Καλανίστρα Αχαΐας
Συντεταγμένες: 38°3′52.9″N 21°51′29.9″E / 38.064694°N 21.858306°E
Η Καλανίστρα[1][2] είναι ορεινό χωριό του δήμου Ερυμάνθου της Αχαΐας, αποτελώντας έδρα της ομώνυμης τοπικής κοινότητας[3][4]. Είναι χτισμένη σε τμήμα βουνών έναντι ακριβώς του κύριου όγκου του Ερυμάνθου, στο πάνω μέρος πλάγιων της Κοιλάδας του Πείρου ποταμού, στην ιστορική περιοχή των Νεζερών[5].
| Καλανίστρα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Δήμος | Ερυμάνθου |
| Δημοτική Ενότητα | Φαρρών |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Νομός | Αχαΐας |
| Υψόμετρο | 730 |
| Έκταση | 21,535 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 69 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| www.erymanthou.gr | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Τοπική Κοινότητα Καλανίστρας
ΕπεξεργασίαΣτην Τοπική Κοινότητα Καλανίστρας υπάγεται επίσης το χωριό Ροδιά (Μπούγα). Η έκταση της τοπικής κοινότητας ανέρχεται στα 21.535 στρέμματα και ο συνολικός μόνιμος πληθυσμός της, βάσει της Απογραφής του 2011, ανέρχεται στους 107 κατοίκους (Καλανίστρα: 51 κάτοικοι· Ροδιά: 56 κάτοικοι)[6].
Ονομασία
ΕπεξεργασίαΓια την ονομασία του χωριού η πιο διαδεδομένη άποψη θεωρεί ότι προέρχεται από την λέξη της βυζαντινής περιόδου "κάλανος" η οποία σημαίνει υπόγεια δίοδος, υπόνομος ενώ σήμερα έχει την σημασία του τεχνητού τρόπου αποχέτευσης των νερών[7][8]. Άλλη άποψη, ωστόσο, θεωρεί ότι πρόκειται για αναγραμματισμό της λέξης "κάναλος", δηλ. την ποτίστρα για τα ζώα που χρησιμοποιούν οι κτηνοτρόφοι στα ορεινά χωριά[9].
Ιστορικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΚατά την ύστερη περίοδο της Τουρκοκρατίας η Καλάνιστρα απετέλεσε έδρα και τιμάριο νόθου κλάδου της Οικογένειας Δεληγιάννη-Παπαγιαννόπουλου, που ήταν εχθρικά διακείμενη προς τους Λόντους από τον γειτονικό Κάλανο, λόγω του διαρκούς ανταγωνισμού των δύο οικογενειών για την επικράτηση στα Νεζεροχώρια και την πρωτοκαθεδρία στον Μωριά[10].
Αναφέρεται στα 1805-1806 από τον άγγλο περιηγητή W.M. Leake ως Καλάνιστρα[9], ενώ στα 1816 ο Πουκεβίλ την αναφέρει ως "Καλάντιστρα"[9].
Κατά την διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου οι Γερμανοί κατέστρεψαν στα 1943 τα 4 από τα 66 σπίτια του χωριού[7].
Διοικητική εξέλιξη
ΕπεξεργασίαΣτις 20/04/1835 υπήχθη στον νεοσύστατο τότε Δήμο Νεζερών ενώ στις 08/03/1841 (ΦΕΚ 5Α), με την κατάργηση του Δήμου Νεζερών, προσαρτάται στον τότε Δήμο Φαρών[3]. Με το ΦΕΚ 256Α της 28/08/1912, και την κατάργηση των δήμων, αποσπάται από τον Δήμο Φαρών και ορίζεται έδρα της νεοσύστατης τότε Κοινότητας Καλάνιστρας[3][4]. Στις 16/10/1940 η ονομασία του χωριού διορθώθηκε από Καλάνιστρα σε Καλανίστρα[3], ομοίως και της κοινότητας[4]. Με το ΦΕΚ 244Α της 04/12/1997, σύμφωνα με τη Διοικητική Μεταρρύθμιση "Καποδίστριας", προσαρτάται στον νέο Δήμο Φαρρών μέχρι το 2010 που εντάχθηκε στο Δήμο Ερυμάνθου (ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010) βάσει της Διοικητικής Μεταρρύθμισης "Καλλικράτης"[3].
