Κατάλογος αρχηγών κυβέρνησης της Νορβηγίας

κατάλογος εγχειρήματος Wikimedia

Ακολουθεί ένας κατάλογος με τους αρχηγούς κυβέρνησης της Νορβηγίας.[1] Στη σύγχρονη εποχή, ο αρχηγός κυβέρνησης φέρει τον τίτλο του Πρωθυπουργού (statsminister). Σε διάφορες χρονικές περιόδους κατά το παρελθόν ο ανώτατος κυβερνητικός τίτλος ήταν επίσης ο steward (rigsstatholder), αντιβασιλέας (vicekonge) και πρώτος υπουργός (førstestatsraad)

Ως το 1873 ο Βασιλιάς της προσωπικής ένωσης μεταξύ Σουηδίας και Νορβηγίας διοικούσε τη Νορβηγία μέσω δύο κυβερνήσεων: μιας στη Στοκχόλμη και μιας άλλης στη Χριστιανία (σημερινό Όσλο). Η νεοσύστατη κυβέρνηση της Στοκχόλμης αποτελείτο από τον πρωθυπουργό και δύο υπουργούς, των οποίων ο ρόλος ήταν να μεταφέρουν τις διαθέσεις της κυβέρνησης που έδρευε στη Χριστιανία προς τον βασιλιά της Σουηδίας. Η κυβέρνηση της Χριστιανίας είχε επικεφαλής τον κυβερνήτη (αγγλικά steward, νορβηγικά: rigsstatholder). Για σύντομες χρονικές περιόδους, ο εκάστοτε διάδοχος του θρόνου διοριζόταν Αντιβασιλέας της Νορβηγίας από τον βασιλιά και σε εκείνη την περίπτωση ανώτατη αρχή στη Χριστιανία ήταν ο Αντιβασιλέας. Όμως, όταν ο Βασιλιάς ήταν παρών στη Χριστιανία, αναλάμβανε εκείνος ανώτατη αρχή, συνεπώς έθετε προσωρινά εκτός καθηκόντων τον αντιβασιλέα. Παρόμοια, σε περίπτωση απουσίας του κυβερνήτη, αντιβασιλέα ή βασιλιά στη Χριστιανία, η κυβέρνηση είχε επικεφαλής τον πρώτο υπουργό, ο οποίος ήταν το σημαντικότερο μέλος της κυβέρνησης.

Τον Ιούλιο του 1873 καταργήθηκε η θέση του κυβερνήτη, η οποία παρέμενε κενή από το 1856. Ταυτόχρονα, η θέση του Πρώτου Υπουργού της Χριστιανίας αναβαθμίστηκε σε εκείνη του Πρωθυπουργού της Χριστιανίας. Παρότι το αξίωμα του Νορβηγού πρωθυπουργού στη Στοκχόλμη υφίστατο ακόμα, στην πραγματική εξουσία και επιρροή στα κρατικά ζητήματα ασκούσε ο πρωθυπουργός της Χριστιανίας, ενώ ο πρωθυπουργός στη Στοκχόλμη έγινε η δεύτερη σημαντικότερη θέση στην κυβέρνηση. Μετά τη διάλυση της ένωσης το 1905, καταργήθηκε η θέση του πρωθυπουργού της Στοκχόλμης.

Κυβερνήτες της Νορβηγίας

Επεξεργασία

Ο Κυβερνήτης της Νορβηγίας είχε τον τίτλο Rigsstatholder στα δανέζικα (riksstattholder στη σύγχρονη νορβηγική μεταγραφή), σήμαινε Αναπληρωτής του χώρου και ήταν ο διορισμένος αρχηγός της νορβηγικής κυβέρνησης εν απουσία του Μονάρχη στη διάρκεια της ένωσης της Δανίας με τη Νορβηγία. Καθώς η Νορβηγία αποτελούσε αυτόνομο βασίλειο, με δική του νομοθεσία και θεσμούς, η θέση του κυβερνήτη της Νορβηγίας εκείνη με τη μεγαλύτερη επιρροή για έναν Δανό-Νορβηγό ευγενή ή μέλος της βασιλικής οικογένειας, δεύτερη στην ιεραρχία μετά του Βασιλιά.

Κυβερνήτες της Νορβηγίας (1536–1814)

Επεξεργασία

Το 1873 η θέση του Πρώτου Υπουργού αναβαθμίστηκε σε εκείνη του Πρωθυπουργού.

Πρωθυπουργοί της Νορβηγίας (1814–1905)

Επεξεργασία

Πρωθυπουργοί (1814–1873)

Επεξεργασία
Πριν το 1884 δεν υπήρχαν οργανωμένα πολιτικά κόμματα στη Νορβηγία. Οι πρωθυπουργοί θεωρούνταν ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι (Embedsmenn). Διορίζονταν από τον βασιλιά και δεν ήταν υπόλογοι σε νομοθετική επιβεβαίωση. Όλοι οι πρωθυπουργοί προ του 1884 ήταν αντίθετοι στις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που είχαν προταθεί από την κοινοβουλευτική αντιπολίτευση, και την περίοδο εκείνη θεωρούνταν συντηρητικοί. Ήταν κατώτεροι από τον κυβερνήτη, αντιβασιλέα και τον Πρώτο Υπουργό της Νορβηγίας.
Όνομα
(Γέννηση–Θάνατος)
Πορτρέτο Από Έως Πολιτικό κόμμα Θητεία
Πέτερ Άνκερ
(1749–1824)
  1814 1822 Μη διαθέσιμο 1
Ματίας Σόμερχιλμ
(1764–1827)
1822 1827 Μη διαθέσιμο 2
Σέφεριν Λέφενσκιολτ
(1777–1856)
1828 1841 Μη διαθέσιμο 3
Φρέντερικ Ντούε
(1796–1873)
  1841 1858 Μη διαθέσιμο 4
Γκέοργκ Σίμπερν
(1816–1901)
  1858 1871 Μη διαθέσιμο 5
Ότο Ρίχαρτ Κίρουλφ
(1825–1897)
  1871 1873 Μη διαθέσιμο 6

Διασπασμένη πρωθυπουργία (1873–1905)

Επεξεργασία
Το 1873 η θέση του Πρώτου Υπουργού αναβαθμίστηκε σε εκείνη του Πρωθυπουργού με έδρα τη Χριστιανία. Συνέχισε να υφίσταται η θέση του Πρωθυπουργού με έδρα τη Στοκχόλμη, με την αρμοδιότητα να επικοινωνεί τις πολιτικές του Πρωθυπουργού της Χριστιανίας στον Βασιλιά. Επιπρόσθετα, από το 1876 και μετά διορίστηκε ο Πρωθυπουργός της Σουηδίας.

      Φιλελεύθερο Κόμμα       Συντηρητικό Κόμμα       Κόμμα Συνασπισμού

Πρωθυπουργός στη Στοκχόλμη

Επεξεργασία

Πρωθυπουργός στη Χριστιανία

Επεξεργασία
Διάρκεια θητείας Κυβέρνηση
Όνομα
(Γέννηση-Θάνατος)
Εικόνα Πολιτικό κόμμα Όνομα
(Γέννηση-Θάνατος)
Εικόνα Πολιτικό κόμμα
Ότο Ρίχαρτ Κίρουλφ
(1825–1897)
  Μη διαθέσιμο Φρέντερικ Σταγκ
(1808–1884)
  Μη διαθέσιμο 1873 1880 Φ. Σταγκ
Κρίστιαν Άουγκουστ Σέλμερ
(1816–1889)
  Συντηρητικό Κόμμα 1880 1884 Σέλμερ
Βόλφγκαγκ Βέντσελ φον Χάφνερ
(1806–1892)
(υπηρεσιακός)
  Μη διαθέσιμο 1884 1884
Καρλ Ότο Λέφενσκιολτ
(1839–1916)
  Μη διαθέσιμο Κρίστιαν Χόμαν Σβάιγκαρτ
(1838–1899)
  Συντηρητικό Κόμμα 1884 1884 Σβάιγκαρτ
Όλε Ρίχτερ
(1829–1888)
  Φιλελεύθερο Κόμμα Γιόχαν Σφέρτρουπ
(1816–1892)
  Φιλελεύθερο Κόμμα 1884 1888 Σφέρτρουπ
V
Χανς Γκέοργκ Γιάκοπ Σταγκ
(1830–1907)
  Φιλελεύθερο Κόμμα 1888 1889
Γκρέγκερς Βίντχερ Γκραμ
(1846–1929)
  Συντηρητικό Κόμμα Έμιλ Σταγκ
(1834–1912)
  Συντηρητικό Κόμμα 1889 1891 Σταγκ I
H
Ότο Μπλεχρ
(1847–1927)
  Φιλελεύθερο Κόμμα Γιοχάνες Στέεν
(1827–1906)
  Φιλελεύθερο Κόμμα 1891 1893 Στέεν I
V
Γκρέγκερς Βίντχερ Γκραμ
(1846–1929)
  Συντηρητικό Κόμμα Έμιλ Σταγκ
(1834–1912)
  Συντηρητικό Κόμμα 1893 1895 Σταγκ II
H
Φράνσις Χάγκερουπ
(1853–1921)
  Συντηρητικό Κόμμα 1895 1898 Χάγκερουπ I
HMVV
Ότο Μπλεχρ
(1853–1921)
  Φιλελεύθερο Κόμμα Γιοχάνες Στέεν
(1827–1906)
  Φιλελεύθερο Κόμμα 1898 1902 Στέεν II
V
Όλε Άντον Κβαμ
(1834–1904)
  Φιλελεύθερο Κόμμα Ότο Μπλεχρ
(1847–1927)
  Φιλελεύθερο Κόμμα 1902 1903 Μπλεχρ I
V
Σίγκουρτ Ίψεν
(1859–1930)
  Φιλελεύθερο Κόμμα Φράνσις Χάγκερουπ
(1853–1921)
  Κόμμα Συνασπισμού 1903 1905 Χάγκερουπ II
HV
Γιόυργκεν Λέφλαντ
(1848–1922)
  Φιλελεύθερο Κόμμα Κρίστιαν Μίχελσεν
(1857–1925)
  Φιλελεύθερο Κόμμα 1905 1905 Μίχελσεν
VHMV

Πρωθυπουργοί της Νορβηγίας (1905–σήμερα)

Επεξεργασία

Το 1905 η ένωση μεταξύ Σουηδίας και Νορβηγίας διαλύθηκε. Έκτοτε ο Πρωθυπουργός της Νορβηγίας έχει έδρα το Όσλο, με εξαίρεση την περίοδο της ναζιστικής Κατοχής από τη Γερμανία στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου όταν η εξόριστη νορβηγική κυβέρνηση έδρευε στο Λονδίνο.

Πρωθυπουργοί της Νορβηγίας (1905–1940)

Επεξεργασία

      Φιλελεύθερο Κόμμα      Κόμμα Ελεύθερα Σκεπτόμενων Φιλελευθέρων       Συντηρητικό Κόμμα       Νορβηγικό Εργατικό Κόμμα       Αγροτικό Κόμμα

Όνομα
(Γέννηση–Θάνατος)
Πορτρέτο Από Έως Πολιτικό κόμμα Κυβέρνηση Μονάρχης του Βασιλείου της Νορβηγίας
(Διάρκεια βασιλείας)
Κρίστιαν Μίκελσεν
(1857–1925)
  01905-03-11 11 Μαρτίου 1905 01907-10-23 23 Οκτωβρίου 1907 Φιλελεύθερο Κόμμα Μίκελσεν
VHMV
Χάκων Ζ΄
 

