Μονή Ομπλού

Η Μονή Ομπλού βρίσκεται στο Νομό Αχαΐας και είναι χτισμένη στο όρος που σήμερα αποκαλείται Ομπλός. Αποτελεί μια από τις ιστορικότερες Μονές της σύγχρονης Ελλάδος, η οποία εμφανίζεται εμπλεκόμενη σε κάθε σημαντική ιστορική στιγμή της. Η Μονή κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας αποτέλεσε σημαντικό πόλο έλξης για πολλούς μοναχούς της περιοχής, συμμετείχε ενεργά και καταστράφηκε για τη συμμετοχή της κατά τη διάρκεια των απελευθερωτικών αγώνων.

Μονή Ομπλού Αχαΐας
Είδος	μοναστήρι
Γεωγραφικές συντεταγμένες	38°10′22″N 21°46′26″E
Θρήσκευμα	Εκκλησία της Ελλάδος
Θρησκευτική υπαγωγή	Ιερά Μητρόπολις Πατρών
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Πατρέων και Δημοτική Κοινότητα Κρήνης Πατρών Αχαΐας
Χώρα	Ελλάδα
Έναρξη κατασκευής	1189
δεδομένα (π)

Η Μονή Ομπλού χτίστηκε το 1189 και πήρε το όνομά της από το εκκλησάκι που υπήρχε στον χώρο πριν την κατασκευή της.

Γενικά στοιχεία

Το Μοναστήρι έχει εμβαδόν περίπου 1800 τ.μ. και το καθολικό του είναι αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου. Στον χώρο της Μονής, υπάρχει επίσης και εσωτερικό παρεκκλήσι προς τιμήν του Αγίου Χαραλάμπους. Σήμερα, σύμφωνα με την εθνική απογραφή του 2011, αριθμεί μόλις 6 μοναχούς.

Ονομασία

Κατά τον ιστορικό Σ. Θωμόπουλο το εκκλησάκι, είχε κατασκευαστεί από Αρβανίτες και ονομαζόταν «Ομπλίτ Παναγιά Κουκούρ», δηλαδή η «Γλυκιά Παναγιά του βουνού του κούκου». Το Κουκούρ στην αρβανιτική διάλεκτο, αποδίδεται με την λέξη κούκος στην Ελληνική γλώσσα, από την οποία μάλιστα ονομαζόταν το βουνό, πριν την μετονομασία του σε Ομπλός. Σε έγγραφο του Μεγάλου Σπηλαίου σημειώνεται πως το όνομα προέρχεται από το «Οπλούς καί χυδαιότερον Ομπλούς», δηλαδή από τη λέξη όπλο.

Άλλοι ιστορικοί και φιλόλογοι, υποστήριξαν ότι μπορεί να προέρχεται από το «ομαλός» ή «Ομυαλός» συνηθισμένο τοπωνύμιο στην Ήπειρο για εδάφη με κατολισθήσεις. Στο χρονικό του Μορέως επίσης υπάρχει η φράση «Σ’ το παραπόταμον το αλφαιος, εις τόν Ομπλόν τό λέγουν». Άλλη άποψη τέλος, για την ονομασία ήταν, πως έχει σχέση με τον πηλό, το μπηλό, Μπλός στην Ήπειρο και Μπήλια στη Ρόδο. Στην έρευνα του ονόματος συνέβαλε σημαντικά ο καθηγητής Ανδριώτης που σε άρθρο του το 1972 στα «Ελληνικά» υποστήριξε, πως στη λέξη οπλή (το νύχι του ζώου ή ανθρώπου, ίχνος ποδαριού, το μονοπάτι, όπως και στην Κύπρο Ομπλή) βρίσκεται πιθανώς η ρίζα της ονομασίας Ομπλός. Εξού και το όνομα έχει σχέση με μονοπάτι σε δασώδη έκταση, πέρασμα ζώων και ανθρώπων.

Ιστορικά στοιχεία

Η Μονή έχει καταστραφεί από όλους τους κατακτητές που πέρασαν από την περιοχή (Ενετοί, Τούρκοι, Γερμανοί) και έχει προσφέρει σημαντικά σε όλες τις επαναστάσεις και τους απελευθερωτικούς αγώνες του Ελληνικού Έθνους. Μετά τα "Ορλωφικά" του 1770 οι ορδές Αλβανών που είχαν φέρει οι Οθωμανοί για να καταπνίξουν την επανάσταση προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στην περιοχή. Πυρπόλησαν την Μονή όπως και τους ναούς του Αγ. Ανδρέου και Αγ. Αικατερίνης και τη Μονή Γηροκομείου. Ο κώδικας της Μ. Ομπλού αναφέρει "1770 κατά μήνα Απρίλιον έγινεν ο λεηλατισμός και χαλασμός της Παλαιάς Πάτρας μεθ' ής και ο εμπρησμός του μοναστηρίου, παρανάλωμα είς τε τα κελλία και την εκκλησίαν παρά των Αλβανιτών". Σώζεται και έγγραφο της 13 Μαΐου 1770 σύμφωνα με το οποίο οι αγάδες Σουλεϊμάν και Μουσταφά δηλώνουν ότι οι μοναχοί προσκύνησαν τον Μεχμέτ Πασά και κανείς δεν πρέπει να τους ενοχλεί. Το μετόχι που είχε η Μονή στην Πάτρα επίσης κάηκε από τους Αλβανούς και ανοικοδομήθηκε το 1790.

Κατά την έναρξη της Επανάστασης του 1821 η Μονή ήταν κέντρο ανεφοδιασμού του στρατοπέδου της Πάτρας. Στον κώδικα της Μονής υπάρχει μια δυσνόητη αναφορά για την έναρξη της Επανάστασης, όπου λέει ότι στις 3 Μαρτίου 1821 έφτασε στον Ομπλό η επανάσταση του Μοριά. Ο Θωμόπουλος δίνει την πιθανή ερμηνεία ότι εκεί έγινε κάποια σύσκεψη προκρίτων για την Επανάσταση. Επαναστάτες συγκεντρώθηκαν στον Ομπλό στις 21 με 23 Μαρτίου πριν κατέβουν στην Πάτρα. Την 23 Μαρτίου οι Ασημάκης και Δημητράκης Ζαΐμης και άλλοι έγραψαν από τα Καλάβρυτα προς τον ηγούμενο της Αγίας Λαύρας να μην καθυστερούν την αποστολή τροφίμων στον Ομπλό γιατί κινδυνεύει να διαλυθεί το στράτευμα. Στις 3 Απριλίου 1821 έφτασε ο Γιουσούφ Πασάς στην Πάτρα και έλυσε την πολιορκία του φρουρίου διασκορπίζοντας τα στρατόπεδα των Α. Ζαΐμη και Α. Λόντου. Ο Ανδρέας Ζαΐμης περί τα τέλη Μαΐου ενίσχυσε την άμυνα γύρω από τον Ομπλό και απέκρουσε επίθεση των Τουρκαλβανών υπό τον Ασλανάκη.

Το 1581 η Μονή έγινε Σταυροπηγιακή Μονή και το 1896 ενσωματώθηκε και έγινε μετόχι της η Μονή του Αγίου Κωνσταντίνου.

Πηγές

• Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
• Στέφανου Ν. Θωμόπουλου, Η Ιερά Μονή Ομπλού, Τύποις "Φοίνικος" Ηρακλέους Π. Ευμορφοπούλου, Εν Πάτραις 1903.
• Βασίλης Κ. Λάζαρης (επιμ.), Στέφανου Ν. Θωμόπουλου "Ιστορία της Πόλεως Πατρών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1821". Έκδοση τέταρτη στη δημοτική γλώσσα και με βάση τα χειρόγραφα του συγγραφέα, Τόμος Β', Αχαϊκές Εκδόσεις, Πάτρα 1999. ISBN 960-7960-09-2. (ιδίως σελ. 405-412)
• Νίκα Πολυχρονοπούλου-Κλαδά, "Η Μονή Ομπλού και επισημάνσεις επί του αρχείου της (1315-1829)" στο Ζ΄ Διεθνές Συνέδριο Πελοποννησιακών Σπουδών, τομ. 3, 2005.
• Αγαμέμνων Τσελίκας, "Τα δικαιοπρακτικά έγγραφα των μοναστηριών Ομπλού, Χρυσοποδαριτίσσης, Αγίων Πάντων και Γηροκομείου Πατρών (1712-1855). Διπλωματική έκδοση" στο Δελτίο του Ιστορικού και Παλαιογραφικού Αρχείου, τόμος Θ', Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 2000. ISSN 1108-6068.
• "Μεσσάτιδα", περιοδικό Δήμου Μεσσάτιδος, τεύχος 2

Βιβλιογραφία

• Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β΄, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Μοναί, λήμμα Ομπλός.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημη ιστοσελίδα της μονής, omplos.org
• Ανδρώα κοινοβιακή Μονή Ομπλού, i-m-patron.gr. Ανακτήθηκε: 03/10/2016.
• Τουριστικός οδηγός Νομού Αχαΐας - Μοναστήρια, nea.gr. Ανακτήθηκε από το αρχειοθετημένο πρωτότυπο: 02/10/2016.