Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κόλλια 1967

Η Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κόλλια 1967 (Απρίλιος - Δεκέμβριος 1967) ήταν η πρώτη κυβέρνηση της Στρατιωτικής Δικτατορίας που επιβλήθηκε στη χώρα, με το Πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.

Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κόλλια

Βασίλειον της Ελλάδος Στρατιωτική Δικτατορία (1967-1974)
Ημερομηνία σχηματισμού	21 Απριλίου 1967
Ημερομηνία διάλυσης	13 Δεκεμβρίου 1967
Πρόσωπα και δομές
Αρχηγός Κράτους	Κωνσταντίνος Β΄ της Ελλάδας
Πρόεδρος Κυβέρνησης	Κωνσταντίνος Κόλλιας
Αντιπρόεδρος Κυβέρνησης	Γρηγόριος Σπαντιδάκης
Συνολικός αριθμός Μελών	32
Κατάσταση στο νομοθετικό σώμα	Δικτατορική κυβέρνηση
Ιστορία
Εκλογές	Οι προγραμματισμένες για τις 28 Μαΐου 1967 βουλευτικές εκλογές δεν πραγματοποιήθηκαν
Θητεία νομοθετικού σώματος	Αναστολή των εργασιών της Βουλής επ΄ αόριστον
Προηγούμενη	Κυβέρνηση Παναγιώτη Κανελλόπουλου 1967
Διάδοχη	Κυβέρνηση Γεωργίου Παπαδόπουλου 1967

Συνθήκες σχηματισμού της κυβέρνησης

Αφού οι πραξικοπηματίες έχοντας τον έλεγχο μονάδων του Στρατού Ξηράς (Τεθωρακισμένα, ΕΣΑ και Ευέλπιδες), κατέλαβαν στρατηγικής σημασίας σημεία της Αθήνας (Πεντάγωνο, Αεροδρόμιο, κτίριο ΟΤΕ επί της οδού Πατησίων, ΕΙΡ, Παλαιά Ανάκτορα), συνέλαβαν τον μέχρι τότε Πρωθυπουργό, Παναγιώτη Κανελλόπουλο, και τους πολιτικούς Γεώργιο και Ανδρέα Παπανδρέου, Παναγή Παπαληγούρα, Ηλία Ηλιού, Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, Μανώλη Γλέζο, Λεωνίδα Κύρκο κ.α., καθώς και 8. 270 πολίτες αριστερών κυρίως πεποιθήσεων τους οποίου η Αστυνομία Πόλεων συγκέντρωσε στον Ιππόδρομο του Φαλήρου, το γήπεδο Καραϊσκάκη και το γήπεδο της ΑΕΚ, περικύκλωσαν τα Ανάκτορα του Τατοΐου όπου διέμενε τότε ο Βασιλιάς, και η ηγετική τριανδρία (Παπαδόπουλος, Μακαρέζος, Παττακός) απαίτησαν από τον Βασιλιά τη νομιμοποίηση του Πραξικοπήματος.

Οι πραξικοπηματίες υπέδειξαν στον Βασιλιά σαν Πρωθυπουργό τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου του ΓΕΣ (Α/ΓΕΣ) στρατηγό Γρηγόριο Σπαντιδάκη,ο οποίος θεωρείτο άνθρωπος των Ανακτόρων, αλλά είχε τελικά συνταχθεί μαζί τους. Ωστόσο ο Βασιλιάς διαφώνησε με την επιλογή, και ύστερα από διαπραγματεύσεις κατέληξαν στον φιλοβασιλικό και έμπιστο του Παλατιού Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Κόλλια.

Η Κυβέρνηση Κόλλια μετά την ορκωμοσία της με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο. Διακρίνονται: Στο κέντρο, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος· αριστερά του (όπως κοιτάμε) ο Κων. Κόλλιας και στην άκρη αριστερά ο Γεώργιος Παπαδόπουλος· δεξιά του, ο Γρηγόριος Σπαντιδάκης και στην άκρη δεξιά ο Νικόλαος Μακαρέζος. Πίσω από τον βασιλιά, δεξιά (όπως κοιτάμε), ο Στυλιανός Παττακός και αριστερά ο Γεώργιος Ζωιτάκης. Μετά την ορκωμοσία της Κυβέρνησης Κόλλια, που έγινε στις 6 το απόγευμα της 21ης Απριλίου 1967, τραβήχτηκε η «πολυσυζητημένη φωτογραφία» του βασιλιά με τα μέλη της χουντικής κυβέρνησης. Σύμφωνα με τη διήγηση του Κωνσταντίνου, η ιδέα για τη φωτογράφηση ήταν δική του. Επέμεινε σε αυτήν, παρόλο που δεν υπήρχε διαθέσιμος φωτογράφος, γι' αυτό έδωσε εντολή στον υπασπιστή του να βρει έναν και να τον φέρει. Ήθελε -πάντα σύμφωνα με τους μεταγενέστερους ισχυρισμούς του- να δηλώσει με έναν τρόπο την αντίθεσή του στο νέο καθεστώς, διότι δε διέθετε άλλη οδό επικοινωνίας με τον λαό: «Σκέφτηκα», υποστήριξε, «ότι έχοντας μια έκφραση εμφανούς απογοήτευσης σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο κόσμος με είχε συνηθίσει πάντα χαμογελαστό, θα έστελνα στον ελληνικό λαό το μήνυμα ότι δεν υποστήριζα το πραξικόπημα». Η φωτογράφηση του βασιλιά με την κυβέρνηση των δικτατόρων έδρασε νομιμοποιητικά για τη Χούντα. Όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος ο Κωνσταντίνος: «Εκ του αποτελέσματος η απόφασή μου αυτή δεν κρίνεται ως ορθή, αφού δεν οδήγησε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά αντιθέτως παρερμηνεύτηκε στον απόλυτο βαθμό».

