Μένης Κουμανταρέας
Ο Μένης Κουμανταρέας (4 Ιανουαρίου 1931 - 5 Δεκεμβρίου 2014) ήταν Έλληνας συγγραφέας και μεταφραστής.
| Μένης Κουμανταρέας | |
|---|---|
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Μένης Κουμανταρέας (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 4 Ιανουαρίου 1931[1][2][3] Αθήνα |
| Θάνατος | 5 Δεκεμβρίου 2014 (83 ετών) Αθήνα[4] |
| Συνθήκες θανάτου | ανθρωποκτονία |
| Τόπος ταφής | Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών |
| Κατοικία | Κυψέλη[5] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Σπουδές | Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών |
| Ιδιότητα | μεταφραστής και συγγραφέας |
| Καλλιτεχνικά ρεύματα | Νεοελληνική πεζογραφία, δοκίμιο |
| Σημαντικά έργα | Το αρμένισμα, Η μυρωδιά τους με κάνει να κλαίω, Βιοτεχνία υαλικών |
| Βραβεύσεις | Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία |
| Υπογραφή | |
 | |
Βιογραφικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΟ Μένης (Αριστομένης) Κουμανταρέας γεννήθηκε (1931) και μεγάλωσε στην Αθήνα, στην περιοχή της πλατείας Βικτωρίας. [6] Το 1948 έζησε για έξι μήνες κοντά στο θείο του στο Λονδίνο, όπου και ήρθε σε επαφή με την εκεί πολιτιστική κίνηση. Τον επόμενο χρόνο, δηλαδή το 1949, αποφοίτησε από το Πρότυπο Λύκειο Αθηνών Κάρολος Μπερζάν και φοίτησε κατά καιρούς στη Νομική και Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του.[7] Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στο ναυτικό και εργάστηκε κατά διαστήματα (σχεδόν είκοσι χρόνια) σε ναυτιλιακές και ασφαλιστικές εταιρείες.
Το 1961 ξεκίνησε να συνεργάζεται με το περιοδικό Ταχυδρόμος και την επόμενη χρονιά εκδόθηκε το πρώτο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Τα μηχανάκια».
Η δίκη για το Αρμένισμα
ΕπεξεργασίαΚατά τη διάρκεια της Δικτατορίας οδηγήθηκε τέσσερις φορές σε δίκη για το διήγημα του «Το Αρμένισμα». Η συλλογή του είχε λάβει το 1967 το Β' κρατικό βραβείο διηγήματος. Τα επίμαχα διηγήματα που προκάλεσαν την αυτεπάγγελτη δίωξη του εισαγγελέα ήταν τα Μέρα του 1638 και Οι γάμοι του Σπόρου και της Ποππαίας. Κρίθηκαν ως άσεμνα διότι περιειχαν σκηνές σε οικο ανοχής, άντρες ντυμένους γυναίκες και αθυρόστομες εκφράσεις. Το Πλημμελειοδικείο Αθηνών του επέβαλε τέσσερις μήνες φυλακή με τριετή αναστολή για παράβαση του νόμου περί ασέμνων δημοσιευμάτων και άσκησε έφεση.[8] Μάρτυρες κατηγορίες ήταν οι Παν.Νέζης συνταξιούχος εκπαιδευτικός, ο Πανεπιστημιακός Κωνσταντίνος Μερεντίτης, ο συνταξιούχος δημοδιδάσκαλος Αναστάσιος Αντωνόπουλος και ο Αντώνιος Κουερίνης αστυνομικός. Υπερασπιστές του ήταν οι Κωνσταντίνος Τσάτσος, Αλέξης Μινωτής, Δημήτρης Μυράτ, Κωστής Μπαστιάς,Αιμίλιος Χουρμούζιος, Βάσος Βαρίκας[9]Συνήγορος υπεράσπισής του ήταν ο πανεπιστημιακός Γεώργιος Κουμάντος. [10]Το 1972 σπούδασε με υποτροφία στο Βερολίνο για έξι μήνες.
