Αγία Παρασκευή Αττικής

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Αγία Παρασκευή (αποσαφήνιση).

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Δήμος Αγίας Παρασκευής (αποσαφήνιση).

Η Αγία Παρασκευή είναι ένας δήμος στην περιφέρεια του Βορείου Τομέα της Αθήνας, εκτεινόμενος στο ανατολικό άκρο του αθηναϊκού πεδίου έως τους ορεινούς όγκους του Υμηττού. Η έκταση της περιοχής υπολογίζεται σε 7,935 τ.χμ. (5,7 τ.χμ. κατοικημένη) και ο μόνιμος πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2021 ανέρχεται στους 62.147 κατοίκους, με πυκνότητα 7.524 ατόμων ανά τ.χμ. και υψόμετρο κέντρου 206 μέτρα.

Αγία Παρασκευή Αττικής
Το Αμερικανικό Κολλέγιο, ο Προφήτης Ηλίας, η Πλατεία Αγίου Ιωάννου και ο Ναός της Αγίας Παρασκευής
Αγία Παρασκευή Αττικής 38°0′19″N 23°49′15″E
Περιφέρεια	Αττικής
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Αγίας Παρασκευής Αττικής
Προστάτης	Αγία Παρασκευή η Μεγαλομάρτυς
Έκταση	7,93 km²
Υψόμετρο	206 μέτρα
Πληθυσμός	62.147 (2021)
Ταχ. κωδ.	153 xx, 154 xx
Τηλ. κωδ.	210
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Η δημιουργία του οικισμού χρονολογείται κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, το 1929 αποσπάστηκε από τον δήμο Αθηναίων ως κοινότητα και μετέπειτα ως δήμος το 1963, αναπτυσσόμενος αρχικά ως παραθεριστικός προορισμός του Χαλανδρίου.

Οικιστικό κέντρο αποτελεί η κεντρική πλατεία με τον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής ο οποίος θεμελιώθηκε στις αρχές Οκτωβρίου του 1934, ενώ κεντρικός οδικός άξονας είναι η οδός Αγίου Ιωάννου, η οποία και συνδέει τη Λεωφόρο Μεσογείων με τον περιφερειακό δακτύλιο του Υμηττού. Εμβληματικά κτίρια της Αγίας Παρασκευής θεωρούνται το Αμερικανικό Κολέγιο Deree, το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», ο Ναός της Αγίας Παρασκευής, και το Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει η Μονή του Άγιου Ιωάννη του Κυνηγού. Επίσης ο Δήμος διαθέτει αθλητικές υποδομές με ένα απ' τα μεγαλύτερα γήπεδα για την περιοχή να είναι το Δημοτικό Γήπεδο Αγίας Παρασκευής, και ακολουθεί το Κλειστό Γυμναστήριο Κοντοπεύκου, που φιλοξενούν και τις τοπικές ομάδες της πόλης.

Η περιοχή έχει ιδιαίτερο φυσικό κάλλος με πλούσια βλάστηση, αλλά και άρτιο συγκοινωνιακό δίκτυο, δια συνδεόμενη με το Μετρό της Αθήνας και τον προαστιακό σιδηρόδρομο. Θεωρείται δε πέρασμα από το κέντρο της Αθήνας προς τα Μεσόγεια.

Δήμαρχος από το 2024 είναι ο Ιωάννης Μυλωνάκης.

Γεωγραφία

Ο κεντρικός οικισμός αναπτύσσεται αμφίπλευρα της Λεωφόρου Μεσογείων, πέριξ της Πλατείας Αγίας Παρασκευής. Το μικρότερο υψόμετρο, στο κατοικημένο τμήμα της πόλης, ανέρχεται σε περίπου 175 μ. ενώ το υψηλότερο στα περίπου 270 μ. από το επίπεδο της θάλασσας.

Νοτιοανατολικά, στους πρόποδες του Υμηττού εκτείνεται ο οικισμός του Αγιάννη, ενώ νοτιοδυτικά εντοπίζεται η φιλήσυχη γειτονιά της Νέας Ζωής και δυτικότερα, στα σύνορα με το Χολαργό, ο Τσακός με κέντρο την Πλατεία Μικράς Ασίας επί της οδού Αρκαδίου. Στο βόρειο τμήμα της Αγίας Παρασκευής εντοπίζεται το Κοντόπευκο, μεταξύ της Λεωφόρου Μεσογείων και της οδού Γαρυτού που αποτελεί και το σύνορο με το Δήμο Χαλανδρίου, βορειανατολικά ο Παράδεισος και ανατολικότερα, στα σύνορα με το Γέρακα, τα Πευκάκια.

