Βικιπαίδεια

Κρίση στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο (2022–2023)

Αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ Σέρβων και Κοσοβάρων

Η Κρίση στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο ξεκίνησε στις 31 Ιουλίου 2022, όταν άρχισαν να αυξάνονται οι εντάσεις μεταξύ της Σερβίας και του Κοσσυφοπεδίου λόγω της λήξης της ενδεκαετούς περιόδου ισχύος των εγγράφων των αυτοκινήτων την 1η Αυγούστου 2022, μεταξύ της κυβέρνησης του Κοσσυφοπεδίου και των Σέρβων στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο.

Κρίση στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο (2022–2023)
Μέρος της διαμάχης για το Κοσσυφοπέδιο.
Μονάδες του Σερβικού Στρατού βρίσκονται κοντά στα σύνορα με το Κοσσυφοπέδιο.
Ημερομηνία31 Ιουλίου 2022 – σήμερα
ΤοποθεσίαΒόρειο Κόσοβο
ΑιτίαΛήξη εγγράφων και πινακίδων για αυτοκίνητα
Έκβαση
  • Σε εξέλιξη:
  • Επετεύχθη συμφωνία σχετικά με τις πινακίδες κυκλοφορίας.
  • Οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου αποσύρονται από τους κυβερνητικούς θεσμούς του Κοσσυφοπεδίου.
  • Η Σερβία υπέβαλε αίτημα στη Δύναμη του Κοσσυφοπεδίου να αναπτύξει 1.000 Σέρβους στρατιώτες στο Κοσσυφοπέδιο, αλλά αργότερα απορρίφθηκε.
  • Οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου στήνουν οδοφράγματα από τις 10 Δεκεμβρίου έως τις 30 Δεκεμβρίου 2022.
  • Το Κοσσυφοπέδιο υπογράφει επίσημο έγγραφο για την υποψηφιότητα προς ένταξη χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση
  • Σερβικό μποϊκοτάζ των τοπικών εκλογών εξαιτίας των Αλβανών δήμάρχων που εκλέχθηκαν και στους τέσσερις δήμους του Βορείου Κοσσυφοπεδίου τον Απρίλιο του 2023.
  • Το Κοσσυφοπέδιο αναλαμβάνει τον έλεγχο των δημοτικών κτηρίων που ελέγχονται από τους Σέρβους με τη βία, προκαλώντας πολιτική αναταραχή.
  • 25+ ειρηνευτικά στρατεύματα του ΝΑΤΟ τραυματίζονται κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων.
  • Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιβάλλουν διπλωματικές κυρώσεις στην κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου.
Απώλειες
Σερβικοί ισχυρισμοί:
55 άμαχοι τραυματίες.
19 τραυματίες
11 τραυματίες
Ισχυρισμοί Κοσοβάρων:
1 αστυνομικός τραυματίας.

Το Κοσσυφοπέδιο, το οποίο κήρυξε την ανεξαρτησία του το 2008, υπέγραψε συμφωνία με τη Σερβία το 2011, η οποία κατέληξε στη χρήση πινακίδων κυκλοφορίας στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο. Αυτή η συμφωνία επρόκειτο να αλλάξει τις πινακίδες κυκλοφορίας από αυτές που εξέδιδε η Σερβία σε ουδέτερες. Η συμφωνία επεκτάθηκε το 2016 και έληξε το 2021 μετά την οποία εκδηλώθηκε μία κρίση, η οποία και έληξε με την συμφωνία της απαγόρευσης των πινακίδων κυκλοφορίας που εκδόθηκαν από το Κοσσυφοπέδιο στη Σερβία.

Μετά την ανακοίνωση ότι οι Σέρβοι πολίτες που εισέρχονταν στο Κοσσυφοπέδιο θα λαμβάναν έγγραφα εισόδου και εξόδου, μια σειρά από οδοφράγματα σχηματίστηκαν στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο στις 31 Ιουλίου 2022, αλλά αφαιρέθηκαν δύο ημέρες αργότερα αφότου το Κοσσυφοπέδιο ανακοίνωσε ότι θα αναβάλει την απαγόρευση των πινακίδων κυκλοφορίας που είχε εκδώσει η Σερβία. Τον Αύγουστο του 2022, διεξήχθησαν ανεπιτυχείς διαπραγματεύσεις σχετικά με τις πινακίδες κυκλοφορίας, αν και η διαφωνία για τα έγγραφα ταυτοποίησης επιλύθηκε. Μια προτεινόμενη συμφωνία, που ονομάστηκε «γερμανογαλλική πρόταση» από τα μέσα ενημέρωσης, η οποία γράφτηκε από τους Jens Plötner και Emmanuel Bonne, στάλθηκε στον Αλεξάνταρ Βούτσιτς, τον πρόεδρο της Σερβίας, και στον Άλμπιν Κούρτι, τον πρωθυπουργό του Κοσσυφοπεδίου, τον επόμενο μήνα, ενώ οι διαβουλεύσεις σχετικά με τη συμφωνία ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2023.

Ο Κούρτι αρνήθηκε να αναβάλει την προθεσμία για τις πινακίδες κυκλοφορίας και αντ' αυτού ανακοίνωσε μια σταδιακή εφαρμογή που θα διαρκέσει μέχρι τον Απρίλιο του 2023. Αυτό ξεκίνησε τον Νοέμβριο και στις αρχές του μήνα, αρκετοί Σέρβοι αστυνομικοί του Κοσσυφοπεδίου, δήμαρχοι, δικαστές και μέλη του κοινοβουλίου της Σερβίας παραιτήθηκαν από κυβερνητικούς θεσμούς. Το Κοσσυφοπέδιο και η Σερβία διαπραγματεύτηκαν ξανά τον Νοέμβριο του 2022 και είχαν καταλήξει σε συμφωνία στις 23 Νοεμβρίου 2022, η οποία διευκόλυνε ότι οι πινακίδες κυκλοφορίας που εξέδωσε η Σερβία θα εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούνται στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο. Τον Δεκέμβριο του 2022, η Σερβία υπέβαλε αίτημα στη Δύναμη του Κοσσυφοπεδίου για την ανάπτυξη έως και 1.000 σερβικών στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων στο Κοσσυφοπέδιο, το οποίο τελικά απορρίφθηκε τον Ιανουάριο του 2023. Ένας άλλος αριθμός οδοφραγμάτων εγκαταστάθηκαν στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο στις 10 Δεκεμβρίου, όταν διαλύθηκαν στις 30 Δεκεμβρίου. Στη Σερβία, ακροδεξιές ομάδες οργάνωσαν διαδηλώσεις για να υποστηρίξουν τους Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου. Το Κοσσυφοπέδιο υπέγραψε επίσημο αίτημα για να διεκδικήσει το καθεστώς της υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις 14 Δεκεμβρίου 2022.

Στις 26 Μαΐου 2023, το Κοσσυφοπέδιο ανέλαβε τον έλεγχο των δημοτικών κτιρίων του Βορείου Κοσσυφοπεδίου με τη βία, για να επιτρέψει στους νεοεκλεγμένους Αλβανούς δημάρχους να αναλάβουν τα καθήκοντά τους, καθώς είχαν κερδίσει τις τοπικές εκλογές της 23ης Απριλίου. – με βάση τον εξαιρετικά χαμηλό αριθμό ψήφων, λόγω του εκλογικού μποϊκοτάζ από τον σερβικό πληθυσμό. Προκλήθηκε πολιτική αναταραχή και η Σερβία έθεσε τις ένοπλες δυνάμεις της σε επιφυλακή. Η απόφαση του Κοσσυφοπεδίου να κάνει χρήση βίας καταδικάστηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την ΕΕ.

Ιστορικό

Επεξεργασία

Το 1991, οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου διακήρυξαν την ίδρυση της Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου, με την Αλβανία να την αναγνωρίζει μόνο ως ανεξάρτητο κράτος. [1] [2] Οι συνέπειες του πολέμου του Κοσσυφοπεδίου οδήγησαν τα Ηνωμένα Έθνη να εγκαθιδρύσουν μια διακυβέρνηση στο Κοσσυφοπέδιο και το ΝΑΤΟ να ιδρύσει τη Δύναμη του Κοσσυφοπεδίου (KFOR). [3] Στη συνέχεια, το Κοσσυφοπέδιο ανακήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σερβία το 2008. Ωστόσο η Σερβία δεν αναγνώρισε την ανεξαρτησία του. [4] [5] Το Βόρειο Κοσσυφοπέδιο, μια περιοχή που έχει πλειοψηφία Σέρβων στο Κοσσυφοπέδιο, είναι επίσης σε μεγάλο βαθμό αντίθετο στο ανεξάρτητο Κοσσυφοπέδιο και πριν από τη Συμφωνία των Βρυξελλών του 2013 αρνούνταν να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του [6] [7] σε ένα δημοψήφισμα του 2012, όπου το 99% των ψηφοφόρων στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο, με συμμετοχή 75%, απέρριψε τους θεσμούς του Κοσσυφοπεδίου, αν και το δημοψήφισμα απορρίφθηκε από τη Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο. [8] [9] Σύμφωνα με τη Συμφωνία των Βρυξελλών, η Κοινότητα Σερβικών Δήμων επρόκειτο να σχηματιστεί έως το 2016, αν και η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου πάγωσε τη συμφωνία το 2015, με το Συνταγματικό Δικαστήριο να την κηρύσσει αντισυνταγματική. [10] [11]

Το 2011 συνήφθη συμφωνία μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου για τη χρήση πινακίδων κυκλοφορίας. [12] Μέχρι εκείνο το σημείο, η Σερβία εξέδιδε σερβικές πινακίδες για το Βόρειο Κοσσυφοπέδιο, αν και μετά τη συμφωνία οι πινακίδες κυκλοφορίας άλλαξαν σε ουδέτερες. [12] Η συμφωνία αυτή παρατάθηκε το 2016 και ίσχυε μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2021. [12] Μετά τη λήξη της συμφωνίας, επήλθε κρίση και κράτησε μέχρι τον Οκτώβριο του 2021, όταν επετεύχθη μια νέα συμφωνία, η οποία ουσιαστικά τερμάτισε την απαγόρευση των πινακίδων κυκλοφορίας του Κοσσυφοπεδίου στη Σερβία. [13] [14] Αυτή η συμφωνία αρχικά προοριζόταν να είναι προσωρινή, αν και τον Απρίλιο του 2022, η συμφωνία παρατάθηκε για περαιτέρω περίοδο. [15] [16]

Χρονολόγιο γεγονότων

Επεξεργασία
 
Οδοφράγματα στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο κατά τη διάρκεια της κρίσης, 12 Δεκεμβρίου 2022.

2022

Επεξεργασία

Ιούλιος

Επεξεργασία

Ορισμένοι Σέρβοι πολίτες του Κοσσυφοπεδίου στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο άρχισαν να σχηματίζουν οδοφράγματα στις 31 Ιουλίου μετά την ανακοίνωση ότι οι πολίτες της Σερβίας που εισέρχονται στο Κοσσυφοπέδιο θα λάβουν έγγραφα για είσοδο και έξοδο. [17] [18] Αυτό οδήγησε στην αποστολή στρατευμάτων από την KFOR προκειμένου να περιπολούν στους δρόμους, ενώ η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου κατέληξε να κλείσει τα συνοριακά περάσματα στο Jarinje και στο Brnjak. [19] [20] Ο Νίκολα Σελάκοβιτς, τότε υπουργός Εξωτερικών της Σερβίας, ισχυρίστηκε ότι ο Αλμπίν Κούρτι, ο πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου, «ετοίμαζε την κόλαση τις επόμενες ημέρες» για τους Σέρβους που ζούσαν στο Κόσοβο. [21] Αναφέρθηκε επίσης ότι οι σειρήνες αεροπορικής επιδρομής ενεργοποιήθηκαν στο Ζούμπιν Πότοκ και στη Βόρεια Μίτροβιτσα . [22] Οι δρόμοι αποκλείστηκαν κοντά στα συνοριακά περάσματα Jarinje και Brnjak . [23]

Αργότερα την ίδια μέρα, το υπουργείο Άμυνας της Σερβίας δήλωσε ότι «ο Σερβικός Στρατός δεν πέρασε τα σύνορα με το Κοσσυφοπέδιο», εν μέσω αναφορών ότι εισήλθε στο Κοσσυφοπέδιο. [24] Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς δήλωσε επίσης ότι θα ήθελε να αναβληθεί η απαγόρευση. [25] Πρόσθεσε επίσης ότι «αν δεν θέλουν να διατηρήσουν την ειρήνη, η Σερβία θα κερδίσει την μάχη». [26] Ο Κούρτι κατηγόρησε τον Βούτσιτς και τον Πέταρ Πέτκοβιτς, τον διευθυντή του γραφείου για το Κοσσυφοπέδιο και τα Μετόχια, ως υπεύθυνους για την αναταραχή. [27] Σύμφωνα με την κυβέρνηση της Σερβίας, ένας Σέρβος τραυματίστηκε στο συνοριακό πέρασμα του Jarinje, αν και η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου αρνήθηκε κάτι τέτοιο και δήλωσε ότι σημειώθηκαν μόνο πυροβολισμοί. [28] [29] Επιπλέον, ένας ένοπλος πυροβόλησε κατά της αστυνομίας του Κοσσυφοπεδίου . [23]

Αύγουστος

Επεξεργασία

Μετά από διαπραγματεύσεις με τους διπλωματικούς εκπροσώπους των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου ανακοίνωσε την 1η Αυγούστου ότι θα αναβάλει προσωρινά την απαγόρευση των πινακίδων κυκλοφορίας που είχε εκδώσει η Σερβία. [30] [31] Τη συμφωνία αυτή χαιρέτησαν ο Ζοζέπ Μπορέλ, ύπατος εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, και ο Μίροσλαβ Λάιτσακ, Ειδικός Εντεταλμένος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το διάλογο Βελιγραδίου-Πρίστινα. [30] Την ίδια μέρα, το Balkan Insight ανέφερε ότι οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης διέδιδαν παραπληροφόρηση σχετικά με έναν «πολεμικό πλήρους κλίμακας». [32] Μια μέρα αργότερα, η KFOR επιβεβαίωσε ότι τα οδοφράγματα που είχαν τοποθετηθεί στις 31 Ιουλίου αφαιρέθηκαν και η συνοριακή διέλευση άνοιξε ξανά για χρήση. [33] [34]

Η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου ανέφερε ότι μια από τις περιπολίες της δέχθηκε επίθεση με πυρά στις 6 Αυγούστου κοντά στα σύνορα. [35] Τα πολιτικά κόμματα της αντιπολίτευσης στο Κοσσυφοπέδιο κατηγόρησαν τον Κούρτι ότι "φοβίζει τους επενδυτές για μια πιθανή νέα σύγκρουση με τη Σερβία". Ο Κούρτι αρνήθηκε τις κατηγορίες και αντ' αυτού κατηγόρησε τη Ρωσία και τον Βλαντίμιρ Πούτιν, κατηγορώντας τους ότι διαδίδουν σκοπίμως παραπληροφόρηση. [36] [37] Σε μία κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Κούρτι και τον Βούτσιτς, ο Γενς Στόλτενμπεργκ, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, δήλωσε ότι «το ΝΑΤΟ προτρέπει σε αυτοσυγκράτηση αλλά είναι έτοιμο να παρέμβει εάν χρειαστεί». [38] [39] Μια μέρα αργότερα, ο Μπορέλ συναντήθηκε με τον Κούρτι και τον Βούτσιτς. Ο Μπορέλ δήλωσε ότι η συνάντηση έληξε χωρίς συμφωνία, αλλά ότι οι συνομιλίες θα επαναληφθούν ξανά τις επόμενες ημέρες. [40] [41] Στις 19 Αυγούστου, το ΝΑΤΟ ανέπτυξε περαιτέρω δυνάμεις της KFOR στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο για ειρηνευτικούς σκοπούς. [42] Επιπλέον, ο Βούτσιτς δήλωσε ότι οι δυνάμεις της KFOR θα πρέπει να «κάνουν τη δουλειά τους» και δεσμεύτηκε «να υπερασπιστεί τους Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου εάν το ΝΑΤΟ δεν το κάνει». [43]

Ο Μπορέλ ανακοίνωσε ότι η διαμάχη για τα έγγραφα ταυτοποίησης διευθετήθηκε στις 27 Αυγούστου. [44] Ανακοινώθηκε ότι η Σερβία συμφώνησε να καταργήσει τα έγγραφα εισόδου και εξόδου για τους κατόχους ταυτοτήτων του Κοσσυφοπεδίου, ενώ το Κοσσυφοπέδιο δεσμεύτηκε να απόσχει από την εφαρμογή τέτοιων μέτρων για Σέρβους κατόχους ταυτοτήτων. [44] Ο Βούτσιτς δήλωσε «ότι ήταν πολύ χαρούμενος που βρέθηκε λύση», ενώ ο αντιπρόεδρος της Σερβικής Λίστας Ιγκόρ Σίμιτς δήλωσε ότι «αυτή ήταν η νίκη της σερβικής διπλωματίας». [45] [46] Ο Κούρτι επαίνεσε επίσης τη συμφωνία, αλλά δέχθηκε κριτική από τα κόμματα της αντιπολίτευσης στο Κοσσυφοπέδιο λόγω της φερόμενης συνέχισης της πολιτικής του αντιπάλου του Χασίμ Θάτσι. [47] [48] Ωστόσο πολιτικά κόμματα στη Σερβία, όπως το Λαϊκό Κόμμα και το Dveri, επέκριναν τη συμφωνία. [48]

Σεπτέμβριος

Επεξεργασία

Η συμφωνία, η οποία υπογράφηκε στις 27 Αυγούστου και άρχισε να εφαρμόζεται την 1η Σεπτεμβρίου. [49] [50]Η Άνα Μπρνάμπιτς, η πρωθυπουργός της Σερβίας, επισκέφθηκε τη Βόρεια Μιτρόβιτσα στις 5 Σεπτεμβρίου, όπου συναντήθηκε με εκπροσώπους της Σερβικής Λίστας. [51] [52] Κατά τη διάρκεια της ομιλίας της, δήλωσε ότι θα ήταν πρόθυμη να «συμβιβαστεί προς το συμφέρον της ειρήνης και της σταθερότητας». [53] Την ίδια μέρα, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν και ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς προέτρεψαν τον Βούτσιτς και τον Κούρτι «να μετακινήσουν τις διαφορές του παρελθόντος σε μια στιγμή κρίσιμης σημασίας για την ασφάλεια». [54] Σε ομιλία του στην Εθνοσυνέλευση της Σερβίας στις 13 Σεπτεμβρίου, ο Βούτσιτς δήλωσε ότι «θα πρέπει να προσφερθεί μια ρεαλιστική λύση για το Κοσσυφοπέδιο, αλλά η Σερβία δεν θα αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του». [55]

Μια προτεινόμενη συμφωνία που στάλθηκε από τους Jens Plötner και Emmanuel Bonne, συνεργάτες του Σολτς και του Μακρόν αντίστοιχα, διέρρευσε στις 19 Σεπτεμβρίου. [56] [57] [58] Μια μέρα αργότερα, το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε ότι θα στείλει περισσότερες δυνάμεις της KFOR για αποφυγή νέων εντάσεων. [59] Το υπουργείο Εσωτερικών του Κοσσυφοπεδίου επιβεβαίωσε στις 21 Σεπτεμβρίου ότι τα αυτοκίνητα με πινακίδες κυκλοφορίας που εκδόθηκαν από τη Σερβία θα θεωρούνται μη ταξινομημένα μετά την 1η Νοεμβρίου. [60]

Οκτώβριος

Επεξεργασία

Στις αρχές Οκτωβρίου, το Κοσσυφοπέδιο και η Σερβία επιβεβαίωσαν την ύπαρξη της προτεινόμενης συμφωνίας. [61] Ο Βούτσιτς δήλωσε ότι σύμφωνα με την προτεινόμενη συμφωνία, το Κοσσυφοπέδιο θα λάβει ένταξη στα Ηνωμένα Έθνη, ενώ η Σερβία σε αντάλλαγμα θα λάβει επιταχυνόμενη ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. [62] [63]Το Radio Free Europe αμφισβήτησε αυτόν τον ισχυρισμό και αντίθετα ισχυρίστηκε ότι η συμφωνία περιλαμβάνει «ανάπτυξη καλών σχέσεων στη βάση ίσων δικαιωμάτων, αναγνώριση εθνικών συμβόλων, ειδική ρύθμιση για τη σερβική κοινότητα και τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία στο Κοσσυφοπέδιο, εμβάθυνση της συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα, καθώς και μία συνολική συμφωνία για όλες τις προηγούμενες συμφωνίες και ότι η Σερβία δεν θα αντιταχθεί στην ένταξη του Κοσσυφοπεδίου σε κανέναν διεθνή οργανισμό». [64] Ο Οσμάνι δήλωσε ότι η προτεινόμενη συμφωνία είναι "μια καλή βάση για συνομιλίες" αλλά ότι "ποτέ δεν είπαμε ότι το έγγραφο αυτό καθαυτό χωρίς αλλαγές μπορεί να γίνει αποδεκτό για το Κοσσυφοπέδιο". [65] Τα μέσα ενημέρωσης έχουν βαφτίσει τη συμφωνία ως «γερμανογαλλική πρόταση». [66] [67]

Ο Γκάμπριελ Εσκομπάρ, ο ειδικός απεσταλμένος του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ για τα Βαλκάνια, δήλωσε στις 20 Οκτωβρίου ότι το Κοσσυφοπέδιο πρέπει να αναβάλει την προθεσμία. [68] Ο Γκόραν Ράκιτς, ο αρχηγός της Σερβικής Λίστας, συναντήθηκε με τον Βούτσιτς στις 27 Οκτωβρίου. [69] Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, ο Ράκιτς δήλωσε ότι «εάν το Κοσσυφοπέδιο αρχίσει να επιβάλλει την κατάσχεση οχημάτων και πινακίδων κυκλοφορίας, θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα εναντίον του» αλλά διαβεβαίωσε ότι θα χρησιμοποιηθούν μόνο «όλα τα δημοκρατικά και ειρηνικά μέσα». [69] [70] Ο Κούρτι αρνήθηκε να αναβάλει την προθεσμία, [71] αν και στις 28 Οκτωβρίου ανακοίνωσε μια σταδιακή εφαρμογή της αλλαγής των πινακίδων κυκλοφορίας έως τις 21 Απριλίου. [72] [73] Πρόσθεσε επίσης ότι τα αυτοκίνητα με πινακίδες κυκλοφορίας που εκδόθηκαν από τη Σερβία θα "θα τους επιβληθούν πρόστιμα και στη συνέχεια θα αναγκαστούν να επικολλήσουν δοκιμαστικές πινακίδες στα αυτοκίνητά τους". [72]

Νοέμβριος

Επεξεργασία

Η σταδιακή εφαρμογή ξεκίνησε την 1η Νοεμβρίου. [74] [75] Μια μέρα αργότερα, ο Nenad Đurić, διευθυντής της Περιφερειακής Αστυνομικής Διεύθυνσης για το Βόρειο Κοσσυφοπέδιο, δήλωσε ότι η αστυνομία στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο δεν θα εφαρμόσει την απόφαση για την επανεγγραφή των πινακίδων κυκλοφορίας που εκδόθηκαν από τη Σερβία σε αυτές που εκδίδονται από Κοσσυφοπέδιο. [76] Στις 5 Νοεμβρίου, εκατοντάδες Σέρβοι αστυνομικοί του Κοσσυφοπεδίου, δήμαρχοι, δικαστές και μέλη του κοινοβουλίου της Σερβικής Λίστας αποχώρησαν από τα κυβερνητικά όργανα σε ένδειξη διαμαρτυρίας. [77] [78] [79] Σε απάντηση, ο Κούρτι, ο Μπορέλ και ο Κρίστοφερ Χιλλ, πρεσβευτής των Ηνωμένων Πολιτειών στη Σερβία, δήλωσαν ότι «η αποχώρηση δεν είναι η απάντηση στην κρίση», ενώ ο Βούτσιτς κατηγόρησε τον Κούρτι ότι αγνόησε τη Συμφωνία των Βρυξελλών. Ο Κούρτι δήλωσε τρεις μέρες νωρίτερα ότι η Κοινότητα Σερβικών Δήμων δεν υπάρχει. [77] [80] Στις 6 Νοεμβρίου, μια διαμαρτυρία που οργανώθηκε από τη Σερβική Λίστα πραγματοποιήθηκε στη Βόρεια Μιτρόβιτσα. [81] [82] Μαζικές παραιτήσεις Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου συνέχισαν να πραγματοποιούνται μετά τις παραιτήσεις στις 5 Νοεμβρίου, μετά τις οποίες ο Κούρτι κατηγόρησε τη Σερβία ότι «προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει το Κοσσυφοπέδιο». [83] [84] Ως απάντηση, το ΝΑΤΟ ανέπτυξε περισσότερα ειρηνευτικά στρατεύματα της KFOR. [85]

