Βικιπαίδεια

Ζμπόνσιν

Συντεταγμένες: 52°15′11″N 15°55′4″E / 52.25306°N 15.91778°E / 52.25306; 15.91778

Το Ζμπόνσιν (πολωνικά: Zbąszyń, γερμανικά: Bentschen‎‎) είναι πόλη του Πόβιατ Νόβι Τόμισλ, στο Βοεβοδάτο της Μεγάλης Πολωνίας της δυτικής Πολωνίας. Είναι η διοικητική έδρα της Γκμίνα Ζμπόνσιν. Ο πληθυσμός του είναι 7.179 κάτοικοι (2020).[2]

Ζμπόνσιν

Σημαία
Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Ζμπόνσιν
52°15′11″N 15°55′4″E
ΧώραΠολωνία
Διοικητική υπαγωγήΓκμίνα Ζμπόνσιν
Ίδρυση1231
Έκταση5,57 km²
Πληθυσμός7.209 (31  Μαρτίου 2021)[1]
Ταχ. κωδ.64-360
Ζώνη ώραςUTC+01:00 (επίσημη ώρα)
UTC+02:00 (θερινή ώρα)
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Γεωγραφία

Επεξεργασία

Η πόλη βρίσκεται στον ποταμό Όμπρα στην ιστορική περιοχή της Μείζονος Πολωνίας, περίπου 75 χιλιόμετρα δυτικά του Πόζναν.

Ιστορία

Επεξεργασία
 
Μπαρόκ Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου

Ενώ οι παλαιότερες αναφορές για τον οικισμό χρονολογούνται από το 1231, το όνομα Sbansin εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε μια πράξη του 1277, που εκδόθηκε από τον Δούκα Πσέμισλ Α΄ της Μείζονος Πολωνίας στην κατοικία του στο Πόζναν. Οι πολίτες της έλαβαν προνόμια πόλης πριν από το 1311, καθιστώντας το Ζμπόνσιν μια από τις παλαιότερες πόλεις της Πολωνίας. Το κατείχαν οι Πολωνοί μονάρχες έως ότου το 1393 ο Βασιλιάς Βλαδίσλαος Β΄ Γιαγκέλο το παραχώρησε στον Μασοβιανό κυβερνήτη του, Γιαν Γκουόβατς Νάουεντς. Στις αρχές του 15ου αιώνα, το Ζμπόνσιν εξελίχθηκε ως κέντρο του κινήματος των Χουσιτών της Μείζονος Πολωνίας. Το Ζμπόνσιν ήταν μια ιδιωτική πόλη Πολωνών ευγενών, διοικητικά τοποθετημένη στο Πόβιατ Κόστσιαν, στο Βοεβοδάτο Πόζναν (14ος αιώνας-1793) στην Επαρχία Μείζονος Πολωνίας του Πολωνικού Στέμματος.[3]

Ως αποτέλεσμα του δεύτερου διαμελισμού της Πολωνίας το 1793 έγινε μέρος του Βασιλείου της Πρωσίας, με το γερμανοποιημένο όνομα Μπένστσεν (Bentschen) και διοικήθηκε ως τμήμα της νεοσύστατης επαρχίας της Νότιας Πρωσίας. Το 1807, ανακτήθηκε από τους Πολωνούς ως μέρος του βραχύβιου Δουκάτου της Βαρσοβίας. Ωστόσο, το 1815, μετά τους Ναπολεόντειους Πολέμους, επαναπροσαρτήθηκε από την Πρωσία και ήταν μέρος του Μεγάλου Δουκάτου του Πόζεν, το οποίο αργότερα έγινε η Επαρχία του Πόζεν. Η σιδηροδρομική γραμμή Φρανκφούρτη-Πόζεν, που περνούσε μέσα από την πόλη, κατασκευάστηκε το 1870.

