Πάρκο Γουαζιένκι

Το Πάρκο Γουαζιένκι, ή Πάρκο των Βασιλικών Λουτρών (πολωνικά: Park Łazienkowski, Łazienki Królewskie), είναι το μεγαλύτερο πάρκο στη Βαρσοβία της Πολωνίας, το οποίο καταλαμβάνει 76 εκτάρια από το κέντρο της πόλης.

Πάρκο Γουαζιένκι
Μνημείο του Φρεντερίκ Σοπέν (πάνω αριστερά), Μνημείο του Γιαν Γ΄ Σομπιέσκι (πάνω δεξιά), Παλάτι των Λουτρών (κάτω αριστερά) και Κεντρικός Πορτοκαλεώνας (κάτω δεξιά).
Είδος	Δημοτικό
Τοποθεσία	Βαρσοβία
Έκταση	76 εκτάρια
Δημιουργία	1918
Κατάσταση	Ανοιχτό όλο το χρόνο
Πρόσβαση ΜΜΜ	116    166    180    195

Το συγκρότημα πάρκου και παλατιών βρίσκεται στην κεντρική συνοικία της Βαρσοβίας (Σρουντμιέστσιε) στη Λεωφόρο Ουγιάζντουφ, η οποία αποτελεί μέρος της Βασιλικής Διαδρομής που συνδέει το Βασιλικό Κάστρο με το Παλάτι του Βιλάνουφ στα νότια. Βόρεια του πάρκου, στην άλλη πλευρά της οδού Αγκρικόλα, βρίσκεται το Κάστρο του Ουγιάζντουφ.

Αρχικά σχεδιασμένο τον 17ο αιώνα ως πάρκο λουτρών για τον ευγενή Στανίσουαφ Χεράκλιους Λουμπομίρσκι, τον 18ο αιώνα το πάρκο μετατράπηκε από τον τελευταίο μονάρχη της Πολωνίας, Στανίσουαφ Αύγουστο Πονιατόφσκι, σε ένα σκηνικό για παλάτια, βίλες, κλασικιστικά κτίρια και μνημεία. Το 1918 χαρακτηρίστηκε επίσημα δημόσιο πάρκο.

Το Πάρκο Γουαζιένκι επισκέπτονται τουρίστες από όλη την Πολωνία και τον κόσμο και χρησιμεύει ως χώρος για μουσική, τις τέχνες και τον πολιτισμό. Το πάρκο φιλοξενεί επίσης παγώνια και μεγάλο αριθμό σκίουρων.

Ιστορία

Στανίσουαφ Χεράκλιους Λουμπομίρσκι (1642–1702)

Τίλμαν φαν Χάμερεν (1632–1706)

Το Πάρκο Γουαζιένκι σχεδιάστηκε τον 17ο αιώνα από τον Τίλμαν φαν Χάμερεν, σε στυλ μπαρόκ, για τον στρατιωτικό διοικητή Στανίσουαφ Χεράκλιους Λουμπομίρσκι. Πήρε το όνομα Łazienki («Λουτρά») από ένα υπόστεγο κολύμβησης που βρισκόταν εκεί κοντά.

Το σχέδιο του γραφικού κήπου οφείλει την εμφάνισή του ως το σημερινό σχήμα και εμφάνιση του κυρίως στον τελευταίο ηγεμόνα της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας, τον Βασιλιά Στανίσουαφ Αύγουστο Πονιατόφσκι. Στα μέσα του 16ου αιώνα, έγινε μέρος των κτημάτων της ιταλικής καταγωγής Βασίλισσας Μπόνα Σφόρτσα της Πολωνίας, που έχτισε ένα ξύλινο αρχοντικό με έναν ιταλικό κήπο σε αυτήν την τοποθεσία. Αργότερα, το ξύλινο αρχοντικό της Βασίλισσας Άννας Γιαγκελλόνων στήθηκε σε αυτό το σημείο, το οποίο απαθανατίστηκε το 1578 από την παράσταση του πρώτου πολωνικού έργου, Απόρριψη των Ελλήνων Απεσταλμένων του Γιαν Κοχανόφσκι. Στα νότια, ο Βασιλιάς Σιγισμούνδος Γ΄ της Πολωνίας έχτισε ένα τετράπλευρο πέτρινο κάστρο με γωνιακούς πύργους το 1624

Στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα, το Ουγιάζντουφ έγινε ιδιοκτησία του Στρατάρχη Στανίσουαφ Χεράκλιους Λουμπομίρσκι. Ήταν ο πρώτος που επέστησε την προσοχή στην πυκνή δασώδη περιοχή ενός πρώην πάρκου ζώων που εκτείνεται στους πρόποδες του Κάστρου του Ουγιάζντουφ, όπου έχτισε δύο υπόστεγα με κήπους. Το πρώτο υπόστεγο ήταν ένα ερημητήριο και το άλλο περιείχε αρχικά έναν περίτεχνο θάλαμο λουτρών που έδωσε αρχικά το όνομά του στο κτίριο και τελικά σε ολόκληρο τον κήπο. Τα αυθεντικά λουτρά σχεδιασμένα από τον διάσημο αρχιτέκτονα Τίλμαν φαν Χάμερεν σε στυλ μπαρόκ, βρίσκονται μέχρι σήμερα μέσα στους τοίχους του Παλατιού των Λουτρών. Στο πρώτο μισό του 18ου αιώνα, το Ουγιάζντουφ μισθώθηκε στον Βασιλιά Αύγουστο Β' το Δυνατό, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του οποίου κατασκευάστηκε μια τακτική πλωτή οδός γνωστή ως κανάλι Πιασέτσνο.

Το 1764, το Ουγιάζντουφ έγινε ιδιοκτησία του Βασιλιά Στανίσουαφ Αύγουστου Πονιατόφσκι. Ο μονάρχης ξεκίνησε για πρώτη φορά την ανοικοδόμηση του Κάστρου του Ουγιάζντουφ, το οποίο επέλεξε ως θερινή του κατοικία. Οι εργασίες ξεκίνησαν στο προσκήνιο του κάστρου, όπου χαράχτηκε μια σειρά από ευθύγραμμα μονοπάτια που συγκλίνουν σε κύκλους. Η αναδιαμόρφωση του παλιού Κάστρου του Ουγιάζντουφ, το οποίο έλαβε έναν επιπλέον όροφο και νέες πτέρυγες, συνέχισε χωρίς να παράγει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ο βασιλιάς αποθαρρύνθηκε, εγκατέλειψε την περαιτέρω εργασία και έστρεψε την προσοχή του στους γύρω κήπους.

Θέα στο πάρκο και στο Κάστρο του Ουγιάζντουφ από τη γύρω ύπαιθρο. Τα λουτρά δημιουργήθηκαν αρχικά σε αγροτικό δάσος. Πίνακας του Μπερνάρντο Μπελλόττο, 1776

Τροποποιημένο και ανακατασκευασμένο σε διάφορα στάδια σε δύο δεκαετίες, ξεκινώντας το 1772, ο πρώην Οίκος Λουτρών του Λουμπομίρσκι μετατράπηκε τελικά στο κομψό κλασικιστικό Παλάτι των Λουτρών. Σε όλους τους κήπους, πολλές νέες κατασκευές χτίστηκαν και κοσμήθηκαν από τους αρχιτέκτονες Ντομένικο Μερλίνι και Γιαν Κρίστιαν Κάμσετσερ, τους ζωγράφους Γιαν Μπογκούμιου Πλερσχ και Μαρτσέλο Μπατσαρέλι και τους γλύπτες Άντεζϊ Λε Μπορυν, Γιάκουμπ Μονάλντι και Φραντσίσεκ Πίνεκ. Το 1774 ανεγέρθηκε ένας Λευκός Οίκος με τη μορφή ενός απλού εξαγώνου με άνετα διαμορφωμένους εσωτερικούς χώρους. Σύμφωνα με το μύθο, η ερωμένη του βασιλιά, Ελζμπιέτα Σιντουόφσκα, καθώς και οι αδερφές του διέμεναν στο αρχοντικό. Από το 1775 έως το 1783 το Παλάτι του Μισλεβίτσε χτίστηκε απέναντι από το Παλάτι των Λουτρών. Αρχικά είχε τη μορφή ενός κύβου χτισμένου σε ένα τετράγωνο, στο οποίο τελικά χτίστηκαν φτερά και στη συνέχεια ανυψώθηκαν. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1770 το ερημητήριο, το οποίο είχε καταστραφεί από κεραυνούς, αποκαταστάθηκε και μια από τις συντρόφους του βασιλιά, η Τερέσα Λούλιερ, εγκαταστάθηκε εκεί.

