Μαστός

Ο μαστός (ή αλλιώς στήθος ή βυζί στην καθομιλουμένη) αποτελεί ημισφαιρική λιπώδη πτυχή του δέρματος στο πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα, ο οποίος περιέχει τον μαστικό ή μαζικό αδένα και είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένος στις γυναίκες μετά την εφηβεία (Η περιγραφή που ακολουθεί αφορά το γυναικείο πλήρως ανεπτυγμένο μαστό).

Θηλυκοί μαστοί.

Ανατομία

Τομή μαστού:
  1. Μεσοπλεύριοι μύες
  2. Θωρακικοί μύες
  3. Λοβοί του μαστικού αδένα
  4. Θηλή
  5. Θηλαία άλως
  6. Γαλακτοφόροι κόλποι
  7. Περιμαστικό λίπος

Η εξωτερική μορφολογία του μαστού περιλαμβάνει τη θηλή, τη θηλαία άλω και τα αλωαία οζίδια.

Η θηλή αποτελεί έπαρμα του δέρματος του μαστού που βρίσκεται λίγο πιο κάτω και έξω από το μέσο του μαστού. Στην κορυφή της υπάρχουν 15-20 στόμια όπου καταλήγουν οι γαλακτοφόροι πόροι. Το ύψος της θηλής είναι περίπου 1-1,5 εκατοστά και αυξάνει κατά τη γαλουχία (θηλασμός). Το καστανέρυθρο χρώμα της θηλής οφείλεται στην άφθονη παρουσία μελανίνης.

Η θηλαία άλως αποτελεί υποστρόγγυλη και ελαφρά επηρμένη περιοχή γύρω από τη θηλή με διάμετρο 1,5–6 εκατοστά. Στην επιφάνεια της θηλαίας άλω υπάρχουν μικρά επάρματα, τα θηλαία οζίδια τα οποία έχουν ως υπόθεμα τους αλωαίους αδένες. Οι αλωαίοι αδένες είναι κυρίως οσμηγόνοι, αλλά και σμηγματογόνοι και υποτυπώδεις γαλακτικοί αδένες.

Εσωτερικά ο μαστός αποτελείται από τον μαστικό ή μαζικό αδένα και το περιμαστικό λίπος. Το περιμαστικό λίπος είναι συνέχεια του υποδόριου λίπους το οποίο όμως είναι αφθονότερο στην πρόσθια περιοχή του μαστού, ανάμεσα στο δέρμα και τον μαστικό αδένα.

Ο μαστικός αδένας σε μία γυναίκα μη κυοφορούσα βρίσκεται πίσω από τη θηλαία άλω και μόλις που υπερβαίνει τα όριά της. Ο μαστικός αδένας αποτελείται από τους λοβούς όπου παράγεται το γάλα και τους γαλακτοφόρους πόρους που μεταφέρουν το γάλα στους γαλακτοφόρους κόλπους. Οι γαλακτοφόροι κόλποι είναι ανευρύσματα των πόρων τα οποία λειτουργούν ως αποθήκη του γάλακτος, το οποίο και απελευθερώνουν μετά από πίεση της θηλής από το βρέφος.

Αλλαγές κατά την κύηση και γαλουχία

Ο μαστικός αδένας είναι ορμονοεξαρτώμενο όργανο, δηλαδή η μορφολογία του αλλάζει ανάλογα με τις ορμονικές μεταβολές που παρατηρούνται κατά την ήβη, τις φάσεις του καταμήνιου κύκλου (περίοδος), την κύηση και τη γαλουχία.

Έτσι, κατά το δεύτερο μήνα της κύησης το μέγεθος του μαστού, της θηλής και της θηλαίας άλω αυξάνει. Ο μαστικός αδένας υπερπλάσσεται και οι γαλακτοφόροι πόροι επιμηκύνονται. Τις 2-3 πρώτες ημέρες μετά τον τοκετό παράγεται από τον αδένα το πύαρ ή αλλιώς πρωτόγαλα. Μετά την τρίτη μέρα αρχίζει η παραγωγή του γάλακτος, η οποία ρυθμίζεται από την ορμόνη προλακτίνη. Μετά το τέλος της γαλουχίας ο μαστός υποστρέφει και επανέρχεται στο φυσιολογικό μέγεθός του.

Κατά τη μετακλιμακτηριακή ηλικία ο γυναικείος μαστός ατροφεί.

Ανωμαλίες διάπλασης

1. Αμαστία (είναι συνήθως μονόπλευρη)
2. Αθηλία (έλλειψη θηλής)
3. Υπερθηλία (υπεράριθμες θηλές σε διάφορα ύψη του πρόσθιου κοιλιακού τοιχώματος)
4. Μικρομαστία (οι μαστοί διατηρούν τον παιδικό τους τύπο)
5. Μακρομαστία (υπερβολικά μεγάλοι μαστοί)
6. Γυναικομαστία (όταν οι ανδρικοί μαστοί μεταπίπτουν στον γυναικείο τύπο)

Κοινωνία και κουλτούρα

Εικόνα σώματος

Πολλές γυναίκες θεωρούν τους μαστούς τους σημαντικούς για τη σεξουαλική τους ελκυστικότητα, ως σύμβολο της θηλυκότητας το οποίο είναι σημαντικό για την αυτοεικόνα τους.

Ρουχισμός

Επειδή οι μαστοί είναι κυρίως λιπώδης ιστός, το σχήμα τους είναι ικανό – εντός ορίων – να μορφοποιείται από τα ρούχα, όπως τα ενδύματα θεμελίωσης. Οι στηθόδεσμοι φοριούνται περίπου από το 90% των Δυτικών γυναικών, συνήθως για υποστήριξη. Η κοινωνική νόρμα στις περισσότερες δυτικές κουλτούρες είναι να καλύπτονται οι μαστοί σε δημόσιο χώρο, αν και ο βαθμός της κάλυψης ποικίλλει ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες.

Πολλές κουλτούρες, συμπεριλαμβανομένου τις δυτικές κουλτούρες στην βόρεια Αμερική, συσχετίζουν τους μαστούς με τη σεξουαλικότητα και τείνουν να θεωρούν τα γυμνά στήθη ως κάτι το άσεμνο και αναιδές. Σε κάποιες κουλτούρες, όπως αυτή της Χίμπα στη βόρεια Ναμίμπια, οι γυμνόστηθες γυναίκες είναι κάτι το φυσιολογικό. Σε ορισμένες αφρικανικές κουλτούρες για παράδειγμα, ο μηρός είναι έντονα σεξουαλικοποιημένος και δεν εκτίθεται ποτέ δημόσια, αλλά η έκθεση των μαστών δεν αποτελεί ταμπού. Σε ελάχιστες δυτικές κουλτούρες και περιοχές, η θηλυκη γυμνοστηθία είναι αποδεχτή σε παραλίες, αν και μπορεί να μην είναι αποδεχτή σε αστικά κέντρα.

Όπως συνηθίζεται στη κουλτούρα της, μία γυμνόστηθη Χίμπα γυναίκα της βόρειας Ναμίμπιας φοράει ένα διακοσμητικό κάλυμμα της κεφαλής και μία φούστα.

Σεξουαλικός συμβολισμός

Σε κάποιες κουλτούρες, οι μαστοί παίζουν ρόλο στην ανθρώπινη σεξουαλική δραστηριότητα. Στη δυτική κουλτούρα, τα στήθη έχουν μία "... αγιοποιημένη σεξουαλική υπόληψη, πιο φετιχοποιημένη από τα ίδια τα γεννητικά όργανα".

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν τα γυμνά στήθη αισθητικά ευχάριστα ή ερωτικά και μπορούν να προκαλέσουν οξυμένη σεξουαλική επιθυμία σε άνδρες και γυναίκες διαφορετικών πολιτισμικών υποβάθρων.

Δείτε επίσης

• Φετιχισμός μαστού