Στις 6:30 το πρωί της 21ης Απρίλη το ραδιόφωνο μετέδωσε :

« « Λόγω της δημιουργηθείσης εκρύθμου καταστάσεως από του μεσονυκτίου ο Στρατός ανέλαβε την διακυβέρνησιν της Χώρας.» »

Στις 7 το πρωί μεταδόθηκε επίσης το βασιλικό διάταγμα υπ' αριθμόν 280 «περί κηρύξεως της χώρας εις κατάστασιν πολιορκίας και αναστολής άρθρων του συντάγματος» (διαβάστε το ΦΕΚ εδώ:Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, αριθμ. 57, 21 Απριλίου 1967). Πρόκειται στην ουσία για την πρώτη πλαστογραφία του νέου καθεστώτος αφού ο Βασιλιάς δεν είχε υπογράψει το διάταγμα. Όπως αναφέρει ο καθηγητής της Νομικής, Αστέριος Μπουζιάς : «Με τη δημοσίευση του πλαστού διατάγματος, οι πραξικοπηματίες επιδίωκαν να προκαλέσουν σύγχυση στην κοινή γνώμη και στο στράτευμα, κυρίως σε όσα στελέχη του δεν είχαν συμμετάσχει στη συνωμοσία. Ο στόχος τους ήταν να δοθεί η εντύπωση ότι πίσω από το πραξικόπημα βρισκόταν ο βασιλιάς και γενικότερα, να δημιουργηθεί μία επίφαση νομιμότητας.»

Η κυβέρνηση ορκίστηκε στις 7 το απόγευμα της 21ης Απριλίου και αμέσως μετά ο νέος Πρωθυπουργός εκφώνησε το παρακάτω διάγγελμα :

«Ελληνικέ λαέ,

από μακρού παριστάμεθα μάρτυρες ενός εγκλήματος, το οποίο διεπράττετο εις βάρος του κοινωνικού συνόλου και του έθνους μας. Η αδίστακτος και αθλία κομματική συναλλαγή, ο εκτραχηλισμός μεγάλης μερίδος του Τύπου, η μεθοδική επίθεσης εναντίων όλων των θεσμών, η διάβρωσίς των, ο κατευξελισμός του κοινοβουλίου, η κατασυκοφάντησις των πάντων, η παράλυσις της κρατικής μηχανής, η πλήρης έλλειψις κατανοήσεως προς τα φλέγοντα ζητήματα της νεολαίας μας, η κακομεταχείρισις των φοιτητών και σπουδαστών μας, η ηθική κάμψις, η σύγχισις και η θολότης, η μυστική και φανερά συνεργασία με τους ανατροπείς και τέλος τα συνεχή εμπρηστικά κηρύγματα ασυνείδητων δημοκόπων, κατέστρεψαν τη γαλήνη του τόπου, εδημιούργησαν κλίμα αναρχίας και χάους, εκαλλιέργησαν συνθήκας μίσους και διχασμού και μας ωδήγησαν εις το χείλος της εθνικής καταστροφής. Δεν απέμενεν πλέον άλλος τρόπος σωτηρίας από την επέμβασιν του στρατού μας. Η επέμβασις αύτη βεβαίος αποτελεί εκτροπήν εκ του Συντάγματος αλλά η εκτροπήν αύτη ήτο επιβεβλημένη δια την σωτηρίαν της πατρίδος. Η σωτηρία της πατρίδος είναι ο υπέρτατος νόμος. Αι εκλογαί, αι οποίαι προεκυρήχθησαν δεν ήτο δυνατόν να δώσουν λύσιν εις το δημιουργηθέν αδιέξοδον...
...Ποίοι είμεθα; Δεν ανήκομεν εις ουδέν πολιτικόν κόμμα και ουδεμίαν πολιτικήν παράταξιν είμεθα διατεθειμένοι να ευνοήσωμεν είς βάρος της άλλης. Δεν ανήκομεν ούτε εις την οικονομικήν ολιγαρχίαν, την οποία όμως δεν είμεθα διατεθειμένοι να αφήσωμεν να προκαλή την πενίαν. Ανήκομεν εις την τάξιν του μόχθου....
...Μετά την παγίωσιν ομαλού ρυθμού και την δημιουργίαν των καταλλήλων προς τούτο συνθηκών το ταχύτερον δυνατόν θα επανέλθει η χώρα εις τον κοινοβουλευτισμόν επί υγιούς βάσεως...
...Η κυβέρνησις οφείλει να προειδοποιήση κατά τον πλέον κατηγορηματικό τρόπον, ότι οιαδήποτε αντίδρασις εις το εθνικόν της έργο της αλλαγής οποθενδήποτε προερχομένη θα παταχθή πάραυτα δια παντός εις την διάθεσίν της μέσου.