Το 1871 έγινε μέρος της Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Έχοντας βιώσει μια ισχυρή εισροή πληθυσμού από τη Γερμανία τον 17ο αιώνα, το Μπένστσεν ήταν κυρίως γερμανόφωνο μέχρι το 1920. Σύμφωνα με τη γερμανική απογραφή του 1890, το Μπένστσεν είχε πληθυσμό 3.176 κατοίκους, εκ των οποίων οι 200 (6,3%) ήταν Πολωνοί.[4]

Μετά την ήττα της Γερμανίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Πολωνία ανέκτησε την ανεξαρτησία της και ξέσπασε η Εξέγερση της Μείζονος Πολωνίας (1918-1919), στόχος της οποίας ήταν η επανένωση της περιοχής με το αναγεννημένο πολωνικό κράτος. 42 Πολωνοί αντάρτες σκοτώθηκαν σε μάχη στο Ζμπόνσιν.[5] Στο τοπικό νεκροταφείο, υπάρχουν τάφοι Πολωνών ανταρτών που είτε πέθαναν στη μάχη, είτε εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς στην πόλη είτε πέθαναν υπό γερμανική αιχμαλωσία.[6] Η πόλη έγινε τελικά μέρος της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας το 1920, σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης των Βερσαλλιών.

Στο μεσοπόλεμο, η πόλη βρισκόταν στα σύνορα με τη Γερμανία. Διεθνή τρένα που συνέδεαν το Παρίσι και το Βερολίνο με τη Βαρσοβία και τα πολωνοσοβιετικά σύνορα στο Νεγκορέλογιε διέτρεχαν το Ζμπόνσιν και το 1929 ανεγέρθηκε ένα νέο μεγαλύτερο κτίριο σιδηροδρομικού σταθμού για να επιτρέψει τη διαχείριση της βαριάς κυκλοφορίας και να φιλοξενήσει τα απαραίτητα γραφεία.[7] Την περίοδο αυτή, η αναλογία των Πολωνών αυξήθηκε και το 1938, ο πληθυσμός της πόλης ανήλθε σε 5.400 κατοίκους, που περιελάμβαναν 360 Γερμανούς και 52 Εβραίους.

Τον Οκτώβριο του 1938, η Ναζιστική Γερμανία αποφάσισε να εκδιώξει τους Γερμανοεβραίους που δεν είχαν ή τους αφαιρέθηκε η γερμανική υπηκοότητα και οι οποίοι κατάγονταν αρχικά από την Πολωνία. Το Polenaktion ξεκίνησε στις 27 Οκτωβρίου 1938, καθώς οι Ναζί άρχισαν να συλλαμβάνουν Εβραίους πολωνικής υπηκοότητας στη Γερμανία με σκοπό να τους εκδιώξουν στην Πολωνία. Ο λόγος που οι Ναζί πήραν αυτή την απόφαση ήταν η έκδοση ενός διατάγματος από το Πολωνικό Υπουργείο Εσωτερικών στις 6 Οκτωβρίου 1938 που ζητούσε να ελεγχθούν και να επικυρωθούν εκ νέου τα διαβατήρια των Πολωνών πολιτών που διαμένουν στο εξωτερικό. Λίγες μέρες πριν τεθεί σε ισχύ αυτό το διάταγμα, 17.000 Γερμανοεβραίοι που ήταν ή θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι ήταν πολίτες της Πολωνίας συγκεντρώθηκαν και εκδιώχθηκαν χωρίς τελετές στα πολωνικά σύνορα σε διάφορες παραμεθόριες πόλεις,[8] συμπεριλαμβανομένων 6.800 στο Ζμπόνσιν.[9] Η πολωνική κυβέρνηση με τη σειρά της αρνήθηκε να δεχθεί όσους από αυτούς δεν είχαν έγκυρα πολωνικά διαβατήρια. Οι πολωνικές αρχές ήλπιζαν ότι η συγκέντρωση μεγάλου αριθμού Εβραίων που εκδιώχθηκαν από τη Γερμανία κοντά στα σύνορα θα ασκούσε πίεση στους Γερμανούς και θα τους παρότρυνε να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για να επισπεύσουν την επιστροφή των Εβραίων πίσω στις πρώην εστίες τους. Ως αποτέλεσμα, χιλιάδες Εβραίοι έμειναν εγκλωβισμένοι στα σύνορα σε αυτοσχέδιες εγκαταστάσεις για αρκετές ημέρες ή εβδομάδες σε άθλιες συνθήκες.[10]

