Οίκος των Ρομανώφ

Ο Οίκος των Ρομανώφ (ορθή προφορά Ρομάνωφ, ρωσικά: Дом Романовых‎‎) υπήρξε η κυβερνώσα δυναστεία του Βασιλείου της Ρωσίας και κατόπιν της Ρωσικής Αυτοκρατορίας για τρεις αιώνες. Πρώτος τσάρος του οίκου είναι ο Μιχαήλ Α', ο οποίος εξελέγη από τη «Μεγάλη Εθνοσυνέλευση» το 1613. Η δισεγγονή του Άννα Πετρόβνα παντρεύτηκε τον Κάρολο Φρειδερίκο δούκα του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν-Γκόττορπ και έτσι η διαδοχή στο θρόνο της Ρωσίας συνεχίστηκε από τον Οίκος του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν-Γκόττορπ. Τελευταίος τσάρος από τον νέο αυτό Οίκο είναι ο Νικόλαος Β΄, που εκθρονίσθηκε από την Επανάσταση του Φεβρουαρίου το 1917 και εκτελέσθηκε τον επόμενο χρόνο.

Οίκος των Ρομανώφ
Χώρα	Ρωσία
Ιδρυτής	Μιχαήλ Α΄
Τελευταίος ηγεμόνας	Νικόλαος Β΄
Ίδρυση	1613
Εκθρόνιση	1917 (Επανάσταση του Φεβρουαρίου)

Ο Δούκας του Χόλσταϊν-Γκόττορπ, ο οποίος ήταν ο ίδιος μέλος ενός κλάδου των Όλντενμπουργκ, παντρεύτηκε με ένα μέλος της οικογένειας Ρομανόφ στις αρχές του 18ου αιώνα και όλοι οι τσάροι Ρομανόφ, από τα μέσα αυτού του αιώνα έως την επανάσταση του 1917, κατάγονταν από το γάμο αυτό. Αν και είναι επίσημα γνωστός ως Οίκος των Ρομανόφ, οι απόγονοι των Ρομανόφ και Όλντενμπουργκ μερικές φορές αναφέρονται ως Χόλσταϊν-Γκόττορπ-Ρομανόφ.

Προέλευση

Πρώτος καταγεγραμμένος πρόγονος των Ρομανόφ είναι ο Αντρέι Καμπίλα (απεβ. 1351), Βογιάρος της Μοσχοβίας. Αν και αργότερα του αποδόθηκε πολύ ένδοξη καταγωγή, μάλλον η προέλευσή του ήταν πιο ταπεινή - πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι προερχόταν από οικογένεια του Νόβγκοροντ. Στα ρωσικά Καμπίλα σημαίνει φοράδα, ενώ πολλοί συγγενείς του έφεραν επίσης προσωνύμια προερχόμενα από την οικογένεια των ιππιδών και άλλα ζώα που με τον καιρό εξελίχθηκαν σε επώνυμα, κάτι που πιθανώς υποδεικνύει καταγωγή της οικογένειας από σταυλάρχες. Επίσης πιθανή είναι η εκδοχή ενός γενεαλογικού βιβλίου του 18ου αιώνα, το οποίο ισχυρίζεται πως ο Αντρέι ήταν γιος του πρώσου ευγενούς Γκλάντα Καμπίλα, ο οποίος είχε εγκαταλείψει την πατρίδα του όταν εισέβαλαν οι Τεύτονες στα μέσα του 13ου αιώνα.

Ένας γιος του Αντρέι Καμπίλα, ο Φιοντόρ που ήταν βογιάρος την εποχή του Ντμίτρι Ντονσκόι, θεωρείται ιδρυτής της οικογένειας των Κόσκιν (από το Κόσκα, γάτα). Οι επόμενες γενιές άλλαξαν το επώνυμο σε Ζαχάριν και ακολούθως η οικογένεια διασπάσθηκε σε δύο κλάδους, τους Ζαχάριν-Γιάκοβλεφ και τους Ζαχάριν-Γιούριεφ. Την εποχή του Ιβάν Δ' του Τρομερού ο πρώτος κλάδος αποκαλείτο απλά Γιάκοβλεφ, ενώ ο δεύτερος μετονομάσθηκε σε Ρομανόφ (ή Ραμάνοφ με τη σύγχρονη ρωσική προφορά). Από τους Ρομανόφ προερχόταν η Αναστασία, αγαπημένη σύζυγος του Ιβάν και μητέρα του τσάρου Φιοντόρ Α΄ του Κωδωνοκρούστη.

Μετά το θάνατο του Φιοντόρ, το στέμμα δόθηκε στον αντιβασιλέα Μπορίς Γκοντουνόφ. Φοβούμενος πως οι Ρομανόφ θα τον υπέσκαπταν, ο Μπορίς εξοβέλισε τα περισσότερα μέλη τους στις εσχατιές του βασιλείου (Αρκτικός Ωκεανός και Ουράλια), όπου πέθαναν από τις τραγικές συνθήκες διαβίωσης. Ο αρχηγός εκείνη τη στιγμή της οικογένειας, Φιόντορ Νικίτιτς (πρώτος εξάδελφος του Κωδωνοκρούστη από τη μεριά της Αναστασίας), εξαναγκάσθηκε να μονάσει και άλλαξε το όνομά του σε Φιλάρετος. Έγινε Πατριάρχης της Μόσχας και πατέρας τού Μιχαήλ Α΄ της Ρωσίας, πρώτου μέλους των Ρομάνοφ που έγινε τσάρος.

Ανέλιξη στο θρόνο

Εικόνα από χειρόγραφο βιβλίο του 1673. Το πλήθος παρακαλεί τη μητέρα του Μιχαήλ Ρομανόφ να επιτρέψει στο γιο της να αναλάβει Τσάρος.

Οι τύχες των Ρομανόφ άλλαξαν προς το τέλος των Αναστατώσεων: η Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία επενέβη στα εσωτερικά της Ρωσίας με τους Ψευδοδημήτριους και αποκατέστησε τις βογιαρικές οικογένειες που είχαν πληγεί από τον Γκοντουνόφ, ώστε να αποκτήσει στηρίγματα στην τοπική αριστοκρατία. Έτσι ο πρώτος Ψευδοδημήτριος προήγαγε το μοναχό Φιλάρετο σε μητροπολίτη Ροστόφ και ο δεύτερος σε Πατριάρχη Μόσχας (1609). Παρ' όλα αυτά, τον επόμενο χρόνο ο πατριάρχης Φιλάρετος συγκρούσθηκε με τους κατακτητές και φυλακίσθηκε.

Όταν οι Πολωνοί εκδιώχθηκαν από τη Μόσχα το 1612, έγιναν βολιδοσκοπήσεις σε πολλούς βογιάρους με μακρινή ρουρικιδική καταγωγή να αναλάβουν το θρόνο. Κανείς δε δέχθηκε, βλέποντας ότι η χώρα είχε περιπέσει στο απόλυτο χάος και το στέμμα έμοιαζε με λαιμητόμο. Έτσι έγινε πρόταση στο μεγαλύτερο γιο του Φιλαρέτου, τον Μιχαήλ Ρομανόφ, ο οποίος ήταν μόλις δεκαέξι ετών και ζούσε με τη μητέρα του σε ένα μοναστήρι της Κοστρομά. Αρχικά ο Μιχαήλ αρνήθηκε, αλλά τελικά άλλαξε γνώμη και ενθρονίσθηκε στις 22 Ιουλίου 1613. Έτσι ξεκίνησε η δυναστεία των Ρομανόφ, η οποία κυβέρνησε τη χώρα με σιδηρά πυγμή έως την ανατροπή της από τη Ρωσική Επανάσταση τρεις αιώνες αργότερα.

Εκτέλεση του Τσάρου και της οικογένειάς του

Η τελευταία αυτοκρατορική οικογένεια Ρομανόφ: Όλγα, Μαρία, Νικόλαος Β', Αλεξάνδρα Φιοντόροβνα, Αναστασία, Αλεξέι, Τατιάνα.

