Ερασιτεχνική Αθλητική Ένωση (ΗΠΑ)

Η Ερασιτεχνική Αθλητική Ένωση (Amateur Athletic Union), γνωστή με το ακρωνύμιο AAU, είναι ένας από τους ιστορικότερους αθλητικούς οργανισμούς των Ηνωμένων Πολιτειών. Ιδρύθηκε το 1888 και για μεγάλο διάστημα υπήρξε η κεντρική αρχή ανάπτυξης και εποπτείας του αθλητισμού στη χώρα, καλύπτοντας την πλειοψηφία των αθλημάτων. Στη σύγχρονη περίοδο, με την επικράτηση του επαγγελματισμού και την ίδρυση χωριστών ομοσπονδιών για κάθε άθλημα, ασχολείται με την προώθηση του λεγόμενου μαζικού αθλητισμού.

Ιστορικό

Η AAU ιδρύθηκε στις 21 Ιανουαρίου 1888, με σκοπό να υπάρχει ένας επίσημος φορέας που θα ρυθμίζει τους κανονισμούς των αθλημάτων και θα διοργανώνει τα αντίστοιχα πρωταθλήματα. Από το δυναμικό των σωματείων της αποκλείονταν οι αμειβόμενοι αθλητές, οι οποίοι ούτως ή άλλως εκείνη την εποχή περιορίζονταν σε πολύ λίγα αθλήματα. Δεδομένου μάλιστα ότι διεπόταν από παρόμοια φιλοσοφία με τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ιδρ. 1894), αποτελούσε εξαρχής το βασικό φορέα επιλογής των αθλητών που θα εκπροσωπούσαν τις ΗΠΑ στους Ολυμπιακούς Αγώνες και άλλες διεθνείς διοργανώσεις, τόσο στα ατομικά όσο και στα ομαδικά αθλήματα.

Στο εσωτερικό πεδίο, οι διοργανώσεις της Ένωσης υπήρξαν ουσιαστικά τα πρώτα επίσημα πρωταθλήματα. Ο ορισμός του ερασιτεχνισμού, απαραίτητης προϋπόθεσης για να συμμετάσχει κάποιος, ήταν δύσκολος και σε κάποιο βαθμό αμφιλεγόμενος. Κάποιες πλευρές την επέκριναν επειδή αποδεχόταν τα εταιρικά σωματεία, τα οποία δελέαζαν τα ταλέντα προσφέροντας θέση (άρα μισθοδοσία) στην επιχείρηση με την οποία ήταν συνδεδεμένα. Aπό άλλες πλευρές δεχόταν κριτική για το ακριβώς αντίθετο, ότι δηλαδή είχε πολύ αυστηρούς κανονισμούς και προέβαινε εύκολα σε αποκλεισμούς, όπως έπραξε με το θρυλικό Τζέσε Όουενς, όταν ο τελευταίος πληρώθηκε για κάποιες εμφανίσεις μετά το θρίαμβό του στους Ολυμπιακούς του 1936. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, κατάφερνε για αρκετές δεκαετίες να συγκεντρώνει στις διοργανώσεις της τους καλύτερους αθλητές.

Αυτό άρχισε να αλλάζει με την καθιέρωση των αμιγώς επαγγελματικών πρωταθλημάτων. Η «απαξίωση» δεν επήλθε ομοιόμορφα - χαρακτηριστικά, το πρωτάθλημα καλαθοσφαίρισης της AAU κατάφερε να μείνει ανταγωνιστικό ακόμα και μετά την ίδρυση του NBL (για να υποσκελιστεί από το NBA μόνο κατά τη δεκαετία του '50), ενώ το πρωτάθλημα στίβου κράτησε την πρωτοκαθεδρία μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του '70. Έστω κι έτσι, δεν στράφηκαν όλοι οι καλοί αθλητές στον επαγγελματισμό. Οι διοεγανώσεις της AAU συνέχισαν να προσελκύουν όσους ήθελαν να διατηρήσουν το ερασιτεχνικό στάτους για να συμμετάσχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Για παράδειγμα, στην εθνική ομάδα καλαθοσφαίρισης που συμμετείχε στους Ολυμπιακούς του 1968, οι πέντε από τους δώδεκα παίκτες προέρχονταν από το πρωτάθλημά της.

Βαθμιαία, όμως, ακόμα κι αυτοί γίνονταν όλο και πιο επικριτικοί στους αυστηρούς κανονισμούς της. Αποκορύφωμα υπήρξε η υπόθεση του Στιβ Πριφοντέιν, ενός από τους καλύτερους δρομείς μεγάλων αποστάσεων παγκοσμίως και φαβορί για μετάλλιο στους Ολυμπιακούς του Μόντρεαλ (1976), ο οποίος έλαβε χορηγία αθλητικού υλικού από την Adidas. Η AAU θεώρησε ότι με αυτόν τον τρόπο έγινε αμειβόμενος, άρα έπρεπε να αποκλειστεί από την αποστολή. Η υπόθεση έκλεισε χωρίς τελεσίδικη απόφαση ένα χρόνο πριν τους Αγώνες, όταν ο Πριφοντέιν σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, αλλά ενέτεινε τον προβληματισμό για το κατά πόσο ήταν εφικτή η επιβολή συνθηκών απόλυτου ερασιτεχνισμού σε αθλητές υψηλού συναγωνισμού.

Σε αυτό το ερώτημα απάντησε το 1978 ο Νόμος περί Ερασιτεχνικού Αθλητισμού (Amateur Sports Act), ο οποίος αποσπούσε από την ΑΑU το δικαίωμα θέσπισης κανόνων και κατάρτισης των εθνικών ομάδων, περνώντας τις σχετικές αρμοδιότητες στις χωριστές ομοσπονδίες κάθε ολυμπιακού αθλήματος και επιβάλλοντας την πρωτοκαθεδρία της Αμερικανικής Ολυμπιακής Επιτροπής.

Σύγχρονη μορφή

Μετά το 1978, η AAU έχει επικεντρωθεί στα προγράμματα προαγωγής του αθλητισμού στις παιδικές ηλικίες, με ένα από αυτά να τελεί υπό την εποπτεία του προέδρου των ΗΠΑ. Από το 1994 έχει ξεκινήσει συνεργασία με τον ψυχαγωγικό κολοσσό Walt Disney, στα πλαίσια της οποίας χρησιμοποιεί τις αθλητικές εγκαταστάσεις της Ντίσνεϋλαντ στη Φλόριντα για τους τελικούς των διοργανώσεών της.

Παράλληλα, συνεχίζει να διοργανώνει πρωταθλήματα ερασιτεχνών (στις ΗΠΑ δεν υπάρχει «επικοινωνία» μεταξύ ερασιτεχνικών και επαγγελματικών διοργανώσεων του ιδίου αθλήματος, όπως π.χ. συμβαίνει στην Ευρώπη όταν μια ομάδα ανεβαίνει κατηγορία) για μεγαλύτερες ηλικίες, με το σύνθημα αθλητισμός για όλους και για πάντα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημος ιστοχώρος