Βικιπαίδεια

Κώστας Μπαλάφας

Έλληνας φωτογράφος

Ο Κώστας Μπαλάφας (1920 - 9 Οκτωβρίου 2011) ήταν σημαντικός Έλληνας φωτογράφος, γνωστός για την καταγραφή του τρόπου ζωής της ελληνικής υπαίθρου, το αλβανικό μέτωπο, την Κατοχή και τον αγώνα του ΕΛΑΣ στην Ήπειρο.[5]

Κώστας Μπαλάφας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1920[1][2]
Κυψέλη Άρτας[3]
Θάνατος9  Οκτωβρίου 2011[4]
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταφωτογράφος
δεδομένα

Βίος

Επεξεργασία

Ο Μπαλάφας γεννήθηκε το 1920 στην Κυψέλη Άρτας από την οποία έφυγε σε αναζήτηση εργασίας στην Αθήνα. Εργαζόμενος σε γαλακτοκομείο πατριώτη του και φοιτώντας σε νυχτερινό σχολείο μετέβη στη Γαλακτοκομική Σχολή Ιωαννίνων και κατόπιν στην Ιταλία έως το 1939 όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη γαλακτολογία. Επιστρέφοντας στα Ιωάννινα διορίστηκε έκτακτος υπάλληλος στη Γαλακτοκομική Σχολή[6]. Στα Γιάννενα τον βρήκε η Ιταλική εισβολή κι αργότερα η Γερμανική Κατοχή. Κατατάχτηκε στον ΕΛΑΣ ως αντάρτης-τυφεκιοφόρος, ενώ  παράλληλα, φωτογράφιζε τις μάχες, τις κτηνωδίες του κατοχικού στρατού αλλά και την δύσκολη ζωή των ανθρώπων της υπαίθρου. Τον ένοπλο αντάρτικο αγώνα κατά των κατακτητών τον αποτύπωσε στο φωτογραφικό λεύκωμα "Το Αντάρτικο στην Ήπειρο" που εκδόθηκε το 1991 με πρόλογο του φίλου και συναδέλφου του Σπύρου Μελετζή.

Μετά την περιπέτεια του πολέμου και του Εμφυλίου βρέθηκε στη ΔΕΗ. Αργότερα εργάστηκε ως οπερατέρ της Ελληνικής τηλεόρασης, ο πρώτος στη δοκιμαστική εκπομπή της ΔΕΘ[7], για να καθιερωθεί αργότερα στο φιλμ «Δωδώνεια», που γυρίστηκε το 1960[8] Ο Κώστας Μπαλάφας δίδαξε φωτογραφία στη Ακαδημία Δημιουργικής Φωτογραφίας - Leica Academy, μέχρι το τέλος της ζωής του.

Η ενασχόληση με τη φωτογραφία

Επεξεργασία

Κατά την περίοδο των σπουδών του στα Ιωάννινα αγόρασε την πρώτη του φωτογραφική μηχανή (Junior Kodak) την οποία αντικατέστησε στην περίοδο της Ιταλίας με μια Robot, μαθαίνοντας εμπειρικά την τέχνη του σκοτεινού θαλάμου σε γειτονικό φωτογραφείο. Τη μηχανή του χρησιμοποίησε αργότερα για να απαθανατίσει την πορεία του ελληνικού στρατού προς το αλβανικό μέτωπο, την περίοδο της γερμανικής Κατοχής και τον ένοπλο αγώνα του ΕΛΑΣ, τον οποίο ακολούθησε ως τυφεκιοφόρος[9]. Το  σύνολο  της δουλειάς του αυτής θα αποτελέσει αργότερα ένα σπουδαίο φωτογραφικό ντοκουμέντο, που, μαζί με αυτό του Σπύρου Μελετζή, θα αποδειχτούν οι μοναδικές ουσιαστικά φωτογραφικές μαρτυρίες της Αντίστασης στα βουνά. Οι σκληρές συνθήκες ζωής και οι αγώνες του ελληνικού λαού για ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια επέδρασαν στον ευρύτερο ψυχισμό του και διαμόρφωσαν το ύφος της φωτογραφικής του δουλειάς, ιδίως σε θέματα κοινωνικού προβληματισμού, τα οποία κυρίως τον απασχόλησαν.