Ο Στανίσουαφ Αύγουστος, ο οποίος μετέτρεψε το λουτρό σε ένα διάσημο πάρκο με παλάτια και ναούς. Πίνακας του Μπατσαρέλι

Σταδιακά άλλαξαν όψη και οι κήποι. Το 1778, κατασκευάστηκε ένας βασιλικός περίπατος - μια λωρίδα που ένωνε τον Λευκό Οίκο με τον Οίκο των Λουτρών. Στο σημείο που διέσχιζε την οδό Βιλάνουφ, ανεγέρθηκε ένα μονοώροφο εξοχικό σπίτι κινέζικου στυλ (που στη συνέχεια διαλύθηκε τον 19ο αιώνα και ανακατασκευάστηκε πρόσφατα). Τα παλιά κανάλια και η πισίνα κοντά στον Οίκο των Λουτρών μετατράπηκαν σε λίμνες με διαφορετικά σχήματα σημαντικού μεγέθους. Εκτός από τους γεωμετρικά διαμορφωμένους κήπους με γαλλικό τρόπο, το πάρκο περιείχε επίσης γραφικές περιοχές εμπνευσμένες από τον ρομαντικό αγγλικό κήπο. Κοντά στο Βασιλικό Περίπατο χτίστηκε ένα μικρό υπόστεγο που προοριζόταν για τότε ένα δημοφιλές παιχνίδι που ονομάζεται Trou Madame, το οποίο αργότερα μετατράπηκε σε θέατρο. Ακριβώς απέναντι, στη νότια όχθη της λιμνούλας, χτίστηκε ένα γήινο αμφιθέατρο με σκηνή σε μια συστάδα δέντρων. Η θέα από τον Οίκο των Λουτρών προς τα νότια ήταν κλειστή με έναν καταρράκτη νερού και προς τα βόρεια με μια πέτρινη γέφυρα, πάνω στην οποία βρίσκεται ένα μνημείο του Βασιλιά Γιαν Γ΄ Σομπιέσκι μέχρι σήμερα. Το Μεγάλο Παράρτημα περιείχε τους εκτεταμένους χώρους της βασιλικής κουζίνας, καθώς και καταλύματα για κατοικίες αξιωματούχων και υπηρετών. Εξωτικά φρούτα καλλιεργούνταν στον Παλιό Πορτοκαλεώνα, το οποίο επισκέπτονταν συχνά οι επισκέπτες.

Μέχρι τότε, το βασιλικό συγκρότημα περιλάμβανε επίσης το μπαρόκ Παλάτι Μπελβέντερ που βρισκόταν στο νότιο άκρο του κρημνού. Σε μια από τις πτέρυγες, ο βασιλιάς δημιούργησε ένα εργοστάσιο φαγιάνς του οποίου τα προϊόντα ήταν γνωστά ως αγγεία Μπελβεντέρε. Όποτε ο Στανίσουαφ Αύγουστος επισκεπτόταν το Πάρκο Γουαζιένκι, τον ακολουθούσαν ολόκληρη η αυλή του και τα πιο στενά μέλη της οικογένειάς του. Στον κήπο είχαν στηθεί διακοσμητικές σκηνές για να φιλοξενούν κυρίως όλους τους υπηρέτες και τους φύλακες. Τέτοιες στιγμές, το πάρκο γέμιζε με ζευγάρια που περπατούσαν, ανθρώπους με άμαξες και μικρές βάρκες ή γόνδολες. Πολύχρωμα και θορυβώδη θεάματα, συμπεριλαμβανομένων εκθέσεων πυροτεχνημάτων και άλλων φωτισμών, οργανώθηκαν στους κήπους και συχνά παρευρίσκονταν πολίτες της Βαρσοβίας. Αυτό συνέβη όταν ένα υπέροχο καρουσέλ τέθηκε σε χρήση για να σηματοδοτήσει τα αποκαλυπτήρια του μνημείου του Βασιλιά Γιαν Γ΄ Σομπιέσκι το 1788.

Κινεζικός κήπος και παγόδα

Το Παλάτι των Λουτρών ήταν η σκηνή των περίφημων Δείπνων της Πέμπτης, στα οποία ο βασιλιάς καλούσε μελετητές, συγγραφείς και ποιητές. Το Γουαζιένκι εκείνη την εποχή ήταν ένα σημαντικό πολιτιστικό κέντρο που άκμασε χάρη στην υποστήριξη του Στανίσουαφ Αύγουστου, προστάτη των καλών τεχνών και διασπορέα της επιστήμης και της μάθησης. Ως συγκρότημα παλατιών και κήπων, το Γουαζιένκι αντανακλούσε το κλασικιστικό στυλ που ήταν ευρέως διαδεδομένο στην Ευρώπη κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Αλλά ξεχώριζε για τη γραφική φύση και την ποικιλία του, εξ ου και ο κλασικισμός (που βρίσκεται επίσης στους εσωτερικούς χώρους του Κάστρου του Ουγιάζντουφ που σχεδιάστηκε από τον Βασιλιά) έγινε γνωστός ως το στυλ του Στανίσουαφ Αύγουστου.

Μετά τους διαμελισμούς της Πολωνίας, τον 19ο αιώνα, το Γουαζιένκι έπεσε στα χέρια των Ρώσων τσάρων. Την περίοδο από το 1819 έως το 1830, κατόπιν αιτήματος των νέων ιδιοκτητών, ο αρχιτέκτονας Γιάκουμπ Κουμπίτσκι ανοικοδόμησε το Μπελβέντερ σε όψιμο κλασικιστικό στυλ και στη συνέχεια έχτισε νέα αίθρια στους κήπους - τον αιγυπτιακό ναό και τον ναό της Ντιάνα. Μετέτρεψε το πρώην αίθριο Trou Madame σε νέο φυλάκιο και σχολείο, γι' αυτό σήμερα είναι περισσότερο γνωστό ως Podchorążówka (Αίθουσα των Δοκίμων).

Άποψη των Λουτρών το καλοκαίρι, του Μάρτσιν Ζαλέσκι, 1836-1838

Η ναζιστική κατοχή ήταν μια τραγική περίοδος για το Γουαζιένκι. Το 1939 έκλεισε για τους Πολωνούς και τα ιστορικά κτίρια καταλήφθηκαν από τον γερμανικό στρατό. Προς τα τέλη Δεκεμβρίου 1944, πριν εκκενώσουν το παλάτι, οι Ναζί έβρεξαν τα τείχη του με βενζίνη και έβαλαν φωτιά στο συγκρότημα. Στους μαυρισμένους τοίχους του κτιρίου άνοιξαν περίπου χίλιες τρύπες για να τοποθετήσουν το δυναμίτη για να το ανατινάξουν, όπως είχαν κάνει με το Βασιλικό Κάστρο της Βαρσοβίας, αλλά τελικά δεν κατάφεραν να το ανατινάξουν.

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ξεκίνησε ένα επίπονο έργο ανοικοδόμησης του βασιλικού συγκροτήματος του Γουαζιένκι, το οποίο επρόκειτο να διαρκέσει σχεδόν δύο δεκαετίες. Οι πρώτοι επτά ισόγειοι θάλαμοι του παλατιού άνοιξαν για το κοινό το 1960 και το 1965 ολόκληρος ο πρώτος όροφος. Ευτυχώς, ο Λευκός Οίκος, το Παλάτι του Μισλεβίτσε και το θέατρο στον Παλιό Πορτοκαλεώνα γλίτωσαν από οποιαδήποτε σοβαρή καταστροφή κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ωστόσο, χρειάστηκαν ενδελεχή αποκατάσταση, καθώς υπέστησαν ζημιές. Προς το παρόν είναι πλήρως ανακαινισμένα και ανοιχτά στους επισκέπτες. Ανακαινίστηκαν επίσης το Αμφιθέατρο, το Υδραγωγείο και η Αίθουσα των Δοκίμων, που έγινε πρόσφατα η έδρα του Μουσείου του Ιγκνάτσι Γιαν Παντερέφσκι. Αυτό το ιστορικό συγκρότημα παλατιών και κήπων, που βρίσκεται τώρα στο κέντρο της πόλης, εκτελεί διάφορες πολιτιστικές λειτουργίες και το επισκέπτονται τακτικά πάρα πολλοί εγχώριοι και ξένοι εκδρομείς, καθώς και Βαρσοβιανοί.

Κατασκευές στο Πάρκο

Μικρός Λευκός Οίκος

Ναός της Ντιάνα

• Παλάτι των Λουτρών
• Κλασικό αμφιθέατρο και σκηνή στο νησάκι
• Μικρός Λευκός Οίκος
• Παλάτι του Μισλεβίτσε
• Παλιός Πορτοκαλεώνας
• Νέος Πορτοκαλεώνας
• Ναός της Ντιάνα
• Αιγυπτιακός ναός
• Υδραγωγείο
• Ερημητήριο
• Παλιό Φρουραρχείο
• Νέο Φρουραρχείο
• Στάβλοι
• Στρατώνες
• Οικία του Ναρουτόβιτς
• Γέφυρα με μνημείο του Βασιλιά Γιαν Γ΄ Σομπιέσκι

Μνημείο του Φρεντερίκ Σοπέν

Μνημείο του Φρεντερίκ Σοπέν στη Βαρσοβία

Το πάρκο φιλοξενεί επίσης το Μνημείο του Φρεντερίκ Σοπέν. Το μεγάλο χάλκινο άγαλμα σχεδιάστηκε το 1907 από τον Βάτσουαφ Σιμανόφσκι για την προγραμματισμένη ανέγερσή του την εκατονταετηρίδα από τη γέννηση του Σοπέν το 1810, αλλά η εκτέλεσή του καθυστέρησε λόγω της διαμάχης σχετικά με το σχέδιο και στη συνέχεια από το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν το πρώτο μνημείο που καταστράφηκε από τους Γερμανούς στη Βαρσοβία κατά την κατοχή. Το άγαλμα τελικά χυτεύτηκε και ανεγέρθηκε το 1926.

Κάθε Κυριακή πραγματοποιούνται συναυλίες πιάνου μπροστά στο μνημείο με ελεύθερη είσοδο.

Εικόνες

Ιστορικές εικόνες

• 
  Πάρκο Γουαζιένκι, 1775, του Μπερνάρντο Μπελλόττο
• 
  Παλάτι των Λουτρών, 1836, του Μάρτσιν Ζαλέσκι
• 
  Παλάτι του Μισλεβίτσε, δεκαετία του 1830, του Μάρτσιν Ζαλέσκι
• 
  Ρωμαϊκό θέατρο, περ. 1900

Πίνακες του Βόγκελ (1800)

• 
  Παλάτι των Λουτρών
• 
  Παλάτι των Λουτρών υπό το φως του φεγγαριού
• 
  Ρωμαϊκό θέατρο
• 
  Εκκλησία του Ουγιάζντουφ

Χαρακτηριστικά του κήπου

• 
  Έφιππο άγαλμα του Βασιλιά Γιαν Γ΄ Σομπιέσκι
• 
  Γλυπτό του 18ου αιώνα
• 
  Ρεσιτάλ πιάνου καλοκαιρινής Κυριακής στο Μνημείο του Σοπέν
• 
  Παγώνια στο ρωμαϊκό θέατρο — ένα από τα πολλά είδη ζώων στο πάρκο

Περαιτέρω ανάγνωση

• Βουαντίσουαφ Ταταρκιέβιτς, Łazienki warszawskie (Γουαζιένκι της Βαρσοβίας), με φωτογραφίες του Έντμουντ Κουπιέτσκι, Βαρσοβία, Wydawnictwo Arkady, 1968. (Κείμενο στην πολωνική γλώσσα, με περιλήψεις στα αγγλικά, γαλλικά και ρωσικά.)
• Βουαντίσουαφ Ταταρκιέβιτς, Łazienki królewskie ich osobliwości (Τα βασιλικά λουτρά και οι περιέργειες τους), με φωτογραφίες του Κσίστοφ Γιαμπουόνσκι, Βαρσοβία, Wydawnictwo Arkady, 1986,(ISBN 83-213-3162-9) . (Κείμενο στην πολωνική γλώσσα, με περιλήψεις στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ρωσικά.)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Σχέδιο του Πάρκου Γουαζιένκι
• Εικονική περιήγηση Πάρκο Γουαζιένκι το χειμώνα (πολωνικά)