Βικιπαίδεια

Ζαν-Ζακ Μπαρτελεμύ

(Ανακατεύθυνση από Νέος Ανάχαρσις)

Ο αββάς Ζαν-Ζακ Μπαρτελεμύ (Γαλλικά: Jean-Jacques Barthélemy, 20 Ιανουαρίου 1716 – 30 Απριλίου 1795) ήταν Γάλλος κληρικός, αρχαιολόγος, συγγραφέας και νομισματολόγος.[9] Είναι κυρίως γνωστός για το τετράτομο εγκυκλοπαιδικού και μυθιστορηματικού τύπου έργο του σχετικά με την περιοδεία στις τοποθεσίες της αρχαίας Ελλάδας -Νέος Ανάχαρσις- με πολλούς από τους χάρτες του έργου να περιέχονται μεταφρασμένοι στα Ελληνικά στην Χάρτα του Ρήγα, αλλά και για την αποκρυπτογράφηση του φοινικικού αλφάβητου.

Ζαν-Ζακ Μπαρτελεμύ
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση20  Ιανουαρίου 1716[1][2][3]
Κασίς[4]
Θάνατος30  Απριλίου 1795[1][3][5]
Παρίσι
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία
ΘρησκείαΚαθολικισμός
Θρησκευτικό τάγμαΚονγκρεγκανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[2][6]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταανθρωπολόγος
αρχαιολόγος
θρησκευόμενος (καθολικισμός)
νομισματολόγος
συγγραφέας[7]
ΣυγγενείςFrançois-Marie, marquis de Barthélemy και André Barthélemy de Courcay
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα19η έδρα της Γαλλικής Ακαδημίας (1789–1795)[8]
διευθυντής (1754–1795, Τμήμα Νομισμάτων, Μεταλλίων και Αρχαιοτήτων)
ΒραβεύσειςΕταίρος της Βασιλικής Εταιρίας
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφικό

Επεξεργασία

Γεννήθηκε στο Κασί (Cassis) της Προβηγκίας στη νοτιοανατολική Γαλλία, και ξεκίνησε την κλασική εκπαίδευσή του στο καθολικό σχολείο της Μασσαλίας, και κατόπιν σπούδασε φιλοσοφία και θεολογία στο κολέγιο των Ιησουιτών καθώς και ιερατική εκπαίδευση στο καθολικό τάγμα των Λαζαριστών. Κατά τις σπουδές του αφιέρωσε αρκετό χρόνο στη μελέτη των μεσανατολικών γλωσσών, ενώ ήρθε σε γνωριμία με την μελέτη των κλασικών αρχαιοτήτων και συγκεκριμένα της μελέτης των αρχαίων νομισμάτων μέσω ενός φίλου του.[10]

Το 1744 πήγε στο Παρίσι όπου έγινε μέλος του βοηθητικού προσωπικού της Ακαδημίας Επιγραφών και Καλαίσθητων Γραμμάτων (Académie des inscriptions et belles-lettres) η οποία ως αποστολή είχε την καλλιτεχνική διακόσμηση των μνημείων και τη μελέτη των επιγραφών ή/και την δημιουργία νέων με βάση τις παλιές. Το 1753 έγινε προϊστάμενος του ιδρύματος και παρέμεινε σε αυτή τη θέση έως και τη Γαλλική Επανάσταση. Κατά τη θητεία του εκεί αναφέρεται πως διπλασίασε τη συλλογή αντικειμένων του ιδρύματος.[10]

Το 1755 συνόδευσε τον Γάλλο πρέσβη στην Ιταλία, όπου και έμεινε για 3 χρόνια διεξάγοντας αρχαιολογικές ανασκαφές, ενώ κατά το ίδιο έτος έγινε και μέλος της Βασιλικής Εταιρείας στο Λονδίνο.[11] Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1789, εκλέχθηκε και μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας.[10]

Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης ο Μπαρτελεμύ συνελήφθη από τους επαναστάτες λόγω της αριστοκρατικής του καταγωγής και κλείστηκε στη φυλακή για μερικές ημέρες. Σύντομα απελευθερώθηκε, και κατά το 1793 του προσφέρθηκε η θέση του βιβλιοθηκάριου στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Αρνήθηκε να αναλάβει τη θέση αυτή, και συνέχισε να ασχολείται με τα αρχαία νομίσματα και μετάλλια. Έχοντας χάσει την οικονομική του ευμάρεια μετά την Επανάσταση, πέθανε σε συνθήκες φτώχειας.[12]