Ζήτω το Έθνος! Ζήτων ο Βασιλεύς! Ζήτω η αιωνία Ελλάς!»

— Πηγή: Εφημερίδα "Μακεδονία", φύλλο της 25ης Απριλίου 1967, σελ. 6

Η ανεπιτυχής προσπάθεια του Βασιλιά Κωνσταντίνου στις 13 Δεκεμβρίου 1967 να ανατρέψει το χουντικό καθεστώς και να αναλάβει και πάλι την ηγεσία όλων των Ενόπλων Δυνάμεων, που έμεινε γνωστή ως «Αντικίνημα της 13ης Δεκεμβρίου» οδήγησε στη διάλυση της κυβέρνησης Κόλλια, στη φυγή του Βασιλιά στο εξωτερικό και στην παγίωση του δικτατορικού πολιτεύματος με τη νέα κυβέρνηση του Γεωργίου Παπαδόπουλου.

Σύνθεση υπουργικού συμβουλίου

• «Πρωθυπουργός» - («Πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου»): Κωνσταντίνος Κόλλιας - (Εισαγγελέας Αρείου Πάγου)

• «Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης» : Γρηγόριος Σπαντιδάκης - (Αρχηγός Γ.Ε.Σ.)

• «Υπουργός Συντονισμού» : Νικόλαος Μακαρέζος - (Συνταγματάρχης Πυροβολικού)
• «Αναπληρωτής Υπουργός Συντονισμού» : -
• «Υφυπουργός Συντονισμού»: Ιωάννης Ροδινός - Ορλάνδος - (Οικονομολόγος)
• «Υπουργός Εθνικής Αμύνης» : Γρηγόριος Σπαντιδάκης
• «Υφυπουργός Εθνικής Αμύνης» : Γεώργιος Ζωιτάκης - (Αντιστράτηγος, Διοικητής Γ΄ Σώματος Στρατού)
• «Υπουργός Εξωτερικών» : Παύλος Οικονόμου - Γκούρας - (Πρέσβυς ε.ε.)

- αντικαταστάθηκε στις 3 Νοεμβρίου από τον Πρωθυπουργό

- αντικαταστάθηκε στις 20 Νοεμβρίου από τον Παναγιώτη Πιπινέλη - (πολιτικός)

• «Υφυπουργός Εξωτερικών» : -
• «Μόνιμος Υφυπουργός Εξωτερικών» : Γεώργιος Χριστόπουλος (πρέσβυς ε.ε) (από 24 Απριλίου)
• «Υπουργός Δικαιοσύνης» : Λεωνίδας Ροζάκης - (Αρεοπαγίτης)

- αντικαταστάθηκε την 1η Νοεμβρίου 1967 από τον Κωνσταντίνο Καλαμποκιά

• «Υπουργός Εσωτερικών» : Στυλιανός Παττακός - (Ταξίαρχος Τεθωρακισμένων)
• «Υπουργός Δημοσίας Τάξεως»: Παύλος Τοτόμης - (Οικονομολόγος)
• «Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων» : Κωνσταντίνος Καλαμποκιάς - (Αρεοπαγίτης)

- αντικαταστάθηκε την 1η Νοεμβρίου 1967 από τον Θεοφύλακτο Παπακωνσταντίνου

• «Υφυπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων» : -
• «Υπουργός Οικονομικών» : Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος - (Δικηγόρος)
• «Υφυπουργός Οικονομικών» : Σπυρίδων Λιζάρδος (από 26 Απριλίου)
• «Υπουργός Εμπορίου» : Γεώργιος Παπαδημητρακόπουλος - (Βιομήχανος)
• «Υφυπουργός Εμπορίου» : Γεώργιος Γεωργακέλος - (Αντιπρόεδρος του Εμπορικού τμήματος του «Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών» (ΕΒΕΑ))(από 26 Απριλίου)
• «Υπουργός Βιομηχανίας» : Νικόλαος Οικονομόπουλος - (Αρεοπαγίτης)