Μετά την δικτατορία
ΕπεξεργασίαΑπό το 1982 ζούσε αποκλειστικά από τη συγγραφική του δραστηριότητα.[11] Το 1987 το μυθιστόρημα του «Η φανέλα με το εννιά» μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Παντελή Βούλγαρη.[12] Κείμενά του δημοσιεύτηκαν σε πολλά λογοτεχνικά περιοδικά, όπως τα Εκλογή, Ηριδανός, Επιθεώρηση Τέχνης, Οδός Πανός, Η λέξη και άλλα. Έργα του μεταφράστηκαν σε 13 γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά, πορτογαλικά, αλβανικά, ολλανδικά, τούρκικα, ρώσικα, εσθονικά, εβραϊκά και λετονικά.[13]
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής του Σταύρου Ξαρχάκου.[14]
Το 2012 υπήρξε ένας από τους 32 ανθρώπους της τέχνης και του πνεύματος που συνυπέγραψαν το κείμενο «Τολμήστε», ένα δείγμα γραφής μερικών διανοούμενων της χώρας που υποστήριζε την αποδοχή του ελληνικού μνημονίου.[15][16]
Ο θάνατός του
ΕπεξεργασίαΤο βράδυ της Παρασκευής 5 Δεκεμβρίου 2014, ο Κουμανταρέας δειπνούσε παρέα μ' ένα φίλο του σ' ένα εστιατόριο κάτω απ' το σπίτι του. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα είπε στο φίλο του πως έπρεπε ν' ανέβει για λίγο στο σπίτι του για να πάρει ένα φάρμακο. Ο φίλος του του είπε να πάει. Λοιπόν ο Κουμανταρέας ανέβηκε στο σπίτι του αλλά δεν κατέβηκε ποτέ ξανά από κει. Ο φίλος του άρχισε ν' ανησυχεί και περίπου ένα τέταρτο μετά τα μεσάνυχτα τηλεφώνησε στην Αστυνομία και σ' έναν κλειδαρά και μόλις αυτοί ήρθαν ανέβηκαν στο σπίτι να δουν τι είχε συμβεί. Μόλις μπήκαν με τη βοήθεια του κλειδαρά στο διαμέρισμα κατευθύνθηκαν προς την κρεβατοκάμαρα του Κουμανταρέα και μπαίνοντας εκεί διαπίστωσαν πως οι ντουλάπες ήταν ανοιχτές κι εκείνος νεκρός στο πάτωμα «με εμφανείς μώλωπες στο λαιμό και το πρόσωπο».[17] Η κηδεία του τελέστηκε την Τρίτη 9 Δεκεμβρίου 2014 στο Α΄ Κοιμητήριο Αθηνών. Στις 7 Ιανουαρίου 2015, ανακοινώθηκε από την Ελληνική Αστυνομία η εξιχνίαση της υπόθεσης δολοφονίας, με τη σύλληψη 26χρονου άνδρα και τη δημοσιοποίηση στοιχείων δεύτερου ατόμου, το οποίο θεωρείται συνεργός. Όπως προκύπτει από την ανακοίνωση της Αστυνομίας κίνητρο των δραστών, τους οποίους γνώριζε ο συγγραφέας, ήταν η ληστεία.[18] [19]Μετά τη δημοσιοποίηση των στοιχείων του, ο συνεργός του δράστη παρουσιάστηκε αυτοβούλως στον εισαγγελέα και συνελήφθη. Τον Ιούλιο του 2015 το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Αθηνών επέβαλε σε αμφότερους τους κατηγορούμενους πρωτοδίκως την ποινή της ισόβιας κάθειρξης για την ανθρωποκτονία εκ προθέσεως συν τέσσερα έτη για την απόπειρα ληστείας[20]
Έργα
ΕπεξεργασίαΤα μηχανάκια (Φέξης,1962)
Η δόξα του σκαπανέα (Περιοδικό Επιθεώρηση Τέχνης, τεύχη 102 και 103 / 1963)
Το αρμένισμα (περιοδικό Εποχές, τεύχος 13 / Μάιος 1964 και σε βιβλίο από τις εκδόσεις Κολλάρος, 1966)
Τα καημένα (Κέδρος, 1972)
Βιοτεχνία υαλικών (Κέδρος, 1975)
Η κυρία Κούλα (περιοδικό Ηριδανός, τεύχος 3 / Δεκέμβριος 1975 - Ιανουάριος 1976 και σε βιβλίο από τις εκδόσεις Κέδρος, 1978)
Το κουρείο (Κέδρος, 1979)
Σεραφείμ και Χερουβείμ (Κέδρος, 1981)