Δημογραφική εξέλιξη
ΕπεξεργασίαΣυγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές[11][12] είναι η εξής:
| 1830 | 1835 | 1844 | 1848-1851 | 1861 | 1879 | 1889 | 1896 | 1907 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 45 οικογ.[7][9] | 45 οικογ. - 225 κατ.[9][13] |
258[9] | 42 οικογ. - 259 κατ.[7][9] |
338 κατ.[9] | 342[9] | 305[9] | 310[9][14][15] | 309[9] | 271[9] | 302[9] | 317[9] | 335[9] | 307[9][16] | 177[7][9] | 131[9] | 147[9] | 133[9][17] | 51[6] |
Αξιοθέατα
ΕπεξεργασίαΣτην περιοχή του χωριού ο επισκέπτης μπορεί να δει τους παραδοσιακούς νερόμυλους και τις νεροτριβές, τα λείψανα οικισμού μυκηναϊκής εποχής στη θέση "Πυργάκι", τα παραδοσιακά πέτρινα σπίτια, τις βρύσες, τα κάτασπρα δρομάκια μέσα στο χωριό, την πετρόκτιστη κεντρική εκκλησία του χωριού που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Χαράλαμπο και τα όμορφα ξωκλήσια (του Αγίου Αθανασίου, του Αγίου Μάμαντος, του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Φανουρίου και του Αγίου Γεωργίου) καθώς και, στην ευρύτερη περιοχή των Νεζερών, τη Μονή των Νεζερών, που είναι χτισμένη πάνω σε ένα σπήλαιο πολύ κοντά στον ποταμό Πείρο[10][18][19].
Παραπομπές και υποσημειώσεις
Επεξεργασία- ↑ Στις 16/10/1940 η ονομασία του χωριού διορθώθηκε από Καλάνιστρα σε Καλανίστρα, ωστόσο έχει απογραφεί και με τις δύο ονομασίες. Βλ. Λουλούδης 2010, σελ. 266 [υποσημείωση 1].
- ↑ Στην καθημερινή πρακτική είναι σε χρήση η ονομασία "Καλάνιστρα", ειδικότερα στους κατοίκους των όμορων και γειτονικών περιοχών.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Καλανίστρας Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 19/11/2017.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Καλανίστρας Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 19/11/2017.
- ↑ Κορύλλου 1903, σελ. 82.
- ↑ 6,0 6,1 ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Καλάνιστρα.
- ↑ Γκουρβέλος 2007, σελ. 58.
- ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 9,16 9,17 9,18 9,19 9,20 Λουλούδης 2010, σελ. 266.
- ↑ 10,0 10,1 Καλάνιστρα Αρχειοθετήθηκε 2017-09-30 στο Wayback Machine.. visit-erymanthos.gr. Ανακτήθηκε: 24/05/2013.
- ↑ Ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ε.Σ.Υ.Ε./ΕΛ.ΣΤΑΤ.. dlib.statistics.gr. Ανακτήθηκε: 24/10/2017.
- ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές στην Τ.Α. - Δημοσιεύματα απογραφών. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 24/10/2017.
- ↑ Αναφέρεται ως Calanistra. Βλ. Λουλούδης 2010, σελ. 266 [υποσημείωση 2].
- ↑ Απογράφεται ως Καλάνιστρα. Βλ. Λουλούδης 2010, σελ. 266 [υποσημείωση 4].
- ↑ Ο ιστορικός Κώστας Τριανταφύλλου αναφέρει εσφαλμένα ως απογραφή αυτήν του 1889. Βλ. Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Καλάνιστρα.
- ↑ Ο ιστορικός Κώστας Τριανταφύλλου αναφέρει εσφαλμένα ως πληθυσμό του οικισμού τον συνολικό πληθυσμό της κοινότητας, δηλ. 401 κάτοικοι. Βλ. Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Καλάνιστρα.
- ↑ Μόνιμος πληθυσμός: 95 κάτοικοι. Βλ. Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001
- ↑ Γκουρβέλος 2007, σελ. 321.
- ↑ Λουλούδης 2010, σελ. 266, 292-293.
Πηγές
Επεξεργασία- Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
- Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
- Σπυρίδων Ν. Γκουρβέλος, «Εν ταις των Νεζερών κώμαις». Ιστορία των Νεζερών, εκδ. Γραφικές Τέχνες Πέτρος Κούλης, Πάτρα 2007. ISBN 978-960-930162-6.
- Χρήστου Π. Κορύλλου, Χωρογραφία της Ελλάδος. Α'. Νομός Αχαΐας, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων "Ανέστη Κωνσταντινίδου", Εν Αθήναις 1903.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας.
- Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Α΄, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Καλάνιστρα.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Καλανίστρας Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 19/11/2017.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Καλανίστρας Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 19/11/2017.
- Καλάνιστρα. visit-erymanthos.gr. Ανακτήθηκε: 24/05/2013.