- παραιτήθηκε την 1η Νοεμβρίου και τα καθήκοντά του ανατέθηκαν στον Υπουργό Εμπορίου

• «Υφυπουργός Βιομηχανίας»: Κωνσταντίνος Κυπραίος - (Χημικός) (από 1η Νοεμβρίου)
• «Υπουργός Δημοσίων Έργων»: Παναγιώτης Τσαρούχης - (Αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου)

- παραιτήθηκε την 1η Νοεμβρίου

- στις 3 Νοεμβρίου ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου

• «Υφυπουργός Δημοσίων Έργων» : -
• «Υπουργός Συγκοινωνιών»  : Δημήτριος Οικονομόπουλος - (Αρεοπαγίτης)

- αντικαταστάθηκε στις 26 Απριλίου από τον Ιωάννη Τσαντίλα - (Εισαγγελέας Εφετών)

• «Υφυπουργός Συγκοινωνιών» : -
• «Υπουργός Γεωργίας» : Αλέξανδρος Ματθαίου - (καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης)
• «Υφυπουργός Γεωργίας» : -
• «Υπουργός Κοινωνικής Προνοίας»: Ευστάθιος Πουλαντζάς - (πρώην Γενικός Διευθυντής Υπουργείου Υγιεινής)
• «Υφυπουργός Κοινωνικής Προνοίας» : Σπυρίδων Λαμπίρης - (Γιατρός) (από 1η Νοεμβρίου)
• «Υπουργός Υγιεινής» : Ευστάθιος Πουλαντζάς
• «Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας : Αθανάσιος Αθανασίου - (Αντιναύαρχος ε.α.)
• «Υπουργός Εργασίας» : Αλέξανδρος Λέκκας - (Νομικός Σύμβουλος του Κράτους) (από 26 Απριλίου)

- αντικαταστάθηκε την 1η Νοεμβρίου από τον Ιωάννη Ξυδόπουλο - (δικηγόρος)

- αντικαταστάθηκε στις 24 Νοεμβρίου από τον Δημήτριο Πουλέα

• «Υπουργός Προεδρείας της Κυβερνήσεως» : Γεώργιος Παπαδόπουλος - (Συνταγματάρχης Πυροβολικού)
• «Υφυπουργός της Προεδρείας της Κυβερνήσεως» : Θεοφύλακτος Παπακωνσταντίνου - (Δημοσιογράφος) (από 24 Ιουλίου)
• «Υπουργός Βορείου Ελλάδος» : Δημήτριος Πατίλης - (Υποστράτηγος ε.α.) (από 5 Μαΐου)

Κυβερνητικό έργο

Η κυβέρνηση Κόλλια δημιούργησε το θεσμικό πλαίσιο με το οποίο κυβερνήθηκε η χώρα τα επόμενα 7 χρόνια.
Με την καταστατική συντακτική πράξη Α’ της 5ης/6ης Μαΐου 1967 «περί ασκήσεως της συντακτικής και νομοθετικής εξουσίας και τροποποιήσεως του Συντάγματος», η κυβέρνηση πήρε στα χέρια της και τη συντακτική και τη νομοθετική εξουσία, ενώ διοικούσε με συντακτικές πράξεις, αναγκαστικούς νόμους και νομοθετικά διατάγματα.
Αυτή η εκτροπή από τον κοινοβουλευτισμό, έγινε δεκτή από τα ανώτατα δικαστικά σώματα της χώρας, αφού τόσο το Συμβούλιο της Επικρατείας όσο και ο Άρειος Πάγος, με αποφάσεις τους, αναγνώρισαν την εγκυρότητα των συντακτικών πράξεων των δικτατορικών κυβερνήσεων. Ειδικώς, ο Άρειος Πάγος, με την 496/1970 απόφασή του, έκανε λόγο για κυβέρνηση προερχόμενη «εξ επαναστάσεως ήτις δημιουργεί δίκαιον...» .
Κατά τη διάρκεια της πρώτης αυτής κυβέρνησης και με τη συναίνεση του Βασιλιά, είχαν εκδοθεί 35 νέες συντακτικές διατάξεις και 215 αναγκαστικοί νόμοι.

Δείτε

• «Ελληνικά Επίκαιρα»: Ορκωμοσία της Κυβέρνησης Κωνσταντίνου Κόλλια στα Ανάκτορα Αθηνών (Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο)