Συμπληγάδες Πέτρες

Συμπληγάδες Πέτρες στην ελληνική μυθολογία ονομάζονταν δύο πολύ μεγάλοι βράχοι προ θαλάσσιου στενού (διαύλου), που ενώνονταν και αποχωρίζονταν συνεχώς, έτσι ώστε να ήταν αδύνατο το ασφαλές πέρασμα ενός πλοίου. Το πρώτο πλοίο που κατάφερε τελικά τον ασφαλή διάπλου ήταν το πλοίο «Αργώ» με τους Αργοναύτες, με τη βοήθεια της θεάς Ήρας, πιθανότατα αφού έχασε την πρύμνη του (κατ' άλλους την πλώρη του). Συγκεκριμένα, ο Φινέας συμβούλευσε να αφήσουν πρώτα ένα περιστέρι να περάσει ανάμεσα, όπως και έγινε. Οι βράχοι έκλεισαν πίσω από το περιστέρι, που έχασε μόνο κάποια φτερά της ουράς του, και όταν ξανάνοιξαν, η «Αργώ» πέρασε με τους Αργοναύτες να κωπηλατούν με όλη τους τη δύναμη. Από τότε, οι δύο βράχοι ακινητοποιήθηκαν.

Οι Συμπληγάδες ήταν γνωστές και ως «Πλαγκταί», «Κυανέαι», «Συνδρομάδες» και «Συνορμάδες». Οι Ρωμαίοι τις αποκαλούσαν cyaneae insulae. Ο Όμηρος τις συσχετίζει με τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, δηλαδή με τον Πορθμό της Μεσσήνης στη Σικελία. Ο Στράβων, ο Ηρόδοτος και ο Ευριπίδης πίστευαν πως ήταν η είσοδος του Βοσπόρου από τον Εύξεινο Πόντο. Ο Πλίνιος, επαναλαμβάνοντας τις απόψεις των προηγουμένων, τις ταυτίζει με τις νήσους Φανάρι, και εξηγεί ότι «η ιστορία οφείλεται στο ότι χωρίζονται από πολύ μικρό διάστημα, ώστε από τους εισερχόμενους στη Μαύρη Θάλασσα που τους έβλεπαν καθέτως φαίνονταν δύο, και μετά, όταν η οπτική γωνία γινόταν λίγο πλάγια, εμφανίζονταν σαν να κινούνται και να ενώνονται σε ένα σώμα». Τέλος ο Λόρδος Βύρων τις αναφέρει ως «κυανές Συμπληγάδες» στις τελευταίες στροφές του ποιήματός του Childe Harold's Pilgrimage.

Ερμηνεία του μύθου

Ο παραπάνω μύθος των Συμπληγάδων, ούτε λίγο ούτε πολύ, φανερώνει πράγματι την αγωνία των πρώτων θαλασσοπόρων που άρχισαν να εκτελούν μεγάλους πλόες σε άγνωστες θάλασσες. Η όλη περιγραφή του μύθου παρουσιάζει σε όλο της το μεγαλείο αυτό το φαινόμενο που και σήμερα ακόμη αντιμετωπίζει οποιοδήποτε μικρό σκάφος που επιχειρεί διάπλου στενού διαύλου με κυματισμό. Ως γνωστό ένα μικρό σκάφος υπόκειται περισσότερο σε καταπονήσεις, έτσι κατά τον προνευστασμό (σκαμπανέβασμα) κάθε φορά που ανυψώνεται η πλώρη παύει και να υφίσταται (κατά πλώρα) οπτικό πεδίο θάλασσας. Στην επόμενη φάση λόγω του υφιστάμενου από πρύμνη κυματισμού η πλώρη στρέφει είτε δεξιά, είτε αριστερά με πλήρες οπτικό πεδίο της έναντι κάθε φορά παρακείμενης ακτής.

Αυτό έχει ως συνέπεια να εναλλάσσεται το οπτικό πεδίο της πλώρης με ξηρά - δίαυλο - ξηρά. Αυτό το μέχρι τότε "άγνωστο" φαινόμενο σε πρώτη εικόνα αντίληψης παρουσιάζεται ως να μετακινούνται οι βραχώδεις ακτές της εισόδου του διαύλου, πότε να κλείνουν και πότε ν΄ ανοίγουν αυτόν, και με ταχύτητα επανάληψης μετά από κάθε δεύτερο σκαμπανέβασμα. Οι Αργοναύτες προκειμένου τελικά ν΄ αντιληφθούν αν αυτό είναι πραγματικό και όχι οφθαλμαπάτη, (μη δυνάμενοι ν΄ αντιληφθούν ότι το σκάφος τους ήταν αυτό που έστρεφε κάθε φορά) άφησαν να πετάξει ένα περιστέρι το οποίο ναι μεν πέρασε τον στενό δίαυλο (που ασφαλώς υπήρχε) πλην όμως έχασε κάποια φτερά του. Το γεγονός αυτό αποκάλυψε ταυτόχρονα και την υφιστάμενη μεγάλη ένταση του ανέμου που παρατηρείται και σήμερα στους στενούς διαύλους και που οι ναυτικοί λένε ότι ο «άνεμος στα μπουγάζια σουρώνει» και θέλει προσοχή από παρατιμονιές. Έτσι οι Αργοναύτες επεχείρησαν και πέρασαν κωπηλατώντας "πάση δυνάμει". Και αφενός μεν εκείνοι απέκτησαν τη γνώση του ασφαλούς διάπλου, που απαιτεί σχετική ταχύτητα, οι δε συμπληγάδες έχασαν την μέχρι τότε δοξασία που τις περιέβαλε και ακινητοποιήθηκαν. Συνεπώς αυτός ο μύθος της ελληνικής μυθολογίας αποκαλύπτεται ως μια πρώιμη ναυτιλιακή παρατήρηση - οδηγία.

Αναφορές

• Απολλώνιος ο Ρόδιος: «Αργοναυτικά» Β΄ 317-340, 549-610

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• http://www.mythweb.com/encyc/entries/symplegades.html Αρχειοθετήθηκε 2007-06-08 στο Wayback Machine.
• https://web.archive.org/web/20070705091344/http://www.pantheon.org/articles/s/symplegades.html
• http://livingheritage.org/symplegades.htm
• http://www.eaudrey.com/myth/Places/symplegades.htm