Κύκλωπες

Οι Κύκλωπες ήταν μυθικά όντα της Ελληνικής μυθολογίας και της Ρωμαϊκής μυθολογίας με ένα μάτι στη μέση του μετώπου.

Ο Κύκλωπας Πολύφημος, κεφαλή από τη Θάσο, πιθανόν 2ος αι. Π.Κ.Ε. ή Ρωμαϊκό αντίγραφο. Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης

Οι Κύκλωπες της Οδύσσειας

Η πρώτη κατηγορία αφορά έναν λαό τερατόμορφων ανθρώπων, γιών του Ποσειδώνα, που φέρουν έναν και μοναδικό οφθαλμό στη μέση του μετώπου. Αναφέρονται στην Οδύσσεια ως κατοικούντες, πιθανώς, στη νήσο Σικελία, στη Δυτική Μεσόγειο. Άγριοι, χωρίς κάποια στοιχεία πολιτισμού και κοινωνικής οργάνωσης, εξόντωναν (και έτρωγαν) όσους πλησίαζαν στην περιοχή τους.

Ο Οδυσσέας και οι ναύτες του προσορμίστηκαν στην ακτή τους και εγκλωβίστηκαν στη σπηλιά του ισχυρότερου από αυτούς, του Πολύφημου. Τελικά μετά από ένα περιβόητο τέχνασμα του Οδυσσέα τύφλωσαν τον Κύκλωπα και κατόρθωσαν να διαφύγουν, όχι όμως χωρίς απώλειες.

Οι Κύκλωπες της μυθολογίας

Η δεύτερη κατηγορία αφορά μία τριάδα τερατόμορφων θεοτήτων που εμφανίζονται στη Θεογονία και είναι παιδιά του Ουρανού και της Γαίας. Αυτοί είναι τρεις: ο Βρόντης, ο Άργης και ο Στερόπης. Έχουν τεράστια δύναμη και γι' αυτό φυλακίζονται στα Τάρταρα από τον Ουρανό, θεωρούμενοι ότι απειλούν την εξουσία του. Ακολούθως, ο Κρόνος και οι Τιτάνες τους απελευθερώνουν, για να τους βοηθήσουν στην πτώση του Ουρανού, αλλά όταν έρχονται στην εξουσία τους φυλακίζουν και πάλι στα Τάρταρα. Τέλος, ο Ζεύς και οι Ολύμπιοι τους απελευθερώνουν και πάλι και με τη βοήθειά τους κατανικούν τους Τιτάνες στην Τιτανομαχία, χάρη στα πολεμικά όπλα (τον κεραυνό, τη βροντή και άλλα) που κατασκεύασαν υπό την επίβλεψη του Ήφαιστου μέσα στην Αίτνα. Όταν ο Ζευς έρχεται στην εξουσία τους αναθέτει τη φύλαξη των Τιτάνων στα Τάρταρα και αυτοί ως ανταπόδοση του χαρίζουν τον κεραυνό και τη βροντή, έκτοτε σήματα κατατεθέν του Δία. Στην Άρτεμη χάρισαν το κυνηγετικό τόξο.

Τους Κύκλωπες τους σκότωσε ο Απόλλων για να εκδικηθεί τον Δία για τον θάνατο του Ασκληπιού. Χάρη στις ιατρικές ιαματικές ικανότητές του ο Ασκληπιός, γιος του Απόλλωνα, είχε επαναφέρει στη ζωή πολλούς νεκρούς και γι'αυτό ο Δίας για τιμωρία τον σκότωσε με τον κεραυνό του.

Οι Κύκλωπες της προϊστορίας

Η τρίτη κατηγορία αφορά έναν λαό γιγάντιων ανθρώπων στους οποίους οι Έλληνες της κλασικής εποχής απέδιδαν την κτίση των γιγάντιων τειχών που τα υπολείμματά τους διατηρούνταν σε πολλές περιοχές της χώρας. Προφανώς, τα τείχη αυτά είχαν κτιστεί στην ακμή των κοινωνιών της Μυκηναϊκής περιόδου.

Ο Στράβων αναφέρει ότι οι Κύκλωπες ήρθαν από τη Λυκία και έχτισαν τείχη και άλλες κατασκευές στην Τίρυνθα και στις Μυκήνες, γνωστές ως Κυκλώπεια Τείχη.

Άλλοι Κύκλωπες

Αργότερα, από τους μεταγενέστερους μυθογράφους, ως Κύκλωπες θεωρήθηκαν και οι Γίγαντες.

Κύκλωπες στις εικαστικές τέχνες

Οι Καλλιτέχνες διαφόρων εποχών απεικόνισαν τούς Κύκλωπες γιγαντόσωμους με ένα μάτι στο κούτελο. Πολλές φορές παρουσιάζουν επίσης και τα άλλα δυο μάτια στην κανονική τους θέση.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Cyclops στο Wikimedia Commons