Ο Ίβιτσα Ντάσιτς, υπουργός Εξωτερικών της Σερβίας, δήλωσε στις 6 Νοεμβρίου ότι η προτεινόμενη συμφωνία είναι "απαράδεκτη" και ισχυρίστηκε ότι η συμφωνία "ξεκινά από τη θέση ότι το Κοσσυφοπέδιο θα είναι ανεξάρτητο". [86] Ο Κούρτι και ο Βούτσιτς συναντήθηκαν με τον Μακρόν και τον Μπορέλ στη Γαλλία στις 11 Νοεμβρίου, όπου συζήτησαν για την κρίση. [87] [88] Ο Μπορέλ είπε ότι ο Κούρτι και ο Βούτσιτς δεν απέρριψαν την προτεινόμενη συμφωνία και ότι οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου πρέπει να επιστρέψουν στους κυβερνητικούς θεσμούς, ενώ προέτρεψε επίσης τον Κούρτι να σχηματίσει την Κοινότητα Σερβικών Δήμων. [88] [89] Ο Βούτσιτς κατηγόρησε επίσης τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο ότι υποστήριξαν τον Κούρτι. [90] Μετά τη συνάντηση, ο Οσμάνι ανακοίνωσε ότι τον Δεκέμβριο του 2022 θα διεξαχθούν τοπικές εκλογές σε τέσσερις δήμους στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο. Ωστόσο οι εκλογές αναβλήθηκαν αργότερα για τον Απρίλιο του 2023. [91] Οι Κούρτι και Βούτσιτς συναντήθηκαν ξανά με τους Lajčák και Μπορέλ για να συζητήσουν σχετικά με την εφαρμογή των πινακίδων κυκλοφορίας στις 21 Νοεμβρίου. [92] Δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία, αν και ο Κούρτι αμέσως μετά ανακοίνωσε ότι είχε αποδεχτεί την πρόταση των Ηνωμένων Πολιτειών να αναβάλει την εφαρμογή του μέτρου για τιμωρία ιδιοκτητών αυτοκινήτων που δεν άλλαξαν πινακίδες κυκλοφορίας που είχαν εκδώσει η Σερβία για δύο ημέρες. [92] [93] Μια μέρα αργότερα, διεξήχθη μια νέα σειρά συνομιλιών κατά τη διάρκεια των οποίων επιτεύχθηκε συμφωνία μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας. [94] Ο Μπορέλ δήλωσε ότι το Κοσσυφοπέδιο και η Σερβία θα «επικεντρωθούν τώρα στην εξομάλυνση των σχέσεών τους», ενώ ο Πέτκοβιτς, ο οποίος ήταν ένας από τους διαπραγματευτές, δήλωσε ότι οι πινακίδες κυκλοφορίας που εκδόθηκαν από τη Σερβία θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο. [94] [95] [96] Την ίδια ημέρα, δύο αντικυβερνητικές διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στη Βόρεια Μιτρόβιτσα και τη Γκρατσάνιτσα . [97] [98] [99]

Εν μέσω της κρίσης, το υπουργείο Άμυνας της Σερβίας ισχυρίστηκε ότι "πολλά μη επανδρωμένα αεροσκάφη εισήλθαν στον σερβικό εναέριο χώρο από το Κοσσυφοπέδιο τις τελευταίες τρεις ημέρες" στις 2 Νοεμβρίου. [100] Ο Βούτσιτς διέταξε να «καταρριφθούν» τυχόν μη επανδρωμένα αεροσκάφη που εισέρχονται στον εναέριο χώρο της Σερβίας και έθεσε τον Σερβικό Στρατό σε «υψηλή επιφυλακή». [100] [101] Το υπουργείο Άμυνας της Σερβίας ισχυρίστηκε επίσης ότι ένα "εμπορικό drone" καταστράφηκε κοντά σε στρατώνες του στρατού στη Raška, αν και ο Armend Mehaj, ο υπουργός Άμυνας του Κοσσυφοπεδίου, αρνήθηκε ότι drones από το Κοσσυφοπέδιο εισήλθαν στον σερβικό εναέριο χώρο. [101] [102]

Δεκέμβριος

Επεξεργασία

Ο Κούρτι διόρισε τον Νέμαντ Ράσιτς ως υπουργό Κοινοτήτων, θέση την οποία κατείχε ο Ράσιτς μέχρι την παραίτησή του στις 5 Νοεμβρίου. [103] Η Σερβική Λίστα υποστήριξε ότι ο διορισμός του ήταν «αντισυνταγματικός», ενώ ο Βούτσιτς αποκάλεσε τον Ράσιτς το «χειρότερο σερβικό απόβρασμα» κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. [104] [105] Κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων στα Τίρανα στις 6 Δεκεμβρίου, ο Βούτσιτς και η Οσμάνι έλαβαν μια ενημερωμένη έκδοση της προτεινόμενης συμφωνίας. [106] [107] Επιπλέον, η Οσμάνι ανακοίνωσε επίσημα ότι το Κοσσυφοπέδιο θα υποβάλει αίτηση για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Δεκέμβριο του 2022. [106] [108] Το Κοσσυφοπέδιο υπέγραψε επίσημα αίτηση για να διεκδικήσει το καθεστώς υποψηφίου για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις 14 Δεκεμβρίου, με τον Βούτσιτς να ισχυρίζεται ότι το Κοσσυφοπέδιο παραβίασε τη Συμφωνία της Ουάσιγκτον υπογράφοντας την αίτηση. [109] [110] [111]

Στις 8 Δεκεμβρίου, ο Πέτκοβιτς δήλωσε ότι η Σερβία θα εξετάσει το ενδεχόμενο ανάπτυξης 1.000 σερβικών στρατιωτικών δυνάμεων στο Κοσσυφοπέδιο, επικαλούμενος το περιεχόμενο του άρθρου 4 και του παραρτήματος 2, άρθρο 6 της απόφασης 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, λόγω ισχυρισμών ότι η Μονάδα Περιφερειακής Επιχειρησιακής Υποστήριξης (ROSU) φέρεται να έκανε επιδρομή στη Βόρεια Μιτρόβιτσα. [112] [113] [114] Η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου αρνήθηκε ότι η ROSU εισήλθε στη Βόρεια Μιτρόβιτσα, δηλώνοντας ότι "ήταν η αστυνομία και όχι κάποια άλλη μονάδα". [112] [115] Την ίδια μέρα, η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου ανέφερε ότι μια ομάδα ενόπλων επιτέθηκε σε έναν από τους αστυνομικούς τους. [116] [117] Μια μέρα αργότερα, η Μπρνάμπιτς συμφώνησε με τον Πέτκοβιτς και κατηγόρησε την KFOR ότι «αποτυχία προστατεύει τους Σέρβους» από μια υποτιθέμενη παρενόχληση των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου. [118] Ο Οσμάνι περιέγραψε την εξέταση ως "μια επιθετική πράξη". [119] Στις 10 Δεκεμβρίου, ο Βούτσιτς δήλωσε ότι θα στείλει αίτημα στην KFOR για την ανάπτυξη στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων στο Κοσσυφοπέδιο, αν και πρόσθεσε επίσης ότι «γνωρίζει ότι αυτό το αίτημα θα απορριφθεί». [120] [121] [122] Ο Εσκομπάρ δήλωσε στις 13 Δεκεμβρίου ότι "οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι κατά της αποστολής στρατιωτικών δυνάμεων της Σερβίας στο Κοσσυφοπέδιο". [123] Η Σερβία απέστειλε αίτημα στην KFOR για την ανάπτυξη 1.000 Σερβικών στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων στις 16 Δεκεμβρίου. [124] [125] Μια σειρά από οδοφράγματα άρχισαν να σχηματίζονται μετά τη σύλληψη του Dejan Pantić, πρώην αστυνομικού σερβικής καταγωγής, την ίδια ημέρα. [126] [127] Αναφέρθηκε ότι τα οδοφράγματα φάνηκαν στο Leposavić και στο Zvečan και ότι ενεργοποιήθηκαν και οι σειρήνες αεροπορικής επιδρομής. [126] Στη συνέχεια, η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου ανακοίνωσε ότι τα συνοριακά περάσματα στο Jarinje και στο Brnjak θα κλείσουν. [126] Ο Xhelal Sveçla, υπουργός Εσωτερικών του Κοσσυφοπεδίου, δήλωσε ότι ο Πάντιτς ήταν ένας από τους υπόπτους που επιτέθηκαν σε αστυνομικούς τις ημέρες που προηγήθηκαν του σχηματισμού των οδοφραγμάτων. [127] Ο Πάντιτς καταδικάστηκε σε κατ' οίκον περιορισμό στις 28 Δεκεμβρίου. [128] Μια μέρα αργότερα, μια χειροβομβίδα κρότου-λάμψης ρίχτηκε σε αυτοκίνητο που ανήκε στην αποστολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το κράτος δικαίου στο Κοσσυφοπέδιο (EULEX), αν και δεν αναφέρθηκαν τραυματισμοί. [129] [130] Ο Μπορέλ και το ΝΑΤΟ καταδίκασαν την επίθεση, με τον Μπορέλ να δηλώνει επίσης ότι τα οδοφράγματα πρέπει να αφαιρεθούν. [131] [132] Την ίδια μέρα, ο Κούρτι ζήτησε από την KFOR να εγγυηθεί την "ελευθερία μετακίνησης" αφού κατηγόρησε τους διαδηλωτές ότι έκλεισαν τους δρόμους, ενώ ο Βούτσιτς δεσμεύτηκε να "διατηρήσει την ειρήνη". [129] [133] Οι διαδηλώσεις παρέμειναν ειρηνικές ενώ τα σχολεία στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο έκλεισαν προσωρινά. [134] [135]

Μια υπερεθνικιστική διαμαρτυρία για υποστήριξη των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου πραγματοποιήθηκε στο Βελιγράδι στις 12 Δεκεμβρίου. Οι διαδηλωτές φώναξαν συνθήματα όπως " Το Κοσσυφοπέδιο είναι Σερβικό " και έκαψαν σημαίες του Κοσσυφοπεδίου. [136] [137] Στη διαμαρτυρία συμμετείχαν ακροδεξιές ομάδες όπως το Dveri, το People's Patrol και η Σερβική Δεξιά . [138] Την ίδια μέρα, ο Μπορέλ ανακοίνωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ενισχύσει την EULEX, η οποία είναι επιφορτισμένη με την περιπολία στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο. [139] [140] Μετά από συνάντηση με τον Κούρτι στις 13 Δεκεμβρίου, ο Λάιτσακ είπε ότι «τα οδοφράγματα θα πρέπει να αφαιρεθούν με πολιτική συμφωνία και όχι με μπουλντόζες», ενώ ο Εσκομπάρ είπε ότι αναμένει συμφωνία σχετικά με την Κοινότητα Σερβικών Δήμων. [141] [142] Η Λαϊκή Περίπολος και άλλες ακροδεξιές ομάδες πραγματοποίησαν άλλη μια διαμαρτυρία στις 18 Δεκεμβρίου, αν και αυτή τη φορά στο συνοριακό πέρασμα Jarinje. [143] Οι διαδηλωτές σταμάτησαν από την KFOR αφού προσπάθησαν να περάσουν από τη συνοριακή διάβαση. [144] Οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου οργάνωσαν μαζική διαμαρτυρία κοντά στο Zvečan στις 22 Δεκεμβρίου. [145] Στη διαδήλωση, ο Ράκιτς ζήτησε από την κυβέρνηση «να απελευθερώσει όλους τους συλληφθέντες Σέρβους και να αποσύρει την αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου από το Βόρειο Κοσσυφοπέδιο». [146] Ένας πυροβολισμός σημειώθηκε στις 25 Δεκεμβρίου στο Zubin Potok όταν η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου φέρεται να προσπάθησε να αφαιρέσει οδοφράγματα από έναν κοντινό δρόμο. [147] [148] Η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου αρνήθηκε κάτι τέτοιο, ωστόσο η KFOR επιβεβαίωσε ότι όντως σημειώθηκαν πυροβολισμοί κοντά στις περιπολίες της. [149] [150] [151] Λίγο αργότερα, σχηματίστηκαν περισσότερα οδοφράγματα κοντά στη Βόρεια Μιτρόβιτσα και το συνοριακό πέρασμα Merdare, ενώ ο Miloš Vučević, υπουργός Άμυνας της Σερβίας, ανακοίνωσε ότι ο Σερβικός Στρατός τέθηκε «στο υψηλότερο επίπεδο συναγερμού», με την εντολή να προέρχεται από τον Vučić. . [151] [152] [153] Λόγω των οδοφραγμάτων, η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου έκλεισε τη συνοριακή διέλευση Merdare στις 28 Δεκεμβρίου. [154] [155] Μια μέρα αργότερα, οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου συμφώνησαν να ξεκινήσουν την αποξήλωση των οδοφραγμάτων μετά από συμφωνία που επιτεύχθηκε μια μέρα πριν. [156] [157] αφαιρέθηκαν μέχρι τις 30 Δεκεμβρίου. [158] Η Caroline Ziadeh, επικεφαλής της UNMIK, χαιρέτισε την απόφαση αυτή, ενώ καταργήθηκε και η «αυξημένη πολεμική ετοιμότητα» του Σερβικού Στρατού. [159] [160] Ανοίχτηκαν και πάλι τα συνοριακά περάσματα. [161]

2023

Επεξεργασία

Ιανουάριος

Επεξεργασία

Στις 8 Ιανουαρίου, ανακοινώθηκε ότι η KFOR απέρριψε το αίτημα της Σερβίας να αναπτύξει έως και 1.000 σερβικές στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις στο Κοσσυφοπέδιο. [162] [163] Ο Kurti και ο Osmani συναντήθηκαν με τον Derek Chollet, σύμβουλο του Υπουργείου Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, στις 11 Ιανουαρίου, και δύο ημέρες αργότερα, ο Chollet συναντήθηκε με τον Vučić. [164] [165] Ο Σολέ δήλωσε ότι "η Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο πρέπει να εξομαλύνουν τις σχέσεις" και ότι "στο τέλος, η Σερβία θα πρέπει να αναγνωρίσει μέρος της κυριαρχίας του Κοσσυφοπεδίου", ενώ "το Κοσσυφοπέδιο πρέπει να δώσει στους Σέρβους μεγαλύτερη αυτονομία". [166] Μετά από διαβουλεύσεις στις 20 Ιανουαρίου, οι Lajčák, Escobar, Plötner, Bonne και Francesco Talo, ο διπλωματικός σύμβουλος της πρωθυπουργού της Ιταλίας Giorgia Meloni, εξέφρασαν την υποστήριξή τους για τη «γαλλογερμανική πρόταση», ενώ ο Lajčák σχολίασε ότι «η διαμόρφωση της Η Κοινότητα Σερβικών Δήμων είναι κρίσιμη». [167] Στις 23 Ιανουαρίου, η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου πυροβόλησε εναντίον αυτοκινήτου στον αυτοκινητόδρομο Mitrovica-Leposavić, τραυματίζοντας έναν Σέρβο. Η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου ισχυρίστηκε ότι το αυτοκίνητο προηγουμένως "χτύπησε αυτοκίνητο της αστυνομίας, θέτοντας τη ζωή ενός αστυνομικού σε άμεσο κίνδυνο". [168] [169]

Φεβρουάριος

Επεξεργασία

Μετά από διαπραγματεύσεις με τον Lajčák στις 6 Φεβρουαρίου, ο Kurti ανακοίνωσε ότι θα αποδεχόταν τη γαλλογερμανική πρόταση, δηλώνοντας ότι "θα ήταν μια καλή βάση για περαιτέρω διαπραγματεύσεις". [170] [171] Επιπλέον, ο Κούρτι δήλωσε ότι «η συγκρότηση της Κοινότητας Σερβικών Δήμων θα είναι δυνατή μόνο μετά από αμοιβαία αναγνώριση από τη Σερβία». [172]

Απρίλιος

Επεξεργασία

Στις 10 Απριλίου, ένας Σέρβος πολίτης πυροβολήθηκε και τραυματίστηκε ενώ οδηγούσε κοντά σε σημείο ελέγχου της αστυνομίας του Κοσσυφοπεδίου. Η αστυνομία αρχικά αρνήθηκε ότι σημειώθηκε ο πυροβολισμός, αλλά ώρες αργότερα, τέσσερις αστυνομικοί συνελήφθησαν και τέθηκαν υπό κράτηση για 48 ώρες—ένας επειδή άνοιξε πυρ και τρεις επειδή δεν κατήγγειλαν το περιστατικό. [173] Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα πρόσφατα γεγονότα, ο σερβικός πληθυσμός του Βόρειου Κοσσυφοπεδίου μποϊκόταρε τις τοπικές εκλογές της 23ης Απριλίου 2023, οι οποίες αρχικά έπρεπε να διεξαχθούν τον προηγούμενο Δεκέμβριο, αλλά αναβλήθηκαν. Κοσοβάροι εκλογικοί αξιωματούχοι έστησαν εμπορευματοκιβώτια πλοίων δίπλα σε δρόμους και τα χρησιμοποίησαν ως αυτοσχέδια εκλογικά τμήματα που φρουρούνταν από βαριά οπλισμένα μέλη της αστυνομίας του Κοσσυφοπεδίου. [174] Από 45.000 δικαιούχους ψηφοφόρους, μόνο 1.567 ψηφοδέλτια ψηφίστηκαν, που αντιπροσωπεύουν ποσοστό συμμετοχής 3,47 τοις εκατό—το χαμηλότερο στην ιστορία του Κοσσυφοπεδίου. Παρά τη χαμηλή συμμετοχή, αξιωματούχοι των ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι θα αναγνωρίσουν τα αποτελέσματα. [175] Ως αποτέλεσμα του μποϊκοτάζ, οι Αλβανοί δήμαρχοι εξελέγησαν και στους τέσσερις δήμους. Το κόμμα Vetëvendosje του πρωθυπουργού του Κοσσυφοπεδίου Albin Kurti κέρδισε τις δημαρχιακές εκλογές στη Βόρεια Μιτρόβιτσα και στο Leposavić, ενώ οι υποψήφιοι από το αντιπολιτευόμενο Δημοκρατικό Κόμμα του Κοσσυφοπεδίου ανακηρύχθηκαν νικητές στο Zvečan και στο Zubin Potok. [176]

Μαιος

Επεξεργασία

Στις 26 Μαΐου 2023, η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου ανέλαβε τον έλεγχο των δημοτικών κτιρίων σε Zvečan, Zubin Potok και Leposavić, προκειμένου να επιτρέψει στους εκλεγμένους δημάρχους – με τους οποίους οι Σέρβοι είχαν αρνηθεί να συνεργαστούν – να αναλάβουν τα καθήκοντά τους. Μια εβδομάδα νωρίτερα, στη Βόρεια Μιτρόβιτσα, η μετάβαση έγινε ειρηνικά. Οι διαδηλωτές είχαν συγκεντρωθεί μπροστά από τα δημοτικά κτίρια. Πολιτική αναταραχή σημειώθηκε στο Zvečan, κατά την οποία οι διαδηλωτές προσπάθησαν ανεπιτυχώς να εμποδίσουν την αστυνομία να συνοδεύσει τον δήμαρχο μέσα. Δέκα διαδηλωτές νοσηλεύτηκαν με ελαφρά τραύματα και εισπνοή δακρυγόνων, ενώ πέντε αστυνομικοί τραυματίστηκαν ελαφρά. [177] [178] Η σημαία της Σερβίας αντικαταστάθηκε με τη σημαία του Κοσσυφοπεδίου και στα τέσσερα δημοτικά κτίρια. [179] [180] Η Σερβία δήλωσε ότι οι ένοπλες δυνάμεις της έχουν ανεβάσει το επίπεδο πολεμικής ετοιμότητας και έχουν μετακινηθεί πιο κοντά στα σύνορα. [181] Η απόφαση των αρχών του Κοσσυφοπεδίου να χρησιμοποιήσουν βία για την τοποθέτηση των δημάρχων καταδικάστηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την ΕΕ. [182] [177]

Στις 29 Μαΐου 2023, ξέσπασαν διαδηλώσεις στο Κοσσυφοπέδιο που οδήγησαν σε πολλαπλούς τραυματισμούς, συμπεριλαμβανομένων 25 ειρηνευτικών στρατευμάτων του ΝΑΤΟ που ήταν από την Ουγγαρία και την Ιταλία. Έως και 50 Σέρβοι τραυματίστηκαν επίσης. [183]

Αντιδράσεις

Επεξεργασία

Στις αρχές Αυγούστου, ο Έντι Ράμα, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας, σχολίασε τις εντάσεις που σημειώθηκαν στις 31 Ιουλίου και δήλωσε ότι το Κοσσυφοπέδιο πρέπει να ενταχθεί στην Ανοιχτή Βαλκανική οικονομική και πολιτική ζώνη για να αποφευχθεί ένας πιθανός πόλεμος. [184] αυτό επαναλήφθηκε αργότερα από τον Hill. [185] Η Μαρία Ζαχάροβα, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, κατηγόρησε τους Αλβανούς του Κοσσυφοπεδίου για κλιμάκωση της σύγκρουσης, ενώ ο Ντιμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος Τύπου του Κρεμλίνου, δήλωσε ότι η Ρωσία απαιτεί «να γίνονται σεβαστά όλα τα δικαιώματα των Σέρβων». [186] Αργότερα τον Δεκέμβριο, ο Πεσκόφ είπε ότι «η Ρωσία υποστηρίζει το Βελιγράδι στις ενέργειες που γίνονται». [187] Ο Ρίτσαρντ Γκρένελ, ο ειδικός απεσταλμένος του προέδρου για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις της Σερβίας και του Κοσσυφοπεδίου υπό την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, δήλωσε απογοητευμένος από την πρόοδο των διαπραγματεύσεων. [188]

Μετά τη διαρροή της προτεινόμενης συμφωνίας στα τέλη Σεπτεμβρίου 2022, ο Dušan Janjić από το Φόρουμ για τις Εθνοτικές Σχέσεις του Βελιγραδίου δήλωσε ότι η συμφωνία αφορά «το διάλογο αποκλειστικά σε πολιτικό επίπεδο», ενώ ο Bodo Weber, δημοσιογράφος και πολιτικός αναλυτής, δήλωσε ότι η συμφωνία «μπορεί να αλλάξει τη ροή του διαλόγου», αλλά εκτίμησε επίσης ότι «Κόσοβο και Σερβία απέχουν ακόμη πολύ από την τελική συμφωνία». [189] Ο Μίλοραντ Ντόντικ, πρόεδρος της Δημοκρατίας Σέρπσκα, δήλωσε ότι η Δημοκρατία Σέρπσκα, μια οντότητα της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, είναι "έτοιμη να βοηθήσει τον σερβικό λαό στο Κοσσυφοπέδιο, ακόμη και πέρα από τις δυνατότητές της". [190] Αργότερα, τον Ιανουάριο του 2023, ο Ντόντικ επαίνεσε τον Βούτσιτς σχετικά με τον ρόλο του στην κρίση και δήλωσε ότι «η Σερβία δεν πρέπει ποτέ να αναγνωρίσει το Κόσοβο». [191] Ο Βέμπερ περιέγραψε τη μαζική παραίτηση των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου από τους θεσμούς του Κοσσυφοπεδίου ως "την κρίση ως συνέπεια της de facto απουσίας διαπραγματεύσεων". [192] Ο Konrad Clewing, ειδικός του Ινστιτούτου Leibniz για την Έρευνα της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, δήλωσε ότι η μαζική παραίτηση θα μπορούσε να δημιουργήσει "τεράστιες συνέπειες". [193]

Μετά την ανακοίνωση ότι η Σερβία θα εξετάσει το ενδεχόμενο ανάπτυξης 1.000 σερβικών στρατιωτικών δυνάμεων στο Κοσσυφοπέδιο, η Deutsche Welle δήλωσε ότι το αίτημα για ανάπτυξη είναι δυνατό σύμφωνα με το ψήφισμα 1244, αν και οι παρατηρητές σημείωσαν ότι η ανάπτυξη θα ήταν «μάταιη γιατί θα οδηγούσε σε άμεση σύγκρουση με τους διεθνείς αστυνομικές και στρατιωτικές μονάδες που σταθμεύουν στο Κοσσυφοπέδιο». [194] Το Radio Free Europe δήλωσε ότι σύμφωνα με το ψήφισμα 1244, το σερβικό προσωπικό μπορούσε να επιστρέψει και να εκτελέσει ορισμένες λειτουργίες στο Κοσσυφοπέδιο, αν και αυτές οι λειτουργίες περιλαμβάνουν μόνο σύνδεση με τη διεθνή πολιτική αποστολή και την παρουσία διεθνούς ασφάλειας, την εκκαθάριση ναρκοπεδίων, τη διατήρηση της παρουσίας σε τοποθεσίες σερβικής πολιτιστικής κληρονομιάς και στα κύρια συνοριακά περάσματα. [119] Οι αναλυτές δήλωσαν επίσης ότι το αίτημα πιθανότατα θα απορριφθεί. [119] [195] Ο Μπόρις Τάντιτς, πρώην πρόεδρος της Σερβίας, επέκρινε την κυβέρνηση της Σερβίας και δήλωσε ότι ο Πέτκοβιτς και ο Μπρνάμπιτς "παραπλάνησαν το κοινό", ενώ ο Μομίρ Στογιάνοβιτς, πρώην επικεφαλής της Υπηρεσίας Στρατιωτικής Ασφάλειας, είπε ότι η επιστροφή των σερβικών δυνάμεων στο Κοσσυφοπέδιο είναι "αδύνατη". ". [196] [197] Ο Ράμα το χαρακτήρισε ως «σουρεαλιστική κίνηση». [198] Ο Janjić δήλωσε ότι "δεν είναι παράνομο να σκεφτεί κανείς να το κάνει" αλλά ότι "σε αυτήν την περίπτωση δεν είναι επιθυμητό", ενώ ο Ivo Visković, διπλωμάτης και πρώην καθηγητής στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, δήλωσε ότι "τώρα είναι η στιγμή που πρέπει να λειτουργήσει η διπλωματία». [119] [199] Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο Peter Stano, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ζήτησαν αποκλιμάκωση. [199] [200]

Τον Ιανουάριο του 2023, πολιτικοί και πολιτικά κόμματα στη Σερβία εξέφρασαν τις αντιδράσεις τους σχετικά με τη γαλλογερμανική πρόταση. Ο Τάντιτς υποστήριξε ότι η πρόταση θα επιτρέψει στο Κοσσυφοπέδιο να ενταχθεί στα Ηνωμένα Έθνη ακόμη και αν δεν αναφέρεται ρητά στην πρόταση. [201] Οι Narodna, Dveri, National Democratic Alternative και Oathkeepers του Σερβικού Κόμματος έχουν ζητήσει την απόρριψη της πρότασης. [201] [202] Το Κόμμα Ελευθερίας και Δικαιοσύνης, το Δημοκρατικό Κόμμα και το Μην αφήσετε το Βελιγράδι να πνιγεί ζήτησαν από τον Βούτσιτς να αποκαλύψει το περιεχόμενο της πρότασης στο κοινό. [203] [204] Στο Κοσσυφοπέδιο, ο δημοσιογράφος Βετόν Σουρόι εκτίμησε ότι "αυτές οι διαπραγματεύσεις είναι οι πιο σοβαρές από το Σχέδιο Αχτισάαρι ", ενώ ο Αβντουλάχ Χότι, πρώην πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου, δήλωσε ότι "οι σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι υπαρξιακής σημασίας για το Κοσσυφοπέδιο". [205] [206]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Bideleux, Robert (2006). The Balkans : a post-communist history. Ian Jeffries (1 έκδοση). New York. σελ. 533. ISBN 961-90128-0-1. 
  2. ↑ Xhudo, Gazmen (1996). Diplomacy and Crisis Management in the Balkans : a US Foreign Policy Perspective. London. σελ. 58. ISBN 978-1-349-24947-3. 
  3. ↑ «Resolution 1244». BBC News. 17 June 1999. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 April 2008. https://web.archive.org/web/20080407233507/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/371562.stm. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  4. ↑ Bilefsky, Dan (2008-02-18). «Kosovo Declares Its Independence From Serbia» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 November 2021. https://web.archive.org/web/20211119125309/https://www.nytimes.com/2008/02/18/world/europe/18kosovo.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  5. ↑ «Serbia Angered by Kosovo Recognitions». Deutsche Welle (στα Αγγλικά). 10 Οκτωβρίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  6. ↑ Judah, Tim (2008-02-22). «Could Balkan break-up continue?». BBC New. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 September 2021. https://web.archive.org/web/20210929193538/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7256488.stm. Ανακτήθηκε στις 12 December 2022. 
  7. ↑ Taylor, Alice (1 Αυγούστου 2022). «Kosovo government postpones plan for volatile north after tensions with Serbia rise». Euractiv (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  8. ↑ Barlovac, Fatmir Aliu, Bojana (16 Φεβρουαρίου 2012). «Northern Serbs Vote 'No' to Kosovo». Balkan Insight (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2022. 
  9. ↑ «Serbs reject Kosovo Albanian rule in referendum» (στα αγγλικά). BBC News. 2012-02-16. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 January 2023. https://web.archive.org/web/20230116220040/https://www.bbc.com/news/world-europe-17058122. Ανακτήθηκε στις 2022-12-21. 
  10. ↑ «Šta se navodi u sporazumu?» (στα sr). B92. 19 April 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 December 2022. https://web.archive.org/web/20221212193035/https://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2013&mm=04&dd=19&nav_category=640&nav_id=706723. Ανακτήθηκε στις 12 December 2022. 
  11. ↑ «Kosovo suspends Serb rights». Deutsche Welle. 10 November 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 December 2022. https://web.archive.org/web/20221212193034/https://www.dw.com/en/kosovo-freezes-key-eu-deal-on-autonomy-for-serb-communities/a-18842213. Ανακτήθηκε στις 12 December 2022. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Stojanović, Milica· Bami, Xhorxhina (21 Απριλίου 2022). «Kosovo-Serbia Licence Plate Dispute Proves Hard to Resolve». Balkan Insight (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  13. ↑ «Preletanje srpskih aviona i kosovska policija: Šta se dešava na Kosovu» (στα sr-latn). BBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-09-29. https://web.archive.org/web/20210929194433/https://www.bbc.com/serbian/lat/balkan-58690655. Ανακτήθηκε στις 26 September 2021. 
  14. ↑ Emmott, Robin· Sekularac, Ivana· Lewis, Simon (30 Σεπτεμβρίου 2021). Baum, Bernadette, επιμ. «Kosovo, Serbia agree deal to end border tensions». Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Σεπτεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2021. 
  15. ↑ «Lajčak: Imamo dogovor, Priština i Beograd postigli sporazum o deeskalaciji». Danas. 30 September 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 September 2021. https://web.archive.org/web/20210930210317/https://www.danas.rs/politika/lajcak-imamo-dogovor-pristina-i-beograd-postigli-sporazum-o-deeskalaciji/. Ανακτήθηκε στις 30 September 2021. 
  16. ↑ «Sticker Regime Continues after Kosovo, Serbia Fail to Agree on License Plates». Exit News. 23 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2022. 
  17. ↑ «Građani Srbije koji dolaze na Kosovo dobiće "dokument za ulazak i izlazak"». N1 (στα Σερβικά). 29 Ιουλίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  18. ↑ Savic, Misha; Kuzmanovic, Jasmina (2022-07-31). «Kosovo Puts Off Action on Restive Serbs as Tensions Escalate» (στα αγγλικά). Bloomberg. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 August 2022. https://web.archive.org/web/20220818031811/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-07-31/kosovo-postpones-plan-for-serb-documents-as-tensions-soar. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  19. ↑ «Kfor spreman da interveniše ako stabilnost na Kosovu bude ugrožena» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. 2022-07-31. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 December 2022. https://web.archive.org/web/20221212195906/https://www.slobodnaevropa.org/a/kosovo-sever-kfor/31967859.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  20. ↑ «Kosovo closes two border crossings with Serbia». Deutsche Welle (στα Αγγλικά). 1 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  21. ↑ Gucijan, Sandra (31 Ιουλίου 2022). «Kurti sprema pakao u narednim danima». Politika (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  22. ↑ Sovrlić, Sanja (31 Ιουλίου 2022). «Sirene za uzbunu na severu Kosova i Metohije, KFOR prati situaciju». N1 (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  23. ↑ 23,0 23,1 Falk, Thomas O. (4 Αυγούστου 2022). «What's behind the renewed tensions between Serbia and Kosovo?». Al Jazeera (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  24. ↑ «Ministarstvo odbrane: Uprkos navodima Prištine, Vojska Srbije dosad nije prešla administrativnu liniju». Danas (στα Σερβικά). 31 Ιουλίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  25. ↑ «Vučić traži odlaganje odluka Vlade Kosova» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. 2022-07-31. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 December 2022. https://web.archive.org/web/20221212201629/https://www.slobodnaevropa.org/a/vucic-kosovo-srbija-tablice-/31967527.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  26. ↑ «Vučić: Ne budu li hteli da sačuvaju mir, ja vam saopštavam - Srbija će pobediti». N1 (στα Σερβικά). 31 Ιουλίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  27. ↑ «Kurti: Vučić i Petković su glavni odgovorni za nemire». Al Jazeera (στα Βοσνιακά). 31 Ιουλίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  28. ↑ «Incident na Jarinju, povređen Srbin iz Leška». NOVA portal (στα Σερβικά). 31 Ιουλίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  29. ↑ «Policija Kosova: Bilo pucnjave i prema pripadnicima policije». NOVA portal (στα Σερβικά). 31 Ιουλίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  30. ↑ 30,0 30,1 «Kosovo odlaže tablice i dokumente ako blokade prestanu» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. 2022-07-31. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 December 2022. https://web.archive.org/web/20221212201631/https://www.slobodnaevropa.org/a/kosovo-srbija-jarinje-blokada/31967751.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  31. ↑ «Kosovo government postpones its plan for volatile north after tensions rise» (στα αγγλικά). Reuters. 2022-07-31. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 September 2022. https://web.archive.org/web/20220904070608/https://www.reuters.com/world/europe/kosovo-closes-two-border-crossings-after-local-serbs-block-roads-2022-07-31/. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  32. ↑ Bami, Xhorxhina (1 Αυγούστου 2022). «Social Media Disinformation Spreads Panic About Kosovo-Serbia 'War'». Balkan Insight (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  33. ↑ Taylor, Alice (2 Αυγούστου 2022). «NATO peacekeepers remove blockades on Kosovo-Serbia border after days of tensions». Euractiv (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  34. ↑ «Kosovo-Serbia border reopens after NATO-led peacekeepers oversee removal of roadblocks». France 24 (στα Αγγλικά). 2 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  35. ↑ «Kosovo police patrol attacked in volatile north». Reuters. 6 August 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 September 2022. https://web.archive.org/web/20220922051207/https://www.reuters.com/world/europe/kosovo-police-patrol-attacked-volatile-north-2022-08-06/. Ανακτήθηκε στις 12 December 2022. 
  36. ↑ Baliu, Doruntina (2022-08-08). «Kurti za RSE: Situacija na severu mogla je da eskalira u oružani sukob» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 January 2023. https://web.archive.org/web/20230116220040/https://www.slobodnaevropa.org/a/kosovo-albin-kurti/31978586.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  37. ↑ Bytyci, Fatos (2022-08-10). «Kosovo PM says tensions with Serbs in north could escalate, warns of possible new conflict» (στα αγγλικά). Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 December 2022. https://web.archive.org/web/20221212214645/https://www.reuters.com/world/europe/kosovo-pm-says-tensions-with-serbs-north-could-escalate-warns-possible-new-2022-08-10/. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  38. ↑ «Serbia and Kosovo set for talks in Brussels amid tensions». Al Jazeera (στα Αγγλικά). 17 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  39. ↑ Bayer, Lili (17 Αυγούστου 2022). «NATO urges restraint in Kosovo and Serbia but stands ready to intervene if needed». Politico (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  40. ↑ «Serbia, Kosovo fail to break car number plate impasse, agree to more talks» (στα αγγλικά). Reuters. 2022-08-18. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 August 2022. https://web.archive.org/web/20220823101748/https://www.reuters.com/world/europe/serbia-kosovo-fail-reach-agreement-agree-further-talks-eu-2022-08-18/. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  41. ↑ Stojanović, Dušan (17 Αυγούστου 2022). «EU to host Serbia-Kosovo talks in Brussels amid tensions». Associated Press (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  42. ↑ «US NATO troops deployed at check points in Kosovo following collapse of talks». N1 (στα Σερβικά). 19 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  43. ↑ «Serbia warns NATO over safety of Kosovo Serbs». Deutsche Welle (στα Αγγλικά). 22 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  44. ↑ 44,0 44,1 «Serbia-Kosovo ID document row settled, says EU» (στα αγγλικά). BBC News. 2022-08-27. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 August 2022. https://web.archive.org/web/20220830031211/https://www.bbc.com/news/world-europe-62702819. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  45. ↑ Brzozowski, Alexandra (27 Αυγούστου 2022). «Serbia, Kosovo reach free movement agreement under EU-facilitated dialogue». Euractiv (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  46. ↑ «Simić (Srpska lista): Uspeh srpske diplomatije, ali nema mesta euforiji». N1 (στα Σερβικά). 27 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  47. ↑ «Kurti se hvali reciprocitetom, opozicija ga kritikuje - srećan jer sprovodi Tačijev sporazum; korak ka ZSO». KoSSev (στα Σερβικά). 28 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  48. ↑ 48,0 48,1 «Dogovor Beograda i Prištine o ličnim kartama: Za pregovarače uspeh, od opozicije kritike». BBC News (στα Σερβικά). 27 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  49. ↑ «Počela primjena sporazuma o ličnim dokumentima Srbije i Kosova». Al Jazeera (στα Βοσνιακά). 1 Σεπτεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  50. ↑ «Kosovo pushes ahead with car licensing rule resisted by Serbs» (στα αγγλικά). Reuters. 2022-09-01. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 October 2022. https://web.archive.org/web/20221028002846/https://www.reuters.com/world/europe/kosovo-pushes-ahead-with-car-licensing-rule-resisted-by-ethnic-serbs-2022-09-01/. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  51. ↑ «Serbian Prime Minister arrives in Kosovo». N1 (στα Σερβικά). 5 Σεπτεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  52. ↑ «Serbian PM visits Kosovo Serbs as tensions still simmer». Associated Press (στα Αγγλικά). 5 Σεπτεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  53. ↑ «Serbian PM says willing to compromise during first Kosovo visit». Al Jazeera (στα Αγγλικά). 5 Σεπτεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  54. ↑ Savic, Misha (2022-09-05). «Scholz, Macron Seek to Reassert EU Role in Serbia-Kosovo Dispute» (στα αγγλικά). Bloomberg. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2023. https://web.archive.org/web/20230111141030/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-09-05/scholz-macron-seek-to-reassert-eu-role-in-serbia-kosovo-dispute. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  55. ↑ Cvetković, Ljudmila (2022-09-13). «Između redova Vučićevih odgovora o Kosovu» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 December 2022. https://web.archive.org/web/20221212235908/https://www.slobodnaevropa.org/a/izmedju-redova-aleksandar-vucic-srbija-kosovo/32031796.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  56. ↑ Radovanović, Vojin (19 Σεπτεμβρίου 2022). «Brat Edi napravio uslugu bratu Aleku: Da li je predsednik Srbije napustio ideju razgraničenja?». Danas (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  57. ↑ «Novi plan Šolca i Makrona za Kosovo i Srbiju: Realnost ili spisak želja». Vreme (στα Σερβικά). 18 Σεπτεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  58. ↑ Bislimi, Bekim (2022-10-11). «Ne postoje francusko-nemačke 'garancije' za Kosovo i Srbiju» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213124703/https://www.slobodnaevropa.org/a/kosovo-srbija-dijalog/32075620.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  59. ↑ «NATO spreman da pošalje još trupa na Kosovo u slučaju novih tenzija» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. 2022-09-20. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213001546/https://www.slobodnaevropa.org/a/nato-spreman-da-posalje-jos-trupa-na-kosovo-u-slucaju-novih-tenzija/32042929.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  60. ↑ Fićović, Maja; Cvetković, Sandra (2022-09-21). «Zabrana kretanja vozila sa KM tablicama na Kosovu od 1. novembra» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213001546/https://www.slobodnaevropa.org/a/kosovo-rok-vozila-registarske-tablice/32044577.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  61. ↑ Isufi, Perparim· Dragojlo, Saša (10 Οκτωβρίου 2022). «Belgrade, Pristina Confirm German-French Proposal for Kosovo Deal». Balkan Insight (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  62. ↑ «Vučić: Zapad nudi rešenje - Kosovo članica UN, Srbija dobija brzi ulazak u EU». BBC News (στα Σερβικά). 8 Οκτωβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  63. ↑ Milovančević, Vojislav (8 Οκτωβρίου 2022). «Srbija u EU, Kosovo u UN - Vučić otkrio šta nam nude Francuzi i Nemci». NOVA portal (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  64. ↑ «RSE uvid u francusko-nemački predlog: Bez pomena priznanja i članstva u UN». Radio Free Europe (στα Σερβικά). 11 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2022. 
  65. ↑ «Osmani: ZSO samo kao nevladina organizacija». Danas (στα Σερβικά). 29 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2022. 
  66. ↑ Petrović, Ivica (10 Νοεμβρίου 2022). «Nemačko-francuski predlog: najbolja moguća ponuda?». Deutsche Welle (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2023. 
  67. ↑ «Nemačko-francuski predlog dobar put da se izađe iz krize». Nedeljnik (στα Σερβικά). 14 Νοεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2023. 
  68. ↑ Taylor, Alice (20 Οκτωβρίου 2022). «US envoy: Kosovo-Serbia agreement weeks away, postpone license plate rule». Euractiv (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  69. ↑ 69,0 69,1 «Serbs from Kosovo and Metohija: If they start, we will respond accordingly». B92 (στα Αγγλικά). 27 Οκτωβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  70. ↑ «Kosovo Serbs Warn They Will Again Block Roads If License-Plate Deal Not Extended». Radio Free Europe (στα Αγγλικά). 28 Οκτωβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  71. ↑ «Kosovo will not delay Serb car plate rule despite calls by West» (στα αγγλικά). Reuters. 2022-10-25. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2023. https://web.archive.org/web/20230111141028/https://www.reuters.com/world/europe/kosovo-will-not-delay-serb-car-plate-rule-despite-calls-by-west-2022-10-25/. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  72. ↑ 72,0 72,1 Isufi, Perparim (28 Οκτωβρίου 2022). «Kosovo PM Postpones Controversial Licence Plate Change for Serbs». Balkan Insight (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  73. ↑ «Kosovo expands timeline for Serbs to comply with car plates». Associated Press (στα Αγγλικά). 28 Οκτωβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  74. ↑ Delauney, Guy (2022-11-01). «Number-plate crackdown raises tensions in Kosovo» (στα αγγλικά). BBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2023. https://web.archive.org/web/20230111141028/https://www.bbc.com/news/world-europe-63471041. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  75. ↑ «It has started; The first warning was issued on Kosovo and Metohija». B92. 2022-11-01. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2023. https://web.archive.org/web/20230111141030/https://www.b92.net/eng/news/politics.php?yyyy=2022&mm=11&dd=01&nav_id=114768. Ανακτήθηκε στις 13 December 2022. 
  76. ↑ «Đurić potvrdio da policajci regiona Sever neće da izdaju opomene, poslate saobraćajne jedinice iz Prištine». KoSSev (στα Σερβικά). 2 Νοεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  77. ↑ 77,0 77,1 «Srbi se povukli iz svih institucija na Kosovu, Vučić kaže da su se desile tektonske promene» (στα sr-latn). BBC News. 2022-11-05. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2023. https://web.archive.org/web/20230111141029/https://www.bbc.com/serbian/lat/srbija-63527308. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  78. ↑ Fićović, Maja· Cvetković, Sandra (5 Οκτωβρίου 2022). «Predstavnici Srba sa severa Kosova izlaze iz institucija» [Representatives of Serbs from the north of Kosovo are leaving the institutions]. Radio Free Europe (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  79. ↑ «Kosovo sees overnight violence amid political uncertainty». Deutsche Welle. 11 December 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213073502/https://www.dw.com/en/kosovo-sees-overnight-violence-amid-political-uncertainty/a-64061455. Ανακτήθηκε στις 13 December 2022. 
  80. ↑ Grulovic, Fedja; Bytyci, Fatos (2022-11-05). «North Kosovo Serbs quit state jobs in licence plate protest» (στα αγγλικά). Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213143205/https://www.reuters.com/world/europe/north-kosovo-serbs-quit-state-jobs-licence-plate-protest-2022-11-05/. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  81. ↑ Hajdari, Una (6 Νοεμβρίου 2022). «Ethnic tensions flare again in northern Kosovo». Politico (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  82. ↑ «Ethnic Serbs Rally in Kosovo After Leaving Jobs in Protest». Voice of America (στα Αγγλικά). 6 Νοεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  83. ↑ Bami, Xhorxhina· Ahmeti, Adelina· Stojanović, Milica (7 Νοεμβρίου 2022). «Kosovo Serbs Continue Mass Resignations from State Institutions». Balkan Insight (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  84. ↑ Bajrami, Florent· Semini, Llazar (7 Νοεμβρίου 2022). «Kosovo accuses Serbia of trying to destabilize country». Associated Press (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  85. ↑ «Kfor se pojačava: Iskrcani na Kosovo». B92 (στα Σερβικά). 9 Νοεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  86. ↑ «Dačić: Francusko-nemački plan neprihvatljiv, polazi od stava da je Kosovo nezavisno». 021.rs (στα Σερβικά). 6 Νοεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  87. ↑ Kuzmanović, Jasmina; Savić, Miša (2022-11-10). «EU Presses Serbia and Kosovo to Normalize Ties as Tensions Flare» (στα αγγλικά). Bloomberg. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 November 2022. https://web.archive.org/web/20221110185520/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-11-10/eu-presses-serbia-kosovo-on-normalizing-ties-as-tensions-flare. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  88. ↑ 88,0 88,1 «Borelj: Srbi da se vrate u kosovske institucije, Kosovo da formira Zajednicu opština sa srpskom većinom». Voice of America (στα Σερβικά). 11 Οκτωβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  89. ↑ «Borel: Evropski plan za Kosovo od dve stranice Priština i Beograd nisu odbili». Novinska agencija Beta (στα Σερβικά). 14 Νοεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  90. ↑ «Vučić: Čeka nas komplikovan period, Nemci i Britanci podržavaju Kurtija». Kosovo Online (στα Σερβικά). 11 Νοεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  91. ↑ «Izbori na severu Kosova odloženi za april 2023.» (στα sr-latn). BBC News. 2022-11-14. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213184251/https://www.bbc.com/serbian/lat/balkan-63630592. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  92. ↑ 92,0 92,1 «Priština na dva dana odložila odluku o kažnjavanju zbog tablica» (στα sr-latn). BBC News. 2022-11-21. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213161339/https://www.bbc.com/serbian/lat/balkan-63698214. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  93. ↑ Petrequin, Samuel (21 Νοεμβρίου 2022). «EU fails to defuse tense situation between Serbia and Kosovo». Associated Press (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  94. ↑ 94,0 94,1 «Kosovo i Srbija postigli sporazum o registarskim tablicama». Radio Free Europe (στα Σερβικά). 23 Νοεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  95. ↑ Preussen, Wilhelmine (24 Νοεμβρίου 2022). «Kosovo, Serbia reach deal over car plate dispute, EU says». Politico (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  96. ↑ Andrić Rakić, Milica (25 Νοεμβρίου 2022). «Srbija-Kosovo: šta sledi posle dogovora u Briselu?». Deutsche Welle (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  97. ↑ «Serb women in Kosovo protest against 'ghettoisation'». France24. 23 November 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 December 2022. https://web.archive.org/web/20221223230047/https://www.france24.com/en/live-news/20221123-serb-women-in-kosovo-protest-against-ghettoisation. Ανακτήθηκε στις 2022-12-24. 
  98. ↑ Cvetković, Sandra; Tërstena, Bujar (2022-11-23). «U Mitrovici žene protestuju, o razlozima ne govore» (στα sr). Radio Free Europe. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 December 2022. https://web.archive.org/web/20221224110300/https://www.slobodnaevropa.org/a/kosovo-severna-mitrovica-protest-zene/32145890.html?withmediaplayer=1. Ανακτήθηκε στις 2022-12-24. 
  99. ↑ «Protest Srba u Gračanici: Podrška braći sa severa Kosova». Radio Free Europe (στα Σερβικά). 23 Νοεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2022. 
  100. ↑ 100,0 100,1 «Serbia says drones enter its airspace from Kosovo amid rise in tensions» (στα αγγλικά). Reuters. 2022-11-02. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 November 2022. https://web.archive.org/web/20221103150446/https://www.reuters.com/world/europe/serbia-says-drones-enter-its-airspace-kosovo-amid-rise-tensions-2022-11-02/. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  101. ↑ 101,0 101,1 Savic, Misha (2022-11-02). «Serb Military Downs Drone in South Near Kosovo Border» (στα αγγλικά). Bloomberg. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2023. https://web.archive.org/web/20230111141029/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-11-02/serb-military-shoots-down-drone-in-south-close-to-kosovo-border. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  102. ↑ Dragojlo, Saša· Isufi, Perparim (2 Νοεμβρίου 2022). «Serbia, Kosovo, Trade Accusations Over Mystery Drones». Balkan Insight (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  103. ↑ «Nenad Rašić imenovan za ministra za zajednice i povratak u kosovskoj vladi». N1 (στα Σερβικά). 1 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  104. ↑ «Srpska lista: Imenovanjem Nenada Rašića za ministra - Kurti ne poštuje ni prištinske pravne akte». Radio Television of Serbia (στα Σερβικά). 1 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  105. ↑ «Vučić o izboru Rašića i Trajković u kosovskim institucijama: Izabrali su najgori srpski ološ, niko neće ići 6. decembra u Tiranu». Danas (στα Σερβικά). 1 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  106. ↑ 106,0 106,1 Brzozowski, Alexandra (6 Δεκεμβρίου 2022). «EU redrafts proposal on Serbia-Kosovo ties as Pristina sets sight on membership». Euractiv (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  107. ↑ «Kosovo i Srbija dobili 'poslednju verziju' francusko-nemačkog predloga za dijalog». Radio Free Europe (στα Σερβικά). 6 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  108. ↑ «Kosovo u decembru podnosi zahtev za članstvo u Evropskoj uniji». Danas (στα Σερβικά). 30 Οκτωβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  109. ↑ «Potpisana prijava za članstvo Kosova u Evropskoj uniji». N1 (στα Σερβικά). 14 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2022. 
  110. ↑ Xhabafti, Erion; Semini, Llazar (2022-12-14). «Kosovo leaders sign application request to join EU» (στα αγγλικά). Washington Post. ISSN 0190-8286. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 December 2022. https://web.archive.org/web/20221215215718/https://www.washingtonpost.com/world/kosovo-leaders-sign-application-request-to-join-eu/2022/12/14/4ad0c61c-7ba6-11ed-bb97-f47d47466b9a_story.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-14. 
  111. ↑ «Vučić: Aplikacijom za članstvo u EU Priština zvanično krši Vašingtonski sporazum». N1 (στα Σερβικά). 15 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2022. 
  112. ↑ 112,0 112,1 «Petković: Srbija će razmotriti povratak svojih snaga na Kosovo». Radio Free Europe (στα Σερβικά). 8 Οκτωβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  113. ↑ «Petković: Beograd će razmotriti povratak do 1.000 pripadnika naših bezbednosnih snaga na Kosovo». N1 (στα Σερβικά). 8 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  114. ↑ Stojanović, Milica (9 Δεκεμβρίου 2022). «Serbia Considering Sending 1,000 'Security Personnel' Into Kosovo». Balkan Insight (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  115. ↑ Taylor, Alice· Radosavljevic, Zoran (9 Δεκεμβρίου 2022). «Kosovo police increase presence in north of country, Serbia reacts». Euractiv (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  116. ↑ «Kosovo police officer wounded in volatile northern region» (στα αγγλικά). Reuters. 2022-12-09. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213133412/https://www.reuters.com/world/europe/kosovo-police-officer-wounded-volatile-northern-region-2022-12-09/. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  117. ↑ «Kosovo: U napadu naoružanih osoba kod Zvečana lakše povredjen policajac». Novinska agencija Beta (στα Σερβικά). 9 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  118. ↑ Stojanović, Dušan (9 Δεκεμβρίου 2022). «Serbia mulls sending troops to Kosovo as tensions escalate». Associated Press (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  119. ↑ 119,0 119,1 119,2 119,3 Cvetković, Ljudmila; Krasniqi-Veseli, Luljeta (2022-12-09). «O povratku srpskih snaga na Kosovo odlučuje KFOR, ne Beograd» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213175514/https://www.slobodnaevropa.org/a/kosovo-sever-kfor-srbija-policija/32169652.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  120. ↑ «Vučić će od KFOR-a tražiti slanje Vojske Srbije na Kosovo». Al Jazeera (στα Βοσνιακά). 10 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  121. ↑ «Serbia to ask NATO to deploy Serb military, police in Kosovo» (στα αγγλικά). Reuters. 2022-12-10. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213183259/https://www.reuters.com/world/europe/serbia-ask-nato-deploy-serb-military-police-kosovo-vucic-2022-12-10/. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  122. ↑ Savić, Miša; Bratanić, Jan (2022-12-10). «Serbia Floats Sending Troops to Kosovo in Challenge to Europe» (στα αγγλικά). Bloomberg. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2023. https://web.archive.org/web/20230111141030/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-12-10/kosovo-tensions-serbia-tries-to-send-troops-against-war-enemy. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  123. ↑ Berisha, Ibrahim (13 Δεκεμβρίου 2022). «Escobar: SAD kategorički odbijaju povratak snaga Srbije na Kosovo». Radio Free Europe (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  124. ↑ «Predat zahtev Vlade Srbije Kforu za vraćanje srpskih snaga bezbednosti na KiM». N1 (στα Σερβικά). 16 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2022. 
  125. ↑ Stojanović, Milica (16 Δεκεμβρίου 2022). «Serbia Officially Asks for Security Personnel to Return to Kosovo». Balkan Insight (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2022. 
  126. ↑ 126,0 126,1 126,2 «Ponovo se oglasile sirene u Mitrovici, Srbi se okupljaju u Zvečanu». Al Jazeera (στα Βοσνιακά). 10 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  127. ↑ 127,0 127,1 «Kosovo Serbs block road to main border crossings in volatile north». The Guardian (στα Αγγλικά). 10 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  128. ↑ Sovrlić, Sanja (28 Δεκεμβρίου 2022). «Konačno pad tenzija: Pantić ide u kućni pritvor, Vučić u Rašku sa Srbima sa KiM». N1 (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2022. 
  129. ↑ 129,0 129,1 Kennedy, Niamh (12 Δεκεμβρίου 2022). «Kosovo calls for NATO intervention after weekend of violence amid rising ethnic tensions». CNN (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  130. ↑ Bytyci, Fatos (2022-12-11). «Serbs in Kosovo clash with police as ethnic tensions flare» (στα αγγλικά). Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213102322/https://www.reuters.com/world/europe/serbs-kosovo-block-roads-clash-with-police-ethnic-tensions-worsen-2022-12-11/. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  131. ↑ Brzozowski, Alexandra (11 Δεκεμβρίου 2022). «EU, NATO condemn attacks on police in north Kosovo as tensions soar». Euractiv (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  132. ↑ Stojanović, Milica· Bami, Xhorxhina (12 Δεκεμβρίου 2022). «Kosovo Serb Barricades Remain up Despite Calls for Removal». Balkan Insight (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  133. ↑ «Serbia's Vucic vows to 'preserve peace' amid ethnic tension in Kosovo». euronews (στα Αγγλικά). 12 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  134. ↑ «Peti dan barikada na severu Kosova, Kfor demantuje da je snabdevao policiju». N1 (στα Σερβικά). 14 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2022. 
  135. ↑ «RTS: Noć na severu Kosova protekla mirno, ali je i dalje napeto». N1 (στα Σερβικά). 15 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2022. 
  136. ↑ «Protest podrške kosovskim Srbima u Beogradu, organizatori anonimni» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. 2022-10-12. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213184513/https://www.slobodnaevropa.org/a/protest-beograd-podrska-srbima-kosovo-desnicarske-organizacije/32173477.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  137. ↑ «Far-Right Protesters Rally In Belgrade In Support Of Kosovar Serbs As EU Urges De-Escalation». Radio Free Europe (στα Αγγλικά). 13 Δεκεμβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  138. ↑ Komarčević, Dušan (2022-12-14). «Pod maskama u Beogradu 'brane' Kosovo» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 December 2022. https://web.archive.org/web/20221214162858/https://www.slobodnaevropa.org/a/srbija-rusija-desnicari-kosovo/32176352.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-14. 
  139. ↑ «EU prepared to send reinforcements to mission in Kosovo» (στα αγγλικά). Reuters. 2022-12-12. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213184513/https://www.reuters.com/world/europe/eu-prepared-send-reinforcements-mission-kosovo-2022-12-12/. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  140. ↑ Radišić, Nikola (12 Δεκεμβρίου 2022). «Prihvaćen Borelov predlog - u slučaju potrebe, šalju se dodatne snage Euleksu». N1 (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2022. 
  141. ↑ «Lajčak: Bolje ukloniti barikade političkim dogovorom, nego buldožerima». N1 (στα Σερβικά). 13 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2022. 
  142. ↑ «Eskobar: Očekujem ostvarivanje sporazuma o ZSO i napredak po pitanju predloga EU». N1 (στα Σερβικά). 13 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2022. 
  143. ↑ «Gotov protest kod Jarinja, desničari se povukli s prelaza». N1 (στα Σερβικά). 18 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2022. 
  144. ↑ «Incidenti na Jarinju, probijen kordon policije Srbije». Al Jazeera (στα Βοσνιακά). 18 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2022. 
  145. ↑ «Srbi sa sjevera Kosova protestovali kod Zvečana». Al Jazeera (στα Βοσνιακά). 22 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2022. 
  146. ↑ «Srbi na protestu izneli tri uslova da uklone barikade sa severa Kosova» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. 2022-12-22. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 December 2022. https://web.archive.org/web/20221223170627/https://www.slobodnaevropa.org/a/sever-kosova-srbi-protest-barikade/32188834.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-23. 
  147. ↑ «Zubin Potok: Rafalna paljba kod barikada». Vreme (στα Σερβικά). 25 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2022. 
  148. ↑ Radovanović, Vojin (25 Δεκεμβρίου 2022). «Kosovski specijalci navodno pokušali da uklone barikadu kod Zubinog Potoka, Vučić obavio konsultacije sa premijerkom i vojnim vrhom». Danas (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2022. 
  149. ↑ «Kosovska policija: Nismo učestvovali u razmeni vatre u Zubinom Potoku». N1 (στα Σερβικά). 25 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2022. 
  150. ↑ «KFOR potvrdio pucnjavu u blizini patrole u Zubinom Potoku» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. 2022-12-25. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 December 2022. https://web.archive.org/web/20221227081253/https://www.slobodnaevropa.org/a/kosovo-zubin-potok-policija-kfor-srbija/32193061.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-27. 
  151. ↑ 151,0 151,1 Fiedler, Tristan (27 Δεκεμβρίου 2022). «Serbian army shifts to 'combat readiness' amid growing Kosovo tensions». Politico (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2022. 
  152. ↑ «Postavljena barikada i u sjevernom dijelu Sjeverne Mitrovice». Al Jazeera (στα Βοσνιακά). 27 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2022. 
  153. ↑ «Barikada nedaleko od Merdara, Kosovska policija kaže - prelaz blokiran do daljeg». N1 (στα Σερβικά). 27 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2022. 
  154. ↑ «Kosovska policija zatvorila prijelaz Merdare dok traje protest». Al Jazeera (στα Βοσνιακά). 28 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2022. 
  155. ↑ Dunai, Marton (2022-12-28). «Kosovo closes border crossing as tensions with Serbia intensify». Financial Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 December 2022. https://web.archive.org/web/20221228121208/https://www.ft.com/content/0adb2fb9-9f9f-4a56-b0f0-3fce08456cd3. Ανακτήθηκε στις 2022-12-28. 
  156. ↑ «Kosovo Serbs start dismantling barricades that sparked military alert». Euronews (στα Αγγλικά). 29 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2022. 
  157. ↑ Stojanović, Dušan (28 Δεκεμβρίου 2022). «Kosovo Serbs to remove barricades that triggered tensions». Associated Press (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2022. 
  158. ↑ Božović, Nenad (30 Δεκεμβρίου 2022). «Većina barikada uklonjena, Jarinje i Brnjak i dalje zatvoreni». N1 (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2022. 
  159. ↑ «Predstavnica UN pozdravila mere za deeskalaciju i uklanjanje barikada». N1 (στα Σερβικά). 29 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2022. 
  160. ↑ «Ukinuta povišena borbena gotovost Vojske Srbije». N1 (στα Σερβικά). 29 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2022. 
  161. ↑ Taylor, Alice (4 Ιανουαρίου 2023). «Removal of Serb blockades in north Kosovo continues». Euractiv (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2023. 
  162. ↑ Gec, Jovana (8 Ιανουαρίου 2023). «Serbia says KFOR rejected its forces' return to Kosovo». Associated Press (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2023. 
  163. ↑ «KFOR odgovorio Srbiji da nema potrebe za slanjem snaga na Kosovo, kazao Vučić» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. 2023-01-08. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 January 2023. https://web.archive.org/web/20230108104347/https://www.slobodnaevropa.org/a/srbija-zahtev-kfor-sever-kosovo-vucic/32214179.html. Ανακτήθηκε στις 2023-01-08. 
  164. ↑ «Derek Šole: SAD očekuju da Kosovo ispuni sve obaveze u dijalogu sa Srbijom». Voice of America (στα Σερβικά). 11 Ιανουαρίου 2023. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2023. 
  165. ↑ Đurović, Jovana· Ranković, Rade (13 Ιανουαρίου 2023). «Kosovo i Rusija u centru pažnje Šolea tokom posete Beogradu». Voice of America (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2023. 
  166. ↑ «Šole: Kosovo mora da dodeli veću autonomiju Srbima, naročito ZSO za Sever». Novinska agencija Beta (στα Σερβικά). 14 Ιανουαρίου 2023. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2023. 
  167. ↑ «Pregovaračka petorka insistira na nemačko-francuskom planu za uređenje odnosa Srbije i Kosova» (στα sr-latn). BBC News. 2023-01-20. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 January 2023. https://web.archive.org/web/20230120220506/https://www.bbc.com/serbian/lat/balkan-64352614. Ανακτήθηκε στις 2023-01-23. 
  168. ↑ «Kancelarija za KiM: Specijalci ROSU pucali na vozilo sa Srbima, jedan ranjen». N1 (στα Σερβικά). 23 Ιανουαρίου 2023. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2023. 
  169. ↑ Stojanović, Milica· Isufi, Perparim (23 Ιανουαρίου 2023). «Kosovo Police Confirm Shooting at Serb-driven Vehicle». Balkan Insight (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2023. 
  170. ↑ «Kurti: Prihvatamo prijedlog EU za normalizaciju odnosa Kosova i Srbije» (στα sr). Radio Free Europe. 2023-02-06. https://www.slobodnaevropa.org/a/lajčak-u-poseti-kosovu-i-srbiji/32257518.html. Ανακτήθηκε στις 2023-02-06. 
  171. ↑ «Kurti: Prihvatamo predlog EU za normalizaciju odnosa Beograda i Prištine, dobra osnova za dalje pregovore». Euronews (στα Σερβικά). 6 Φεβρουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2023. 
  172. ↑ Taylor, Alice (6 Φεβρουαρίου 2023). «Kurti: Association possible only after mutual recognition from Serbia». Euractiv (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2023. 
  173. ↑ «Four Kosovo Police Officers Arrested Over Serb's Shooting». Barron's. 11 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2023. 
  174. ↑ Bytici, Fatos (20 Απριλίου 2023). «Kosovo puts voting containers in Serb majority areas despite boycott». Reuters. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2023. 
  175. ↑ Taylor, Alice· Zimonjić Jelisavac, Bojana (24 Απριλίου 2023). «North Kosovo elections trigger harsh words, criticisms from Belgrade». Euractiv. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2023. 
  176. ↑ «Meager Turnout Amid Serb Boycott Of Local Elections In Northern Kosovo». Radio Free Europe/Radio Liberty. 24 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2023. 
  177. ↑ 177,0 177,1 Bytyci, Fatos (2023-05-26). «US rebukes Kosovo for escalating tensions, Serbia puts army on alert» (στα αγγλικά). Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/serbia-orders-army-kosovo-border-after-protest-clashes-2023-05-26/. Ανακτήθηκε στις 2023-05-27. 
  178. ↑ «Sirene i suzavac na severu Kosova, Amerika kritikuje Kurtija». BBC News na srpskom (στα Σερβικά). 26 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2023. 
  179. ↑ «Zastava Kosova postavljena na zgrade opština Leposavić i Zubin Potok». balkans.aljazeera.net (στα Βοσνιακά). Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2023. 
  180. ↑ «Kossev: Kosovska zastava postavljena ispred sve četiri opštine na severu». Danas (στα Σερβικά). 27 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2023. 
  181. ↑ Uz suzavac, gradonačelnici ušli u kancelarije na severu Kosova, 2023-05-26, https://www.slobodnaevropa.org/a/kosovo-sever-gradonacelnici-policija-gradjani-sukobi-suzavac/32429743.html, ανακτήθηκε στις 2023-05-27 
  182. ↑ «SAD i EU osudili poteze kosovske vlade, Kvinta zabrinuta i zbog podizanja pripravnosti Vojske Srbije». Glas Amerike (στα Σερβικά). 26 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2023. 
  183. ↑ Reuters (2023-05-29). «Nato troops injured in clashes with Serb protesters in Kosovo» (στα αγγλικά). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/2023/may/29/nato-troops-injured-in-clashes-with-serb-protesters-in-kosovo. Ανακτήθηκε στις 2023-05-29. 
  184. ↑ «Rama: Kosovo ima dva puta - rat ili Otvoreni Balkan». Danas (στα Σερβικά). 1 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  185. ↑ «Ambassador Hill says Kosovo should be in Open Balkan». N1 (στα Σερβικά). 7 Σεπτεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  186. ↑ Cvetković, Ljudmila (2022-12-12). «Tenzije na Kosovu ojačale rusko-srpsku sponu» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 December 2022. https://web.archive.org/web/20221212213242/https://www.slobodnaevropa.org/a/srbija-kosovo-tenzije-rusija/31970681.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-12. 
  187. ↑ Faulconbridge, Guy (2022-12-28). «Kremlin backs Serbia, denies Russia is stoking tensions in Kosovo» (στα αγγλικά). Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 December 2022. https://web.archive.org/web/20221229001316/https://www.reuters.com/world/europe/kremlin-denies-kosovan-claims-that-russia-is-pushing-serbia-stoke-tensions-2022-12-28/. Ανακτήθηκε στις 2022-12-29. 
  188. ↑ «Grenel: Konačno rešenje za Kosovo. To nije dobar potez». B92 (στα Σερβικά). 19 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  189. ↑ «Šta se zna o francusko-nemačkom predlogu za Kosovo i Srbiju?» (στα sr). Radio Slobodna Evropa. 2022-10-20. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213125754/https://www.slobodnaevropa.org/a/srbija-kosovo-francusko-nemacki-predlog-dijalog/32093192.html. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  190. ↑ «Dodik: Republika Srpska spremna da pomogne Srbima na Kosovu». Al Jazeera (στα Βοσνιακά). 5 Νοεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2022. 
  191. ↑ «Dodik i SDS podržali Vučića oko Kosova». Danas (στα Σερβικά). 24 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2023. 
  192. ↑ Maričić, Slobodan; Miladinović, Aleksandar (2022-11-08). «Šta izlazak iz institucija menja u životima kosovskih Srba» (στα sr-latn). BBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2022. https://web.archive.org/web/20221213150402/https://www.bbc.com/serbian/lat/balkan-63557470. Ανακτήθηκε στις 2022-12-13. 
  193. ↑ Šuka, Anila (15 Νοεμβρίου 2022). «Kleving: Kosovo mora da iznese predlog za srpsku manjinu». Deutsche Welle (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  194. ↑ Bahri, Cani· Rujević, Nemanja (27 Δεκεμβρίου 2022). «What's behind the tensions between Kosovo and ethnic Serbs?». Deutsche Welle (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2022. 
  195. ↑ Miljuš, Stefan (11 Δεκεμβρίου 2022). «Povratak vojske na Kosovo odbijen pre 20 godina, analitičari kažu - i sad će». N1 (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  196. ↑ Ćirić, Sonja (9 Δεκεμβρίου 2022). «Boris Tadić: Rezolucija 1244 ne pominje vojsku već osoblje». Vreme (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  197. ↑ «Stojanović: Povratak srpske vojske na Kosovo u ovom trenutku nije realan». Novinska agencija Beta (στα Σερβικά). 12 Σεπτεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  198. ↑ «Rama: Zahtjev Srbije da pošalje trupe na Kosovo je nadrealan». Al Jazeera (στα Βοσνιακά). 18 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2022. 
  199. ↑ 199,0 199,1 Sovrlić, Sanja (9 Δεκεμβρίου 2022). «Srbija razmatra povratak vojske na Kosovo - stručnjaci kažu da je to nerealno». N1 (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  200. ↑ «SAD: Kosovo i Srbija da izbjegavaju poteze i izjave koji podstiču napetosti». Voice of America (στα Σερβικά). 9 Δεκεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. 
  201. ↑ 201,0 201,1 «Tadić kaže da sporazum vodi Kosovo u UN, Dveri i NADA traže otkrivanje sadržine». N1 (στα Σερβικά). 21 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023. 
  202. ↑ «Dveri, NADA i Zavetnici traže potpuno odbacivanje evropskog predloga za Kosovo i Metohiju». Novinska agencija Beta (στα Σερβικά). 28 Ιανουαρίου 2023. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023. 
  203. ↑ Bogdanović, Nevena· Cvetković, Ljudmila (26 Ιανουαρίου 2023). «Proevropska opozicija Srbije bez podrške planu za Kosovo dok ne bude javan». Radio Free Europe (στα Σερβικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023. 
  204. ↑ «Đilas: SSP će tražiti da francusko-nemački papir bude javan». Direktno (στα Σερβικά). 25 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023. 
  205. ↑ «Šta o evropskom planu za Kosovo kažu u Prištini: Izazovi ovog predloga su ZSO i SPC». Nedeljnik (στα Σερβικά). 27 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023. 
  206. ↑ «Hoti: Odnosi Kosova sa SAD od egzistencijalne važnosti za Kosovo a ne za Ameriku». Danas (στα Σερβικά). 30 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Κρίση_στο_Βόρειο_Κοσσυφοπέδιο_(2022–2023)&oldid=10866166"