του Κοντολέοντα.[21][22]

Το Μάιο του 2020, τοποθετήθηκε με κατά πλειοψηφία απόφαση του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου Ποινικής Δικαιοσύνης επόπτρια της ΕΥΠ η εισαγγελέας εφετών Βασιλική Βλάχου, που είχε διατελέσει εισαγγελέας έδρας στην εκδίκαση των υποθέσεων της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου και του Noor 1.[23]

Τη δεκαετία 2012-2021 σημειώθηκε αύξηση κατά 116% στις νόμιμες συνακροάσεις (παρακολουθήσεις) για λόγους εθνικής ασφαλείας από την ΕΥΠ,[24] - μόνο το 2021 εκδόθηκαν 15.000 διαταγές παρακολούθησης.[25]

Τον Μάρτιο του 2021, υπερψηφίστηκε στη Βουλή των Ελλήνων από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής μία τροπολογία του υπουργού Δικαιοσύνης σε κυβερνητικό νομοσχέδιο με την οποία καταργήθηκε με αναδρομική ισχύ η δυνατότητα πολιτών να πληροφορούνται από την Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) ότι είχε αρθεί το απόρρητο των επικοινωνιών τους από την ΕΥΠ, εφόσον η παρακολούθησή τους γινόταν για λόγους εθνικής ασφάλειας. Σε επιστημονικό τους άρθρο ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ, Χρήστος Ράμμος, και δύο μέλη της τοποθετήκαν προσωπικά κατά της διάταξης υποστηρίζοντας ότι χωρίς την πληροφόρηση αυτή ο πολίτης που παρακολουθείται «στερείται πλήρως κάθε δυνατότητας να ζητήσει αποτελεσματική δικαστική προστασία», με αποτέλεσμα να παραβιάζεται το Σύνταγμα και η ΕΣΔΑ.[26]

Άλλη τροπολογία σε νομοσχέδιο που ψηφίστηκε τον ίδιο μήνα προέβλεπε την έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης που θα έκανε δυνατή τη δημιουργία ψηφιοποιημένου κρυπτογραφημένου αρχείου της ΑΔΑΕ για τις διατάξεις παρακολουθήσεων από την ΕΥΠ και την Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία. Μέχρι σήμερα το αρχείο της ΑΔΑΕ παραμένει έγχαρτο, με αποτέλεσμα να καθίσταται ουσιαστικά αδύνατος ο έλεγχός του και να αναγκάζεται η ΑΔΑΕ να απευθύνεται στους παρόχους τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών για τον έλεγχο των διατάξεων παρακολούθησης. Ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ έχει υπενθυμίσει ανεπίσημα στους αρμόδιους υπουργούς Πιερρακάκη και Τσιάρα την υποχρέωση έκδοσης της ΚΥΑ και διαμαρτυρηθεί δημόσια, αλλά η ΚΥΑ εξακολουθεί να μην έχει εκδοθεί. Νέος νόμος του Δεκεμβρίου 2022 προβλέπει νέες διαδικασίες ελέγχου του αρχείου της ΑΔΑΕ, οι οποίες κατά τα μέλη της Αρχής καθιστούν «με μαθηματική ακρίβεια» ανέφικτη τη λειτουργία του.[27]

Εταιρείες spyware

Επεξεργασία

Το 2013, ο πρώην στρατιωτικός των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ, Ταλ Ντίλιαν, ξεκίνησε να δραστηριοποιείται επιχειρηματικά στην Κύπρο συνεργαζόμενος με τον Ισραηλινό Αβραάμ Σαχάκ Αβνί, που προμήθευε με υλικά ασφαλείας το κυπριακό κόμμα Δημοκρατικό Συναγερμό και δημόσιες υπηρεσίες ασφαλείας της Κύπρου. Το ίδιο έτος ενέγραψε στο κυπριακό εταιρικό μητρώο την εταιρεία WiSpear, που πωλούσε ηλεκτρονικό εξοπλισμό και, σύμφωνα με μία αστυνομική έκθεση, συστεγαζόταν με μια εταιρεία του Αβνί.[28] Ο Ντίλιαν κατέχει ένα δίκτυο εταιρειών σε διάφορες χώρες με την επωνυμία "Intellexa", που καθώς δεν εδρεύουν στο Ισραήλ δεν υπόκεινται στην εποπτεία των εκεί ρυθμιστικών αρχών.[29] Το 2018, εισήγαγε στην Κύπρο ένα βαν που δηλώθηκε ως μετεωρολογικός εξοπλισμός, αλλά χρησιμοποιούνταν για την παρακολούθηση smartphones.[28] Μετά από δημόσια παρουσίαση του βαν το 2019, ο Ντίλιαν διέκοψε τη δράση του στην Κύπρο και μετέφερε τις δραστηριότητές της στην Ελλάδα, ενώ στη WiSpear επιβλήθηκε το 2021 πρόστιμο σχεδόν 1 εκ. ευρώ για την παράνομη χρήση του βαν και το 2022 καταδικάστηκε για παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής.[28][29] Το 2018 μέσω της WiSpear ο Ντίλιαν απέκτησε τη βορειομακεδονική εταιρεία Cytrox, η οποία είχε ιδρυθεί το 2017 από τον προκάτοχο του Ντίλιαν σε μυστική μονάδα της ισραηλινής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών και η οποία εμπορεύεται το λογισμικό κατασκοπίας Predator.[28][29][30]

Στην Ελλάδα, ιδρύθηκαν τον Μάρτιο του 2020 τρεις εταιρείες, μεταξύ των οποίων η Intellexa ΑΕ, με αναπληρωτή σύμβουλο και διαχειριστή ως το 2021 τον Φέλιξ Μπίτζιο.[30] Από τον Μάιο του 2020, η Intellexa ανήκε κατά 65% σε μια ιρλανδική εταιρεία συμφερόντων Ταλ Ντίλιαν και κατά 35% στο Μπίτζιο.[31] Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Inside Story, το σύστημα Predator εγκαταστάθηκε σε χώρο υπό τον έλεγχο της ελληνικής κυβέρνησης στην Αγία Παρασκευή, μετά από αγορά κόστους 7 εκ. ευρώ και επιπλέον 150.000 για τις εκάστοτε 10 μηνιαίες παρακολουθήσεις.[32] Κατά το Inside Story μέρος του ποσού προήλθε από τις απόρρητες δαπάνες της κυβέρνησης για την ΕΥΠ, οι οποίες πολλαπλασιάστηκαν τη διετία 2020-2021.[33] Τον Ιούλιο του 2020 αγοράστηκαν τα πρώτα domain που θα δημιουργούσαν ψεύτικα link για να παγιδεύσουν κινητά τηλέφωνα. Έρευνα του Inside Story έχει εντοπίσει συνολικά 50 domain που δημιουργήθηκαν για την παγίδευση ελληνόφωνων στόχων.[34] Σύμφωνα με ενημέρωση του προέδρου της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα σε μέλη της εξεταστικής επιτροπής του Ευρωκοινοβουλίου για τη χρήση παράνομων λογισμικών το Φεβρούαριο του 2023, μέχρι τότε είχε επιβεβαιωθεί η αποστολή περίπου 300 μηνυμάτων παγίδευσης με το Predator σε περίπου 100 παραλήπτες.[35] Σύμφωνα με ανακοίνωση της τον Ιούλιο του 2023 η ομάδα έρευνας της ΑΠΔΠΧ εντόπισε 220 SMS με link μολυσμένο με το Predator τα οποία εστάλησαν σε 92 αριθμούς κινητών τηλεφώνων για να τα μετατρέψουν σε όργανα παρακολούθησης. Η δημοσιογραφική ιστοσελίδα Inside Story δημοσίευσε το περιεχόμενο πολλών από αυτά,[36][37] που εστάλησαν κυρίως το 2021, με αποδέκτες πολιτικούς, υπουργούς και συνεργάτες τους, μεταξύ των οποίων και συνεργάτες του πρωθυπουργού (π.χ. Δημήτρης Αβραμόπουλος, Γιώργος Πατούλης, Γιώργος Γεραπετρίτης, Κωστής Χατζηδάκης, Θάνος Πλεύρης, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, Άδωνις Γεωργιάδης, Νίκος Δένδιας, Χρήστος Σπίρτζης κ.ά.), επιχειρηματίες (π.χ. Θόδωρος Καρυπίδης), δημοσιογράφους, στελέχη της ΕΥΠ, τουλάχιστον ένα μητροπολίτη και το διευθυντή της εφημερίδας Καθημερινή, Αλέξη Παπαχελά. Τα ονόματα των αποδεκτών περιλαμβάνονταν σε κατάλογο παρακολουθούμενων από την ΕΥΠ και το Predator που δημοσίευσε το Νοέμβριο του 2022 η εφημερίδα Documento. Επτά από τα SMS, μεταξύ των οποίων και εκείνο που έλαβε το στέλεχος του Meta, Άρτεμις Σίφορντ, περιείχαν στοιχεία σχετικά με ραντεβού για τον εμβολιασμό κατά της CoVid-19. Η ανακοίνωση της ΑΠΔΠΧ δηλώνει πως δεν παραβιάστηκε η ασφαλεία της επίσημης πλατφόρμας του εμβολιασμού και το Inside Story συμπεραίνει πως οι ακριβείς πληροφορίες για το ραντεβού εμβολιασμό αποκτήθηκαν μέσω της συμπληρωματικής χρήσης της επισύνδεσης της ΕΥΠ που δίνει πρόσβαση στα SMS που δέχεται ένα κινητό.[37] Για πολλούς από όσους ήταν στόχοι παρακολούθησης με το Predator υπάρχουν ενδείξεις ή αποδείξεις ότι οι τηλεφωνικές τους επικοινωνίες παρακολουθήθηκαν μέσω του συστήματος νόμιμων συνακροάσεων της ΕΥΠ.[38] Τα SMS στάλθηκαν μέσω τριών εταιρειών μαζικής αποστολής μηνυμάτων με έδρα την Ελλάδα, ορισμένα από εταιρείες του εξωτερικού, και πληρώθηκαν με τη χρήση προπληρωμένων καρτών.[39] Τα πρώτα δοκιμαστικά μηνύματα στάλθηκαν από το 2020, ενώ τον Ιανουάριο του 2021, την επαύριο της ονομαστικής εορτής του ανιψιού και γενικού γραμματέα του Πρωθυπουργού, Γρηγόρη Δημητριάδη, στάλθηκαν σε πολιτικούς, κρατικούς αξιωματούχους και επιχειρηματίες SMS τα οποία εμφανίζονταν ως μηνύματα σταλμένα από τον αριθμό του Δημητριάδη σε απάντηση ευχετήριων μηνυμάτων που είχε δεχτεί για τη γιορτή του και τα οποία περιείχαν συνδέσμους που μόλυναν το κινητό του παραλήπτη με το λογισμικό Predator. Μεταξύ των στόχων των μηνυμάτων αυτών ήταν η εισαγγελέας της ΕΥΠ, Βασιλική Βλάχου, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος, ο αρχηγός της ΕΛΑΣ Μιχάλης Καραμαλάκης, ο περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης κ.ά. Λίγο μετά την αποστολή των μηνυμάτων η Intellexa υπερτετραπλασίασε τη χωρητικότητα των servers της στην Ελλάδα.[15]

Ανάμεσα στους στόχους που είχαν παγιδευθεί με το παράνομο λογισμικό ήταν ο Χρήστος Μπαρδάκης, τότε οικονομικός εισαγγελέας και νυν αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, στο κινητό του οποίου στάλθηκε το Νοέμβριο του 2021 παραπλανητικό SMS με τα ακριβή στοιχεία του ραντεβού που είχε κλείσει για εμβολιασμό έναντι της Covid-19.[15][40]

Το Νοέμβριο του 2021 το Υπουργείο Εξωτερικών χορήγησε στην Intellexa δύο άδειες εξαγωγής του λογισμικού Predator στη Μαδαγασκάρη, η κυβέρνηση της οποίας έχει διώξει αντιφρονούντες.[41] Με τη δημοσίευση της πληροφορίας από τους Times της Νέας Υόρκης το Δεκέμβριο του 2022 το ΥπΕξ ανακοίνωσε ότι διενεργείται ΕΔΕ.[41][42] Σύμφωνα με την Καθημερινή, το Νοέμβριο του 2021 είχαν χορηγηθεί από τη Γενική Διεύθυνση για την Οικονομική Διπλωματία άδειες εξαγωγής του λογισμικού σε άλλες δύο αφρικανικές χώρες.[43] Σε έγγραφο του Φεβρουαρίου του 2022 η Intellexa αιτήθηκε να εξαγάγει το Predator στο Σουδάν για λογαριασμό της εταιρείας Krikel, συμφερόντων του Γιάννη Λαβράνου, κουμπάρου του Δημητριάδη.[15]

Το Δεκέμβριο του 2021, την ημέρα που δημοσιεύθηκαν οι πρώτες εκθέσεις του CitizenLab και της Meta για το Predator και την Intellexa, υπάλληλοι της Intellexa κατέβασαν τους σέρβερ και απέσυραν όλα τα μηχανήματά τους από το data center της εταιρείας στο Μαρούσι.[15]