Το Κοντόπευκο και ο Παράδεισος αναπτύχθηκαν οικιστικά κυρίως κατά τις δεκαετίες του 1970, του 1980 και του 1990 λόγω του μέτρου της αντιπαροχής, το οποίο δημιουργεί τετραώροφες πολυκατοικίες (πενταώροφες από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000) σε μέχρι πρότινος ελεύθερα οικόπεδα ή στη θέση παλαιών μονοκατοικιών. Τα Πευκάκια εντάχθηκαν στην Αγία Παρασκευή στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και αποτελούν την πιο πρόσφατη συνοικία του Δήμου. Είναι λογικό, επομένως, να βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης τόσο οικιστικά όσο και πολεοδομικά. Στο Κοντόπευκο έχουν δημιουργηθεί ποδηλατόδρομοι όπου εξυπηρετούνται οι ποδηλάτες.

Κλίμα

Αν και το χιόνι δεν εμφανίζεται κάθε χρόνο, οι χιονοπτώσεις δεν είναι σπάνιες. Το προάστιο της Αγίας Παρασκευής γνώρισε μεγάλες χιονοστρώσεις τον Ιανουάριο του 1981, τον Φεβρουάριο του 1983, τον Φεβρουάριο του 1985, τον Μάρτιο του 1987, τον Φεβρουάριο του 1991, τον Δεκέμβριο του 1991, τον Φεβρουάριο του 1992, τον Ιανουάριο του 2002 (με την μεγαλύτερη χιονόστρωση των τελευταίων 50 χρόνων), τον Φεβρουάριο του 2004, τον Ιανουάριο του 2006, τον Φεβρουάριο του 2008, τον Ιανουάριο του 2019, τον Φεβρουάριο του 2021 στη κακοκαιρία ''Μήδεια'' (30 εκατοστά +) και τον Ιανουάριο του 2022 στη κακοκαιρία ''Ελπίδα'' (40+ εκατοστά). Γενικά το κλίμα της χαρακτηρίζεται από ήπιο χειμώνα και ζεστό καλοκαίρι με λίγη υγρασία.

Ιστορία

Στην αρχαιότητα αποτέλεσε τμήμα του δήμου Φλύας της Κεκροπίδος φυλής της Αρχαίας Αθήνας, στη μεσόγαια χώρα, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση του Κλεισθένους.

Απέχει 7,5 έως 11 χιλιόμετρα από το κέντρο της πρωτεύουσας και διοικητικά "εντάσσεται" στη χωρική αρμοδιότητα της Περιφέρειας Αττικής και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής. Επίσης εντάσσεται στο (άτυπο) "συγκρότημα" των Βορείων Προαστίων, του οποίου αποτελεί σύγχρονο συγκοινωνιακό κόμβο και ταυτόχρονα μια περιοχή που δεν έχει παύσει να γίνεται ολοένα πιο ελκυστική για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου τα τελευταία 35 χρόνια.

Κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα άρχισαν να εγκαθίστανται μόνιμοι κάτοικοι και το 1963 έγινε αυτόνομος δήμος που αποτέλεσε την πρωτεύουσα της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Ωστόσο, το 1995 με την κατάργηση των Νομαρχιών και την ίδρυση των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, με το ν. 2218/1994, εντάχθηκε εντός της χωρικής αρμοδιότητας της Νομαρχίας Αθηνών ως άτυπη έδρα του "Ανατολικού Τομέα" της Νομαρχίας.

Το 1963 παρουσία των Βασιλέων, έναντι του λόφου Τσακού, εγκαινιάζεται το Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών "Δημόκριτος". Βορειότερα είχε ανεγερθεί το Αμερικάνικο Κολέγιο, όπου φιλοξενήθηκε η Αμερικάνικη Ολυμπιακή Ομάδα το 2004 και τμήμα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Την περίοδο της χούντας οικοδομείται το Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ επί της λεωφόρου Μεσογείων, παραπλήσια του οποίου ήταν το μεγάλο στρατόπεδο των πεζοναυτών.

Σήμερα συνιστά εύρωστο προάστιο στο βορειανατολικό άκρο των Αθηνών.