Ο ωραίος λοχαγός (Κέδρος, 1982)
Η φανέλα με το εννιά (περιοδικό Τέταρτο, τεύχη 1 - 11 / Μάιος 1985 έως Μάρτιος 1986 και σε βιβλίο από τις εκδόσεις Κέδρος, 1986)
Πλανόδιος σαλπιγκτής (Κέδρος, 1989)
Η συμμορία της άρπας (Κέδρος, 1993)
Θυμάμαι την Μαρία (Καστανιώτης, 1994)
Η μυρωδιά τους με κάνει να κλαίω (Κέδρος, 1996)
Η μέρα για τα γραπτά κι η νύχτα για το σώμα (Κέδρος, 1999)
Δυο φορές Έλληνας (Κέδρος, 2001)
Νώε (Κέδρος, 2003)
Η γυναίκα που πετάει (Κέδρος, 2006)
Αλτίν (θεατρικό μονόπρακτο) (Κέδρος, 2007)
Το show είναι των Ελλήνων (Κέδρος, 2008)
Σ' ένα στρατόπεδο άκρη στην ερημιά (Κέδρος, 2009)
Ξεχασμένη φρουρά (Κέδρος, 2010)
Οι αλεπούδες του Γκόσπορτ (Κέδρος, 2011)
Θάνατος στο Βαλπαραΐζο (Πατάκης, 2013)
Ο θησαυρός του χρόνου (Πατάκης, 2014)
Η σειρήνα της ερήμου (Πατάκης, 2015)
Μεταφράσεις
Marcel Aymé, Ο λύκος (περιοδικό Ο Ταχυδρόμος, 11 Μαρτίου έως 1 Απριλίου 1961)
Alberto Moravia, Ο Ταρζάν (περιοδικό Ο ταχυδρόμος, 27 Μαΐου 1961)
Ernest Hemingway, Οι φονιάδες (περιοδικό Ο Ταχυδρόμος, τεύχος 380 / 22 Ιουλίου 1961 και σε βιβλίο από τις εκδόσεις Κέδρος, 1995)
Martin Armstrong, Η χήρα της Έφεσος (περιοδικό Ο Ταχυδρόμος, 28 Οκτωβρίου 1961)
Hermann Hesse, Ντέμιαν (Γαλαξίας, 1961)
Dylan Thomas, Ένα μαύρο φόρεμα για την Κυριακή (περιοδικό Ο ταχυδρόμος, τεύχος 439 / 8 Σεπτεμβρίου 1962)
Brendan Behan, Μια γυναίκα παρακατιανή (περιοδικό Εποχές, τεύχος 3 / Ιούλιος 1963)
Carson MacCullers, Η μπαλάντα του λυπημένου καφενείου (Κέδρος, 1969)
William Faulkner, Καθώς ψυχορραγώ (Κέδρος, 1970)
James Joyce, Έβελιν (περιοδικό Ο ταχυδρόμος, 17 Ιουνίου 1971)
Lewis Carroll, Οι περιπέτειες της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων (Ερμείας, 1973)
Charles Lamb, Καπνοδοχοκαθαριστών εγκώμιον (περιοδικό Ηριδανός, τεύχος 2 / Οκτώβριος - Νοέμβριος 1975)
Georg Büchner, Λεντς (Ηριδανός, 1977)
Ernest Hemingway, Σε ξένο τόπο (περιοδικό Ο Πολίτης, τεύχος 34 / Μάιος 1980)
Francis Scott Fitzgerald, Το πλουσιόπαιδο (Οδυσσέας, 1980)
Herman Melville, Μπάρτλεμπυ, ο γραφιάς κι άλλες τρεις ιστορίες (Οδυσσέας, 1980)
Edgar Allan Poe, Στη δίνη του Μάελστρομ (Κέδρος, 1995)
| Λογοτεχνικά Έργα | ||
|---|---|---|
| Έτος αρχικής έκδοσης | Τίτλος έργου | Εκδοτικός οίκος |
| 1962 | Τα μηχανάκια | Φέξης |
| 1967 | Το αρμένισμα | Εστία |
| 1972 | Τα καημένα | Κέδρος |
| 1975 | Βιοτεχνία υαλικών | Κέδρος |
| 1978 | Η κυρία Κούλα | Κέδρος |
| 1979 | Το κουρείο | Κέδρος |
| 1981 | Σεραφείμ και Χερουβείμ | Κέδρος |
| 1982 | Ο ωραίος λοχαγός | Κέδρος |
| 1986 | Η φανέλα με το εννιά | Κέδρος |
| 1989 | Πλανόδιος σαλπιγκτής | Κέδρος |
| 1993 | Η συμμορία της άρπας | Κέδρος |
| 1996 | Η μυρωδιά τους με κάνει να κλαίω | Κέδρος |
| 1999 | Η μέρα για τα γραπτά κι η νύχτα για το σώμα | Κέδρος |
| 2001 | Δυο φορές Έλληνας | Κέδρος |
| 2003 | Νώε | Κέδρος |
| 2006 | Η γυναίκα που πετάει | Κέδρος |
| 2007 | Θυμάμαι τη Μαρία | Εκδόσεις Καστανιώτη |
| 2008 | Το show είναι των Ελλήνων | Κέδρος |
| 2009 | Σ' ένα στρατόπεδο άκρη στην ερημιά | Κέδρος |