 
Σιδηροδρομικός σταθμός του Ζμπόνσιν τη δεκαετία του 1930

Κατά το αρχικό στάδιο, οι ντόπιοι κάτοικοι του Ζμπόνσιν ανταποκρίθηκαν στην έκκληση των αρχών και παρείχαν στους πρόσφυγες ζεστό νερό και λίγο φαγητό. Το απόγευμα της 30ης Οκτωβρίου 1938, έφτασε βοήθεια από τη Βαρσοβία από τους Εμάνουελ Ρίνγκελμπλουμ και Γιτσάκ Γκίτερμαν της Αμερικανικής Εβραϊκής Κοινής Επιτροπής Διανομής, οι οποίοι επρόκειτο να συγκροτήσουν τη Γενική Επιτροπή Βοήθειας Εβραίων για Εβραίους Πρόσφυγες από τη Γερμανία στην Πολωνία, που ιδρύθηκε αρκετές ημέρες αργότερα στις 4 Νοέμβριος 1938.

Στο Ζμπόνσιν συστάθηκε επίσης μια επιτροπή για να βοηθήσει τους πρόσφυγες με επικεφαλής έναν Εβραίο ιδιοκτήτη αλευρόμυλου, ονόματι Γκζιμπόφσκι. Οι πρόσφυγες στεγάστηκαν σε στρατώνες και σε κτίρια που αποτελούν μέρος του αλευρόμυλου, και 1.500 από αυτούς φιλοξενήθηκαν σε ιδιωτικές κατοικίες. Τα έξοδα καλύφθηκαν από την επιτροπή βοήθειας.

Η κατάσταση προκάλεσε εκτεταμένη οργή στην εβραϊκή κοινότητα της Πολωνίας, η οποία κατέβαλε εκτεταμένες προσπάθειες για να βοηθήσει τους κρατούμενους με κάθε δυνατό τρόπο. Επίσης, ώθησε τον Έρσελ Γκρίνσπαν, έναν Πολωνοεβραίο, να δολοφονήσει τον Ερνστ φομ Ρατ, έναν υπάλληλο της γερμανικής πρεσβείας στο Παρίσι, στις 7 Νοεμβρίου 1938, κάτι που με τη σειρά του έδωσε στους Ναζί μια αφορμή για να πραγματοποιήσουν τη Νύχτα των Κρυστάλλων, το αντισημιτικό πογκρόμ της 9ης Νοεμβρίου. –10 1938. Τελικά η πολωνική κυβέρνηση τους επέτρεψε, σταδιακά, να εισέλθουν στη χώρα.[10]

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των πολωνικών αρχών και των Γερμανών έληξαν στις 24 Ιανουαρίου 1939, όταν υπογράφηκε συμφωνία βάσει της οποίας επετράπη στους απελαθέντες να επιστρέψουν στη Γερμανία, σε ομάδες που δεν ξεπερνούσαν τα 100 άτομα τη φορά, για περιορισμένη διαμονή, για τακτοποίηση των υποθέσεών τους και για να ρευστοποιήσουν τις επιχειρήσεις τους. Τα έσοδα αυτής της εκκαθάρισης θα έπρεπε να κατατεθούν σε δεσμευμένους λογαριασμούς στη Γερμανία από τους οποίους οι αναλήψεις ήταν πρακτικά αδύνατες.

Η πολωνική κυβέρνηση, από την πλευρά της, έδωσε τη δυνατότητα στις οικογένειες των απελαθέντων να ενωθούν μαζί τους στην Πολωνία. Αυτές οι διευθετήσεις διήρκεσαν μέχρι το καλοκαίρι του 1939, και πιθανότατα, ένας μικρός αριθμός προσφύγων βρίσκονταν ακόμη σε προσωρινή παραμονή στη Γερμανία όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939.

Το 1939 έγιναν συχνές παραβιάσεις των συνόρων από τη Γερμανία και στις 25 Αυγούστου η Γερμανία διέκοψε τις διεθνείς σιδηροδρομικές μεταφορές.[11] Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, την ημέρα της γερμανικής εισβολής στην Πολωνία, που σηματοδότησε την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα ξημερώματα, οι Γερμανοί εισέβαλαν στην πόλη, η οποία ανακαταλήφθηκε από τους Πολωνούς το πρωί, ωστόσο, σύντομα έπεσε ξανά στη Γερμανία.[12] Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο πολωνικός πληθυσμός υποβλήθηκε σε διάφορα εγκλήματα και τον Δεκέμβριο του 1939 οι Γερμανοί έδιωξαν 110 Πολωνούς, ακτιβιστές, αξιωματούχους και πλουσιότερους κατοίκους με ολόκληρες οικογένειες, τα σπίτια των οποίων στη συνέχεια παραδόθηκαν σε Γερμανούς αποίκους ως μέρος της πολιτικής Lebensraum (Ζωτικός χώρος).[13] Οι Γερμανοί λειτούργησαν μια ναζιστική φυλακή και ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας για Εβραίους στην πόλη,[14][15] και κατέστρεψαν το προπολεμικό μνημείο αφιερωμένο στους Πολωνούς εξεγερμένους της Εξέγερσης της Μείζονος Πολωνίας του 1918-1919.[6]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/023015915064-0988655?var-id=1639616&format=jsonapi. Ανακτήθηκε στις 6  Οκτωβρίου 2022.
  2. ↑ «Najwieksze miasta w Polsce pod wzgledem liczby ludnosci» [Οι μεγαλύτερες πόλεις της Πολωνίας από άποψη πληθυσμού]. polskawliczbach.pl (στα Πολωνικά). 
  3. ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część I. Mapy, plany, Ινστιτούτο Ιστορίας Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών, Βαρσοβία, 2017, σελ. 1a (πολωνικά)
  4. ↑ «Deutsche Verwaltungsgeschichte Posen Brandenburg, Kreis Meseritz». treemagic.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2021. 
  5. ↑ Olszewski, Wiesław· Jastrząb, Łukasz (2008). Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27.12.1918 r. do 8.03.1920 r (στα Πολωνικά). Κοσάλιν: Wydawnictwo Uczelniane Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Κοσάλιν. σελ. 175. 
  6. ↑ 6,0 6,1 «Zbąszyń (miasto w powiecie nowotomyskim)». Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2021. 
  7. ↑ Βόιτσεχ Γκρομπέλσκι, Działalność społeczna Straży Granicznej na pograniczu polsko – niemieckim na przykładzie komisariatu SG w Zbąszyniu, σελ. 41-42 (πολωνικά)
  8. ↑ Μάικλ Μπέρλι, Βόλφγκανγκ Βίπερμαν, The Racial State: Germany 1933–1945, Relevant page available via Google Book Search:
  9. ↑ Γκρομπέλσκι, σελ. 55
  10. ↑ 10,0 10,1 Τζόσεφ Μάρκους, Social and Political History of the Jews in Poland, 1919–1939
  11. ↑ Γκρομπέλσκι, σελ. 55-57
  12. ↑ Γκρομπέλσκι, σελ. 57
  13. ↑ Βαρντζίνσκα, Μάρια (2009). Wysiedlenia ludności polskiej z okupowanych ziem polskich włączonych do III Rzeszy w latach 1939-1945 (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης. σελ. 156. 
  14. ↑ «NS-Gefängnis Bentschen». Bundesarchiv.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2021. 
  15. ↑ «Zwangsarbeitslager für Juden Bentschen». Bundesarchiv.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2021. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Ζμπόνσιν&oldid=10644862"