(18 Νοεμβρίου 1905 – 21 Σεπτεμβρίου 1957)
Γιούργκεν Λέφλαντ
(1848–1922)
  01907-10-23 23 Οκτωβρίου 1907 01908-03-19 19 Μαρτίου 1908 Φιλελεύθερο Κόμμα Λέφλαντ
VMV
Γκούναρ Κνούντσεν
(1848–1928)
  01908-03-19 19 Μαρτίου 1908 01910-02-02 2 Φεβρουαρίου 1910 Φιλελεύθερο Κόμμα Κνούντσεν I
V
Βόλερτ Κόνοβ
(1845–1924)
  01910-02-02 2 Φεβρουαρίου 1910 01912-02-20 20 Φεβρουαρίου 1912 Κόμμα Ελεύθερα Σκεπτόμενων Φιλελευθέρων Κόνοβ
HFV
Γενς Μπράτλιε
(1856–1939)
  01912-02-20 20 Φεβρουαρίου 1912 01913-01-31 31 Ιανουαρίου 1913 Συντηρητικό Κόμμα Μπράτλιε
HFV
Γκούναρ Κνούντσεν
(1848–1928)
  01913-01-31 31 Ιανουαρίου 1913 01920-06-21 21 Ιουνίου 1920 Φιλελεύθερο Κόμμα Κνούντσεν II
V
Ότο Μπαχρ Χάλφορσεν
(1872–1923)
  01920-06-21 21 Ιουνίου 1920 01921-06-22 22 Ιουνίου 1921 Συντηρητικό Κόμμα Μπαχρ Χάλφονσεν I
HFV
Ότο Μπλεχρ
(1847–1927)
  01921-06-22 22 Ιουνίου 1921 01923-03-06 6 Μαρτίου 1923 Φιλελεύθερο Κόμμα Μπλεχρ II
V
Ότο Μπαχρ Χάλφορσεν
(1872–1923)
  01923-03-06 6 Μαρτίου 1923 01923-05-23 23 Μαΐου 1923 Συντηρητικό Κόμμα Μπαχρ Χάλφορσεν II
HFV
Άμπρααμ Μπέργκε
(1851–1936)
  01923-05-30 30 Μαΐου 1923 01924-07-25 25 Ιουλίου 1924 Κόμμα Ελεύθερα Σκεπτόμενων Φιλελευθέρων Μπέργκε
HFV
Γιόχαν Λούντβιχ Μόβινκελ
(1870–1943)
  01924-07-25 25 Ιουλίου 1924 01926-03-05 5 Μαρτίου 1926 Φιλελεύθερο Κόμμα Μόβινκελ I
V
Ίφαρ Λίκε
(1872–1949)
  01926-03-05 5 Μαρτίου 1926 01928-01-28 28 Ιανουαρίου 1928 Συντηρητικό Κόμμα Λίκε
HFV
Κρίστοφερ Χόρνσρουτ
(1859–1960)
  01928-01-28 28 Ιανουαρίου 1928 01928-02-15 15 Φεβρουαρίου 1928 Εργατικό Κόμμα Χόρνσρουτ
Ap
Γιόχαν Λούντβιχ Μόβινκελ
(1870–1943)
  01928-02-15 15 Φεβρουαρίου 1928 01931-05-12 12 Μαΐου 1931 Φιλελεύθερο Κόμμα Μόβινκελ II
V
Πέτερ Κόλστατ
(1878–1932)
  01931-05-12 12 Μαΐου 1931 01932-03-05 5 Μαρτίου 1932 Αγροτικό Κόμμα Κόλστατ
B
Γενς Χούντσαϊτ
(1883–1965)
  01932-03-14 14 Μαρτίου 1932 01933-03-03 3 Μαρτίου 1933 Αγροτικό Κόμμα Χούντσαϊτ
B
Γιόχαν Λούντβιχ Μόβινκελ
(1870–1943)
  01933-03-03 3 Μαρτίου 1933 01935-03-20 20 Μαρτίου 1935 Φιλελεύθερο Κόμμα Μόβινκελ III
V
Γιόχαν Νίγκαρτσφολτ
(1879–1952)
  01935-03-20 20 Μαρτίου 1935
(αρχηγός της κυβέρνησης σε εξορία από το 1940)
01945-06-25 25 Ιουνίου 1945 Εργατικό Κόμμα Νίγκαρτσφολτ (Nygaardsvold)
Ap

Αρχηγοί κυβέρνησης (1940–1945)

Επεξεργασία

Κατά την περίοδο της κατοχής της Νορβηγίας από τους Ναζί εγκαταστάθηκε η κυβέρνηση του φίλα προσκείμενου στους Γερμανούς, Βίντκουν Κουίσλιγκ. Η εξόριστη κυβέρνηση του Γιόχαν Νίγκαρτσφολτ (1935–1945) αναγνωρίζεται ως εκλεγμένη κυβέρνηση στη διάρκεια της κατοχικής περιόδου.