Στα τέλη του 2020 η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήρθε σε επαφή με την Επιχειρησιακή Τεχνική Υπηρεσία Σκοπίων (Operational Technical Agancy Skopje, ΟΤΑ), την αρμόδια αρχή για τις άρσεις απορρήτου στη Βόρεια Μακεδονία από το 2018, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης με spyware. Το 2021 και το Φεβρουάριο του 2022 έλαβαν χώρα συναντήσεις των επικεφαλής της OTA, Ζόραν Ανγκελόφσκι, και της ΕΥΠ, Παναγιώτη Κοντολέοντα, και συντάχθηκε το Μάρτιο ένα προσχέδιο ενός απόρρητου προσυμφώνου για την κυβερνοασφάλεια. Σύμφωνα με επαφές ενός πρώην στελέχους της Intellexa η ελληνική κυβέρνηση ενδιαφερόταν για τη νομιμοποίηση της χρήσης spyware στα πρότυπα της Βόρειας Μακεδονίας, ενώ σύμφωνα με την OTA οι συναντήσεις αφορούσαν την «ανταλλαγή εμπειριών στον τομέα της ψηφιοποίησης συστημάτων, προς την κατεύθυνση της βελτίωσης της ασφάλειας κατά την ψηφιοποίηση.» Το προσχέδιο της συμφωνίας μεταξύ των διοικητών ΕΥΠ και OTA στάλθηκε ως ηλεκτρονικό έγγραφο στο γραφείο του πρωθυπουργού που είχε ως επικεφαλής τον ανιψιό του, Γρηγόρη Δημητριάδη, φέροντας διορθώσεις του Νιρ Μπεν Μοσέ, ενός πρώην στελέχους του υπουργείου Άμυνας του Ισραήλ που συνεργαζόταν με την Intellexa. Τον επόμενο μήνα δημοσιεύθηκε η παρακολούθηση του δημοσιογράφου Κουκάκη με το Predator και η υπογραφή του προσυμφώνου ματαιώθηκε.[44]

Αρχικές αποκαλύψεις

Επεξεργασία

Παρακολούθηση Κουκάκη

Επεξεργασία

Τον Ιούνιο του 2020, η ΕΥΠ ξεκίνησε δίμηνη παρακολούθηση του κινητού του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη για λόγους εθνικής ασφάλειας, για την οποία αιτήθηκε η παράτασή της ως την 1η Οκτωβρίου.[45] Την περίοδο εκείνη ο Κουκάκης ασχολούνταν με το οικονομικό ρεπορτάζ, ερευνώντας υποθέσεις τραπεζικού και επιχειρηματικού ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένων υποθέσεων που αφορούσαν ξέπλυμα χρήματος, και συγγράφοντας ρεπορτάζ που δημοσιεύονταν σε διεθνή μέσα όπως οι Financial Times.[46][47] Έχοντας διαπιστώσει προβλήματα στη λειτουργία του τηλεφώνου του και μετά από πληροφόρηση από δημοσιογραφικές πηγές, ο Κουκάκης κατέθεσε καταγγελία στην ΑΔΑΕ ζητώντας να πληροφορηθεί αν παρακολουθείται και την ίδια μέρα η ΕΥΠ ζήτησε την παύση της άρσης του απορρήτου του.[45] Τον Μάρτιο του 2021, η ΑΔΑΕ αιτήθηκε από την εισαγγελέα της ΕΥΠ αν η ενημέρωση του Κουκάκη θα διακύβευε το σκοπό της άρσης του απορρήτου, οπότε, κατά την ισχύουσα νομοθεσία δε θα μπορούσε να ενημερωθεί σχετικά. Είκοσι μέρες αργότερα,[47] η κυβερνητική τροπολογία κατάργησε με αναδρομική ισχύ τη δυνατότητα πολιτών που παρακολουθούνται από την ΕΥΠ για λόγο εθνικής ασφάλειας να ενημερώνονται μετά την άρση του απορρήτου από την ΑΔΑΕ.[26] Εξαιτίας της αλλαγής του νόμου η εισαγγελέας μπορούσε να αρνηθεί στην ΑΔΑΕ την ενημέρωση του θιγόμενου και τον Ιούνιο του 2021 η ΑΔΑΕ απάντησε στον Κουκάκη όχι ότι δεν παρακολουθείται, αλλά ότι δεν είχε παραβιαστεί στην περίπτωσή του η «κείμενη νομοθεσία περί απορρήτου των τηλεπικοινωνιών».[47]

Παρακολούθηση Σταύρου Μαλιχούδη

Επεξεργασία

Ο Σταύρος Μαλιχούδης ανακάλυψε ότι παρακολουθείται μέσα από την έρευνα του δημοσιογράφου Δημήτρη Τερζή για λογαριασμό της Εφημερίδας των Συντακτών (ΕΦ.ΣΥΝ) που δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 2021, με τίτλο «Πολίτες σε καθεστώς παρακολούθησης από την ΕΥΠ».[48] Ο Μαλιχούδης διαπίστωσε ότι υπήρχε διαταγή παρακολούθησης του δημοσιογράφου που προσπαθούσε να εντοπίσει στη Κω ένα 12χρονo αγόρι από τη Συρία, τη ζωγραφιά του οποίου είχε δημοσιεύσει στο εξώφυλλό της η γαλλική εφημερίδα Le Monde. Ο δημοσιογράφος ήταν αυτός.[49]

Παρακολούθηση Θανάση Κουκάκη

Επεξεργασία

Ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης ανακάλυψε την παραβίαση του απορρήτου των επικοινωνιών του μέσω του λογισμικού Predator από το οποίο είχε μολυνθεί το κινητό του τηλέφωνο, στις 28 Μαρτίου του 2022 έπειτα από έλεγχο που διενήργησε για λογαριασμό του, το "Citizen Lab" του Πανεπιστημίου του Τορόντο. Η ανάλυση του "Citizen Lab" εντόπισε την παρουσία του Predator το διάστημα Ιουλίου - Σεπτεμβρίου 2021, ενώ δεν απέκλεισε και το ενδεχόμενο και άλλων μολύνσεων. Ο δημοσιογράφος προχώρησε και σε επίσημο αίτημα προς την Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) στις 6 Απριλίου του 2022 για να διερευνήσει τις διαπιστώσεις του καναδικού εργαστηρίου.[45] Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος απέδωσε την παρακολούθηση του Κουκάκη μέσω Predator σε ενέργειες ιδιώτη.[50] Λίγες μέρες μετά τη δημοσίευση του ρεπορτάζ που αποδείκνυε την παρακολούθηση του Κουκάκη από την ΕΥΠ το 2020, η προϊσταμένη της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθήνας διέταξε τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης για να ερευνηθεί πιθανή παραβίασης τηλεφωνικού απορρήτου.[51] Ερωτώμενος σχετικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου, δεν αρνήθηκε ότι η ΕΥΠ παρακολουθούσε τον Κουκάκη, ισχυρίστηκε ότι η κυβέρνηση δεν έχει γνώση των ενεργειών της ΕΥΠ και έκανε λόγο για αυτεπάγγελτη διερεύνηση της υπόθεσης από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ). Ο Οικονόμου επικρίθηκε για ανακριβείς δηλώσεις και για την παραπομπή στην ΕΑΔ παρόλο που η αρχή δεν είχε κάνει σχετική ανακοίνωση και ενώ αρμόδια αρχή για τις παρακολουθήσεις είναι η ΑΔΑΕ.[52] Τον Ιούλιο παραδόθηκαν στον Κουκάκη τμήματα της έκθεσης που συνέταξε η ΕΑΔ, μετά από «έγκριση» της ΕΥΠ. Το πόρισμα της ΕΑΔ ήταν ότι η Intellexa, η εταιρεία που εμπορευόταν το Predator, δεν είχε συνάψει συμβάσεις με ελληνικές εταιρείες ή κρατικούς φορείς. Η ΕΑΔ επικρίθηκε για το ότι δεν είχε ελέγξει τους τραπεζικούς λογαριασμούς που είχε προσκομίσει ο Κουκάκης, ούτε τη δράση ενδιάμεσων εταιρειών άλλης δικαιοδοσίας, όπως των κυπριακών, που συνδέονται με ελληνικές εταιρείες, ούτε τη δράση των ελληνικών εταιρειών για το έτος 2021 κατά το οποίο πραγματοποιήθηκε η παρακολούθηση Κουκάκη με το Predator.[53]

Παρακολούθηση Νίκου Ανδρουλάκη

Επεξεργασία
 
Ο Νίκος Ανδρουλάκης στο Ευρωκοινοβούλιο (2021).

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, ευρωβουλευτής Νίκος Ανδρουλάκης, έλαβε στο κινητό του τηλέφωνο μήνυμα που τον καλούσε να πατήσει σε μια (παραποιημένη) διεύθυνση υπαρκτής ιστοσελίδας. Το γεγονός ότι, αν και διάβασε το μήνυμα, δεν πάτησε το σύνδεσμο, απέτρεψε την εγκατάσταση του Predator.[25] Ο σύνδεσμος του μηνύματος ήταν από το ίδιο παραποιημένο domain με το σύνδεσμο του μηνύματος που είχε μολύνει το κινητό του Κουκάκη.[54] Στις 26 Ιουλίου του 2022 ο Νίκος Ανδρουλάκης, κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά στον Άρειο Πάγο για παραβίαση προσωπικών δεδομένων, καθώς στο κινητό του τηλέφωνο εντοπίστηκε η παρουσία συνδέσμου που σχετίζεται με το παράνομο λογισμικό Predator[55]. Η ανεπιτυχής προσπάθεια παγίδευσης του κινητού του τηλεφώνου εντοπίστηκε κατά τη διάρκεια προληπτικού ελέγχου που διενεργείται στο Ευρωκοινοβούλιο, κατά τον οποίο από τα 200 κινητά τηλέφωνα που ελέγχθηκαν μόνο εκείνο του Ανδρουλάκη είχε ίχνη παραβίασης.[25]

Παρακολούθηση Χρήστου Σπίρτζη

Επεξεργασία

Ο τομεάρχης Προστασίας του Πολίτη του ΣΥΡΙΖΑ, Χρήστος Σπίρτζης, κατέθεσε στις 9 Σεπτεμβρίου 2022, μήνυση κατά παντός υπευθύνου, καθώς ανακαλύφθηκαν ίχνη παρακολούθησης του κινητού του, από το λογισμικό Predator, τον Νοέμβριο του 2021. Όπως υποστήριξε, ο παράνομος σύνδεσμος που εστάλη στο κινητό του, (προκειμένου να ενεργοποιήσει δολίως την εφαρμογή του) ήταν ίδιος τόσο με τον σύνδεσμο του Ν. Ανδρουλάκη όσο και με αυτόν του Θ. Κουκάκη.[56]

Πολιτικές αντιδράσεις

Επεξεργασία

Παραίτηση διοικητή ΕΥΠ και ΓΓ Πρωθυπουργού

Επεξεργασία

Στις 29 Ιουλίου συνεκλήθη η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής όπου παρευρέθηκαν για να καταθέσουν μεταξύ άλλων, ο τότε αρχηγός της Ε.Υ.Π., Παναγιώτης Κοντολέων και ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ, Χρήστος Ράμμος. Σε μέσα ενημέρωσης κυκλοφόρησαν διαρροές από την συνεδρίαση σύμφωνα με τις οποίες ο Κοντολέων παραδέχθηκε πως η Ε.Υ.Π. παρακολουθούσε τον Κουκάκη και πως αυτό συνέβη κατόπιν αιτήματος ξένων υπηρεσιών. Η Ελληνική Κυβέρνηση διέψευσε τις διαρροές, με την αντιπολίτευση να ζητάει επίσημη πληροφόρηση από τα πρακτικά που κρατούνται για να εξακριβωθεί τι πραγματικά ειπώθηκε χωρίς διαρροές.[57][58]

Στις 4 Αυγούστου 2022, η Εφημερίδα των Συντακτών δημοσίευσε έρευνα που συνέδεε τον Γενικό Γραμματέα του πρωθυπουργού, Γρηγόρη Δημητριάδη, με την Intellexa, την εταιρεία που προμηθεύει το λογισμικό Predator στην Ελλάδα και το επιχειρηματία Φέλιξ Μπίτζιο που τη διαχειριζόταν.[59] Την ίδια μέρα η ΑΔΑΕ ενημέρωσε το Μέγαρο Μαξίμου ότι μετά από έρευνα της σχετικά με τις καταγγελίες Ανδρουλάκη είχε διαπιστώσει μέσω της Wind ότι για το κινητό του Ανδρουλάκη είχε γίνει το Σεπτέμβριο του 2021 άρση απορρήτου ώστε να παρακολουθηθεί μέσω του συστήματος συνακροάσεων της ΕΥΠ.[60]

Την επομένη η εισηγήτρια της επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη χρήση κατασκοπευτικών λογισμικών Σόφι ιν 'τ Βελντ δήλωσε σε συνέντευξή της ότι δεν υπάρχει «σοβαρή εναλλακτική» εξήγηση από τη χρήση του Predator από την ελληνική κυβέρνηση και συνέστησε την εμπλοκή της Europol και της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στην έρευνα της υπόθεσης.[61] Την ίδια μέρα ο Δημητριάδης παραιτήθηκε από την θέση του Γενικού Γραμματέα του πρωθυπουργού. Λιγότερο από μία ώρα αργότερα παραιτήθηκε και ο αρχηγός της Ε.Υ.Π. Παναγιώτης Κοντολέων, την θέση του οποίου πήρε ο τότε Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών και πρέσβης Θεμιστοκλής Δεμίρης.[62] Οι παραιτήσεις αυτές προκάλεσαν έντονες πολιτικές αντιδράσεις. Η Ελληνική κυβέρνηση επισήμανε πως η παραίτηση του Δημητριάδη έγινε λόγω της τοξικότητας που έχει δημιουργηθεί στο πρόσωπο του, και πως αυτός δεν έχει καμία σχέση με το λογισμικό predator.[63] Ο Δημητριάδης έκανε αγωγή στο Reporters United (με το οποίο συνεργάζεται ο Θανάσης Κουκάκης) και στην «Εφημερίδα των Συντακτών».[64] Για την παραίτηση του Κοντολέοντα η Ελληνική Κυβέρνηση ανέφερε πως αυτή ζητήθηκε από τον πρωθυπουργό μόλις πληροφορήθηκε την παρακολούθηση προσώπου, του Νίκου Ανδρουλάκη τον Σεπτέμβριο του 2021)[60] η οποία είχε λάβει χώρα χωρίς να ενημερωθεί ο πρωθυπουργός. Ο Νίκος Ανδρουλάκης ζήτησε την σύσταση εξεταστικής επιτροπής για το θέμα, με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Γιάννη Οικονόμου να απαντά πως η κυβέρνηση θα δεχθεί την σύσταση εξεταστικής επιτροπής με τον όρο της εμπιστευτικότητας.[63]

Την Δευτέρα 8 Αυγούστου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε μια ολιγόλεπτη δήλωση για το θέμα των παρακολουθήσεων, λέγοντας πως δεν γνώριζε για την παρακολούθηση του Ανδρουλάκη και πως εάν γνώριζε δεν θα επέτρεπε να συμβεί.[65][66] Την επόμενη μέρα, δημοσιεύτηκε πράξη νομοθετικού περιεχομένου, βάσει της οποίας καθιερώνεται εποπτεία της Ε.Υ.Π. από δύο εισαγγελείς και, για πρώτη φορά, ακρόαση του διοικητή της από την Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας.[67]

Σύσταση εξεταστικής επιτροπής

Επεξεργασία

Ο πρόεδρος του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Αλέξης Τσίπρας προσήψε ευθύνες για τις παρακολουθήσεις στον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, χαρακτηρίζοντας απόδειξη ενοχής τις παραιτήσεις Δημητριάδη και Κοντολέοντα.[68] Επίσης, κατέθεσε επιστολή προς τον πρόεδρο της Βουλής Κωνσταντίνο Τασούλα με αίτημα την διακοπή της θερινής διακοπής της Βουλής και την εκτέλεση έκτακτης συζήτησης προ ημερήσιας διάταξης στην Ολομέλεια για το σκάνδαλο.[69] Μετέπειτα, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. κατέθεσε επιστολή στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, ζητώντας σύγκλισή της και ακρόαση των Θεμιστοκλή Δεμίρη, Παναγιώτη Κοντολέων, Γρηγόρη Δημητριάδη και της Εισαγγελέα.[70] Εν τέλει, η Βουλή ξανάνοιξε στις 22 Αυγούστου μετά από αποδοχή του σχετικού αιτήματος Τσίπρα,[71] με την συνεδρίαση της Διάσκεψης των Προέδρων.[72] Την ίδια ημέρα, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και το Κ.Κ.Ε. κατέθεσαν επίσης αίτημα για σύγκλιση της Επιτροπής, ζητώντας και την ακρόαση του προέδρου της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών, Χρήστου Ράμμου.[73][74] Αποφασίστηκε η συνεδρίαση της Επιτροπής στις 24 Αυγούστου για την ακρόαση του Θεμιστοκλή Δεμίρη, για ανάληψη των καθηκόντων του, και συζήτηση προ ημερήσιας διάταξης σε επίπεδο αρχηγών στις 26 του μηνός.[75]

Ο πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Νίκος Ανδρουλάκης επισήμανε την αρχική απόπειρα υποβάθμισης του θέματος από την Ελληνική Κυβέρνηση και χαρακτήρισε το σκάνδαλο ως μείζον ζήτημα που θίγει τον πυρήνα της λειτουργίας των θεσμών και της δημοκρατίας στην Ελλάδα.[76]

Τα κοινοβουλευτικά κόμματα Κ.Κ.Ε., ΜέΡΑ25 και Ελληνική Λύση συμφώνησαν στην πρόταση του Νίκου Ανδρουλάκη για σύσταση εξεταστικής επιτροπής.[77][78][79]

Τον Αύγουστο το ΠΑΣΟΚ κατέθεσε στη Βουλή πρόταση για τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής,[80] η οποία υπερψηφίστηκε από 142 βουλευτές, ενώ 157 ψήφισαν «παρών».[81] Την πρώτη ημέρα των εργασιών της επιτροπής, το Σεπτέμβριο, η αντιπολίτευση πρότεινε την εκλογή διακομματικού προεδρείου και τη δημοσιοποίηση των πρακτικών χωρίς τα σημεία που αφορούν την εθνική ασφάλεια. Οι προτάσεις αυτές απορρίφθηκαν από την πλειοψηφία, που εξέλεξε προεδρείο αποτελούμενο αποκλειστικά από βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας και αποφάσισε ότι η επιτροπή θα συνεδριάζει κεκλεισμένων των θυρών, τα πρακτικά δε θα διανέμονται στους βουλευτές, αλλά αυτοί θα έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτά κατόπιν αίτησής τους.[82][83] Στην κεκλεισμένων των θυρών κατάθεσή του ο Κοντολέων ισχυρίστηκε ότι ο Ανδρουλάκης παρακολουθήθηκε νόμιμα για εθνικούς λόγους τους οποίους δεν αποκάλυψε επικαλούμενος το απόρρητο και ότι δεν είχε ενημερώσει σχετικά με την παρακολούθηση μέλη της κυβέρνησης.[84][85]

Επιτροπή PEGA

Επεξεργασία

Στις 3 Νοεμβρίου, η επιτροπή PEGA του Ευρωκοινοβουλίου σχετικά με το σκάνδαλο ήλθε στην Ελλάδα για να διερευνήσει τη χρήση του παράνομου λογισμικού από την ελληνική κυβέρνηση.[86]

Στις 8 Μαΐου 2023, η τελική αναφορά της επιτροπής PEGA υπερψηφίστηκε από το Ευρωκοινοβούλιο. Κατάληξε πως υπήρξαν παραβιάσεις του νόμου της ΕΕ, και έκανε δέκα συστάσεις στην Ελλάδα καλώντας την:[4][5][87]

  • Να αποκαταστήσει επειγόντως και να ενισχύσει τις θεσμικές και νομικές διασφαλίσεις, συμπεριλαμβανομένων αποτελεσματικών εκ των προτέρων και εκ των υστέρων ελέγχων, καθώς και ανεξάρτητων μηχανισμών εποπτείας.
  • Να ανακαλέσει επειγόντως όλες τις άδειες εξαγωγής που δεν συνάδουν πλήρως με τον κανονισμό για τα είδη διπλής χρήσης και να διερευνήσει τις καταγγελίες για παράνομες εξαγωγές, μεταξύ άλλων στο Σουδάν.
  • Να διασφαλίσει ότι οι αρχές μπορούν να διερευνούν ελεύθερα και ανεμπόδιστα όλες τις καταγγελίες για τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού.
  • Να αποσύρει επειγόντως την τροπολογία 826/145 του νόμου 2472/1997, με την οποία καταργήθηκε η δυνατότητα της ΑΔΑΕ να ενημερώνει τους πολίτες για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών.
  • Να αποκαταστήσει την πλήρη ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος και όλων των αρμόδιων εποπτικών οργάνων, όπως ο Διαμεσολαβητής και οι αρχές προστασίας δεδομένων, ώστε να διασφαλιστεί η πλήρης συνεργασία και πρόσβαση όλων των εποπτικών φορέων στις πληροφορίες και η παροχή πλήρους ενημέρωσης σε όλα τα θύματα.
  • Να αντιστρέψει τη νομοθετική τροποποίηση του 2019 που έθεσε την ΕΥΠ υπό τον άμεσο έλεγχο του πρωθυπουργού.
  • Να εφαρμόσει επειγόντως την οδηγία για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος.
  • Να διασφαλίσει την ανεξαρτησία της ηγεσίας της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (ΕΑΔ).
  • Να ξεκινήσει επειγόντως αστυνομική έρευνα μετά την εικαζόμενη κατάχρηση κατασκοπευτικού λογισμικού και να κατασχέσει φυσικά αποδεικτικά στοιχεία για πληρεξούσιους, εταιρείες μεσιτείας και πωλητές κατασκοπευτικού λογισμικού που συνδέονται με μολύνσεις από κατασκοπευτικό λογισμικό.
  • Να καλέσει την Europol να συμμετάσχει αμέσως στις έρευνες.

Ψήφισμα Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Επεξεργασία

Στις αρχές Φεβρουαρίου 2024 η ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε ψήφισμα, με το οποίο εκφράζονταν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με το κράτος δικαίου στην Ελλάδα. Το ψήφισμα υποστηρίχθηκε από τις πολιτικές ομάδες των Σοσιαλιστών & Δημοκρατών, των Πρασίνων, των Φιλελευθέρων και της Αριστεράς και εγκρίθηκε με 330 ψήφους έναντι 254.[88] Με το ψήφισμα επικρινόταν, μεταξύ άλλων, η παράνομη χρήση του λογισμικού predator εναντίον πολιτικών και δημοσιογράφων, οι πιέσεις που έχουν ασκηθεί κατά μελών ανεξάρτητων αρχών, ο εκφοβισμός κατά δικαστικών λειτουργών, η καταχρηστική άσκηση αγωγών κατά δημοσιογράφων από μέλη του πρωθυπουργικού περιβάλλοντος και η εργαλειοποίηση του όρου «απειλή για την εθνική ασφάλεια» από την ελληνική κυβέρνηση.[88]

Περαιτέρω αποκαλύψεις και έρευνες ΑΔΑΕ

Επεξεργασία

Λίστα παρακολουθήσεων

Επεξεργασία

Στις 5 Νοεμβρίου, η εφημερίδα Documento, δημοσίευσε μια λίστα με ονόματα του πολιτικού, επιχειρηματικού και δημοσιογραφικού χώρου, τα οποία κατά τους ισχυρισμούς της, ήταν υπό παρακολούθηση μέσω του Predator. Δημοσίευσε, επίσης, ότι η ΕΥΠ, είχε υπό παρακολούθηση τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ, στρατηγό Κωνσταντίνο Φλώρο, τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ), αντιστράτηγο Χαράλαμπο Λαλούση και τον πρώην γενικό διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών & Επενδύσεων, υποπτέραρχο Θοδωρή Λάγιο.[89]

Μεταξύ άλλων, σύμφωνα με διάφορα δημοσιεύματα, παρακολουθούνταν, ή επιχειρήθηκε η παρακολούθησή τους, και οι: Αντώνης Σαμαράς πρώην πρωθυπουργός, Νίκος Δένδιας υπουργός Εξωτερικών, οι πρώην υπουργοί Προστασίας του Πολίτη Όλγα Γεροβασίλη και Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης, οι εκδότες Αλέξης Παπαχελάς (Η Καθημερινή), Αντώνης Δελλατόλας (Το Ποντίκι) και Γιάννης Κουρτάκης (Παραπολιτικά), ο τέως πρόεδρος του ΕΟΔΥ Παναγιώτης Αρκουμανέας και η σύζυγος του, δημοσιογράφος Εύα Αντωνοπουλου, ο πρώην Ευρωπαίος Επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος (πρώην υπουργός των κυβερνήσεων Κώστα Καραμανλή και πρώην δήμαρχος Αθηναίων), η πρώην υπουργός Τουρισμού (επί κυβέρνησης Α. Σαμαρά) Όλγα Κεφαλογιάννη, η αναπληρώτρια και τέως κυβερνητική εκπρόσωπος, Αριστοτελία Πελώνη, ο τέως υπουργός Υγείας και νυν Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας και η σύζυγός του Τζένη Μπαλατσινού, ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Άδωνις Γεωργιάδης και η σύζυγός του Ευγενία Μανωλίδου, ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, ο καλλιτέχνης Λάκης Λαζόπουλος, ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Χαρδαλιάς, ο πρόεδρος της ΠΑΕ Άρης Θόδωρος Καρυπίδης, που μέσω των επαφών του παρακολουθείτο και ο πρόεδρος της ΠΑΕ Ολυμπιακός, Βαγγέλης Μαρινάκης, ο πρώην αρχηγός της ΕΛΑΣ Μιχάλης Καραμαλάκης, ο εκδότης Αντώνης Δελατόλας, ο επιχειρηματίας Γιώργος Πατεράκης, ο διευθύνων σύμβουλος της Euroxx Γεώργιος Πολίτης, ο υφυπουργός ανάπτυξης Νίκος Παπαθανάσης, η υποδιευθύντρια του γραφείου του Κ. Μητσοτάκη στη Βουλή Ελίνα Κυπραίου, ο επιχειρηματίας Ευάγγελος Πιττερός, ο πολιτευτής του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ Σπύρος Καρανικόλας.[15][90][91]

Στις 6 Νοεμβρίου 2022 ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Ισίδωρος Ντογιάκος, παρήγγειλε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών να διενεργήσει ποινική προκαταρκτική εξέταση, όπου κλήθηκε και κατέθεσε ο δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας, Κώστας Βαξεβάνης.[92][93]

Έλεγχος ΑΔΑΕ: Υπό παρακολούθηση οι Γιώργος Κύρτσος και Τάσος Τέλλογλου

Επεξεργασία

Ο ευρωβουλευτής της πολιτικής ομάδας του Ε.Κ. Renew Europe (Ανανεώστε την Ευρώπη), Γιώργος Κύρτσος και ο ερευνητής δημοσιογράφος Τάσος Τέλλογλου με αιτήματά τους στην ΑΔΑΕ, ζήτησαν να μάθουν εάν ήταν υπό παρακολούθηση από τις μυστικές υπηρεσίες. Σύμφωνα με δημοσίευμα του πανευρωπαϊκού ειδησεογραφικού ιστότοπου Euractiv, κλιμάκιο της ανεξάρτητης Αρχής επισκέφθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2022 την εταιρεία τηλεπικοινωνιών Cosmote και μετά από έλεγχο που έγινε επιβεβαιώθηκε ότι και οι δύο ήταν υπό παρακολούθηση από μυστικές υπηρεσίες, αλλά οι λόγοι δεν αποκαλύφθηκαν για λόγους «εθνικής ασφάλειας». Η ΑΔΑΕ, σύμφωνα με το δημοσίευμα, αντιμετώπισε δυσκολίες κατά τη διενέργεια του ελέγχου, αφού ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Ισίδωρος Ντογιάκος, φέρεται να προσπάθησε να μπλοκάρει τον έλεγχο λέγοντας ότι ήταν παράνομος.[94][95] Εν συνεχεία ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ, Χρήστος Ράμμος, δήλωσε ότι πέραν του ελέγχου του Κοινοβουλίου, η ΑΔΑΕ «απολαμβάνει πλήρους ανεξαρτησίας στην ενάσκηση του συνταγματικού και εν γένει κανονιστικού της καθήκοντος».[96]

Παρακολούθηση Κωστή Χατζηδάκη

Επεξεργασία

Το Δεκέμβριο του 2022, ερωτώμενος από τον Τσίπρα, ο Μητσοτάκης διέψευσε ότι είχε δώσει εντολή παρακολούθησης του υπουργού της κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη και του αρχηγού ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνος Φλώρου.[97][98] Τις επόμενες μέρες η εφημερίδα Documento δημοσίευσε δελτία επί διετίας παρακολούθησης του Χατζηδάκη από την ΕΥΠ ως «στόχου» με τον κωδικό 5046c.[99][100]

Παρακολούθηση Α/ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνου Φλώρου

Επεξεργασία

Στις 24 Δεκεμβρίου 2022, δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Documento ότι ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος, ήταν -τουλάχιστον από το πρώτο τρίμηνο του 2022- στόχος παρακολούθησης από την ΕΥΠ με τον κωδικό «519c» ως επικίνδυνος για την εθνική ασφάλεια, στην πραγματικότητα, όμως, για λόγους σχετιζόμενους με τις προμήθειες οπλικών συστημάτων.[101][102][103][104][105] Η είδηση προκάλεσε πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ αντιπολίτευσης και κυβέρνησης, δίχως, ωστόσο, να σχολιαστεί από τους αρμόδιους πολιτικούς αξιωματούχους ή να προσδιοριστεί ποιος και για ποιους λόγους διέταξε την παρακολούθησή του στρατηγού Φλώρου.[106] Λίγες μέρες νωρίτερα είχε γνωστοποιηθεί ότι τον Ιανουάριο του 2023 θα παραταθεί για ένα έτος η τριετής θητεία του στη θέση του αρχηγού ΓΕΕΘΑ.[107] Τον Ιανουάριο το Documento δημοσίευσε και την έκθεση παρακολούθησης του Φλώρου από την ΕΥΠ.[108]

Επιβεβαίωση παρακολούθησης κυβερνητικών αξιωματούχων από την επίσημη ενημέρωση της ΑΔΑΕ

Επεξεργασία
 
Ο Αλέξης Τσίπρας το 2019.

Tον Δεκέμβριο του 2022 ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας ζήτησε από τον πρόεδρο της ΑΔΑΕ, Χρήστο Ράμμο να διερευνηθεί αν έξι άτομα παρακολουθήθηκαν από την ΕΥΠ.[109] Τον Ιανουάριο του 2023 ο Ράμμος υπέβαλε στον πρόεδρο της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής αίτημα σύγκλησης της επιτροπής για να την ενημερώσει στο πλαίσιο των καθηκόντων του, το οποίο κοινοποίησε στον πρόεδρο της Βουλής.[110][111] Ο πρόεδρος της επιτροπής, Θανάσης Μπούρας, και οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας δεν ικανοποίησαν το αίτημα του Ράμμου,[112] ενώ ο πρόεδρος της Βουλής, Κωνσταντίνος Τασούλας, συμφώνησε χαρακτηρίζοντας το Ράμμο «αυτόκλητ[ο] καλεσμέν[ο]».[113] Ακολούθως, ο Ράμμος έστειλε νέα επιστολή στην οποία ανέφερε ότι διαπράττει παράβαση καθήκοντος, εάν δεν ενημερώσει το Κοινοβούλιο.[114]

Στις 24 Ιανουαρίου 2023 ο Ράμμος απέστειλε απόρρητη επιστολή στον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων, στους αρχηγούς των κοινοβουλευτικών κομμάτων και στον υπουργό Δικαιοσύνης, με την οποία τους ενημέρωνε σχετικά με τα ευρήματα της έρευνας της ΑΔΑΕ, που πραγματοποιήθηκε κατόπιν αιτήματος του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αλέξη Τσίπρα. Η επιστολή γνωστοποιούσε την παρακολούθηση από την ΕΥΠ έξι προσώπων.[115]

Την ίδια ημέρα, ο Αλέξης Τσίπρας, επισκέφθηκε τον πρόεδρο της ΑΔΑΕ και παρέλαβε -μετά από αίτημα που είχε υποβάλει- φάκελο με ονόματα κυβερνητικών αξιωματούχων που παρακολουθούσε η ΕΥΠ.[116][117] Ακολούθως, επισκέφθηκε την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, την οποία ενημέρωσε.[118]

Την επομένη, από το βήμα της Βουλής, ανέφερε ότι σε νόμιμη επισύνδεση από την ΕΥΠ βρίσκονταν ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης, ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Κωνσταντίνος Φλώρος, ο αρχηγός ΓΕΣ Χαράλαμπος Λαλούσης, ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, Αλέξανδρος Διακόπουλος, καθώς και ο πρώην και ο νυν επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης εξοπλισμών, Θεόδωρος Λάγιος και Αριστείδης Αλεξόπουλος.[119] Κατόπιν, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, κατέθεσε πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης, κατηγορώντας την για εκτροπή και παραβίαση του Συντάγματος.[120] Η πρόταση, μετά από τριήμερη συζήτηση στη Βουλή, απορρίφθηκε από 156 βουλευτές.[121][122]

Παρακολούθηση Σίφορντ

Επεξεργασία

Ανάμεσα στα ονόματα που δημοσιεύθηκαν στη δεύτερη λίστα παρακολουθούμενων της εφημερίδας Documento το Νοέμβριο του 2022 ήταν εκείνο της Άρτεμις Σίφορντ,[123] ελληνίδας και Αμερικανής υπηκόου που εργαζόταν στην ομάδα ασφαλείας της Meta διαμένοντας στην Ελλάδα. Η Σίφορντ προσκόμισε το κινητό της για έλεγχο στο The Citizen Lab του πανεπιστημίου του Τορόντο, που επιβεβαίωσε ότι το κινητό της είχε παραβιαστεί με το λογισμικό Predator το Σεπτέμβριο του 2021 και για τουλάχιστον δύο μήνες. Το κινητό της Σίφορντ μολύνθηκε λίγο αφότου είχε κλείσει στις 17 Σεπτεμβρίου ραντεβού για εμβολιασμό κατά της CoViD-19 μέσω ενός μηνύματος που έλαβε στο κινητό της τηλέφωνο, το οποίο περιείχε ένα λινκ που της ζητούσε να επιβεβαιώσει το ραντεβού. Το μολυσμένο μήνυμα ανέφερε ακριβώς τα στοιχεία του ραντεβού για εμβολιασμό που είχε κλείσει η Σίφορντ, γεγονός που σημαίνει ότι ο συντάκτης του είχε πρόσβαση στα στοιχεία του ραντεβού.[124] Τον Ιανουάριο του 2023 ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣυΡιζΑ, Γιάννης Ραγκούσης, είχε καταγγείλει ότι πολίτης που ανέμενε μήνυμα για τον εμβολιασμό κατά της CoViD-19 είχε λάβει παραποιημένο μήνυμα παγίδευσης με το Predator.[125]

Η Σίφορντ υπέβαλε επίσης στην ΑΔΑΕ αίτημα πληροφόρησης για παρακολούθηση από την ΕΥΠ. Ανώνυμες πηγές δήλωσαν στους New York Times ότι η ΕΥΠ παρακολουθούσε τη Σίφορντ από τον Αύγουστο του 2021 για ένα έτος.[124]

Αλλαγή σύνθεσης ΑΔΑΕ

Επεξεργασία

Με την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2019 μειώθηκε από 4/5 σε 3/5 η πλειοψηφία με την οποία ορίζονται τα μέλη των ανεξάρτητων αρχών από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής των Ελλήνων. Η Νέα Δημοκρατία προσέθεσε επίσης στη Διάσκεψη των Προέδρων αρχικά δύο νέα μέλη, τον πρόεδρο της Επιτροπής Βιβλιοθήκης και τον πρόεδρο της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής, και στις 8 Σεπτεμβρίου 2023 τον πρόεδρο της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας, Ιάσονα Φωτήλα, βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, με αποτέλεσμα να αριθμεί 27 μέλη.[126] Το Σεπτέμβριο του 2023 ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ συγκάλεσε την ολομέλεια της Αρχής για να επιβληθεί πρόστιμο 100.000 ευρώ στην ΕΥΠ εξαιτίας της άρνησής της να επιτρέψει την πρόσβαση των ελεγκτών της ΑΔΑΕ στους φακέλους των παρακολουθήσεων Ανδρουλάκη, Κουκάκη κ.ά. Η συνεδρίαση ήταν προγραμματισμένη για τις 27 Σεπτεμβρίου, αλλά λόγω κακοκαιρίας αναβλήθηκε για τις 29.[127][128] Το βράδυ της 26ης ο πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Τασούλας συγκάλεσε τη Διάσκεψη των Προέδρων σε συνεδρίαση την Πέμπτη 28 Σεπτεμβρίου. Η κυβέρνηση δήλωσε ότι επρόκειτο για προγραμματισμένες αλλαγές στη σύνθεση της ΑΔΑΕ και του ΕΣΡ, ενώ μέλη της ΑΔΑΕ ερμήνευσαν την απόφαση του Τασούλα ως προσπάθεια αποτροπής της επιβολής προστίμου στην ΕΥΠ κατά την προγραμματισμένη συνεδρίαση.[127] Στη συνεδρίαση της Διάσκεψης των Προέδρων υπερψήφισαν την τοποθέτηση νέων μελών στην ΑΔΑΕ 16 από τους 27 βουλευτές, 14 της Νέας Δημοκρατίας και 2 της Ελληνικής Λύσης του Κυριάκου Βελόπουλου, ενώ καταψήφισαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, πλην του ΚΚΕ που δήλωσε «παρών». Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ διαμαρτυρήθηκαν ότι η πλειοψηφία 16/27 δεν αποτελεί πλειοψηφία των 3/5, αλλά ο Τασούλας δήλωσε ότι η στρογγυλοποίηση προς τα κάτω αποτελεί «πρακτική, τακτική, συμπεριφορά, λογική και ερμηνεία δεκαετιών» και απέρριψε το αίτημα για παροχή γνωμοδότησης του Επιστημονικού Συμβουλίου.[129] Τρεις πανεπιστημιακοί νομικών σχολών κατέκριναν τη συγκεκριμένη ενέργεια ως αντισυνταγματική[130] ενώ ο συνταγματολόγος Νίκος Αλιβιζάτος έγραψε ότι η άποψη Τασούλα «δεν ευσταθεί, διότι παραβλέπει τον εγγυητικό χαρακτήρα της αυξημένης πλειοψηφίας των 3/5 του άρθρου 101Α του Συντάγματος» και ότι «όταν το Σύνταγμα επιβάλλει πλειοψηφία των 3/5, εννοεί προφανώς «πλειοψηφία τουλάχιστον των 3/5»», δηλαδή 17 μελών.[131] Σε αντίθεση με τη συνήθη έκδοσή του μετά από περίπου ένα δεκαήμερο, το ΦΕΚ ορισμού των νέων μελών εκδόθηκε λίγες ώρες αργότερα στις 01:30 ξημερώματα της Παρασκευής 29 Σεπτεμβρίου και η προγραμματισμένη συνεδρίαση της ΑΔΑΕ για την επιβολή προστίμου στην ΕΥΠ αναβλήθηκε.[126]

Απόπειρα παρακολούθησης υπαλλήλων της ΕΥΠ

Επεξεργασία

Στις 6 Σεπτεμβρίου του 2022 η Εφημερίδα των Συντακτών αποκάλυψε πως στο στόχαστρο των παρακολουθήσεων βρισκόντουσαν ακομη και υπάλληλοι της ΕΥΠ. Βάσει του άρθρου της efsyn, την Τρίτη 23 Νοεμβρίου, υπάλληλος της Υπηρεσίας δέχτηκε μήνυμα SMS στο κινητό του απο άγνωστο αριθμό με σύνδεσμο, υποτίθεται προς βίντεο του Youtube, προς την διεύθυνση «YouTube.gr.live», η οποία κρίθηκε σε έρευνα της Meta μία εκ των domain που χρησιμοποιούνταν για μίμηση μέσων κοινωνικής δικτύωσης.[132]

Την ίδια περίοδο διαφορετική υπάλληλος της Υπηρεσίας δέχθηκε παρόμοιο μήνυμα-παγίδα στο κινητό της με σύνδεσμο, υποτίθεται προς την ειδησεογραφική ιστοσελίδα Zougla.gr. Μετέπειτα η ιδία, δέχθηκε άλλα δύο παρόμοια μηνύματα, ένα εκ των δύο με απειλητικού χαρακτήρα κείμενο το οποίο έγραφε: «Η φωτιά που ανάψατε στο τέλος θα σας κάψει», αναφερόμενο σε προσωπική διαμάχη της υπαλλήλου και του ανωτέρου της.[132][133]

