Ρέμα Πολυδρόσου

Το Ρέμα Πολυδρόσου, γνωστό και ως Ρέμα Χαλανδρίου, είναι μεγάλος χείμαρρος που πηγάζει από τις παρυφές της Πεντέλης και χύνεται στην πεδιάδα των Χαλανδραίων, σβήνοντας στα Τουρκοβούνια.

Ρέμα Πολυδρόσου
Πηγές	Πεντελικό όρος
Εκβολές	Ποδονίφτης
Χώρα	Ελλάδα
wikidata ()

Το Ρέμα στο βαθύτερο σημείο του στο Πολύδροσο Χαλανδρίου

Το Ρέμα Πολυδρόσου στην Αγία Μαρίνα Μελισσίων

Γεφυράκι στην Αγία Μαρίνα Μελισσίων για την προσπέλαση του ρέματος

Περιγραφή

Πηγάζει από τα διοικητικά όρια του Δήμου Νέας Πεντέλης, στην συνέχεια διέρχεται από την ανατολική συνοικία των Μελισσίων Αγία Μαρίνα πολύ κοντά στην ομώνυμη εκκλησία. Χωρίζει κατόπιν τους Δήμους Μελισσίων και Βριλησσίων περνώντας σχεδόν παράλληλα με την Λεωφόρο Πεντέλης δημιουργεί μια πλατιά ζώνη με πράσινο στα σύνορα μεταξύ των δυο δήμων όπου υπάρχει και ένα μεγάλο πάρκο αναψυχής. Πλήθος από γραφικά γεφυράκια έχουν κατασκευαστεί στους δήμους Μελισσίων και Βριλησσίων προκειμένου να εξυπηρετήσουν την μετακίνηση των κατοίκων στους δρόμους με τους οποίους τέμνεται το ρέμα. Μετά την διασταύρωση της Αττικής Οδού με την Λεωφόρο Πεντέλης εξακολουθεί να αποτελεί το ανατολικό όριο στο Πολύδροσο Χαλανδρίου δημιουργώντας με το μεγάλο του βάθος πανοραμικό θέαμα αλλά χωρίς να τροφοδοτείται τα τελευταία χρόνια με νερό. Αφού διασχίσει την εύφορη γη των Χαλανδραίων σχεδόν μέσα από το κέντρο της πόλης αρχίζει να "σβήνει" σταδιακά στα διοικητικά όρια του Αμαρουσίου (στη συνοικία της Αγίας Φιλοθέης) και να διακλαδώνεται σε μικρότερα ρέματα στο Δήμο Φιλοθέης. Είναι ένας από τους λίγους πνεύμονες πρασίνου που έχουν διατηρηθεί στην υπερκορεσμένη πρωτεύουσα των Αθηνών. Παλαιότερα, οι κάτοικοι του Χαλανδρίου αποκαλούσαν το χείμαρρο Βριλησσό Ποταμό. Ανατολικά του Ρέματος Πολυδρόσου ρέει το μικρότερο Ρέμα Βριλησσού που καταλήγει στον Ποδονίφτη.

Ιστορικά στοιχεία και επιδράσεις στο περιβάλλον

Η ρεματιά αυτή υπήρξε και η αφορμή του εποικισμού του δήμου Φλύας από πολύ παλιά, καθώς τα νερά που χύνονταν έδιναν ζωή στη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής. Πλούτισε τις περιοχές που διαρρέει με πλούσια και σπάνια βλάστηση, όπως αντίστοιχα προίκισε την Κηφισιά ο ομώνυμος ποταμός. Από ιστορικά στοιχεία φαίνεται πως συνέβαλε στο δεύτερο σύστημα υδροδότησης της Αττικής κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, μετά την ύδρευση από τον Υμηττό, ενώ στάθηκε και η αφορμή για την ανάδειξη των περιοχών απ' όπου διέρχεται, ως μερικές από τις πιο όμορφες οικιστικές ζώνες του λεκανοπεδίου. Ο κύριος όγκος της βλάστησης αποτελείται από μεσογειακά δάση με πιο χαρακτηριστική την πευκοβλάστηση. Δυστυχώς, οι περιοχές αυτές υπέστησαν το οικολογικό «έγκλημα» της παρασιτογόνου βαμβακίασης από τους μελισσοκόμους, ενώ προς εξυπηρέτηση των συγκοινωνιακών αναγκών του λεκανοπεδίου σε πολλά σημεία έχει μπαζωθεί από δρόμους και λεωφόρους (με πιο χαρακτηριστική τη διέλευση της Αττικής Οδού). Το μόνο έργο που πάγωσε ήταν η γέφυρα Λακωνίας που είχε σκοπό το 2004 να συνδέσει το Πολύδροσο και τη λεωφόρο Κηφισίας με τη Λεωφόρο Πεντέλης, την Αττική Οδό και τον Προαστιακό στο ύψος των Βριλησσίων, δημιουργώντας όμως πολλά συγκοινωνιακά προβλήματα. Παρά ταύτα, στο ύψος του Χαλανδρίου υπάρχει ιδιαίτερη ευαισθητοποίηση ως προς τη διαφύλαξη της.

Στο ύψος της Νέας Πεντέλης δεσπόζουν επιβλητικά τα παγώνια σε γραφικό καφέ της περιοχής. Στα σύνορα Βριλησσίων-Μελισσίων έχει κατασκευαστεί το διαδημοτικό πάρκο της ρεματιάς, ενώ η λεωφόρος Πεντέλης ακολουθεί τη διαδρομή της διχοτομώντας το δήμο του Χαλανδρίου. Εκεί είναι εγκατεστημένο το Ευριπίδειο Δημοτικό Θέατρο Χαλανδρίου Δημήτρης Παπαμιχαήλ σε ένα τοπίο απαράμιλλης ομορφιάς. Η αρχική ονομασία του θεάτρου δόθηκε προς τιμήν του Ευριπίδη, καθότι καταγόταν σύμφωνα με ιστορικές πηγές από το Δήμο Φλύας, ενώ στη δεκαετία του '90 δόθηκε η ονομασία του γνωστού καλλιτέχνη που κατοικούσε τα τελευταία χρόνια στην περιοχή, αφότου μετακόμισε από τον Πειραιά. Πολλά και τα πάρκα που έχουν δημιουργηθεί πλησίον της ρεματιάς, όπως επίσης και πληθώρα καλαίσθητων πεζόδρομων που έχουν το προνόμιο να απολαμβάνουν οι κάτοικοι του Πολυδρόσου. Οπτικά και ηχητικά ερεθίσματα από τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής συντάσσουν την εικόνα μιας εναλλακτικής Αθήνας, μια εικόνα που δεν έχει συνηθίσει να βλέπει ο επισκέπτης της πόλης αυτής.

Προστατευόμενη περιοχή

Το Ρέμα Πεντέλης- Χαλανδρίου, η κοίτη και τα πρανή του καθώς και οι παραρεμάτιες εκτάσεις του που βρίσκονται στις περιοχές των Δήμων Χαλανδρίου, Αμαρουσίου, Βριλησίων, Μελισσίων, Νέας Πεντέλης και Πεντέλης, έχουν χαρακτηριστεί με το από 9-8-1995 Π.Δ/γμα [ΦΕΚ 659/Δ/1995] προστατευόμενη περιοχή και τοπίο. Στην περιοχή προστασίας καθορίζονται δύο ζώνες. Η Α' ζώνη, που περιλαμβάνει το ίδιο το ρέμα, την κοίτη και τα πρανή του και περιοχές εκατέρωθεν της κοίτης, χαρακτηρίζεται προστατευόμενος φυσικός σχηματισμός και σ' αυτή απαγορεύεται οποιαδήποτε κατασκευή ή αλλοίωση στην υφιστάμενη διατομή του χειμαρικού ρέματος και στη μορφή του τοπίου, η κοπή βλάστησης, η θήρα, οι γεωτρήσεις, η μόλυνση των υδάτων κλπ. και φυσικά κάθε είδους δόμηση. Η Β' Ζώνη περιλαμβάνει περιοχές γύρω από την Α' Ζώνη και σ' αυτή ισχύουν περιορισμοί δόμησης και χρήσεις αμιγούς κατοικίας εκτός των ακινήτων που έχουν πρόσωπο σε βασικό οδικό δίκτυο.

Το Προεδρικό Διάταγμα προέβλεπε τριετή προθεσμία για την απομάκρυνση των χρήσεων που υπήρχαν κατά την δημοσίευσή του και αντίκεινται στις διατάξεις του [όπως καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, πρατήρια βενζίνης και γενικά χρήσεις που δεν προβλέπονται για τις περιοχές αμιγούς κατοικίας αλλά αυτό δεν έγινε παρά σε πολύ περιορισμένη κλίμακα]. Αντίθετα προστέθηκαν αρκετές νέες. Η αποκατάσταση του τοπίου επίσης στο σημείο που διασταυρώνεται με την Αττική οδό παραμένει ακόμη σε εκκρεμότητα παρά την ρητή επιταγή του Π.Δ/τος για την "κατά το δυνατόν διατήρηση του γεωμορφολογικού αναγλύφου του ρέματος στη θέση της διασταύρωσής του με τον οδικό άξονα της Λεωφόρου Σταυρού-Ελευσίνας (Αττική οδός)" [άρθρο 4 παρ. 9] Στην περιοχή δραστηριοποιείται ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Ρεματιάς Πεντέλης-Χαλανδρίου που επιδιώκει την εφαρμογή του προεδρικού διατάγματος, με σκοπό τη διατήρηση της Ρεματιάς στη φυσική της κατάσταση, χωρίς παρεμβάσεις που αλλοιώνουν τον χαρακτήρα της ως φυσικού σχηματισμού και τοπίου, την προστασία της από παράνομες χρήσεις, καταπατήσεις και απόπειρες «αξιοποίησής της» που καταλήγουν κατά κανόνα σε περισσότερο τσιμέντο και έργα βιτρίνας, την κατασκευή μονοπατιού σε όλο το μήκος του χειμαρικού ρέματος και τη διαμόρφωση των προβλεπομένων στην προστατευόμενη περιοχή οδών σε πεζόδρομους-ποδηλατόδρομους ή ήπιας κυκλοφορίας, την ολοκλήρωση των έργων διευθέτησης του χειμαρικού ρέματος και τη δημιουργία καταφυγίων για την διατήρηση και ενίσχυση της πανίδας.

Η πυρκαγιά

Στις 16 Ιουλίου του 2007 ξεσπά πυρκαγιά στη ρεματιά του Χαλανδρίου, λίγα μόλις μέτρα από το πυροφυλάκιο του Δήμου και απειλεί αυθαίρετα κτίσματα. Μέσα σε λίγες ώρες τίθεται υπό έλεγχο.