Τη νύχτα της 17 Ιουλίου 1918, αρχές των Μπολσεβίκων υπό τις διαταγές του Γιάκοβ Σβερντλόφ από τη Μόσχα και οδηγούμενοι από τον Φιλίπ Γκολοσσοκιν και τον Γιάκοβ Γιουρόβσκι, πυροβόλισαν τον Νικόλαο Β', την οικογένεια του και τέσσερις υπηρέτες στο κελάρι της Οικίας Ιπάτιεφ.

Ξύπνησαν την οικογένεια άρον άρον γύρω στης 1:30 π.μ. λέγοντας τους ότι θα τους μετακινήσουν σε μια νέα ασφαλέστερη τοποθεσία. Ντύθηκαν απλά, στα γρήγορα. Έπειτα τους πήραν από το σπίτι που έμεναν και πηγαίνοντας τους από την αυλή, μέσα από αρκετούς διαδρόμους και σκοτεινά δωμάτια. Φτάσανε σε ένα δωμάτιο στο τέλος ενός διαδρόμου που είχε μόνο μια ηλεκτρική λάμπα που φώτιζε αχνά. Ζήτησαν να τους φέρουν δύο καρέκλες για τα μικρά παιδιά να κάτσουν. Αργότερα άφησαν την οικογένεια για λίγα λεπτά. Ξαφνικά, μια ομάδα οπλισμένη οδηγούμενη από τον Γιουρόβσκι μπήκαν στο δωμάτιο. Ο Γιουρόβσκι διάβασε την απόφαση της Δούμας η οποία έλεγε ότι πρέπει να τους σκοτώσουν άμεσα. Ο Νικόλαος εντελώς αμήχανα ρώτησε τον Γιουρόβσκι, "Τι; Τι;" και ο Γιουρόβσκι του απάντησε, "Αυτό!" και τον πυροβόλησε στο στήθος. Έτσι ξεκίνησε η δολοφονία του Τσάρου και της οικογένειας του.

Ο Τσάρος Νικόλαος Β', πυροβολήθηκε από τους υπόλοιπους ένοπλους, και έπεσε αμέσως νεκρός από πολλαπλά τραύματα. Το σκοτεινό δωμάτιο γέμισε με τοξικό καπνό και σκόνη από τους πυροβολισμούς, με αποτέλεσμα να πυροβολούν στα τυφλά, πετυχαίνοντας συχνά τους τοίχους δημιουργώντας περισσότερη σκόνη. Η Αλεξάνδρα πυροβολήθηκε στο κεφάλι από τον Ερμάκοβ και σκοτώθηκε, ακόμη μερικοί από τους ένοπλους τραυματίστηκαν μεταξύ τους. Οι ένοπλοι μπήκαν ξανά στο δωμάτιο όταν καθάρισε από τη σκόνη και τον καπνό διαπιστώνοντας ότι η υπόλοιπη αυτοκρατορική οικογένεια ήταν ακόμα ζωντανή και χωρίς να έχουν τραυματιστεί. Η Μαρία προσπάθησε να αποδράσει από την μπροστινή πόρτα του δωματίου η οποία ήταν καρφωμένη. Η φασαρία που έκανε καθώς προσπαθούσε να ανοίξει την πόρτα τράβηξε την προσοχή του μεθυσμένου στρατιωτικού επίτροπου Πίτερ Ερμάκοβ. Έτσι μερικοί από την οικογένεια πυροβολήθηκαν στα γρήγορα στο κεφάλι, αλλά οι υπόλοιποι, όπως ο νεαρός Τσαρέβιτς, δεν θα πεθάνουν ούτε από τους πολλαπλούς πυροβολισμούς από κοντινή απόσταση, ούτε και από τα καρφώματα από τις ξιφολόγχες. Στο τέλος όλοι πυροβολήθηκαν στο κεφάλι, ακόμα και μετά από αυτό δύο κορίτσια παρέμειναν ζωντανές για δέκα λεπτά, χρειάστηκε να τους χτυπήσουν με το κοντάκιο για να πεθάνουν. Αργότερα ανακάλυψαν ότι οι σφαίρες και οι ξιφολόγχες μπλοκαρίστηκαν από τα διαμάντια που είχαν ράψει εσωτερικά των παιδικών ρούχων. Τα πτώματα των Ρομανόφ από τότε είχαν μεταφερθεί και κρυφτεί πολλές φορές πριν τα πετάξουν σε έναν μη σημαδεμένο λάκκο όπου παρέμειναν μέχρι το καλοκαίρι του 1979 όπου ένας ερασιτέχνης ερευνητής βρήκε και έθαψε ξανά τα πτώματα και στη συνέχεια έκρυψε την ανακάλυψη του μέχρι την πτώση του κομμουνισμού. Το 1991 τα πτώματα ξεθάφτηκαν όπου και τους έγινε κρατική κηδεία υπό τη δημοκρατία της μετά-Σοβιετικής Ρωσίας, λίγα χρόνια αργότερα έγιναν εξετάσεις DNA και ερευνήθηκαν διάφορα εγκληματολογικά στοιχεία από τους Ρώσους και άλλους διεθνείς επιστήμονες ώστε να γίνει η ταυτοποίηση τους.