      Εθνική Ενότητα (Nasjonal Samling)       Συντηρητικό Κόμμα (Høyre)       Κόμμα Γερμανών Ναζί

Όνομα
(Γέννηση–Θάνατος)
Πορτρέτο Από Έως Πολιτικό κόμμα Κυβέρνηση
Βίντκουν Κουίσλιγκ
(1887–1945)
  01940-04-09 9 Απριλίου 1940 (με πραξικόπημα) 01940-04-15 15 Απριλίου 1940 Εθνική Ενότητα Κουίσλιγκ I
NS
Ίγκολφ Έλστερ Κρίστενσεν
(1872–1943)
ως πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου
  01940-04-15 15 Απριλίου 1940 01940-09-25 25 Σεπτεμβρίου 1940 Συντηρητικό Κόμμα Διοικητικό Συμβούλιο
Γιόζεφ Τερμπόφεν
(1898–1945)
ως επίτροπος του Ράιχ - Reichskommissar
  01940-09-25 25 Σεπτεμβρίου 1940 01942-02-01 1 Φεβρουαρίου 1942 Μέλος του Κόμματος των Ναζί, όμως δεν είχε τόσο πολιτικό ρόλο αλλά υπηρέτησε ως Γερμανός δημόσιος υπάλληλος Reichskommissariat
NSDAP
Βίντκουν Κουίσλιγκ
(1887–1945)
ως Πρωθυπουργός - Minister President
  01942-02-01 1 Φεβρουαρίου 1942 01945-05-09 9 Μαΐου 1945 Εθνική Ενότητα Κουίσλιγκ II
NS

Πρωθυπουργοί της Νορβηγίας (1945–σήμερα)

Επεξεργασία

      Εργατικό Κόμμα (Arbeiderpartiet)       Συντηρητικό Κόμμα (Høyre)       Κόμμα Κέντρου (Senterpartiet)       Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (Kristelig Folkeparti)

Όνομα
(Γέννηση-Θάνατος)
Πορτρέτο Έτος εκλογών Από Έως Πολιτικό κόμμα Κυβέρνηση/εις Μονάρχης του Βασιλείου της Νορβηγίας
(Διάρκεια βασιλείας)
Έιναρ Γκέρχαρτσεν
(1897–1987)
  01945-06-25 25 Ιουνίου 1945 01951-11-19 19 Νοεμβρίου 1951 Εργατικό Κόμμα Γκέρχαρτσεν I
ApHSpVNKP
Χάκων Ζ΄
 

(18 Νοεμβρίου 1905 – 21 Σεπτεμβρίου 1957)
1945
1949
Γκέρχαρτσεν II
Ap
Όσκαρ Τορπ
(1893–1958)
  1953 01951-11-19 19 Νοεμβρίου 1951 01955-01-22 22 Ιανουαρίου 1955 Εργατικό Κόμμα Τορπ
Ap
Έιναρ Γκέρχαρτσεν
(1897–1987)
  1957
1961
01955-01-22 22 Ιανουαρίου 1955 01963-08-28 28 Αυγούστου 1963 Εργατικό Κόμμα Γκέρχαρτσεν III
Ap
Όλαφ Ε΄
 