Σημερινή κατάσταση

Η κεντρική πλατεία.

Οικοδομημένη στους πρόποδες του Υμηττού, η Αγία Παρασκευή είναι ένα από τα λίγα προάστια που προικίστηκαν με πλούσια βλάστηση, κυρίως στις υπώρειες του όρους. Η υψηλής ποιότητας ζωή στην περιοχή είχε ως αποτέλεσμα τον κορεσμό της, ώστε κατά την απογραφή του 2011 από την ΕΣΥΕ, η Αγία Παρασκευή να μετρά μόνιμο πληθυσμό 59.704 κατοίκους. Διαθέτει πληθώρα σχολείων και βρίθει από πλατείες, ελεύθερους χώρους και πάρκα. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως κάθε συνοικία έχει και τη δική της τοπική πλατεία μαζί με την τοπική της μικρο-αγορά.

Στην κεντρική πλατεία της βρίσκεται και η ομώνυμη εκκλησία, ενώ αποτελεί και ένα από τα πιο καλαίσθητα και επισκέψιμα σημεία εστίασης για τους δημότες των Βορειοανατολικών Προαστίων, αλλά και των Μεσογείων. Φημισμένη είναι και η γειτονική πλατεία του Αϊ-Γιάννη με την πληθώρα καφέ, εστιατορίων, εμπορικών κέντρων, γυμναστηρίων κ.λ.π. Στον Υμηττό βρίσκεται η Μονή του Άγιου Ιωάννη του Κυνηγού με θέα του λεκανοπεδίου μέχρι και τον Πειραιά. Η πευκόφυτη φύση της προσφέρεται για περπάτημα, ποδηλασία και πικ-νικ. Μάλιστα ο δρόμος από το βουνό συνεχίζει μέχρι το Δάσος της Καισαριανής.

Η Αγία Παρασκευή αποτελεί την είσοδο στο λεκανοπέδιο από τα ανατολικά και επικοινωνεί με την πεδιάδα των Μεσογείων μέσω της ομώνυμης λεωφόρου (Λεωφόρος Μεσογείων). Συνδέεται με την Αττική Οδό μέσω της Περιφερειακής Υμηττού (κόμβοι 13, Υ3 και Υ4). Ο περιφερειακός οδικός δακτύλιος της πόλης εναρμονίζεται γύρω από την Αγία Παρασκευή και το Χολαργό. Αποτελείται από τη Λεωφόρο Μεσογείων που κινείται βόρεια του Χολαργού και του παραδοσιακού κάτω οικισμού της Αγίας Παρασκευής, ενώ μετά τη δόμηση των βόρειων εκτάσεων (Κοντόπευκο, Παράδεισος, Πευκάκια) ουσιαστικά χωρίζει την πόλη στα δύο. Η Λεωφόρος κινείται καθοδικά έως ότου αγγίξει το ανατολικό άκρο του λεκανοπεδίου επί του Υμηττού (Σταυρός). Μετά την οικειοποίηση και της έκτασης "Πευκάκια" όπου παλαιότερα διέμεναν αθίγγανοι και εμφανιζόταν στους χάρτες είτε στο Χαλάνδρι είτε στο Γέρακα, δημιουργείται ένας μικρός περιφερειακός δακτύλιος γύρω από την έκταση (Περιφερειακή Υμηττού και Αττική Οδός προς της συμβολή τους στο Σταθμό της Δ. Πλακεντίας που αγκαλιάζουν την πόλη από τα βορειοανατολικά μέχρι το Σταυρό).

Συγκοινωνιακοί κόμβοι, Περιφερειακή Υμηττού και Αττική Οδός

Νότια του Δήμου εκτείνεται η Περιφερειακή Υμηττού που διοχετεύει τη διαμπερή κυκλοφορία της Ανατολικής Αττικής και των Αθηνών έξω από την πόλη, με δύο εξόδους προς τα δυτικά (Δημόκριτος και Οδός Αναστάσεως στο Χολαργό). Επιπλέον, στα δυτικά υπάρχει ένας μικρός κυκλικός δακτύλιος στα σύνορα των δύο γειτονικών πόλεων (Οδός Ελ. Βενιζέλου και 17ης Νοεμβρίου) που διοχετεύει την κίνηση γύρω από το Λόφο Τσακού στα δυτικά και τη Μεσογείων.

Επιπλέον, η περιοχή εξυπηρετείται συγκοινωνιακά από το διπλό κομβικό σταθμό της Δουκίσσης Πλακεντίας (Μετρό & Προαστιακός Αθήνας), του μετρό Χαλανδρίου, το σταθμό του μετρό ("Αγία Παρασκευή"), ο οποίος ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 30 Δεκεμβρίου 2010 και τέλος από το σταθμό του μετρό "Νομισματοκοπείο". Ο σταθμός "Αγία Παρασκευή" : εξυπηρετεί καθημερινά 20.000 επιβάτες, η διαδρομή από την Αγία Παρασκευή στην Πλατεία Συντάγματος καλύπτεται σε 13 λεπτά , διαθέτει τρία υπόγεια επίπεδα και δύο εισόδους-εξόδους.

Η γραμμή 3 του Μετρό αρχικά είχε σχεδιαστεί να κινείται κατά μήκος της Μεσογείων από την περιοχή Παπάγου (στάση Εθνική Άμυνα), χωρίς να εκτρέπεται από τη Λεωφόρο προς το Χαλάνδρι. Το Δημοτικό Συμβούλιο όμως της Αγίας Παρασκευής το 2000 έκρινε πως η περιοχή είχε ήδη αρκετά επιβαρυνθεί λόγω της διχοτόμησής της από τη Λ. Μεσογείων και της θέσης της στην είσοδο του λεκανοπεδίου και ότι το μετρό επί της λεωφόρου θα δημιουργούσε σημαντικά προβλήματα συμφόρησης σε μια τόσο κορεσμένη περιοχή. Συνεπώς αποφασίστηκε η εκτροπή της γραμμής του Μετρό από το Νομισματοκοπείο προς το Χαλάνδρι και το Γέρακα, επί των Λεωφόρων Δουκίσσης Πλακεντίας και Αττικής Οδού.

Ομοίως η σημερινή στάση "Δουκίσσης Πλακεντίας" είχε προβλεφθεί αρχικά να βρίσκεται επί του Σταυρού στο άκρο του λεκανοπεδίου. Συνεπώς και η στάση "Αγία Παρασκευή" αντιπροτάθηκε να λειτουργήσει επί της Λεωφόρου Αγίας Παρασκευής-Χαλανδρίου που ενώνει τις Πλατείες Αγίας Παρασκευής και Κένεντι στο Χαλάνδρι.

Λόγω δε των καθυστερήσεων στην κατασκευή των έργων υποδομής λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 επισπεύσθηκε η ολοκλήρωση των σταθμών Χαλάνδρι και Δουκίσσης Πλακεντίας, χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί οι στάσεις Χολαργός, Νομισματοκοπείο και Αγία Παρασκευή. Έμενε να κατασκευαστούν οι προβλεπόμενοι ενδιάμεσοι 3 σταθμοί της γραμμής. Οι σταθμοί Νομισματοκοπείο και Χολαργός είχαν έτοιμο κέλυφος, ήδη από την εποχή που έγινε η διάνοιξη της σήραγγας προς Δουκίσσης Πλακεντίας, ώστε να μπορούν να κατασκευαστούν εκ των υστέρων. Όμως δεν υπήρχε ανάλογη πρόβλεψη για τον σταθμό Αγία Παρασκευή, λόγω των προηγούμενων διαφωνιών για την τελική χωροθέτησή του. Για να κατασκευαστεί, χρειάστηκε να διακοπεί η σύνδεση με το Αεροδρόμιο το διάστημα Φεβρουάριο - Σεπτέμβριο 2009 (προκειμένου να κατεδαφιστεί η σήραγγα στο επίμαχο σημείο, σε μήκος 120 μέτρων, για να φτιαχτεί εκ των υστέρων ο σταθμός), διάστημα κατά το οποίο οι συρμοί της γραμμής 3 τερμάτιζαν στο σταθμό Εθνική Άμυνα. Η επαναλειτουργία του τμήματος Εθνική Άμυνα - Αεροδρόμιο, έγινε στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2009, οπότε και λειτούργησε ο σταθμός Νομισματοκοπείο. Τον Ιούλιο του 2010 εγκαινιάστηκε ο σταθμός Χολαργός. Τέλος, τον Δεκέμβριο του 2010 παραδόθηκε στο κοινό και ο σταθμός Αγία Παρασκευή.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η στάση "Αγία Παρασκευή" λειτουργεί επί των διοικητικών ορίων του Χαλανδρίου και εναπόκειται στο Δήμο να επιτρέψει την είσοδο πιθανής δημοτικής συγκοινωνίας της Αγίας Παρασκευής στα όριά του, λαμβάνοντας υπόψη πως απαγόρευσε κάτι τέτοιο στους Δήμους Βριλησσίων, Μελισσίων και Πεντέλης για την στάση της "Δουκίσσης Πλακεντίας". Πολλές συνεπώς είναι οι αντιρρήσεις των κατοίκων πλέον, αλλά και της Δημοτικής αρχής στα νεότερα χρόνια, για την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου το 2000 να προτείνει την εκτροπή της γραμμής του Μετρό έξω από το Δήμο.

Αντιδράσεις για την κατασκευή της Περιφερειακής Υμηττού

Το 1993 οι κάτοικοι της Αγίας Παρασκευής εξέφρασαν την έντονη δυσαρέσκεια και αντίθεσή τους στην κατασκευή του δακτυλίου του Υμηττού. Ο δακτύλιος του Υμηττού θα σχημάτιζε μία μεγάλη οδό στο βουνό, απευθείας συνδεδεμένη με την Αττική Οδό. Η περάτωση της κατασκευής του δακτυλίου, αλλά και της Αττικής Οδού θα σήμαινε μαζική κοπή δένδρων, καθώς και παρουσία ηχορύπανσης, γεγονός που οδήγησε στην αναπόφευκτη αντίθεση των ντόπιων. Παρόλα αυτά, το κράτος αρνούμενο να αλλάξει τα σχέδιά του, έστειλε μπουλντόζες στο βουνό. Η πράξη αυτή οδήγησε σε μία μεγάλη και έντονη διαδήλωση, η οποία έλαβε χώρα τον Απρίλιο του 1993. Χιλιάδες κάτοικοι της Αγίας Παρασκευής, μαζί με τον τότε Δήμαρχο Σταύρο Κώτση, ανέβηκαν στο βουνό και στάθηκαν μπροστά στις μπουλντόζες, αναγκάζοντας τους οδηγούς τους να αποχωρήσουν. Αργότερα όμως, κατέφθασε η αστυνομία, η οποία συνέλαβε το Δήμαρχο και ανάγκασε τους διαδηλωτές να εγκαταλείψουν την περιοχή. Τελικώς, η κατασκευή των δύο οδών ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε το 2001 με τη κατασκευή υπόγειων σηράγγων στο βουνό, οι οποίες περιόρισαν δραστικά την κοπή πολλών πεύκων.

Πληθυσμιακή εξέλιξη

Η Αγία Παρασκευή αρχικά αναπτύσσεται κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα ως χωριό της Μεσογαίας, ενώ το 1965 προάγεται σε δήμο και συνιστά την πρωτεύουσα πόλη της (τέως) Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Μεγάλη οικιστική δημοφιλία γνωρίζει κατά τις δεκαετίες του 1970, 1980 και 1990 ως σύγχρονο βορειοανατολικό προάστιο των Αθηνών, ενώ σήμερα αποτελεί ανεπτυγμένο προάστιο στο ανατολικό άκρο του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας, στο πολεοδομικό συγκρότημα της οποίας είναι ενταγμένη ήδη από τα μέσα του 20ου αιώνα. Έκτοτε ο πληθυσμός παρουσιάζει αυξητικές τάσεις. Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης το 2011 ουδεμία μεταβολή επήλθε στο Δήμο.

Το νέο Δημαρχιακό Μέγαρο.

χρονολογία	πληθυσμός Δήμου	αύξηση
1981	32.904	-
1991	47.463	+44,25%
2001	56.836	+19,75%
2011	59.704	+5,04%
2021	62.147

Δείτε επίσης

Δήμος Αγίας Παρασκευής

Εικόνες

• 
  Εμπορικό κέντρο Ηλιοτρόπιο στο Κοντόπευκο Αγίας Παρασκευής.
• 
  Παραδοσιακά σπίτια.
• 
  Αστικά κτίσματα.
• 
  Γειτονιά στο κέντρο.
• 
  Οδός Αγίου Ιωάννου.
• 
  Ιερός ναός Αγίου Ανδρέα στον Παράδεισο Αγίας Παρασκευής.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Δήμος Αγίας Παρασκευής, επίσημος ιστότοπος
• myagiaparaskevi.gr, Η Αγία Παρασκευή Online!