Κάρολος Δ΄ Θεόδωρος της Βαυαρίας
Ο Κάρολος Δ΄ Θεόδωρος (Karl Theodor, 11 Δεκεμβρίου 1724 - 16 Φεβρουαρίου 1799) από τον Οίκο των Βίττελσμπαχ[1], ήταν εκλέκτορας του Παλατινάτου, δούκας του Γύλιχ-Μπεργκ (1742-1777) και εκλέκτορας της Βαυαρίας (1777-1799).
| Κάρολος Δ΄ Θεόδωρος | |
|---|---|
_Karl_Theodor.jpg) | |
Εκλέκτορας της Βαυαρίας | |
| Περίοδος | 1777 - 1799 |
| Προκάτοχος | Μαξιμιλιανός Γ΄ Ιωσήφ |
| Διάδοχος | Μαξιμιλιανός Α΄ Ιωσήφ |
Εκλέκτορας του Παλατινάτου | |
| Περίοδος | 1742 - 1799 |
| Προκάτοχος | Κάρολος Γ΄ Φίλιππος |
| Διάδοχος | Μαξιμιλιανός Α΄ Ιωσήφ |
| Γέννηση | 11 Δεκεμβρίου 1724 |
| Θάνατος | 16 Φεβρουαρίου 1799 (74 ετών) |
| Σύζυγος | Ελισάβετ Αυγούστα Μαρία Λεοπολδίνα της Αυστρίας-Έστε |
| Επίγονοι | (νόθος) Κάρολος Αύγουστος Ελισάβετ Αυγούστα Βίττελσμπαχ Μαρία Λεοπολδίνη της Λωρραίνης-Αυστρίας |
| Οίκος | των Βίττελσμπαχ |
| Πατέρας | Ιωάννης Χριστιανός |
| Μητέρα | Μαρία Ερριέττα ντε Λα Τουρ ντ'Ωβέρν |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΟ Κάρολος Φίλιππος Θεόδωρος γεννήθηκε στο Ντρόγκενμπος και ήταν ο μόνος γιος του Ιωάννη Χριστιανού του Ζούλτσμπαχ και της Μαρί Ανριέτ ντε Λα Τουρ ντ'Ωβέρν, κόρης του Φρανσουά Εγκόν ντε Λα Τουρ ντ'Ωβέρν. Εκπαιδεύτηκε στο Μάνχαϊμ.
Το 1733 απεβίωσε ο πατέρας του και τον διαδέχθηκε. Το 1742 απεβίωσε ο δεύτερος εξάδελφος του πατέρα του Κάρολος Γ΄ Φίλιππος του Παλατινάτου, Δούκας του Γύλιχ-Μπεργκ, και αυτός τον διαδέχθηκε. Λίγους μήνες πιο πριν ο Κάρολος Γ΄ Φίλιππος είχε παντρέψει τις τρεις εγγονές του με μέλη του Οίκου του, των Βίττελσμπαχ· τότε η Ελισάβετ Αυγούστα παντρεύτηκε τον Κάρολο Δ΄ Θεόδωρο. Κέρδισε τη συμπάθεια των υπηκόων του ιδρύοντας Ακαδημία Επιστημών, υποστηρίζοντας τις τέχνες και προμηθεύοντας τις συλλογές των μουσείων.
Το 1777 απεβίωσε ο 14ος εξάδελφος του πατέρα του Μαξιμιλιανός Γ΄ Ιωσήφ της Βαυαρίας και τον διαδέχθηκε. Μετακίνησε την έδρα του στο Μόναχο. Το επόμενο έτος συμφώνησε με τον Ιωσήφ Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας να ανταλλάξει τη βόρειο Βαυαρία με ένα μέρος των Αυστριακών Κάτω Χωρών, αλλά διαφώνησαν πολλοί Γερμανοί πρίγκιπες, όπως ο πέμπτος εξάδελφος και διάδοχός του (μια και ο Κάρολος Δ΄ δεν είχε νόμιμα τέκνα) και ο Φρειδερίκος Β΄ της Πρωσίας. Αυτό προκάλεσε τον Πόλεμο της Βαυαρικής Διαδοχής (1778-79). Στο τέλος ο Κάρολος Δ΄[2] και η σύμμαχός του Αυστρία[3] συμφώνησαν στην ειρήνη του Τέσσεν.
Δεν ήταν δημοφιλής στη Βαυαρία και διαφώνησε με το δημοτικό συμβούλιο του Μονάχου[4]. Έκανε καγκελάριό του τον Μπέντζαμιν Τόμπσον, ο οποίος αναμόρφωσε το στρατό και το κράτος. Απέλυσε τον φιλόσοφο Άνταμ Βάισχαουπτ, ιδρυτή της μυστικής εταιρείας των Πεφωτισμένων (Illuminati). Όταν το 1794-96 ο Επαναστατικός στρατός της Γαλλίας εισέβαλε στο Γύλιχ, μετά στο Παλατινάτο και αργότερα στη Βαυαρία, ο Κάρολος Δ΄ ζήτησε τη βοήθεια του Φραγκίσκου Β΄. Ήταν μάλλον δεσποτικός και δαπανούσε πολλά· όταν το 1795 απεβίωσε, οι κάτοικοι του Μονάχου το εόρτασαν. Τάφηκε στην κρύπτη του Ναού των Θεατίνων της πόλης.
Αν και υπήρχε αμοιβαία αντιπάθεια και δυσπιστία, ο Κάρολος Δ΄ έκανε για τους κατοίκους του Μονάχου τον Αγγλικό Κήπο (το μεγαλύτερο πάρκο της πόλης) και γκρέμισε τις παλαιές οχυρώσεις για να κάνει χώρο για τη σύγχρονη εξάπλωση της πόλης. Μία από τις μεγαλύτερες πλατείες ονομάστηκε πλατεία Καρόλου, αλλά οι κάτοικοι προτιμούσαν το όνομα Στάχους από το όνομα του ιδιοκτήτη ενός ζυθεστιατορίου, που υπήρχε εκεί πριν τη δημιουργία της. Η διπλή αυτή ονομασία παραμένει ως και σήμερα.
Χαρακτήρας
ΕπεξεργασίαΤου άρεσε η φιλοσοφία και η τέχνη· επαινέθηκε από τον Βολταίρο. Ο ιστορικός Τόμας Κάρλαϊλ τον περιγράφει ως "εγωϊστή, βυθισμένο στα θεατρικά και στα νόθα του τέκνα"[5]. Ο υπουργός εξωτερικών της Γαλλίας Σαρλ Γκραβιέ τον περιγράφει ως "έξυπνο, αλλά ευεπίφορο στη σύζυγό του και στον ιερέα-πνευματικό του. Απαθής, του άρεσε το κυνήγι και οι κρυφές σχέσεις"[6]
Ο Κάρολος Δ΄ απέκτησε έναν διάσημο γραμματέα, όταν πρότεινε σε αυτόν του Βολταίρου, τον Κόζιμο Αλεσσάντρο Κολλίνι, να γίνει δικός του γραμματέας, πράγμα που έγινε δεκτό[7].
Πολιτιστική προσφορά
ΕπεξεργασίαΤου άρεσε η μουσική και η ορχήστρα του στο Μάνχαϊμ θεωρούνταν η τελειότερη της εποχής του. Η Σχολή του Μάνχαϊμ έκανε πρωτοποριακή δουλειά και επάνω της στηρίχθηκε μετέπειτα η Βιενέζικη κλασική. Ο Μότσαρτ έγραψε "η μουσική εκεί μου έκανε εντύπωση όσο πουθενά αλλού. Είναι υπέροχη"[8] και αιτήθηκε θέση εκεί· ο Κάρολος Δ΄ του ανέθεσε την όπερα Ιδομενέας. Είχε μία ομάδα Ιταλών για να παίζουν όπερες και μία ομάδα Γάλλων για θέατρο, η καθεμία στη γλώσσα της. Ίδρυσε το Εθνικό Θέατρο, ένα από τα πρώτα με χρήση της γερμανικής γλώσσας. Εκεί πρωτοπαίχθηκαν οι Ληστές του Φρίντριχ Σίλερ το 1782.
Συγκέντρωσε γύψινα εκμαγεία γλυπτών στο Μάνχαϊμ. Μετέφερε τη συλλογή πινάκων του Ρούμπενς από το Ντύσσελντορφ στην Παλαιά Πινακοθήκη του Μονάχου. Οι ζωγράφοι που απασχολούσε δεν είναι ιδιαίτερα γνωστοί στην εποχή μας, όμως οι γλύπτες του ήταν πολύ ταλαντούχοι, όπως ο Λινκ που επίσης διακρίθηκε σε αγαλματίδια πορσελάνης[9].
Ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Νικολά ντε Πιγκαζέ να ολοκληρώσει το ανάκτορο Μάνχαϊμ, να σχεδιάσει το ανακτορικό θέατρο, τους κήπους του Ανακτόρου του Σβέτσινγκεν -με περίπτερα, τεχνητά ρωμαϊκά ερείπια και ένα τζαμί- και το Ανάκτορο Μπένρατ. Αυτά έγιναν με το γαλλικό στυλ της εποχής: μία μετάβαση από το ροκοκό στον κλασικισμό. Άλλοι αρχιτέκτονές του ήταν επηρεασμένοι από το ιταλικό στυλ. Κατασκεύασε την παλαιά γέφυρα στη Χαϊδελβέργη, που φέρει το όνομα γέφυρα Καρόλου Θεοδώρου.
Αποκαλούσε τον εαυτό του πρίγκιπα της ειρήνης, ως αντίθεση προς τον μεγάλο αντίπαλό του Φρειδερίκο Β΄ της Πρωσίας. Σύμβολό του ήταν η Αθηνά της σοφίας και των τεχνών. Τον εκφράζει αυτό που χάραξε σε ένα μνημείο: "Στις Τέχνες της ειρήνης, που είναι οι μόνες χαρές της ζωής του, ο εκλέκτορας Κάρολος Θεόδωρος αφιερώνει το μνημείο αυτό το 1768".
Οικογένεια
ΕπεξεργασίαΤο 1742 νυμφεύτηκε την Ελισάβετ Αυγούστα των Βίττελσμπαχ, κόρη του Ιωσήφ Καρόλου του Παλατινάτου-Ζούλτσμπαχ· απέκτησαν:
- Φραγκίσκος Λουδοβίκος Ιωσήφ (28 - 29 Ιουνίου 1761).
Το 1794 απεβίωσε η σύζυγός του και το επόμενο έτος ο Κάρολος Δ΄ έκανε τον δεύτερο γάμο του με τη Μαρία Λεοπολδίνα της Αυστρίας-Έστε, κόρη του Φερδινάνδου Καρόλου, τιτουλάριου Δούκα της Μόντενα. Δεν είχαν τέκνα.
Από την ηθοποιό Φρανσουάζ Ντεσπρέ-Βερνέιγ απέκτησε την:
- (νόθη) Καρολίνε Φραντσίσκα Ντοροτέα (1762-1816).
Από τη σχέση του με τη Μαρία Γιοζέφα Ζάιφερτ, Κόμισσα του Χάιντεκ, απέκτησε τέκνα:
- (νόθη) Καρολίνε Γιοζέφα (1768-1786).
- (νόθος) Καρλ Άουγκουστ (1769-1823), Κόμης του Χάιντεκ και Πρίγκιπας του Μπρέτσενχαϊμ.
- (νόθη) Ελεονόρε Καρολίνε (1771-1832).
- (νόθη) Φριντερίκε Καρολίνε (1771-1816).
Από τη σχέση του με την Μαρία Άννα, Κόμισσα του Λάινινγκεν, απέκτησε τέκνο:
- (νόθη) Καρολίνε (1771-1828).
Αναφορές
Επεξεργασία- ↑ (Γερμανικά) Brockhaus Geschichte Second Edition
- ↑ Thomas, Marvin E. Karl Theodor and the Bavarian Succession.
- ↑ Hochedlinger, p. 367.
- ↑ See the Tagebuch of Lorenz von Westenrieder, Lorenz von Westenrieder.
- ↑ Τόμας Κάρλαϊλ. History of Friedrich II of Prussia called Frederick the great : in eight volumes. Vol. VIII in The works of Thomas Carlyle in thirty volumes. London: Chapman and Hall, 1896–1899, p. 193.
- ↑ J. C. Easton. "Charles Theodore of Bavaria and Count Rumford." The Journal of Modern History. Vol. 12, No. 2 (Jun., 1940), pp. 145–160, pp. 145–146 quoted.
- ↑ See (Γερμανικά) Collini, found in (Γερμανικά) Jörg Kreutz: Cosimo Alessandro Collini (1727–1806). Ein europäischer Aufklärer am kurpfälzischen Hof. Mannheimer Altertumsverein von 1859 – Gesellschaft d. Freunde Mannheims u. d. ehemaligen Kurpfalz; Reiss-Engelhorn-Museen Mannheim; Stadtarchiv — Institut f. Stadtgeschichte Mannheim (Hrsg.). Mannheimer historische Schriften Bd. 3, Verlag Regionalkultur, 2009, (ISBN 978-3-89735-597-2).
- ↑ David Cairns, Mozart and his operas, 2006, p.48.
- ↑ see The Catalogue of the paintings in the Old pinakothek, Munich https://books.google.com/books?id=d6hJAAAAIAAJ&pg=PA288&dq=karl+theodore+alte+pinakothek+catalogue&as_brr=1#v=onepage&q=&f=false
| Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Charles Theodore, Elector of Bavaria της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες). |