(21 Σεπτεμβρίου 1957 – 17 Ιανουαρίου 1991)
Γιον Λιγκ
(1905–1978)
  01963-08-28 28 Αυγούστου 1963 01963-09-25 25 Σεπτεμβρίου 1963 Συντηρητικό Κόμμα Λιγκ
HSpKrFV
Έιναρ Γκέρχαρτσεν
(1897–1987)
  01963-09-25 25 Σεπτεμβρίου 1963 01965-10-12 12 Οκτωβρίου 1965 Εργατικό Κόμμα Γκέρχαρτσεν IV
Ap
Περ Μπόρτεν
(1913–2005)
  1965
1969
01965-10-12 12 Οκτωβρίου 1965 01971-03-17 17 Μαρτίου 1971 Κόμμα Κέντρου Μπόρτεν
SpHKrFV
Τρίγκβε Μπρατέλι
(1910–1984)
01971-03-17 17 Μαρτίου 1971 01972-10-18 18 Οκτωβρίου 1972 Εργατικό Κόμμα Μπρατέλι I
Ap
Λαρς Κόρβαλτ
(1916–2006)
  01972-10-18 18 Οκτωβρίου 1972 01973-10-16 16 Οκτωβρίου 1973 Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα Κόρβαλτ
KrFSpV
Τρίγκβε Μπρατέλι
(1910–1984)
1973 01973-10-16 16 Οκτωβρίου 1973 01976-01-15 15 Ιανουαρίου 1976 Εργατικό Κόμμα Μπρατέλι II
Ap
Ότβαρ Νόρτλι
(1927–2018)
  1977 01976-01-15 15 Ιανουαρίου 1976 01981-02-04 4 Φεβρουαρίου 1981 Εργατικό Κόμμα Νόρτλι
Ap
Γκρο Χάρλεμ Μπρούντλαντ
(1939-)
  01981-02-04 4 Φεβρουαρίου 1981 01981-10-14 14 Οκτωβρίου 1981 Εργατικό Κόμμα Μπρούντλαντ I
Ap
Κόρε Βίλοκ (Kåre Willoch)
(1928-2021)
  1981 01981-10-14 14 Οκτωβρίου 1981 01986-05-09 9 Μαΐου 1986 Συντηρητικό Κόμμα Βίλοκ I
H
1985 Βίλοκ II
HKrFSp
Γκρο Χάρλεμ Μπρούντλαντ
(1939-)
  01986-05-09 9 Μαΐου 1986 01989-10-16 16 Οκτωβρίου 1989 Εργατικό Κόμμα Μπρούντλαντ II
Ap
Γιαν Π. Σίσε
(1930–1997)
  1989 01989-10-16 16 Οκτωβρίου 1989 01990-11-03 3 Νοεμβρίου 1990 Συντηρητικό Κόμμα Σίσε
HKrFSp
Γκρο Χάρλεμ Μπρούντλαντ
(1939-)
  1993 01990-11-03 3 Νοεμβρίου 1990 01996-10-25 25 Οκτωβρίου 1996 Εργατικό Κόμμα Μπρούντλαντ III
Ap
Χάραλντ Ε΄
 

(17 Ιανουαρίου 1991 – σήμερα)
Θόρμπγιορν Γιάγκλαντ
(1950-)
  01996-10-25 25 Οκτωβρίου 1996 01997-10-17 17 Οκτωβρίου 1997 Εργατικό Κόμμα Γιάγκλαντ
Ap
Κιελ Μάγκνε Μπόντεβικ
(1947-)
  1997 01997-10-17 17 Οκτωβρίου 1997 02000-03-17 17 Μαρτίου 2000 Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα Μπόντεβικ I
KrFSpV
Γενς Στόλτενμπεργκ
(1959-)
  02000-03-17 17 Μαρτίου 2000 02001-10-19 19 Οκτωβρίου 2001 Εργατικό Κόμμα Στόλτενμπεργκ I
Ap
Κιελ Μάγκνε Μπόντεβικ
(1947-)
  2001 02001-10-19 19 Οκτωβρίου 2001 02005-10-17 17 Οκτωβρίου 2005 Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα Μπόντεβικ II
KrFHV
Γενς Στόλτενμπεργκ
(1959-)
  2005
2009
02005-10-17 17 Οκτωβρίου 2005 16 Οκτωβρίου 2013 Εργατικό Κόμμα Στόλτενμπεργκ II
ApSVSp
Έρνα Σόλμπεργκ
(1961-)
  2013 16 Οκτωβρίου 2013 17 Ιανουαρίου 2018 Συντηρητικό Κόμμα Σόλμπεργκ I
HFrP
2017 17 Ιανουαρίου 2018 22 Ιανουαρίου 2019 Σόλμπεργκ II
HFrPV
22 Ιανουαρίου 2019 24 Ιανουαρίου 2020 Σόλμπεργκ III
HFrPV-KrF
24 Ιανουαρίου 2020 14 Οκτωβρίου 2021 Σόλμπεργκ IV

HVKrF

44 Γιούνας Γκαρ Στόρε
(1960-)
  2021 14 Οκτωβρίου 2021 (2021-10-14) (3 ετών) Σήμερα Εργατικό Κόμμα Στόρε
Ap-Sp

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία