Πανοπλία των Δενδρών

Η πανοπλία των Δενδρών είναι πανοπλία της Μυκηναϊκής εποχής (πανοπλία ολόκληρου του σώματος) από χάλκινες πλάκες που αποκαλύφθηκε στο χωριό Δενδρά στην Αργολίδα, Ελλάδα. Η πανοπλία ανακαλύφθηκε τον Μάιο του 1960^[1] από Σουηδούς και Έλληνες αρχαιολόγους και αποτελεί το πιο παλιό δείγμα πανοπλίας από σφυρήλατο χαλκό, χρονολογούμενη στο τέλος του δέκατου πέμπτου αιώνα π.Χ.^[2]

Περιγραφή

Ο θώρακας της πανοπλίας αποτελείται από δύο τεμάχια, για το στήθος και την πλάτη. Αυτά ενώνονται στην αριστερή πλευρά με έναν μεντεσέ. Υπάρχει ένας χάλκινος βρόχος στη δεξιά πλευρά της μπροστινής πλάκας και ένας παρόμοιος βρόχος σε κάθε ώμο. Μεγάλα προστατευτικά ώμου (επώμια) βρίσκονται πάνω στον θώρακα. Δύο τριγωνικές πλάκες είναι προσαρτημένες στους ώμους και προστατεύουν τις μασχάλες όταν τα χέρια βρίσκονταν σε ανυψωμένη θέση. Υπάρχει επίσης περιλαίμιο. Το ιδεόγραμμα Γραμμικής Β που απεικονίζει πανοπλία αυτού του τύπου καθιστά το προστατευτικό λαιμού σαφώς διακριτό και η προστασία από ένα ψηλό μπρούτζινο κολάρο ήταν ένα τυπικό χαρακτηριστικό της πανοπλίας της Εγγύς Ανατολής. Τρία ζευγάρια καμπύλων ελασμάτων κρέμονται από τη μέση για να προστατεύσουν τη βουβωνική χώρα και τους μηρούς. Όλα αυτά τα κομμάτια είναι φτιαγμένα από χτυπημένο χάλκινο φύλλο και είναι επενδεδυμένα με δέρμα και στερεώνονται χαλαρά με δερμάτινα λουριά για να επιτρέπουν κάποιο βαθμό κίνησης. Σχηματίζεται έτσι μια δυσκίνητη σωληνωτή πανοπλία, η οποία προστατεύει πλήρως το λαιμό και τον κορμό και εκτείνεται μέχρι τα γόνατα. Φαίνεται ότι προστατευτικά του κάτω τμήματος των άνω άκρων και ένα ζευγάρι επικαλαμίδων προστάτευαν περαιτέρω τον πολεμιστή, όλα κατασκευασμένα από ορείχαλκο, καθώς θραύσματα αυτών βρέθηκαν επίσης στον τάφο στα Δένδρα. Ανακαλύφθηκαν επίσης ίχνη χαυλιοδόντων αγριογούρουνων, τα οποία αποτελούσαν μια οδοντόφρακτη περικεφαλαία.

Η Υστεροελλαδική (ΥΕIIIa) πανοπλία των Δέντρων αποτελείται από δεκαπέντε ξεχωριστά κομμάτια χάλκινων ελασμάτων, που συγκρατούνται μαζί με δερμάτινα λουριά, που περιβάλλουν τον χρήστη από τον λαιμό μέχρι τα γόνατα. Αρκετά στοιχεία της πανοπλίας από την ύστερη μυκηναϊκή περίοδο έχουν βρεθεί στη Θήβα, μερικά χάλκινα ελάσματα έχουν βρεθεί επίσης στις Μυκήνες και τη Φαιστό.^[3] Χάλκινες φολίδες βρέθηκαν στις Μυκήνες και την Τροία και οι φολιδωτές πανοπλίες, η παλαιότερη μορφή μεταλλικής πανοπλίας, χρησιμοποιήθηκε ευρέως σε όλη την ανατολική Μεσόγειο και την Εγγύς Ανατολή. Η πανοπλία περιλαμβάνει τόσο επικαλαμίδες όσο και κάτω βραχίονες. Τα λίγα χάλκινα παραδείγματα που έχουν βρεθεί κάλυπταν μόνο τις κνήμες και πιθανόν να φοριούνταν πάνω από λινά, τόσο για την επίδειξη θέσεως, όπως πρότεινε η Νταϊάν Φόρτενμπερι,^[4] όσο και για την προστασία. Παρόλο που αποτελεί την μόνη πλήρη μυκηναϊκή πανοπλία που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα, πανοπλίες παρόμοιου τύπου εμφανίζονται ως ιδεογράμματα σε πινακίδες σε γραμμική Β από την Κνωσό (σειρά Sc), την Πύλο (σειρά Sh) και την Τίρυνθα (σειρά Si).^[5]

Οι μορφές στον Κρατήρα των Πολεμιστών (Μυκήνες, περίπου 1200 π.Χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα)^[6] φέρουν πανοπλία. Ωστόσο, αυτή η πανοπλία είναι διαφορετική.

Αξίζει να σημειωθεί η πρωτότυπη εργασία του δημιουργού-αρματοποιού Δημητρίου Κατσίκη ο οποίος έχει κατασκευάσει σύγχρονο, πιστό και λειτουργικό αντίγραφο της συγκεκριμένης πανοπλίας, όπως και άλλων μυκηναϊκών πανοπλιών εμπνευσμένων από αρχαίες απεικονίσεις αρχαιολογικών ευρημάτων, χρησιμοποιώντας τεχνικές και πρακτικές^[7] της μυκηναϊκής εποχής.

Το 2024 πραγματοποιήθηκε δοκιμή χρήσης αντιγράφου της πανοπλίας από ερευνητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με την βοήθεια Πεζοναυτών των Ελληνικών Ενόπλων δυνάμεων με πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα^[8].

Παραπομπές

↑ Cynthia King, "The Homeric Corslet" American Journal of Archaeology 74.3 1970:294-96
↑ Isolated bronze shoulder pieces and apron plates are known from Dendra, Thebes and Phaistos in Crete: they "extend the chronological range of the Dendra type back to 1450 and forward to 1350", according to King 1970.
↑ Μια από την ύστερη γεωμετρική περίοδο, που βρέθηκε στο Άργος, χρονολογήθηκε στον 8ο αιώνα π.Χ.
↑ Fortenberry, "Single Greaves in the Late Helladic Period" American Journal of Archaeology 95.4 (October 1991:623–627).
↑ M. Snodgrass, "The Linear B Arms and Armour Tablets— Again, Kadmos 4 (1965:97–98).
↑ Illustration.
↑ «Αναλύοντας την «Πανοπλία των Δενδρών» με τα μάτια ενός αρματοποιού». Hellenic Armors. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2024.
↑ . https://www.skai.gr/news/greece/meleti-panoplias-3500-eton-tekmirionei-tin-polemiki-texnologia-ton-arxaion-ellinon.

Βιβλιογραφικές αναφορές

Paul Åstrom, The Cuirass Tomb and Other Finds at Dendra Part I: The Chamber Tombs (Studies in Mediterranean Archaeology , iv) (Göteborg) 1977. Η επίσημη δημοσίευση.
Nicolas Grguric, The Mycenaeans: c 1650–1100 BC, "the Dendra armor" (Osprey)
Anthony Snodgrass, Early Greek Armor and Weapons: From the End of the Bronze Age to 600 BC (Edinburgh/Chicago) 1964: 71–73, 76f.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Πανοπλία των Δενδρών

[1] Cynthia King, "The Homeric Corslet" American Journal of Archaeology 74.3 1970:294-96

[2] Isolated bronze shoulder pieces and apron plates are known from Dendra, Thebes and Phaistos in Crete: they "extend the chronological range of the Dendra type back to 1450 and forward to 1350", according to King 1970.

[3] Μια από την ύστερη γεωμετρική περίοδο, που βρέθηκε στο Άργος, χρονολογήθηκε στον 8ο αιώνα π.Χ.

[4] Fortenberry, "Single Greaves in the Late Helladic Period" American Journal of Archaeology 95.4 (October 1991:623–627).

[5] M. Snodgrass, "The Linear B Arms and Armour Tablets— Again, Kadmos 4 (1965:97–98).

[6] Illustration.

[7] «Αναλύοντας την «Πανοπλία των Δενδρών» με τα μάτια ενός αρματοποιού». Hellenic Armors. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2024.

[8] . https://www.skai.gr/news/greece/meleti-panoplias-3500-eton-tekmirionei-tin-polemiki-texnologia-ton-arxaion-ellinon.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]