Την περίοδο που εστάλθησαν τα παραπάνω μηνύματα, είχε σταλεί από υπαλλήλους της ΕΥΠ, μεταξύ αυτών και οι δύο συγκεκριμένοι, εξώδικη διαμαρτυρία επωνύμως στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, περί της εναντίωσης των υπαλλήλων για μετάθεσή τους σε νέες υποδιευθύνσεις, δίχως αντικείμενο εργασίας ή ενημέρωση. Είχαν επίσης απευθύνει αναφορές στον διοικητή της Υπηρεσίας, Κοντολέοντα χωρίς να λάβουν απάντηση.[132][133]

Και οι δύο προαναφερθέντες εργαζόμενοι της ΕΥΠ μετατάχθηκαν υποχρεωτικά και ανεξήγητα τον Ιανουάριο του 2022 στην ΕΛ.ΑΣ. Στα δύο στελέχη της ΕΥΠ δεν είχε ανατεθεί κανένα καθήκον στο πλαίσιο της νέας θέσης εργασίας τους στην Ελληνική Αστυνομία.[132][133]

Στις 6 Φεβρουαρίου 2024 ψηφίστηκε νόμος που νομοθετεί την μετάταξη 80 υπαλλήλων της ΕΥΠ, μεταξύ αυτών και των δύο προαναφερθόντων, που μετατάχθηκαν προς το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και την ΕΛ.ΑΣ. Στην κατά το 2021 νεοδημιουργηθέσα Διεύθυνση Β΄ Συλλογής και Ανάλυσης Πληροφοριών του Υπουργείου και ύστερα σε θέσεις πολιτικού προσωπικού της αστυνομίας, όπου παρέμεναν μέχρι και τις αρχές του 2024 (είναι άγνωστο εάν αυτό άλλαξε σε αργότερο χρόνο). Σε αιτιολογική έκθεση του παραπάνω νομοσχεδίου, αναφέρεται ότι υπήρχε «επιτακτική ανάγκη» για να ενισχυθεί το έργο της αστυνομίας με εξειδικευμένο προσωπικό επεξεργασίας και ανάλυσης πληρογοριών, προσθέτοντας ότι αυτό «μπορεί να εξυπηρετηθεί μόνο με την ενσωμάτωση έμπειρων στελέχων από την ΕΥΠ».[133]

Παραγγελία για εισαγγελική έρευνα κατά τεσσάρων στελεχών της ΑΔΑΕ

Επεξεργασία

Τον Αύγουστο του 2022, μετά τη δημοσιοποίηση της παρακολούθησης Ανδρουλάκη και Κουκάκη από την ΕΥΠ, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Ισίδωρος Ντογιάκος, ξεκίνησε ποινική προκαταρκτική εξέταση όχι για την παρακολούθηση, αλλά μόνο για τη διαρροή των σχετικών στοιχείων σε πρόσωπα εκτός ΕΥΠ.[134] Το Μάιο του 2023, και δύο μέρες πριν τη λήξη της θητείας του ο Ντογιάκος παρήγγειλε τη διενέργεια εισαγγελικής έρευνας σχετικά με τη διαρροή ευαίσθητων κρατικών μυστικών προς τον Κουκάκη.[135][136] Τον Οκτώβριο του 2023, η Εισαγγελία κάλεσε δύο πρώην μέλη του εποπτικού συμβουλίου της ΑΔΑΕ, την Κατερίνα Παπανικολάου και τον Στέφανο Γκριτζάλη, καθώς και δύο μέλη του κλιμακίου ελέγχου της ΑΔΑΕ, προκειμένου να καταθέσουν ως ύποπτοι τέλεσης της αξιόποινης πράξης της διαρροής ευαίσθητων κρατικών μυστικών.[137] Σχετικά με την εξέλιξη αυτή, ο Πρόεδρος της ΑΔΑΕ, Χρήστος Ράμμος, έκανε λόγο για δικαστική δίωξη «επειδή έκαναν το καθήκον τους» προσθέτοντας ότι «η ελληνική Δικαιοσύνη εδώ και 18 μήνες δεν έχει διώξει κανέναν για τις υποκλοπές. Η ίδια Δικαιοσύνη σπεύδει να διώξει δύο μέλη του εποπτικού οργάνου που απλώς έκαναν το καθήκον τους».[138]

Τον Φεβρουάριο του 2024 η υπόθεση τέθηκε στο αρχείο από τον αρμόδιο εισαγγελέα καθώς δεν βρέθηκε καμία ένδειξη για τέλεση οποιασδήποτε αξιόποινης πράξης.[139]

Δικαστική διερεύνηση

Επεξεργασία

Η δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης από την Εισαγγελία Πρωτοδικών ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2022. Μετά τη συγχώνευση των ερευνών, η έρευνα της παρακολούθησης Ανδρουλάκη ανατέθηκε στον εισαγγελέα Κωνσταντίνο Σπυρόπουλο, ενώ όλων των υπολοίπων στην εισαγγελέα Αγγελική Τριανταφύλλου υπό την εποπτεία του προϊσταμένου της Εισαγγελίας Πρωτοδικών, Αντώνη Ελευθεριάνου.[140]

Το Σεπτέμβριο του 2023 η Εισαγγελία Πρωτοδικών ζήτησε από την ΑΔΑΕ να ελέγξει αν τα 92 πρόσωπα που είχαν στοχοποιηθεί από το Predator είχαν παράλληλα παρακολουθηθεί με επισύνδεση από την ΕΥΠ, το οποίο θα σήμαινε ότι οι παρακολουθήσεις μέσω ΕΥΠ και μέσω Predator γίνονταν από το ίδιο κέντρο.[135][141][142] Με τη νέα της σύνθεση η ΑΔΑΕ απέρριψε κατά πλειοψηφία το αίτημα της Εισαγγελίας και παρέπεμψε σε ένα τριμελές όργανο, αρμόδιο για να απαντάει σε αιτήματα ατόμων που ενδεχομένως παρακολουθήθηκαν από την ΕΥΠ. Στις 20 Οκτωβρίου η εισαγγελία Πρωτοδικών απαγόρευσε στα μέλη της ΑΔΑΕ να κοινοποιήσουν τη λίστα των στοχοποιημένων με Predator στο τριμελές όργανο, που θα κοινοποιούσε πληροφορίες της δικογραφίας στην ευρισκόμενη υπό έλεγχο ΕΥΠ, και, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reporters United, ο πρόεδρός της ΑΔΑΕ, Χρήστος Ράμμος, επρόκειτο να ικανοποιήσει το αίτημα της Εισαγγελίας να διασταυρωθούν οι παρακολουθούμενοι μέσω ΕΥΠ και Predator, ελέγχοντας τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους.[135][141] Ένα από τα μέλη της ΑΔΑΕ που απέρριψαν το αίτημα της εισαγγελίας, ο Γιώργος Μπακάλης, ενημέρωσε εγγράφως την εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Γεωργία Αδειλίνη για το αίτημα αυτό και τις προθέσεις Ράμμου.[141]

Στις 23 Οκτωβρίου 2023 η Αδειλίνη ζήτησε να διαβιβαστούν αυθημερόν στον Άρειο Πάγο οι δικογραφίες που αφορούσαν την υπόθεση των υποκλοπών και που χειρίζονταν οι εισαγγελείς πρωτοδικών προκειμένου να ανατεθούν στον αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Αχιλλέα Ζήση. Ως αιτιολογία αναφερόταν η καθυστέρηση της ολοκλήρωσης της διερεύνησης και ο κίνδυνος παραγραφής αδικημάτων.[143] Για την ενέργεια αυτή της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου ασκήθηκε κριτική από μερίδα του τύπου.[141][144][145] Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Inside Story, οι εισαγγελείς πρωτοδικών είχαν τεκμηριώσει τη διάπραξη κακουργημάτων, που παραγράφονται μετά από είκοσι χρόνια, και ως το τέλος του 2023 θα ασκούσαν διώξεις κατά δύο κρατικών αξιωματούχων που συνδέονται με την ΕΥΠ, ενώ η αργοπορία των ερευνών τους οφειλόταν στην απροθυμία συνεργασίας των μαρτύρων, της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας και την ανυπαρξία ίδιων πόρων για την πρόσληψη ιδιωτών τεχνικών συμβούλων.[135]