Έργο

Επεξεργασία

Νέος Ανάχαρσις

Επεξεργασία
 
Γενικός χάρτης της Ελλάδας και των αρχαίων ελληνικών αποικιών, από την έκδοση του 1832

Ο Μπαρτελεμύ ήταν ο συγγραφέας πολλών εγκυκλοπαιδικών έργων σχετικά με συλλεκτικά αντικείμενα, ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος της φήμης του το απέκτησε από το τετράτομο έργο του με τίτλο Περιήγησις του Νέου Αναχάρσιδος εις την Ελλάδα[13] (Voyage du jeune Anarcharsis en Grèce). Ξεκίνησε τη συγγραφή του το 1757 και εργάστηκε για την ολοκλήρωση του επί 30 χρόνια, ολοκληρώνοντάς το το 1787.

Ο περιηγητής του έργου είναι ένας νεαρός Σκύθης ο οποίος είναι απόγονος του διάσημου φιλοσόφου Ανάχαρση και ονομάζεται Ανάχαρσις -ο νεότερος- και ο ίδιος. Ταξιδεύει στην αρχαία Ελλάδα σε νεαρή ηλικία ώστε να αποκτήσει γνώση και εμπειρίες, επισκεπτόμενος τις διάφορες πολιτείες, αποικίες και νησιά, ώστε στο τέλος της μακρόχρονης περιοδείας του να επιστρέψει στην πατρίδα του και να γράψει τα απομνημονεύματά του σε μεγάλη ηλικία. Στο οδοιπορικό του περιγράφει τα έθιμα, κυβερνήσεις, και αρχαιότητες των τοποθεσιών τις οποίες επισκέπτεται, ενώ υπάρχει και εκτενής εισαγωγή η οποία παρέχει άφθονες ιστορικές πληροφορίες σχετικά με την αρχαιοελληνική μουσική, την αρχαία αθηναϊκή λογοτεχνία, καθώς και την οικονομία, επιδιώξεις, πάθη, τρόπους και έθιμα όλων των γειτονικών περιοχών, παρέχοντας έτσι μια ενιαία εικόνα του θέματος της αφήγησης.[10]

Ο Μπαρτελεμύ δημιούργησε το έργο με τη μορφή αφηγήματος, παρέχοντας παράλληλα πραγματικές ιστορικές πληροφορίες σχετικά με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, χωρίς ωστόσο να φανταστεί πως μελλοντικά το βιβλίο του θα αντιμετωπιζόταν ως μια πηγή έγκυρων ιστορικών πληροφοριών. Ο τρόπος γραφής του έργου επηρέασε και άλλα μετέπειτα παρόμοια έργα από άλλους συγγραφείς.[10]

 
Το εξώφυλλο του πρώτου τόμου της ελληνικής μετάφρασης του βιβλίου του Ζαν-Ζακ Μπαρτελεμύ: “Voyage du jeune Anacharsis en Grèce ”, που μετέφρασε ο Γεώργιος Σακελλάριος.

Η μετάφραση του έργου έγινε στα νέα ελληνικά αρχικά σε διάφορα στάδια στη Βιέννη από τους Γεώργιο Σακελλάριο, Γεώργιο Βεντότη, Ρήγα Βελεστινλή και άλλους, και το μεταφρασμένο έργο εκδόθηκε το 1797.[14][15] Την πρώτη ελληνική μετάφραση ξεκίνησε ο Γεώργιος Σακελλάριος από την Κοζάνη, πριν αρχίσει σπουδές ιατρικής στη Βιέννη, ο οποίος μετέφρασε τους τρεις πρώτους τόμους του έργου με τον τίτλο Περιήγησις του Νέου Αναχάρσιδος εις την Ελλάδα. Καθώς ο Σακελλάριος δεν μπορούσε να συνεχίσει την μετάφραση λόγω των υποχρεώσεων του ως φοιτητής ιατρικής, τον 4ο τόμο άρχισε να μεταφράζει ο Γεώργιος Βεντότης, ο οποίος όμως ασθένησε και πέθανε από φυματίωση, πριν προλάβει να ολοκληρώσει παρά μόνο τα τρία πρώτα κεφάλαια.

 
Το εξώφυλλο του τέταρτου τόμου του βιβλίου του Ζαν-Ζακ Μπαρτελεμύ που δημοσιεύθηκε με τον τίτλο "Νέος Ανάχαρσις" σε μετάφραση των Γεωργίου Βεντότη και Ρήγα Βελεστινλή.

Αργότερα, όταν έφθασε ο Ρήγας Βελεστινλής στη Βιέννη, καταπιάστηκε ο ίδιος με την ολοκλήρωση της μετάφρασης, επιλέγοντας τον τίτλο «Νέος Ανάχαρσις»[16]. Έτσι η ελληνική μετάφραση άρχισε να εκδίδεται από τον Ρήγα στη Βιέννη το 1797. Για να επισπευστεί η έκδοση του έργου, ανατέθηκε στο τυπογραφείο των αδελφών Μαρκίδων Πούλιου η έκδοση των τριών πρώτων τόμων, ενώ ο 4ος τόμος ανατέθηκε σε άλλο τυπογραφείο. Όταν οι Αυστριακοί συνέλαβαν τον Ρήγα και τους συνεργάτες του είχε τυπωθεί ο 1ος τόμος, ενώ είχε ολοκληρωθεί και η εκτύπωση του 4ου τόμου. Μετά τη σύλληψη του Ρήγα σταμάτησε κάθε έκδοση, καθώς κατασχέθηκε όλο το τυπογραφικό υλικό και έκλεισε το τυπογραφείο. Η Χάρτα του Ρήγα, η οποία εκδόθηκε το ίδιο έτος, περιέχει πλήθος χαρτών και νομισμάτων από το έργο αυτό. Μετέπειτα έγινε νέα μετάφραση το 1819 επίσης στη Βιέννη από τον Γεώργιο Χρυσοβέργη.[13]

Αποκρυπτογράφηση γλωσσών

Επεξεργασία

Ο Μπαρτελεμύ ήταν ο πρώτος ο οποίος αποκρυπτογράφησε αρχαίες ανατολικές γλώσσες: πρώτα το Παλμυρικό αλφάβητο το 1754 και κατόπιν το φοινικικό αλφάβητο το 1758.[17][18]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 13  Μαΐου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12120617d. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) SNAC. w686330r. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 117566047. Ανακτήθηκε στις 14  Αυγούστου 2015.
  5. ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Jean-Jacques-Barthelemy. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  6. ↑ CONOR.SI. 74425187.
  7. ↑ «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
  8. ↑ Γαλλική Ακαδημία. www.academie-francaise.fr/les-immortels/jean-jacques-barthelemy?fauteuil=19&election=05-03-1789. Ανακτήθηκε στις 3  Ιουνίου 2022.
  9. ↑ Michaud, L. G.· Michaud, J. Fr., επιμ. (1843). «Barthélemy, Jean-Jacques». Biographie universelle, ancienne et moderne. tome III (nouvelle έκδοση). Paris: A. T. Desplaces. σελίδες 179–181. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Chisholm 1911.
  11. ↑ «Library and Archive Catalogue». Royal Society. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2010. 
  12. ↑ Delamarre 1913.
  13. ↑ 13,0 13,1 www.lib.uoc.gr, Index Data, www.indexdata.dk and University of Crete Library,. «University of Crete Library». anemi.lib.uoc.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2016. 
  14. ↑ «Υποθεσεις, Του Παντελη Μπουκαλα | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2016. 
  15. ↑ «Η συμβολή του Ρήγα Φεραίου στην προετοιμασία της επανάστασης του 1821 με το (συγγραφικό, μεταφραστικό και εκδοτικό) έργο του: Mέρος 2ο». www.patris.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2016. 
  16. ↑ Δημήτριος Καραμπερόπουλος: Ρήγα Βελενστινλή: Νέος Ανάχαρσις, Βιέννη 1797, Έκδοση Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2006, ISBN: 960-87458-3-7.
  17. ↑ [1]
  18. ↑ Barthélemy, Jean-Jacques (1764). «Réflexions sur quelques monuments Phéniciens, et sur les alphabets qui en résultent». Mémoires de littérature, tirés des registres de l’académie royale des inscriptions et belles-lettres 30: 405–427. https://archive.org/stream/histoiredelaca30acad#page/404/mode/1up. 

Πηγές

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Ζαν-Ζακ_Μπαρτελεμύ&oldid=10695924"