Γράφει ο ίδιος: Γεννήθηκα σ’ ένα κακοτράχαλο ηπειρώτικο χωριό που λες πως και το ίδιο γεννήθηκε για αγώνες πρώτα με την ίδια τη φύση, για να μπορέσει να επιβιώσει στην κακοτράχαλη γη που γεννήθηκε. Και ένα μεγάλο μαράζι ήταν ο ξενιτεμός. Ξενιτεύτηκα νωρίς κι εγώ για λόγους βιοπορισμού, μόλις τέλειωσα το Δημοτικό —το τέλειωσα και δεν το τέλειωσα. Ήμουν τότε έντεκα χρονών και δούλευα σ’ ένα γαλακτοπωλείο. Πριν πιάσω τη μηχανή, είχα γράψει λίγα πράγματα με το μολύβι σ’ ένα μπλοκάκι, τα βιώματά μου. Επειδή έγραφα και για το αφεντικό μου πράγματα όχι τόσο ευχάριστα, μου σκίσανε το μπλοκάκι και στενοχωρήθηκα πολύ γι’ αυτό, γιατί είχα γενικά όλα μου τα βιώματα, πως έφυγα από το χωριό μου, πως κατέβηκα σε μια πολιτεία όπου είδα φώτα που δεν τα έσβηνε η βροχή και ο αέρας, πως, τέλος πάντων, μπόρεσα να βοηθήσω τον εαυτό μου και την οικογένειά μου. Στο αφεντικό μου αυτό είχαν έρθει κάτι συγγενείς του από την Αμερική, ομογενείς, και θεώρησε υποχρέωσή του να τους ξεναγήσει σε διάφορα μέρη. Μια μέρα σκέφτηκαν να ανέβουν στην Πάρνηθα• είπανε, μάλιστα, να πάρουν και μιαν αναμνηστική φωτογραφία. Τότε ήταν τα κουτάκια αυτά τα Brownie της Kodak που στοίχιζαν πολύ φτηνά, ήταν εύκολα στη χρήση, γιατί είχαν aplanar φακό και δεν είχε απαιτήσεις για ειδικούς χειρισμούς. Κάποιος Θα έπρεπε όμως να κρατάει αυτό το κουτί για να φωτογραφηθούν αυτοί, και αγγάρεψαν έμένα. Όταν είδα εγώ ότι αυτό που βλέπω μπροστά μου μπορώ να το αποτυπώσω στο χαρτί, με μάγεψε και είπα «ένα τέτοιο εργαλείο θα’ θελα για να αποτυπώσω τα βιώματά μου και να καταχωρίσω τους ανθρώπους που έζησα και μόχθησα μαζί τους, που έζησα χαρές και λύπες. Και ήρθε το πλήρωμα του χρόνου κάποτε, ώστε με ένα ρολόι και λίγες οικονομίες να αποκτήσω μια μηχανούλα. Ήταν μια junior Kodak με 7.7 φακό. Μετά από αυτό αγόρασα μιαν άλλη• πουλώντας τη μηχανή αυτή και πάλι με κάτι οικονομίες πήρα μια Robot. Με τη Robot και μ’ ένα φιλμ που έπεσε κυριολεκτικά από τον ουρανό, μέσα σ’ ένα βομβαρδιστικό ιταλικό που το ‘ριξαν τα αντιαεροπορικά μέσ’ τα Γιάννενα, κατάφερα να συνεχίσω• έκοβα κομματάκια, γέμιζα τις μπομπίνες κι έτσι φωτογράφισα τον Αγώνα.

Όλοι με κατηγόρησαν στην αρχή ότι φωτογραφίζω την αθλιότητα και τη μιζέρια. Δεν έδειχνα σε κανέναν τις φωτογραφίες μου. Πήρα το δικό μου δρόμο, αυτός είμαι. Και νομίζω πως δεν έκανα άσχημα. Το να βγάλεις λίγα χρυσάνθεμα, ακόμα και μια βαρκούλα που κουνιέται, δεν λέει και σπουδαία πράγματα. Εδώ είναι ένας λαός τρανταχτός, που πέρασε δια πυρός και σιδήρου• από το γιαταγάνι του Γιουσούφ αράπη και από το σκοινί του πατρο-Κοσμά. Αυτόν το λαό φωτογραφίζω.[10]

Το 2008 δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη το φωτογραφικό αρχείο του, που αποτελείται από 15.000 ασπρόμαυρα αρνητικά από το 1939 έως το 2000 και 60 ταινίες μικρού μήκους έτοιμες για ψηφιακή επεξεργασία, με κεντρικό θέμα τα ήθη και τα έθιμα της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας[11].

Εργογραφία

Επεξεργασία

Βιβλία Διαλέξεις

Επεξεργασία
  • Διαλέξεις για την πολιτιστική μας κληρονομιά
  • Διαλέξεις για τον κινηματογράφο
  • Αφιέρωμα στη μάνα
  • Διαλέξεις για τη φωτογραφία[12]

Βιβλία για τον φωτογράφο

Επεξεργασία
  • Κώστας Μπουμπουρής, Ο Κώστας Μπαλάφας και η Ελλάδα του, Κώστας Μπουμπουρής-Στέφανος Κωστούλας ISBN 978-960-91384-4-4

Λευκώματα

Επεξεργασία
  • Η Χώρα μου
  • Ήπειρος
  • Άγιον Όρος
  • Μετέωρα
  • Τα νησιά
  • Μέτσοβο
  • Το Αντάρτικο στην Ήπειρο
  • Αφιέρωμα στη μάνα[13]

Παραπομπές σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 500455452. Ανακτήθηκε στις 23  Μαΐου 2023.
  2. ↑ 2,0 2,1 greeknewsagenda.gr/articles/archive/8-blogs/4036-tribute-to-kostas-balafas. Ανακτήθηκε στις 27  Σεπτεμβρίου 2023.
  3. ↑ (Ελληνικά) κατάλογος των Γενικών Αρχείων του Κράτους. szpk-72qf-69pn. Ανακτήθηκε στις 23  Μαΐου 2023.
  4. ↑ greeknewsagenda.gr/articles/archive/8-blogs/4036-tribute-to-kostas-balafas.
  5. ↑ Έφυγε σε ηλικία 91 ετών ο κορυφαίος φωτογράφος Κώστας Μπαλάφας
  6. ↑ Έφυγε ο φωτογράφος της Αντίστασης, Κώστας Μπαλάφας
  7. ↑ Περιοδικό αντιλήψεις Τ. 14.
  8. ↑ Πέθανε ο φωτογράφος Κώστας Μπαλάφας
  9. ↑ «Κώστας Μπαλάφας: βιογραφικά στοιχεία». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2011. 
  10. ↑ [Κώστας Μπαλάφας. Φωτογραφικό οδοιπορικό στο Άγιον Όρος 1969-2001, εκδ. Αγιορείτικη Φωτοθήκη – Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη, Άγιον Όρος - Αθήνα 2006]
  11. ↑ Πέθανε πλήρης ημερών ο κορυφαίος φωτογράφος Κώστας Μπαλάφας
  12. ↑ Διαθέσιμα σε .PDF Κώστας Μπαλάφας - Βιβλία Αρχειοθετήθηκε 2011-10-12 στο Wayback Machine.
  13. ↑ Διαθέσιμα online στο Κώστας Μπαλάφας - Λευκώματα Αρχειοθετήθηκε 2011-10-12 στο Wayback Machine.

Διαδίκτυο

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Κώστας_Μπαλάφας&oldid=9979645"