Πειθαρχικός έλεγχος

Επεξεργασία

Μετά από εντολή του προέδρου του τριμελούς συμβουλίου επιθεώρησης, Χρήστου Τζανερίκου, κινήθηκε πειθαρχική έρευνα εναντίον της Βασιλικής Βλάχου, εισαγγελέως που το 2020 είχε οριστεί να εποπτεύει την ΕΥΠ. Η αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ευδοκία Πούλου, που διαδέχθηκε τη Βλάχου στη θέση της εισαγγελέως επόπτριας της ΕΥΠ, πρότεινε την απαλλαγή της Βλάχου, πρόταση η οποία έγινε αποδεκτή από την αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Ελένη Φραγκάκη και η πειθαρχική έρευνα αρχειοθετήθηκε τον Ιανουάριο του 2024.[146][147] Ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ αιτήθηκαν να αποσταλούν στοιχεία της διαδικασίας και να κληθούν η Φραγκάκη και η αντιεισαγγελέας Πούλου στη Μόνιμη Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Bουλής, όμως τον Ιανουάριο του 2024 ο Άρειος Πάγος και η Εισαγγελία του Άρειου Πάγου αρνήθηκαν με κοινό ανακοινωθέν επικαλούμενοι την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης.[148]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Τάσος Τέλλογλου, Ελίζα Τριανταφύλλου (06-05-2023). «Η κρυφή έρευνα του ΥΠΕΞ αποκαλύπτει τις άδειες εξαγωγής κατασκοπευτικού λογισμικού». Inside Story. https://insidestory.gr/article/i-kryfi-ereyna-toy-ypex-apokalyptei-tis-adeies-exagogis-kataskopeytikoy-logismikoy. Ανακτήθηκε στις 07-06-2023. 
  2. ↑ Nick Beake (19-05-2023). «Greek elections: Rail tragedy hangs over vote dominated by dynasties». BBC News. https://www.bbc.com/news/world-europe-65650508. Ανακτήθηκε στις 07-06-2023. 
  3. ↑ Sleed (11 Μαρτίου 2024). «Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών: Κατάργηση ή ριζική αναδιάρθρωση; - Documento». www.documentonews.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2024. 
  4. ↑ 4,0 4,1 «Ψηφίστηκε το πόρισμα κόλαφος της Pega για τις υποκλοπές». ΤΑ ΝΕΑ. 8 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2023. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Group), Radiotileoptiki S. A. (OPEN Digital (16 Ιανουαρίου 2023). «Συστάσεις της PEGA προς την Ελλάδα για το θέμα των παρακολουθήσεων - Ζητεί συμμετοχή της Europol στις έρευνες». ΕΘΝΟΣ. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2023. 
  6. ↑ «Πόρισμα Αρείου Πάγου για παρακολουθήσεις: Στο αρχείο η υπόθεση ως προς την ΕΥΠ». Η Καθημερινή. 30 Ιουλίου 2024. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2024. 
  7. ↑ «Η Βουλή επιμένει για τις υποκλοπές». efsyn.gr. 1 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2024. 
  8. ↑ «Βουλή: Απορρίφθηκε το αίτημα της αντιπολίτευσης για κλήση της εισαγγελέως του Αρείου Πάγου για τις υποκλοπές». iefimerida.gr. 2 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2024. 
  9. ↑ «Greece: Giorgos Karaivaz's murder goes unpunished». ifj.org (στα Αγγλικά). 1 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2024. 
  10. ↑ «Greece: Giorgos Karaivaz's murder goes unpunished». ΕΟΔ (στα Αγγλικά). 1 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2024. 
  11. ↑ «Η ΕΣΗΕΑ για τη δικαστική εξέλιξη της υπόθεσης των υποκλοπών». ΕΣΗΕΑ. 2 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2024. 
  12. ↑ «Η αρμοδιότητα της ΕΥΠ περνάει στον πρωθυπουργό». Η Καθημερινή. 10-07-2019. https://www.kathimerini.gr/politics/1033159/i-armodiotita-tis-eyp-pernaei-ston-prothypoyrgo/. Ανακτήθηκε στις 25-05-2022. 
  13. ↑ «Το πρώτο ΦΕΚ της κυβέρνησης Μητσοτάκη -Οι φυλακές στον Χρυσοχοΐδη, ΕΥΠ, ΕΡΤ και ΑΠΕ στον πρωθυπουργό». iefimerida.gr. 9 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2022. 
  14. ↑ Γιαννόπουλος, Νίκος (05-08-2022). «Οταν η ΕΥΠ πέρασε στον Πρωθυπουργό: Ο πρώτος νόμος της κυβέρνησης Μητσοτάκη». News 24/7. https://www.news247.gr/politiki/otan-i-eyp-perase-ston-prothypoyrgo-o-protos-nomos-tis-kyvernisis-mitsotaki.9717539.html. Ανακτήθηκε στις 07-11-2022. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 Λεοντόπουλος, Χονδρόγιαννος, Κάσδαγλης, Νικόλας, Θοδωρής, Χριστόφορος. «Predator Files: Από τον αριθμό του Γρηγόρη Δημητριάδη, με αγάπη». Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2023. 
  16. ↑ «Ο Παναγιώτης Κοντολέων νέος Διοικητής της ΕΥΠ». in.gr. 01-09-2019. https://www.in.gr/2019/08/01/politics/kyvernisi/o-panagiotis-kontoleon-neos-dioikitis-tis-eyp/. Ανακτήθηκε στις 07-11-2022. 
  17. ↑ «Ο αντιναύαρχος Αλέξανδρος Διακόπουλος σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Πρωθυπουργού – Ο Π. Κοντολέων νέος διοικητής της ΕΥΠ». Η Καθημερινή. 01-08-2019. https://www.kathimerini.gr/politics/1036521/o-antinayarchos-alexandros-diakopoylos-symvoylos-ethnikis-asfaleias-toy-prothypoyrgoy-o-p-kontoleon-neos-dioikitis-tis-eyp/. Ανακτήθηκε στις 07-11-2022. 
  18. ↑ Τερζής, Δημήτρης (06-08-2019). «Μήπως ο νέος διοικητής της ΕΥΠ είναι μουσικός;». Η Εφημερίδα των Συντακτών. https://www.efsyn.gr/politiki/kybernisi/206411_mipos-o-neos-dioikitis-tis-eyp-einai-moysikos. Ανακτήθηκε στις 07-11-2022. 
  19. ↑ «Βουλή: Κόντρα Κυρ. Μητσοτάκη – Αλ. Τσίπρα για μετακλητούς υπαλλήλους και διαφθορά». Η Καθημερινή. 06-08-2019. https://www.kathimerini.gr/politics/1037256/voyli-kontra-kyr-mitsotaki-al-tsipra-gia-metaklitoys-ypalliloys-kai-diafthora/. Ανακτήθηκε στις 07-11-2019. 
  20. ↑ «Αλέξης Τσίπρας / Όταν προειδοποιούσε τον Μητσοτάκη για την ΕΥΠ και τον Κοντολέοντα». Η Αυγή. Left Media. 5 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2022. 
  21. ↑ Μπουρδάρας, Γιώργος Σ. (31-08-2019). «Αλλαγές για την ηγεσία ΕΥΠ». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/politics/1040575/allages-gia-tin-igesia-eyp/. Ανακτήθηκε στις 07-11-2022. 
  22. ↑ ««Πέρασε» η τροπολογία - σκάνδαλο για τον διοικητή της ΕΥΠ». Η Εφημερίδα των Συντακτών. 30-08-2019. https://www.efsyn.gr/politiki/boyli/208932_perase-i-tropologia-skandalo-gia-ton-dioikiti-tis-eyp. Ανακτήθηκε στις 07-11-2022. 
  23. ↑ «Επόπτρια της ΕΥΠ η εισαγγελέας εφετών Βασιλική Βλάχου». Η Ναυτεμπορική. 12 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2022. 
  24. ↑ «ΕΥΠ: Αύξηση 116% στις παρακολουθήσεις την τελευταία 10ετία - Τι προβλέπει ο νόμος, τι αποκαλύπτει η ΑΔΑΕ». reader.gr. 8 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2022. 
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 (Αγγλικά) Horowitz, Jason· Kitsantonis, Niki (12 Αυγούστου 2022). «A Greek Scandal Reverberates as Eavesdropping Expands in Europe». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2022. 
  26. ↑ 26,0 26,1 Νικόλας Λεοντόπουλος, Θοδωρής Χονδρόγιαννος και Σταύρος Μαλιχούδης (2022-01-04). «Παρακολουθήσεις ΕΥΠ: Σιωπή, ο βασιλιάς ακούει!». Reporters United. https://www.reportersunited.gr/7359/parakoloythiseis-eyp-siopi-o-vasilias-akoyei/. Ανακτήθηκε στις 2022-11-07. 
  27. ↑ Νικόλας Λεοντόπουλος και Θοδωρής Χονδρόγιαννος (29-12-2022). «Το μυστικό κρύβεται στο αρχείο: Ο βρόμικος πόλεμος του Μαξίμου κατά της ΑΔΑΕ». Reporters United. https://www.reportersunited.gr/10275/adae-maximou-parochoi/. Ανακτήθηκε στις 26-01-2023. 
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 Τάσος Τέλλογλου, Ελίζα Τριανταφύλλου (22-08-2022). «Predator: Ο «κατάσκοπος» που ήρθε από την Κύπρο». Inside Story. https://insidestory.gr/article/i-kypros-kai-o-tal-dilian. Ανακτήθηκε στις 08-11-2022. 
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Omer Benjakob (19-09-2022). «Η Intellexa παρακάμπτει τους ισραηλινούς κανόνες μέσω Αθήνας». Inside Story. https://insidestory.gr/article/prosohi-den-dimosieyetaiwifi-aerodromion-kai-hakarisma-kiniton-tilefonon-i-skoteini-pleyra. Ανακτήθηκε στις 08-11-2022. 
  30. ↑ 30,0 30,1 Τριανταφύλλου, Ελίζα (07-01-2022). «To νέο λογισμικό κατασκοπίας Predator και οι δουλειές στην Ελλάδα». Inside Story. https://insidestory.gr/article/neo-logismiko-kataskopeias-predator-kai-oi-doyleies-stin-ellada. Ανακτήθηκε στις 08-11-2022. 
  31. ↑ Ελίζα Τριανταφύλλου, Τάσος Τέλλογλου (22-09-2022). «Predatorgate: Ο δεύτερος μέτοχος της Intellexa AE». Inside Story. https://insidestory.gr/article/predatorgate-o-deyteros-metohos-tis-intellexa-ae. Ανακτήθηκε στις 08-11-2022. 
  32. ↑ Τάσος Τέλλογλου, Ελίζα Τριανταφύλλου (14-11-2022). «Ελληνικό δημόσιο και Intellexa: κι όμως γνωρίζονται». Inside Story. https://insidestory.gr/article/elliniko-dimosio-kai-intellexa-ki-omos-gnorizontai. Ανακτήθηκε στις 20-02-2023. 
  33. ↑ Τάσος Τέλλογλου, Ελίζα Τριανταφύλλου (09-02-2023). «Το απόρρητο πορτοφόλι της κυβέρνησης». Inside Story. https://insidestory.gr/article/aporrito-portofoli-tis-kyvernisis. Ανακτήθηκε στις 20-02-2023. 
  34. ↑ Τάσος Τέλλογλου, Ελίζα Τριανταφύλλου (16-05-2022). «Δεν ήταν μόνο ένας ο στόχος παρακολούθησης με λογισμικό κατασκοπίας». Inside Story. https://insidestory.gr/article/den-itan-mono-enas-o-stohos-parakoloythisis-me-logismiko-kataskopias. Ανακτήθηκε στις 20-02-2023. 
  35. ↑ Δώρα Αντωνίου (01-03-2023). «100 στο «στόχαστρο» του Predator». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/politics/562299535/100-sto-stochastro-toy-predator/. Ανακτήθηκε στις 11-04-2023. 
  36. ↑ Γιάννης Σουλιώτης (28-07-2023). «Παρακολουθήσεις: Τα 92 πρόσωπα που δέχθηκαν επίθεση Predator». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/politics/562542166/parakoloythiseis-ta-92-prosopa-poy-dechthikan-epithesi-predator/. Ανακτήθηκε στις 17-08-2023. 
  37. ↑ 37,0 37,1 Ελίζα Τριανταφύλλου, Τάσος Τέλλογλου (27-07-2023). «Predatorgate: Τι έγραφαν τα SMS-παγίδα που έλαβαν επιχειρηματίες, υπουργοί και δημοσιογράφοι». Inside Story. https://insidestory.gr/article/predatorgate-ti-egrafan-ta-sms-pagida-poy-elavan-epiheirimaties-ypoyrgoi-kai-dimosiografoi. Ανακτήθηκε στις 17-08-2023. 
  38. ↑ Γιάννης Σουλιώτης (09-03-2024). ««Πηγαινέλα» στον έλεγχο για «ενιαίο» κέντρο παρακολουθήσεων». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/society/562923655/pigainela-ston-elegcho-gia-eniaio-kentro-parakoloythiseon/. Ανακτήθηκε στις 24-03-2024. 
  39. ↑ Γιάννης Σουλιώτης (31-07-2023). «Παρακολουθήσεις: Τα sms του Predator και τα κανάλια αποστολής τους». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/politics/562544803/parakoloythiseis-ta-sms-toy-predator-kai-ta-kanalia-apostolis-toys/. Ανακτήθηκε στις 18-08-2023. 
  40. ↑ Βασίλης Λαμπρόπουλος (04-11-2023). «Predator: Η παγίδευση δύο εισαγγελέων και η πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες». Τα Νέα. Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2023.  Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |date= (βοήθεια)
  41. ↑ 41,0 41,1 Mark Mazzetti, Ronen Bergman και Matina Stevis-Gridneff (08-12-2022). «How the Global Spyware Industry Spiraled Out of Control». The New York Times. https://www.nytimes.com/2022/12/08/us/politics/spyware-nso-pegasus-paragon.html. Ανακτήθηκε στις 11-04-2023. 
  42. ↑ «Ερευνα ΥΠΕΞ για ρεπορτάζ των NYT». Η Καθημερινή. 09-12-2022. https://www.kathimerini.gr/politics/562177249/ereyna-ypex-gia-reportaz-ton-nyt/. Ανακτήθηκε στις 11-04-2023. 
  43. ↑ «Predator: Άδειες εξαγωγής σε Intellexa για δύο ακόμη χώρες». Η Καθημερινή. 13-12-2022. https://www.kathimerini.gr/politics/562182763/predator-adeies-exagogis-se-intellexa-gia-dyo-akomi-chores/. Ανακτήθηκε στις 11-04-2023. 
  44. ↑ Ιβάνα Ναστέσκα, Μπόγιαν Στογιάνοφσκι, Τάσος Τέλλογλου, Ελίζα Τριανταφύλλου, Σάσκα Τσβέτκοφσκα (13-07-2023). «H Intellexa διορθώνει κείμενο της ΕΥΠ». Inside Story. https://insidestory.gr/article/h-intellexa-diorthonei-keimeno-tis-eyp. Ανακτήθηκε στις 17-08-2023. 
  45. ↑ 45,0 45,1 45,2 Τάσος Τέλλογλου - Ελίζα Τριανταφύλλο (11 Απριλίου 2022). «Ποιος παρακολουθούσε το κινητό του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη;». Inside Story. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2022. [1]
  46. ↑ Newsroom (11 Απριλίου 2022). «Υπόθεση παρακολούθησης Έλληνα δημοσιογράφου αποκαλύπτει το insidestory: Το σπάνιο λογισμικό και οι έρευνες που έκανε ο Θανάσης Κουκάκης». ΕΘΝΟΣ. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2022. 
  47. ↑ 47,0 47,1 47,2 Νικόλας ΛεοντόπουλοςΘοδωρής Χονδρόγιαννος (15-04-2022). «Εχθρός του Κράτους: Αποδεικνύουμε ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη παρακολουθούσε τον δημοσιογράφο Θανάση Κουκάκη». Reporters United. https://www.reportersunited.gr/8646/eyp-koukakis/. Ανακτήθηκε στις 07-11-2022. 
  48. ↑ Δημήτρης Τερζής (14 Νοεμβρίου 2021). «Πολίτες σε καθεστώς παρακολούθησης από την ΕΥΠ». efsyn.gr. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2022. [2]
  49. ↑ Σταύρος Μαλιχούδης (16 Νοεμβρίου 2021). «Ο Στ. Μαλιχούδης γράφει για το πώς συνειδητοποίησε ότι τον παρακολουθούσε η ΕΥΠ». Reporters United. https://www.reportersunited.gr/6976/eimai-o-dimosiografos-poy-parakoloythei-i-eyp/. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2022. [3]
  50. ↑ «Μυστήριο με την παρακολούθηση κινητού τηλεφώνου Έλληνα δημοσιογράφου - Μια περίεργη ιστορία έρχεται στην επιφάνεια». Capital.gr. 13-04-2022. https://www.capital.gr/health/3627801/mustirio-me-tin-parakolouthisi-kinitou-tilefonou-ellina-dimosiografou-mia-periergi-istoria-erxetai-stin-epifaneia. Ανακτήθηκε στις 08-11-2022. 
  51. ↑ Σουλιώτης, Γιάννης (19-04-2022). «Παρέμβαση εισαγγελέα για υπόθεση παρακολούθησης». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/politics/561818353/paremvasi-eisaggelea-gia-ypothesi-parakoloythisis/. Ανακτήθηκε στις 08-11-2022. 
  52. ↑ Νικόλας Λεοντόπουλος, Θοδωρής Χονδρόγιαννος (21-04-2022). «Συγκάλυψη #2: Πώς η κυβέρνηση Μητσοτάκη προσπαθεί (ξανά) να κλείσει την υπόθεση Κουκάκη». Reporters United. https://www.reportersunited.gr/8730/sygkalypsi-2-pos-i-kyvernisi-mitsotaki-prospathei-xana-na-kleisei-tin-ypothesi-koykaki/. Ανακτήθηκε στις 08-11-2022. 
  53. ↑ Τάσος Τέλλογλου, Ελίζα Τριανταφύλλου (27-07-2022). «Από τον Κουκάκη στον Ανδρουλάκη: Νέα τροπή στην υπόθεση του spyware Predator». Inside Story. https://insidestory.gr/article/apo-koykaki-androylaki-nea-tropi-ypothesi-predator. Ανακτήθηκε στις 08-11-2022. 
  54. ↑ «Οι αποδείξεις για το κοινό κέντρο παρακολουθήσεων ΕΥΠ-Predator». 24-03-2023. https://insidestory.gr/article/oi-apodeixeis-gia-koino-kentro-parakoloythiseon-eyp-predator. Ανακτήθηκε στις 11-04-2023. 
  55. ↑ «Στον Άρειο Πάγο ο Ν. Ανδρουλάκης - Κατήγγειλε απόπειρα παγίδευσης του κινητού του». naftemporiki.gr. 
  56. ↑ «Καταγγελία Σπίρτζη για παρακολούθηση με predator στο κινητό του - «Η απόπειρα παγίδευσής μου στηρίζεται στην πολιτική και θεσμική μου ιδιότητα»». ethnos.gr. 9 Σεπτεμβρίου 2022. 
  57. ↑ «Βόμβα από Κοντολέοντα: Παραδέχθηκε την παρακολούθηση Κουκάκη». efsyn.gr. 
  58. ↑ «Σκάνδαλο υποκλοπών / «Κρατούνται πρακτικά» - Ο ΣΥΡΙΖΑ πετά το γάντι στη». avgi.gr. 
  59. ↑ Νικόλας Λεοντόπουλος, Θοδωρής Χονδρόγιαννος (2022-08-04). «Μεσοτοιχία το Μαξίμου με το Predator». Η Εφημερίδα των Συντακτών. https://www.efsyn.gr/politiki/354434_mesotoihia-maximoy-me-predator. Ανακτήθηκε στις 2022-11-08. 
  60. ↑ 60,0 60,1 Σουλιώτης, Γιάννης (6 Αυγούστου 2022). «Υπόθεση παρακολουθήσεων: Τα δεδομένα που πυροδότησαν τις εξελίξεις». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2022. 
  61. ↑ Τριανταφύλλου, Ελίζα (05-08-2022). «'Τ Βελντ: «Europol και Ευρωπαϊκή Εισαγγελία να ασχοληθούν με το Predator στην Ελλάδα»». Inside Story. https://insidestory.gr/article/europol-kai-eyropaiki-eisaggelia-na-asholithoyn-me-tin-ypothesi-predator-stin-ellada. Ανακτήθηκε στις 08-11-2022. 
  62. ↑ «Θεμιστοκλής Δεμίρης: Ποιος είναι ο νέος διοικητής της ΕΥΠ». CNN Greece. D.G. Newsagency. 5 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2022. 
  63. ↑ 63,0 63,1 «Το παρασκήνιο των παραιτήσεων- «Ναι» από την κυβέρνηση σε Εξεταστική». skai.gr. 
  64. ↑ «Ο Γρηγόρης Δημητριάδης έκανε αγωγή στο Reporters United και στην «Εφημερίδα των Συντακτών»». iefimerida.gr. 
  65. ↑ «Δήλωση Μητσοτάκη τη Δευτέρα για την υπόθεση των παρακολουθήσεων». kathimerini.gr. 
  66. ↑ «Μητσοτάκης: Πολιτικά μη αποδεκτή η παρακολούθηση Ανδρουλάκη – Ήταν λάθος, δεν το γνώριζα, δεν θα το επέτρεπα ποτέ!». newsit.gr. 
  67. ↑ «ΕΥΠ: Αυτή είναι Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για την ενίσχυση της ακεραιότητας στη λειτουργία της». in.gr. Άλτερ Έγκο. 9 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2022. 
  68. ↑ «Τσίπρας: Ο Μητσοτάκης να πει ποιοι άλλοι πολιτικοί και δημοσιογράφοι παρακολουθήθηκαν». lifo.gr. 
  69. ↑ «Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε επιστολή για διακοπή των διακοπών της Βουλής και έκτακτη συζήτηση για το θέμα της παρακολούθησης». Έθνος. Dimera Εκδοτική. 8 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2022. 
  70. ↑ «Υποκλοπές: Σύγκληση της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής ζητάει ο ΣΥΡΙΖΑ». Τα Νέα. Άλτερ Έγκο. 9 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2022. 
  71. ↑ «Ανοίγει η Βουλή στις 22 Αυγούστου – Προ ημερησίας συζήτηση για την υπόθεση των παρακολουθήσεων». Η Καθημερινή. Καθημερινές Εκδόσεις. 8 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2022. 
  72. ↑ «Βουλή: Στις 22 Αυγούστου συνεδριάζει η Διάσκεψη των Προέδρων». Liberal. Φιλελεύθερος Εκδοτική. 9 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2022. 
  73. ↑ «Υποκλοπές: Αίτημα ΠΑΣΟΚ για άμεση σύγκληση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας». in.gr. Άλτερ Έγκο. 22 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2022. 
  74. ↑ «Υποκλοπές: Αίτημα και από ΚΚΕ για σύγκληση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας». in.gr. Άλτερ Έγκο. 22 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2022. 
  75. ↑ «Υποκλοπές: Μπαράζ συνεδριάσεων στη Βουλή – Την Παρασκευή η μητέρα των μαχών». Το Βήμα. Άλτερ Έγκο. 22 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2022. 
  76. ↑ «Νίκος Ανδρουλάκης: Εξεταστική επιτροπή για τη διερεύνηση πολιτικών ευθυνών». kathimerini.gr. 
  77. ↑ ««Ναι» και από το ΚΚΕ στη σύσταση εξεταστικής για τις υποκλοπές». efsyn.gr. Ανεξάρτητα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. 7 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2022. 
  78. ↑ «ΜέΡΑ 25: 'Ναι' στην πρόταση ΠΑΣΟΚ - ΚΙΝΑΛ για εξεταστική για τις υποκλοπές». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2022. 
  79. ↑ «Ελληνική Λύση: Συμφωνεί με την πρόταση για σύσταση εξεταστικής επιτροπής της Βουλής». naftemporiki.gr. 6 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2022. 
  80. ↑ Διαμάντης, Αλέξανδρος (22-08-2022). «Πρόταση για τη σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής για τις παρακολουθήσεις κατέθεσε το ΠΑΣΟΚ». Έθνος. https://www.ethnos.gr/Politics/article/221099/protashgiathsystashexetastikhsepitrophsgiatisparakoloythhseiskatethesetopasok. Ανακτήθηκε στις 09-11-2022. 
  81. ↑ ««Πράσινο» φως από τη Βουλή σε Εξεταστική για τις υποκλοπές». Έθνος. 29-08-2022. https://www.ethnos.gr/Politics/article/221980/prasinofosapothboylhseexetastikhgiatisypoklopes. Ανακτήθηκε στις 09-11-2022. 
  82. ↑ Διαμάντης, Αλέξανδρος Διαμάντης Αλέξανδρος (07-09-2022). «Εξεταστική για παρακολουθήσεις: Πρακτικά στους βουλευτές κατόπιν… αίτησης – Σφοδρή αντιπαράθεση με το «καλημέρα»». Έθνος. https://www.ethnos.gr/Politics/article/223177/exetastikhgiaparakoloythhseispraktikastoysboyleyteskatopinaithshssfodrhantiparatheshmetokalhmera. Ανακτήθηκε στις 09-11-2022. 
  83. ↑ Μπουρδάρας, Γιώργος Σ. (08-09-2022). «Εξεταστική για παρακολουθήσεις: Έναρξη με εντάσεις». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/politics/562032208/exetastiki-gia-parakoloythiseis-enarxi-me-entaseis/. Ανακτήθηκε στις 09-11-2022. 
  84. ↑ Μπουρδάρας, Γιώργος Σ. (16-09-2022). «Εξεταστική για παρακολουθήσεις – Π. Κοντολέων: «Εάν ήταν αναγκαίο θα έκανα και πάλι το ίδιο»». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/politics/562045828/exetastiki-gia-parakoloythiseis-p-kontoleon-ean-itan-anagkaio-tha-ekana-kai-pali-to-idio/. Ανακτήθηκε στις 09-11-2022. 
  85. ↑ «Εξεταστική: Ολοκληρώθηκε η κατάθεση Κοντολέοντα – Επόμενος μάρτυρας ο Δεμίρης». Η Καθημερινή. 15-09-2022. https://www.kathimerini.gr/politics/562045441/exetastiki-oloklirothike-i-katathesi-kontoleonta-epomenos-martyras-o-demiris/. Ανακτήθηκε στις 09-11-2022. 
  86. ↑ «Η PEGA «έδειξε» τον ανιψιό του πρωθυπουργού και ζήτησε τις κρίσιμες για το σκάνδαλο πληροφορίες». Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2022. 
  87. ↑ https://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2014_2019/plmrep/COMMITTEES/PEGA/RD/2023/01-24/1269773EN.pdf
  88. ↑ 88,0 88,1 Βουδούρη, Αλεξάνδρα. «Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/world/562871311/psifisma-toy-eyropaikoy-koinovoylioy-gia-to-kratos-dikaioy-stin-ellada/. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2024. 
  89. ↑ «ΕΥΠ: Παρακολουθούσε και την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων!». dimokratia.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2022. 
  90. ↑ «ΠολιτικήΥποκλοπές: Στη δημοσιότητα λίστα με ονόματα που παρακολουθούσε το Predator». Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2022. 
  91. ↑ «Η "λίστα του Documento" για τις υποκλοπές: Ποιους υπουργούς αναφέρει, ποιοι είναι οι δημοσιογράφοι- Τα γυναικεία ονόματα έκπληξη». thetoc.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2022. 
  92. ↑ «Παρέμβαση Ντογιάκου για τις παρακολουθήσεις - Στον εισαγγελέα αύριο ο Κώστας Βαξεβάνης». ΣΚΑΙ. 06-11-2022. https://www.skai.gr/news/greece/paremvasi-ntogiakou-gia-documento-kaleitai-se-katathesi-o-vaksevanis. Ανακτήθηκε στις 06-11-2023. 
  93. ↑ «Βαξεβάνης μετά την κατάθεση: Αυτούς πρέπει να ψάξουν». efsyn.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2022. 
  94. ↑ «Euractiv: Υπό παρακολούθηση από ΕΥΠ Κύρτσος και Τέλλογλου». imerisia.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2022. 
  95. ↑ «EXCLUSIVE: Another MEP and journalist the latest victims of 'Greek Watergate'». euractiv.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2022. 
  96. ↑ «Πρόεδρος ΑΔΑΕ για παρακολουθήσεις: Η Αρχή απολαμβάνει πλήρους ανεξαρτησίας στην άσκηση του έργου της». Η Καθημερινή. 16-12-2022. https://www.kathimerini.gr/politics/562189381/proedros-adae-gia-parakoloythiseis-i-archi-apolamvanei-pliroys-anexartisias-se-exelixi-diaforoi-elegchoi/. Ανακτήθηκε στις 06-11-2023. 
  97. ↑ Γεράσιμος Λιβιτσάνος (08-12-2022). «Βουλή: Η ερώτηση Τσίπρα και η άτακτη υποχώρηση Μητσοτάκη». News 247. https://www.news247.gr/politiki/vouli-i-erotisi-tsipra-kai-i-atakti-ipoxorisi-mitsotaki/. Ανακτήθηκε στις 28-10-2023. 
  98. ↑ «Κυριάκος Μητσοτάκης / Όταν έλεγε ότι δεν παρακολουθούσε Χατζηδάκη και Φλώρο (βίντεο)». Η Αυγή. 25-01-2023. https://www.avgi.gr/politiki/437384_otan-elege-oti-den-parakoloythoyse-hatzidaki-kai-floro-binteo. Ανακτήθηκε στις 28-10-2023. 
  99. ↑ «Επί δύο χρόνια παρακολουθείτο από την ΕΥΠ ο «στόχος 5046c Κωστής Χατζηδάκης»». Documento. 12-12-2022. https://www.documentonews.gr/article/epi-dyo-xronia-parakoloythoyntan-apo-tin-eyp-o-stoxos-5046c-kostis-xatzidakis/. Ανακτήθηκε στις 28-10-2023. 
  100. ↑ Κώστας Βαξεβάνης (12-12-2022). «Ιδού οι αποδείξεις που ζητάτε, κ. Μητσοτάκη». Documento. https://www.documentonews.gr/article/idoy-oi-apodeixeis-poy-zitate-k-mitsotaki/. Ανακτήθηκε στις 28-10-2023. 
  101. ↑ «Στόχος 519c της ΕΥΠ ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ». Documento. 26-12-2022. https://www.documentonews.gr/article/stoxos-519c-tis-eyp-o-arxigos-geetha/. Ανακτήθηκε στις 28-10-2023. 
  102. ↑ News, Armyvoice (12 Δεκεμβρίου 2022). «Παρακολούθηση Α/ΓΕΕΘΑ: Υπήρχαν λόγοι εθνικής ασφάλειας;». Armyvoice.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  103. ↑ «Θα δεχτεί να παραμείνει ο Α/ΓΕΕΘΑ ως «αρχηγός υπό παρακολούθηση»;». 
  104. ↑ tvxs.gr (23 Δεκεμβρίου 2022). ««Στόχος 519c» της ΕΥΠ ο Κωνσταντίνος Φλώρος - Τι αποκαλύπτεται για την παρακολούθηση του αρχηγού ΓΕΕΘΑ». TVXS - TV Χωρίς Σύνορα. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2022. 
  105. ↑ Newsroom. «Documento: Η ΕΥΠ παρακολουθούσε τον ΑΓΕΕΘΑ Κ. Φλώρο, κωδικός 519c». www.dikaiologitika.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2022. 
  106. ↑ Χατζηκωνσταντίνου, Μιχάλης (25-12-2022). «Αναπάντητα ερωτήματα για την παρακολούθηση του αρχηγού ΓΕΕΘΑ». Η Ναυτεμπορική. https://www.naftemporiki.gr/politics/1421267/anapantita-erotimata-gia-tin-parakoloythisi-toy-archigoy-geetha/. Ανακτήθηκε στις 26-12-2022. 
  107. ↑ Νέδος, Βασίλης (21-12-2022). «Ένοπλες Δυνάμεις: Παράταση της θητείας του Κ. Φλώρου». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/politics/562195549/enoples-dynameis-paratasi-tis-thiteias-toy-k-floroy/. Ανακτήθηκε στις 26-12-2022. 
  108. ↑ «Η εξευτελιστική έκθεση της ΕΥΠ για την παρακολούθηση του Φλώρου». Documento. 16-01-2023. https://www.documentonews.gr/article/h-exeytelistiki-ekthesi-tis-eyp-gia-tin-parakoloythisi-toy-floroy/. Ανακτήθηκε στις 28-10-2023. 
  109. ↑ «Η επιστολή Τσίπρα σε Ράμμο που διαψεύδει Μητσοτάκη». Η Εφημερίδα των Συντακτών. 27-01-2023. https://www.efsyn.gr/politiki/antipoliteysi/376205_i-epistoli-tsipra-se-rammo-poy-diapseydei-mitsotaki. Ανακτήθηκε στις 28-10-2023. 
  110. ↑ «Σύγκληση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας ζητά ο Χρ. Ράμμος». Η Εφημερίδα των Συντακτών. 19-01-2023. https://www.efsyn.gr/politiki/boyli/375081_sygklisi-tis-epitropis-thesmon-kai-diafaneias-zita-o-hr-rammos. Ανακτήθηκε στις 28-10-2023. 
  111. ↑ «Υποκλοπές: Ο Ράμμος ζητά να ενημερώσει τη Βουλή – Τελειώνει το “κρυφτό” του Μαξίμου». News 247. 19-01-2023. https://www.news247.gr/politiki/ipoklopes-o-rammos-zita-na-enimerosei-ti-vouli-teleionei-to-krifto-tou-maximou/. Ανακτήθηκε στις 28-10-2023. 
  112. ↑ «Απόπειρα συσκότισης: Η ΝΔ παίζει καθυστερήσεις στην κλήση Ράμμου για τις υποκλοπές». News 247. 19-01-2023. https://www.news247.gr/politiki/apopeira-siskotisis-i-nd-paizei-kathisteriseis-stin-klisi-rammou-gia-tis-ipoklopes/. Ανακτήθηκε στις 28-10-2023. 
  113. ↑ «Υποκλοπές: Ο Τασούλας καλύπτει την απόπειρα συσκότισης στην κλήση Ράμμου». News 247. 19-01-2023. https://www.news247.gr/politiki/ipoklopes-o-tasoulas-kaliptei-tin-apopeira-siskotisis-stin-klisi-rammou/. Ανακτήθηκε στις 28-10-2023. 
  114. ↑ «Πρέσινγκ Ράμμου σε Ν.Δ. και Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας». Η Εφημερίδα των Συντακτών. 20-01-2023. https://www.efsyn.gr/politiki/boyli/375257_presingk-rammoy-se-nd-kai-epitropi-thesmon-kai-diafaneias. Ανακτήθηκε στις 28-10-2023. 
  115. ↑ ΑΔΑΕ: Επιστολή Ράμμου σε Τασούλα, αρχηγούς και υπ. Δικαιοσύνης για τα ευρήματα των ελέγχων
  116. ↑ «Υποκλοπές: Το πόρισμα Ράμμου, οι μισές αλήθειες στη Βουλή και ολόκληρη η επιστολή Τσίπρα». in.gr. 24 Ιανουαρίου 2023. 
  117. ↑ «Τσίπρας μετά τη συνάντηση με Ράμμο: Το φως νίκησε το σκοτάδι». kathimerini.gr. 24 Ιανουαρίου 2023. 
  118. ↑ «Παραίτηση του «πρωθυπουργού των υποκλοπών και της συγκάλυψης» ζητά ο Τσίπρας». efsyn.gr. 24 Ιανουαρίου 2023. 
  119. ↑ Υποκλοπές: Τα ονόματα όσων παρακολουθούσε η ΕΥΠ με βάση το πόρισμα της ΑΔΑΕ
  120. ↑ «Πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης κατέθεσε ο Αλέξης Τσίπρας». in.gr. 25 Ιανουαρίου 2023. 
  121. ↑ «Βουλή: Καταψηφίστηκε η πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης». in.gr. 27 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023. 
  122. ↑ Group), Radiotileoptiki S. A. (OPEN Digital (27 Ιανουαρίου 2023). «Απορρίφθηκε η πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης με 156 «όχι» - Προηγήθηκε σκληρή αντιπαράθεση». ΕΘΝΟΣ. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2023. 
  123. ↑ Βαξεβάνης, Κώστας (14-11-2022). «Οι δικοί του άνθρωποι στον κύκλο της παρακολούθησης». Documento. https://www.documentonews.gr/article/oi-dikoi-toy-anthropoi-ston-kyklo-tis-parakoloythisis/. Ανακτήθηκε στις 22-03-2023. 
  124. ↑ 124,0 124,1 Stebis-Grindeff, Matina (21-03-2023). «Meta Manager Was Hacked With Spyware and Wiretapped in Greece». The New York Times. https://www.nytimes.com/2023/03/20/world/europe/greece-spyware-hacking-meta.html. Ανακτήθηκε στις 22-03-2023. 
  125. ↑ «Γ. Ραγκούσης: Πολίτης μολύνθηκε από predator με sms από το emvolio.gov.gr». Η Ναυτεμπορική. 26-01-2023. https://www.naftemporiki.gr/politics/1432064/g-ragkoysis-politis-molynthike-apo-predator-me-sms-apo-to-emvolio-gov-gr/. Ανακτήθηκε στις 22-03-2023. 
  126. ↑ 126,0 126,1 Δήμητρα Κρουστάλλη (29-09-2023). «ΑΔΑΕ: Ξημερώματα εκδόθηκε το ΦΕΚ για την αντικατάσταση μελών – Αναβλήθηκε η σημερινή συνεδρίαση της Αρχής». Το Βήμα. https://www.tovima.gr/2023/09/29/politics/adae-ksimeromata-ekdothike-to-fek-gia-tin-antikatastasi-melon-anavlithike-i-simerini-synedriasi-tis-arxis/. Ανακτήθηκε στις 31-10-2023. 
  127. ↑ 127,0 127,1 Γιάννης Σουλιώτης (28-09-2023). «Αλλαγές στις Ανεξάρτητες Αρχές εν μέσω εντάσεων». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/politics/562640398/allages-stis-anexartites-arches-en-meso-entaseon/. Ανακτήθηκε στις 31-10-2023. 
  128. ↑ Δήμητρα Κρουστάλλη (27-09-2023). «Γιατί η κυβέρνηση «τρέχει» να αντικαταστήσει μέλη της ΑΔΑΕ». Το Βήμα. https://www.tovima.gr/2023/09/27/politics/giati-i-kyvernisi-trexei-na-antikatastisei-meli-tis-adae/. Ανακτήθηκε στις 31-10-2023. 
  129. ↑ Χάρης Ιωάννιυ (29-09-2023). «Με αριθμητικό πραξικόπημα οι αλλαγές σε ΑΔΑΕ και ΕΣΡ». Η Εφημερίδα των Συντακτών. https://www.efsyn.gr/politiki/boyli/406069_me-arithmitiko-praxikopima-oi-allages-se-adae-kai-esr. Ανακτήθηκε στις 31-10-2023. 
  130. ↑ «Κυβερνητικό «πραξικόπημα» στην ΑΔΑΕ καταγγέλλουν τρεις καθηγητές – Ξημερώματα βγήκε το ΦΕΚ». ieidiseis.gr. 29-09-2023. https://www.ieidiseis.gr/politiki/216335/kyvernitiko-praksikopima-stin-adae-kataggelloun-treis-kathigites-ksimeromata-vgike-to-fek. Ανακτήθηκε στις 31-10-2023. 
  131. ↑ Νίκος Αλιβιζάτος (10-10-2023). «Κηραλοιφές, ΕΥΠ και υποκλοπές: ένα αμαρτωλό τρίγωνο». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/politics/562658275/kiraloifes-eyp-kai-ypoklopes-ena-amartolo-trigono/. Ανακτήθηκε στις 31-10-2023. 
  132. ↑ 132,0 132,1 132,2 132,3 Ζαφειρόπουλος, Κώστας (6 Σεπτεμβρίου 2022). «Στο στόχαστρο οι μη αρεστοί». efsyn. Η Εφημερίδα των Συντακτών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Φεβρουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2024. 
  133. ↑ 133,0 133,1 133,2 133,3 Σουλιώτης, Γιάννης (17 Φεβρουαρίου 2024). «Δικαστική διαμάχη της ΕΥΠ με πρώην στελέχη της». kathimerini. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2024. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2024. 
  134. ↑ «Ποινική προκαταρκτική έρευνα από Ντογιάκο για τις διαρροές στοιχείων στην υπόθεση των υποκλοπών». Η Ναυτεμπορική. 05-08-2022. https://www.naftemporiki.gr/politics/1359653/poiniki-prokatarktiki-erevna-apo-ntogiako-gia-tis-diarroes-stoicheion-stin-ypothesi-ton-ypoklopon/. Ανακτήθηκε στις 06-11-2023. 
  135. ↑ 135,0 135,1 135,2 135,3 Τάσος Τέλλογλου, Ελίζα Τριανταφύλλου (26-10-2023). «Αποκαθηλώθηκαν οι εισαγγελείς των υποκλοπών λίγο πριν τις διώξεις κατά δύο προσώπων». Inside Story. https://insidestory.gr/article/apokathilosi-ton-eisaggeleon-ton-ypoklopon. Ανακτήθηκε στις 30-10-2023. 
  136. ↑ Νίκος Σβέρκος (25-10-2023). «Σκάνδαλο υποκλοπών / Πρωτοφανές – Καλούν μέλη της ΑΔΑΕ ως ύποπτα σε διαρροή κρατικών μυστικών». Η Αυγή. https://www.avgi.gr/koinonia/465572_protofanes-kaloyn-meli-tis-adae-os-ypopta-se-diarroi-kratikon-mystikon. Ανακτήθηκε στις 30-10-2023. 
  137. ↑ «Υποκλοπές: Το παρασκήνιο της «αναβάθμισης» της έρευνας». Τα Νέα. 26 Οκτωβρίου 2023. https://www.tanea.gr/2023/10/26/greece/ypoklopes-to-paraskinio-tis-anavathmisis-tis-ereynas/. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2023. 
  138. ↑ Βουδούρη, Αλεξάνδρα (27 Οκτωβρίου 2023). «Υπόθεση υποκλοπών: Εντονη κριτική Χρήστου Ράμμου από τις Βρυξέλλες». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/society/562695157/ypothesi-ypoklopon-entoni-kritiki-christoy-rammoy-apo-tis-vryxelles/. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2023. 
  139. ↑ Σουλιώτης, Γιάννης. «Παρακολουθήσεις: Στο αρχείο η «διαρροή» από ΑΔΑΕ». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/society/562891921/parakoloythiseis-sto-archeio-i-diarroi-apo-adae/. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2024. 
  140. ↑ Ιωάννα Μάνδρου (13-11-2022). «Παρακολουθήσεις: Τι (δεν) έχει κάνει τους τέσσερις τελευταίους μήνες η Δικαιοσύνη». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/politics/562133965/parakoloythiseis-ti-den-echei-kanei-toys-tesseris-teleytaioys-mines-i-dikaiosyni/. Ανακτήθηκε στις 08-10-2023. 
  141. ↑ 141,0 141,1 141,2 141,3 Νικόλας Λεοντόπουλος, Θοδωρής Χονδρόγιαννος, Χριστόφορος Κάσδαγλης (24-10-2023). «Πώς ο Άρειος Πάγος ματαίωσε την αποκάλυψη της σχέσης κυβέρνησης – Predator». Reporters United. https://www.reportersunited.gr/11835/ypoklopes-arios-pagos-predator/. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2023. 
  142. ↑ Γιάννης Σουλιώτης (24-10-2023). «Παρακολουθήσεις: Το αίτημα των δύο δικαστών στην ΑΔΑΕ». Η Καθημερινή. https://www.kathimerini.gr/society/562688767/parakoloythiseis-to-aitima-ton-dyo-dikaston-stin-adae/. Ανακτήθηκε στις 31-10-2023. 
  143. ↑ «Παρακολουθήσεις: Το αίτημα των δύο δικαστών στην ΑΔΑΕ». kathimerini. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2023. 
  144. ↑ «Υποκλοπές: Το παρασκήνιο της «αναβάθμισης» της έρευνας». Τα Νέα. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2023. 
  145. ↑ «Μεθοδεύσεις υπό τον μανδύα «αναβάθμισης» της έρευνας για τις υποκλοπές». efsyn. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2023. 
  146. ↑ Μαίρη Μπενέα (05-01-2024). «Υποκλοπές: Απαλλάχθηκε από τον πειθαρχικό έλεγχο η Εισαγγελέας Βασιλική Βλάχου - Ποιοι νέοι εισαγγελείς πηγαίνουν στην ΕΥΠ». iEidiseis. https://www.ieidiseis.gr/ellada/229524/ypoklopes-apallaxthike-apo-ton-peitharxiko-elegxo-i-eisaggeleas-vasiliki-vlaxou-poioi-neoi-eisaggeleis-pigainoun-stin-efp. Ανακτήθηκε στις 20-01-2024. 
  147. ↑ Κώστας Ζαφειρόπουλος (08-01-2024). «Απαλλαγή για την εισαγγελέα των παρακολουθήσεων». Η Εφημερίδα των Συντακτών. https://www.efsyn.gr/politiki/417767_apallagi-gia-tin-eisaggelea-ton-parakoloythiseon. Ανακτήθηκε στις 20-01-2024. 
  148. ↑ Μίνα Μουστάκα (12-01-2024). «Ο Άρειος Πάγος δεν στέλνει στη Βουλή στοιχεία για τον πειθαρχικό έλεγχο της εισαγγελέως Β. Βλάχου». Τα Νέα. https://www.tanea.gr/2024/01/12/greece/o-areios-pagos-den-stelnei-sti-vouli-stoixeia-gia-ton-peitharxiko-elegxo-tis-eisaggeleos-v-vlaxou/. Ανακτήθηκε στις 20-01-2024. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Σκάνδαλο_υποκλοπών_επί_κυβέρνησης_Κυριάκου_Μητσοτάκη&oldid=10785417"