| 2010 | Ξεχασμένη Φρουρά | Εκδόσεις Καστανιώτη |
| 2011 | Οι αλεπούδες του Γκόσπορτ | Κέδρος |
| 2013 | Θάνατος στο Βαλπαραΐζο | Εκδόσεις Πατάκη |
| 2014 | Ο θησαυρός του χρόνου | Εκδόσεις Πατάκη |
| 2015 | Η Σειρήνα της ερήμου | Εκδόσεις Πατάκη |
Βραβεύσεις
ΕπεξεργασίαΟ Μένης Κουμανταρέας είχε τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τα έργα του Το Αρμένισμα (1967) και για το Η μυρωδιά τους με κάνει να κλαίω (1997). Με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για τα έργα του Βιοτεχνία υαλικών (1976) και για το Δύο φορές Έλληνας (2002). Επίσης έχει τιμηθεί με το βραβείο Blue Book στην Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης το 2001, για το μυθιστόρημά του Ο ωραίος λοχαγός.[21][22][23]
Στις 30 Δεκεμβρίου 2008, κατά την ετήσια τελετή της Ακαδημίας Αθηνών για την απονομή των ετήσιων βραβείων, ο Μένης Κουμανταρέας τιμήθηκε για σύνολο του έργου με το βραβείο του Ιδρύματος Κώστας και Ελένης Ουράνη, το οποίο εποπτεύεται από την Ακαδημία Αθηνών. Κατα τη βράβευση του δήλωσε, «...θα έπρεπε να τα παίρνουμε νέοι, να μας δίνουν αυτοπεποίθηση, λεφτά και κουράγιο. Θυμάμαι όμως, μολονότι βραβευμένο το δεύτερο βιβλίο μου, 'Το αρμένισμα', δικάστηκε επί χούντας τέσσερις φορές και παραλίγο να καεί. Το τελευταίο, 'Το σόου είναι των Ελλήνων', σκεπάζεται τώρα από τους καπνούς των δακρυγόνων και τα δάκρυα για τον χαμό ενός νέου ανθρώπου αλλά και από τον φριχτό πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Οπωσδήποτε είναι μελαγχολικό να σε βραβεύουν για το σύνολο του έργου σου. Σημαίνει ότι όπου να 'ναι σημαίνουν κι οι καμπάνες...".[24]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12211299p. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ (Αγγλικά) ISFDB. 239492. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ (Γαλλικά) Babelio. 184548. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ www
.lifo .gr /now /greece /menis-koymantareas-xekinise-i-diki-ti-katethese-filos-toy-syggrafea-gia-brady-tis. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2021. - ↑ «Νεκρός βρέθηκε ο συγγραφέας Μένης Κουμανταρέας: Ποιος ήταν». Madata.GR. 6 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2021.
- ↑ Λεξικό νεοελληνικής λογοτεχνίας: Πρόσωπα - Έργα - Ρεύματα - Όροι, Αθήνα: Πατάκης, 2007, σελ. 1145.
- ↑ Φίλιππος Φιλίππου, «Η αθώωση του Μένη Κουμανταρέα από το Εφετείο Αθηνών για το Αρμένισμα», Νέα Εστία, τομ.177, τχ.1867 (Δεκέμβριος 2015), σελ. 1095.
- ↑ Φίλιππος Φιλίππου, «Η αθώωση του Μένη Κουμανταρέα από το Εφετείο Αθηνών για το Αρμένισμα», Νέα Εστία, τομ.177, τχ.1867, (Δεκέμβριος 2015),σελ.1096-1097
- ↑ Φίλιππος Φιλίππου, «Η αθώωση του Μένη Κουμανταρέα από το Εφετείο Αθηνών για το Αρμένισμα», Νέα Εστία, τομ.177, τχ.1867, (Δεκέμβριος 2015),σελ.1100
- ↑ Κούρτοβικ, Δημοσθένης (1995). Έλληνες Μεταπολεμικοί Συγγραφείς: Ένας κριτικός Οδηγός. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. ISBN 978-960-360-509-6.
- ↑ Vermeulen, Francine. «Μένης ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΕΑΣ, Η Φανέλα με το εννιά». Université de Liège. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ «Κουμανταρέας, Μένης, 1931-2014». www.biblionet.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2016.
- ↑ «ΜΕΝΗΣ ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΕΑΣ | Εταιρεία Συγγραφέων». www.authors.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2016.
- ↑ «Έκκληση ανθρώπων του πνεύματος προς τις πολιτικές δυνάμεις». www.skai.gr. 2 Ιουνίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2016.
- ↑ Γαλιατσάτος, Παναγής (2 Ιουνίου 2011). ««Τολμήστε», ένα δείγμα γραφής για τη σωτηρία της χώρας». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2016.
- ↑ «Δολοφονήθηκε ο Μένης Κουμανταρέας». www.in.gr. 6 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2016.
- ↑ «Παρουσίαση του Διοικητή Ασφάλειας Αττικής και του Εκπρόσωπου Τύπου της ΕΛ.ΑΣ., για την εξιχνίαση υπόθεσης ανθρωποκτονίας 83χρονου ημεδαπού στην Κυψέλη και τη σύλληψη 26χρονου υπηκόου Ρουμανίας, καθώς και δημοσιοποίηση στοιχείων». astynomia.gr. Ελληνική Αστυνομία. 7 Ιανουαρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2016.
- ↑ «Άρχισε η δίκη για τη δολοφονία του Μένη Κουμανταρέα». 27 Μαΐου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2016.
- ↑ ««Η δίκη για τη δολοφονία του Μένη Κουμανταρέα» του Φίλιππου Φιλίππου».
- ↑ «Βραβείο στον Μ. Κουμανταρέα». Ριζοσπάστης. 21 Απριλίου 2001. http://www1.rizospastis.gr/storyPlain.do?id=756736. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2014.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Κουμανταρέας Μένης>Βραβεία». Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Σουλιώτης, Γιάννης (7 Δεκεμβρίου 2014). «Νεκρός βρέθηκε ο συγγραφέας Μένης Κουμανταρέας». kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2016.
- ↑ «tovima.gr - Τους Τίτο Πατρίκιο και
Μένη Κουμανταρέα
βράβευσε η Ακαδημία Αθηνών». TO BHMA. 31 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2016.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Επίσημη ιστοσελίδα: http://www.meniskoumantareas.gr/ Αρχειοθετήθηκε 2019-12-06 στο Wayback Machine.
Μένης Κουμανταρέας 1981 (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)- ΓΙΑ ΜΙΑ ΘΕΣΗ ΣΤΟ ΡΑΦΙ (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
- Μένης Κουμανταρέας στον Πανδέκτη, του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
- Κανάλι Βουλής: ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ- ΜΕΝΗΣ ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΕΑΣ
- Συνέντευξη του Μένη Κουμανταρέα Αρχειοθετήθηκε 2014-06-21 στο Wayback Machine., Περίπλους, τχ. 1 (άνοιξη 1984), σελ. 3-5
- Συνέντευξη του Μένη Κουμανταρέα στον Γιώργο Χρονά Αρχειοθετήθηκε 2022-10-06 στο Wayback Machine., Οδός Πανός, τχ. 36 (Μάϊος-Ιούνιος 1988), σελ. 50-61
- «Μένης Κουμανταρέας-αφιέρωμα» Αρχειοθετήθηκε 2014-06-20 στο Wayback Machine., Οδός Πανός, τχ. 117 (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2002)
- Συνέντευξη του Μένη Κουμανταρέα στην Καθημερινή 18/11/2007: Η πολλή εξυπνάδα στη λογοτεχνία βλάπτει.Ο Μένης Κουμανταρέας με αφορμή την επανέκδοση του πρώτου του βιβλίου αναζητεί το νέο «αστέρι» της ελληνικής λογοτεχνίας
- Συνέντευξη του Μένη Κουμανταρέα στο Βήμα 01/08/2010: Μένης Κουμανταρέας «Δεν φοβάμαι να εκτεθώ»
- ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ «Μένης Κουμανταρέας»
- Ο Μένης Κουμανταρέας για την τέχνη και την Αθήνα[νεκρός σύνδεσμος]
