Μιθριδάτης Α΄ του Πόντου
Ο Μιθριδάτης Α' ο Κτίστης (περ. 350-266 π.Χ.) από τη Δυναστεία των Μιθριδατιδών ήταν ιδρυτής και ηγεμόνας του Βασιλείου του Πόντου κατά την ελληνιστική περίοδο (281 π.Χ.–266 π.Χ.), μέλος της Μιθριδατικής Δυναστείας. Σύμφωνα με τον ιστορικό Αππιανό, υπήρξε όγδοος στη σειρά διαδοχής από το πρώτο σατράπη του Πόντου υπό το Μεγάλο Βασιλιά Δαρείο Α' και έκτος στη σειρά προκάτοχος του βασιλιά Μιθριδάτη ΣΤ΄ Ευπάτορα, του επονομαζόμενου «Μεγάλου».[1] Ο βασιλικός οίκος του Πόντου τον τιμούσε ιδιαίτερα, προσδίδοντάς του ηρωικές ιδιότητες.
| Μιθριδάτης Α' του Πόντου | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Mιθριδάτης Α' Kτίστης (Αρχαία Ελληνικά) |
| Γέννηση | 4ος αιώνας π.Χ. Κίος |
| Θάνατος | 266 π.Χ. Αμάσεια |
| Τόπος ταφής | Αμάσεια |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μονάρχης |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Αριοβαρζάνης του Πόντου |
| Γονείς | Μιθριδάτης Β΄ της Κίου |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | βασιλιάς |
Βιογραφικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΚαταγωγή
ΕπεξεργασίαΟι αρχαίες πηγές θεωρούν, ότι η ποντική δυναστεία καταγόταν είτε από τον Κύρο τον Μέγα, είτε από το Δαρείο Α΄, είτε από έναν από τους επτά Πέρσες που δολοφόνησαν το Γαυμάτη.[2][3][4] Δεν υπάρχει συμφωνία των ιστορικών ως προς την ταυτότητα τού πατέρα τού Μιθριδάτη Α΄, αν και πολλές πηγές αναφέρουν ως πατέρα του τον Αριοβαρζάνη.[4][5] Πιθανολογείται πως γεννήθηκε στην Κίο,[2] ενώ αναφέρεται ρητά, πως έλαβε στρατιωτική εκπαίδευση από παιδί.[4]
Ίδρυση του Βασιλείου του Πόντου
ΕπεξεργασίαΤα χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατο τού Αλεξάνδρου Γ΄ του Μεγάλου στη Βαβυλώνα (323 π.Χ.), οι Διάδοχοί του οδηγήθηκαν σε σφοδρές συγκρούσεις για την επικράτηση στα εδάφη της αχανούς αυτοκρατορίας του. Αναφορές θέλουν τον Μιθριδάτη να συντάσσεται στο πλευρό τού Ευμένη του Καρδιανού στην Περσία.[4] Εντούτοις, μετά τη συντριβή τού τελευταίου στη Μάχη της Γαβιηνής (316 π.Χ.), οι υπηρεσίες του παραχωρήθηκαν στον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο.[2] Κατά τα φαινόμενα απολάμβανε μεγάλη εκτίμηση, ενώ ανέπτυξε προσωπική φιλία με τον γιο τού Αντίγονου, τον Δημήτριο τον Πολιορκητή. Ωστόσο κάποια στιγμή η κατάσταση αυτή άλλαξε και ο Αντίγονος αποφάσισε την εξόντωση του Μιθριδάτη.[α][1][2] Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Αντίγονος όρκισε το Δημήτριο να σιωπήσει. Μην τολμώντας να παραβεί τον όρκο του, ο νεαρός πήρε παράμερα τον φίλο του και σχεδίασε με ένα ραβδί στο έδαφος: «Φύγε, Μιθριδάτη».[β] Ο Μιθριδάτης κατάλαβε και απέδρασε τη νύχτα.[5]
Μετά τη διαφυγή του, ο Μιθριδάτης πιθανόν να κρυβόταν στα βουνά έως το θάνατο τού Μιθριδάτη Β΄ της Κίου, ο οποίος δολοφονήθηκε το 302 π.Χ. Παράλληλα οι πηγές αφήνουν υπόνοιες, ότι συμμετείχε σε συνωμοσίες με τον Κάσσανδρο με στόχο την υπονόμευση του Αντίγονου.[2] Μαζί με μία μερίδα υποστηρικτών του κατέλαβε μία ισχυρή θέση στα Κιμίατα της Παφλαγονίας, στις πλαγιές του όρους Ολγάσσυος, κοντά στη σύγχρονη πόλη Κασταμονή.[2][6] Με το πέρασμα του χρόνου, στο στρατό του κατετάγησαν πολλοί άνδρες με ποικίλες προελεύσεις, κάτι που τού επέτρεψε να επεκτείνει την επικράτειά του,[1] πιθανόν προς την πεδιάδα της Αμάσειας.[2] Με τον τρόπο αυτό έθεσε τα θεμέλια για την ίδρυση τού Βασιλείου τού Πόντου, λαμβάνοντας την προσωνυμία «ο Κτίστης».
Περίοδος βασιλείας
ΕπεξεργασίαΟ Μιθριδάτης Α' ίδρυσε το επονομαζόμενο Βασίλειο του Πόντου και βασίλεψε σ' αυτό μεταξύ 302 και 266 π.Χ.[2] Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης του αποδίδει μια περίοδο βασιλείας τριάντα έξι ετών.[γ][7]
Στο διάστημα αυτό κλήθηκε να υπερασπιστεί τις κτήσεις του απέναντι στο Σέλευκο, υπερισχύοντας τελικά με συμμάχους τις πόλεις της Ηράκλειας, του Βυζαντίου και της Χαλκηδόνας.[2][8] Μετά το θάνατο του Σέλευκου (281 π.Χ.), ο γιος του Μιθριδάτη, Αριοβαρζάνης, κατέκτησε την πόλη Άμαστρη, που ήταν και η πρώτη παραθαλάσσια κτήση του νέου βασιλείου.[2][9] Επίσης, ο Μιθριδάτης εμφανίζεται να αντιστάθηκε σε μια επίθεση από τον φαραώ της Αιγύπτου, Πτολεμαίο Β' τον Φιλάδελφο, με τη βοήθεια Γαλατών μισθοφόρων.[2]
Θάνατος και διαδοχή
ΕπεξεργασίαΚαμία άλλη πληροφορία για τη ζωή του δεν μας είναι γνωστή μέχρι το θάνατό του, το 266 π.Χ., πιθανόν στην Αμάσεια, πρωτεύουσα του Πόντου.[2] Ο Λουκιανός συμπεριλαμβάνει το Μιθριδάτη στον κατάλογο των Μακροβίων του, υποστηρίζοντας πως ο βασιλιάς απεβίωσε σε ηλικία 84 ετών.[10] Μετά το θάνατό του γνώρισε μεγάλες τιμές ως προπάτορας της βασιλικής δυναστείας του Πόντου.[2]
Στο θρόνο τον διαδέχτηκε ομαλά ο γιος του, Αριοβαρζάνης.
Σημειώσεις
Επεξεργασίαα. ^ Σύμφωνα με τον Αππιανό, ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος ένα βράδυ είδε το ακόλουθο όνειρο: είχε μόλις σπείρει ένα χωράφι με χρυσάφι, το οποίο ο Μιθριδάτης θέρισε, μεταφέροντας τη σοδειά στον Πόντο. Συνεπώς ο Μακεδόνας στρατηγός αποφάσισε να τον συλλάβει και να τον θανατώσει.[1][5] Για λόγους προπαγάνδας, οι Μιθριδάτες ήθελαν να αναγάγουν το γενεαλογικό τους δέντρο πίσω στο Δαρείο. Η ιστορία με το όνειρο πιθανόν διαδόθηκε ώστε να τονιστεί ότι το ένδοξο πεπρωμένο του ποντιακού βασιλείου ήταν προδιαγεγραμμένο από τη στιγμή της ίδρυσής του.[2]
β. ^ Στο περιστατικό αυτό αναφέρεται και ο Κωνσταντίνος Καβάφης στο ποιήμα του «Εν πορεία προς την Σινώπην».[11]
γ. ^ Στο κείμενο του Διόδωρου υπάρχει σύγχυση ανάμεσα σε δύο άτομα που φέρουν το ίδιο όνομα.[7]
Χρονολόγιο
Επεξεργασία| Έτος (π.Χ.) | Γεγονός |
|---|---|
| περ. 350 π.Χ. | Γέννηση του Μιθριδάτη Α', του επονομαζόμενου «Κτίστη», πιθανότατα στην Κίο. |
| 323 π.Χ. | Θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη Βαβυλώνα. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί την έναρξη πολυετών πολέμων για το διαμοιρασμό της αυτοκρατορίας του. |
| 316 π.Χ. | Ο Μιθριδάτης λαμβάνει μέρος στη Μάχη της Γαβιηνής στο πλευρό του Ευμένη του Καρδιανού. Μετά τη συντριπτική ήττα του τελευταίου συντάσσεται με τον Αντίγονο το Μονόφθαλμο. |
| περ. 314 π.Χ. | Ο Μιθριδάτης πληροφορείται πως η ζωή του κινδυνεύει και διαφεύγει στον Πόντο. |
| 302 π.Χ. | Ο Μιθριδάτης διαδέχεται το Μιθριδάτη Β' της Κίου και εδραιώνει την επικράτειά του στην Παφλαγονία, ιδρύοντας το Βασίλειο του Πόντου. |
| 281 π.Χ. | Ο Μιθριδάτης αντιμετωπίζει επιτυχώς τις δυνάμεις αρχικά του Σέλευκου και λίγο αργότερα του φαραώ της Αιγύπτου, Πτολεμαίου Β'. |
| 266 π.Χ. | Θάνατος σε μεγάλη ηλικία. Διάδοχος ορίζεται ο γιος του Αριοβαρζάνης. |
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Αππιανός, «Ρωμαϊκή Ιστορία: Οι Μιθριδατικοί Πόλεμοι», §9 Αρχειοθετήθηκε 2011-07-21 στο Wayback Machine.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 Ballesteros Pastor Luis (2002). ««Μιθριδάτης Α' Κτίστης»». Encyclopedia of the Hellenic World, Asia Minor. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2009.
- ↑ Πολύβιος, «Ιστορίαι», 5.43
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Διόδωρος Σικελιώτης, «Ιστορική Βιβλιοθήκη», 19.40.2
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι: Δημήτριος», §4
- ↑ Στράβων, «Γεωγραφία», 12.3.41 Αρχειοθετήθηκε 2009-10-02 στο Wayback Machine.
- ↑ 7,0 7,1 Διόδωρος Σικελιώτης, «Ιστορική Βιβλιοθήκη», 20.111.4
- ↑ Μέμνων, «Ιστορία της Ηράκλειας», 7.2
- ↑ Μέμνων, «Ιστορία της Ηράκλειας», 9.4
- ↑ Λουκιανός, «Μακρόβιοι», 13
- ↑ Καβάφης, Κωνσταντίνος. «Εν πορεία προς την Σινώπην Αρχειοθετήθηκε 2012-05-05 στο Wayback Machine.».
Βιβλιογραφία
ΕπεξεργασίαΠρωτογενείς πηγές (Έλληνες και Ρωμαίοι)
- Αππιανός, «Ρωμαϊκή Ιστορία: Οι Μιθριδατικοί Πόλεμοι», Αγγλικά Αρχειοθετήθηκε 2015-11-16 στο Wayback Machine.
- Διόδωρος Σικελιώτης, «Ιστορική Βιβλιοθήκη», Αγγλικά
- Μέμνων, «Ιστορία της Ηράκλειας», Αγγλικά
- Λουκιανός, «Μακρόβιοι»
- Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι: Δημήτριος», Κείμενο
- Πολύβιος, «Ιστορίαι», Αγγλικά
- Στράβων, «Γεωγραφία», Αγγλικά
Δευτερογενείς πηγές
- Ballesteros-Pastor L., «El Santuario de Comana Póntica: Apuntes para su historia», Divinas Dependencias: Individuos, Santuarios, Comunidades. XXV Congreso del GIREA, Huelva 1998
- Ballesteros-Pastor L., «Mitrídates Eupátor, rey del Ponto», Granada 1996
- Billows R.A., «Antigonos the One-Eyed and the Creation of the Hellenistic State», Berkeley – Los Angeles – London 1990
- Bosworth A.B., Wheatley P.V., «The Origins of the Pontic House», JHS, 188, 1998, 155-164
- Cumont F., Cumont E., «Studia Pontica II. Voyage d΄exploration archéologique dans le pont et la petite Arménie», Bruxelles 1906
- Hornblower S., «Hieronymus of Cardia», Oxford 1981, Oxford Classical Monographs
- Marek C., «Stadt, Ära und Territorium in Pontus-Bithynia und Nord-Galatia», Tübingen 1993, Istanbuler Forschungen 39
- McGing B.C., «The Foreign Policy of Mithridates VI Eupator, King of Pontus», Leiden 1986, Mnemosyne Supplement 89
- McGing B.C., «The Kings of Pontus. Some Problems of Identity and Date», RhMus, 129, 1986, 248-259
- Meyer Ε., «Geschichte des Königreichs Pontos», Chicago 1968
- Molev E.A., «Mithridates Ctistes, ruler of Pontus», The Black Sea Littoral in Hellenistic Times. Materials of the 3rd All-Union Symposium on Black Sea Antiquities. Tsqaltubo 1982, Tbilisi 1985, 581-589, 724
- Molev E.A., «On the Origin of the Mithridates Dynasty in Pontus», VDI, 1983, 131-139
- Panitschek P., «Zu den genealogischen Konstruktionen der Dynastien von Pontos und Kappadokien», RSA, 17-18, 1987, 73-95
- Reinach T., «Mithridate Eupator, roi du Pont», Paris 1890
- Saprykin S.J., «Die Propaganda von Mithridates Eupator und die Grenzfrage im Pontischen Reich», Stuttgarter Kolloquium zur historischen Geographie des Altertums, Amsterdam 1994, 83-94
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Ballesteros Pastor Luis (2002). ««Μιθριδάτης Α' Κτίστης»». Encyclopedia of the Hellenic World, Asia Minor. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2009.
- William Smith (1870). ««Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology: Mithridates II»». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2009.