Η Οικία Ιπάτιεφ είχε το ίδιο όνομα με το Μοναστήρι Ιπάτιεφ στην Καστρομα, όπου προσφέρθηκε στον Μιχαήλ Ρομανόφ το Ρωσικό Στέμμα το 1613. Στο σημείο που ήταν κάποτε η Οικία Ιπάτιεφ, χτίστηκε μια μεγάλη εκκλησία "πάνω στο αίμα" εις μνήμην τους.

Το 2000,η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία ανακοίνωσε την αγιοποίηση της οικογένειας για την «ταπεινότητα, την καρτερία και την πραότητα» τους. Ανακηρύχθηκαν ως παθοφόροι και όχι ως μάρτυρες.

Αμφισβητήσεις

Ο Πέτρος Α' (1672-1725) θεωρείται ο σπουδαιότερος των Ρομανόφ και «πατέρας του ρωσικού έθνους».

Με όρους αίματος, δηλαδή καταγωγή πρώτου βαθμού από αρσενικό Ρομανόφ ή άνοδος στο θρόνο ως χήρα Ρομανόφ, η δυναστεία θα έπρεπε να θεωρείται λήξασα το 1762 με το θάνατο της αυτοκράτειρας Ελισάβετ. Ο ανιψιός της Καρλ Πέτερ Ούλριχ του Χόλσταϊν που τη διαδέχθηκε ως Πέτρος Γ', ήταν Ρομανόφ μόνο από τη μεριά της μητέρας του. Το όνομα της δυναστείας άλλαξε σε Χόλσταϊν-Γκόττορπ-Ρομανόφ, αλλά εξακολούθησε να χρησιμοποιείται μόνο το Ρομανόφ για λόγους κύρους, ώστε να φαίνεται ότι ο θρόνος παραμένει στην οικογένεια του πατέρα του ρωσικού έθνους Μεγάλου Πέτρου.

Μία άλλη αμφισβήτηση της ιστορικής συνέχειας της δυναστείας έρχεται από το προσωπικό ημερολόγιο της αυτοκράτειρας Αικατερίνης Β' της Μεγάλης, όπου αφήνεται να εννοηθεί πως ο γιος και διάδοχός της Παύλος ήταν καρπός εξωσυζυγικής σχέσης με τον αυλάρχη της. Εάν αυτό είναι αλήθεια, τότε οι έξι τελευταίοι αυτοκράτορες της Ρωσίας δεν ήταν στην πραγματικότητα Ρομανόφ ούτε από τη μεριά της μητέρας (ήταν γερμανίδα) ούτε από του πατέρα τους.

Η καταγωγή των Ρομάνοφ από τους Ρουρικίδες

Οι Ρομάνοφ κατάγονται εκ θηλυγονίας από τους Ρουρικίδες ως εξής:

• Ντμίτρι του Σούζνταλ, Μεγάλος Πρίγκιπας του Βλαντίμιρ
• Συμεών, Πρίγκιπας του Σούζνταλ
• Βασίλι, Πρίγκιπας της Σουίγια
• Ιβάν, Πρίγκιπας του Σουίσκι
• Ιβάν, Πρίγκιπας του Σουίσκι
• Μπορίς, Πρίγκιπας του Σουίσκι
• Αλεξάντρ, Πρίγκιπας του Γκορμπάτι-Σουίσκι
• Ευδοξία Αλεξάντροβνα
• Πατριάρχης Μόσχας Φιλάρετος
• Μιχαήλ Α΄ της Ρωσίας

Ανάκτορα

• 
  Μεγάλο Ανάκτορο Κρεμλίνου, Μόσχα.
• 
  Χειμερινά Ανάκτορα, Αγία Πετρούπολη.
• 
  Ανάκτορο Πέτερχοφ.
• 
  Ανάκτορο Αικατερίνης, Τσάρσκογιε Σελό.

Γενεαλογία τσάρων Ρομανώφ

Η σημαία του Οίκου των Ρομανώφ.

Αντρέι Κομπύλα

Φιοντόρ Κόσκα ΟΙΚΟΣ ΚΟΣΚΙΝ

(κόρη)

Ιβάν Κόσκιν βογιάρος

Μαρία σύζ. Γιαροσλάβ Βλαντιμίροβιτς πρίγκιπας του Μπορόβσκ

Ζαχάρι Ιβάνοβιτς βογιάρος

Μαρία του Μπορόβσκ σύζ. Βασίλειος Β΄ της Μόσχας

Γιούρι Ζαχάριν βογιάρος

Ιβάν Γ΄ της Ρωσίας ΟΙΚΟΣ ΡΟΥΡΙΚΙΔΩΝ

Ρομάν Γιούριεβιτς βογιάρος ΟΙΚΟΣ ΡΟΜΑΝΩΦ

Βασίλειος Γ΄ της Ρωσίας

Αναστασία Ρομάνοβνα

Νικίτα Ρομάνοφ βογιάρος

Ιβάν Ρομάνοφ

Ιβάν Δ΄ Αυτ. της Ρωσίας (1533-1584)

(Φιοντόρ) Φιλάρετος πατριάρχης Μόσχας

Ιβάν βογιάρος

Μιχαήλ Α΄ Αυτ. της Ρωσίας (1613-1645)

Νικίτα βογιάρος

1.Μαρία Μιλοσλάφσκαγια

Αλέξιος Αυτ. της Ρωσίας (1645-1676)

2.Ναταλία Ναρύσκινα

(1) Φιοντόρ Γ΄ Αυτ. της Ρωσίας (1676-1682)

(1) Ιβάν Ε΄ Αυτ. της Ρωσίας (1682-1696)

1.Ευδοκία Λοπούχινα

(2) Πέτρος Α΄ ο μέγας Αυτ. της Ρωσίας (1682/96-1725)

2.Αικατερίνη Α΄ Σκαβρόνσκα Αυτ. της Ρωσίας (1725-1727)

Κάρολος-Λεοπόλδος δούκας του Μεκλεμβούργου-Σβερίν ΟΙΚΟΣ ΜΕΚΛΕΜΒΟΥΡΓΟΥ

Αικατερίνη Ιβάνοβνα

Άννα Ιβάνοβνα Αυτ. της Ρωσίας (1730-1740)

(1) Αλέξιος τσαρέβιτς

Κάρολος-Φρειδερίκος δούκας Χόλσταϊν-Γκόττορπ ΟΙΚΟΣ Σ.Χ.ΓΚΟΤΤΟΡΠ

(2) Άννα Πετρόβνα

(2) Ελισάβετ Πετρόβνα Αυτ. της Ρωσίας (1741-1762)

Άννα του Μεκλεμβούργου

Άντον-Ούλριχ των Γουέλφων δούκας του Μπράουνσβαϊγκ ΟΙΚΟΣ ΓΟΥΕΛΦΩΝ

Πέτρος Β΄ Αυτ. της Ρωσίας (1727-1730)

Πέτρος Γ΄ του Σ.Χ.Γκόττορπ Αυτ. της Ρωσίας (1762)

Αικατερίνη Β΄ του Άνχαλτ Αυτ. της Ρωσίας (1762-1796)

Ιβάν ΣΤ΄ Αυτ. της Ρωσίας (1740-41)

Παύλος Αυτ. της Ρωσίας (1796-1801)