Επιχείρηση Πυρσός (Ελλάδα)

Η Επιχείρηση Πυρσός ήταν η τελική εκστρατεία που ξεκίνησε ο Εθνικός Στρατός κατά του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου.

Επιχείρηση Πυρσός
Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος
Χρονολογία	2-30 Αυγούστου 1949
Τόπος	Ήπειρος, Μακεδονία, Όρος Γράμμος και Βίτσι
Έκβαση	Νίκη του Εθνικού στρατού
Αντιμαχόμενοι
Βασίλειο της Ελλάδας ΓΕΣ Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση ΔΣΕ
Ηγετικά πρόσωπα
Αντγος Κωνσταντίνος Βεντήρης(Δκτης ΣΗΔΜ) Αντγος Θρασύβουλος Τσακαλώτος (Α΄ΣΣ) Υπτγος Στυλιανός Μανιδάκης (Β΄ ΣΣ) Υπτγος Θεμ. Κετσέας (Ι Μεραρχία) Ανχης Παπαγεωργόπουλος Γεώργιος (Δκτης 1ης Ορεινης Ταξιαρχιας)ΛΟΚ Ανχης Ρουσσος Γεωργιος (Δκτης 2ης Ορεινης Ταξιαρχιας)ΛΟΚ Μάρκος Βαφειάδης Τξχος Σπύρος Παπαδημητρίου  † Δημ. Ζυγούρης (Παλαιολόγος) Βαγγέλης Φωκάς
Απολογισμός
256 νεκροί αξιωματικοί και στρατιώτες και 1.336 τραυματίες 1.182 νεκροί και 634 αιχμάλωτοι

Δυνάμεις εμπλεκομένων

• Οι δυνάμεις του Εθνικού Στρατού είχαν συγκεντρώσει 180.000 άνδρες, και αποτελούνταν από 2 Σώματα Στρατού τα οποία απαρτιζόταν από: 7 μεραρχίες Πεζικού, 1 μεραρχία Ορεινών Καταδρομών (Λ.Ο.Κ.) που περιλάμβανε τις VIII, I, X, II, III μοίρες καταδρομών, 2 ανεξάρτητες Ταξιαρχίες και 14 ελαφρά τάγματα πεζικού, 150 περίπου πεδινά και ορειβατικά πυροβόλα, πλήθος αεροπλάνων και 200 άρματα μάχης. (Ο Σ. Γρηγοριάδης κάνει λόγο για 180.000 άνδρες και ο Τ. Βουρνάς για 150.000). Το A' Σώμα Στρατού, διοικούσε ο Θρασύβουλος Τσακαλώτος και το Β' Σώμα Στρατού, ο Στυλιανός Μανιδάκης.
• Ο Δημοκρατικός Στρατός (ΔΣΕ) διέθετε 6.500 μαχητές στον Γράμμο και 8.500 στο Βίτσι και 2.500 σε εφεδρεία στο αλβανικό έδαφος και πίστευε ότι θα καταφέρει να εμπλέξει τον Εθνικό Στρατό σε πόλεμο φθοράς και ελιγμών. Κατείχε επίσης 45 ορειβατικά πυροβόλα, 15 αντιαεροπορικά και 27 αντιαρματικά.

Επιχείρηση

Φάσεις του σχεδίου

Το σχέδιο προβλεπόταν να διεξαχθεί σε τρεις φάσεις:

• Πυρσός Α΄ (2-8 Αυγούστου): Στην πρώτη φάση προβλέπονταν σποραδικές παραπλανητικές επιθέσεις στον Γράμμο, με σκοπό να δημιουργηθεί η αίσθηση στον ΔΣΕ ότι εκεί θα εκδηλωνόταν η κύρια επίθεση του αντιπάλου και να καθηλωθούν οι δυνάμεις του.
• Πυρσός Β΄(10-16 Αυγούστου): Η δεύτερη φάση του σχεδίου προέβλεπε ότι η κύρια ενέργεια του ΕΣ, μετά την εφαρμογή του Πυρσός Α΄, θα εξελισσόταν στην περιοχή του όρους Βίτσι με σκοπό την κατάληψή της και την εξόντωση ή αιχμαλωσία των ανταρτών.
• Πυρσός Γ΄ (24-30 Αυγούστου): Η τρίτη και τελική φάση προέβλεπε αποφασιστική ενέργεια στην περιοχή του όρους Γράμμου, με σκοπό την κατάληψή της και την εξόντωση ή αιχμαλωσία των δυνάμεων του ΔΣΕ, καθώς και την απόφραξη των αλβανικών συνόρων, για να μην υπάρχει καμία διέξοδος στις δυνάμεις του ΔΣΕ.

Μετά την επιτυχία της προηγούμενης επιχείρησης Πύραυλος, οι δυνάμεις του ΔΣΕ στην κεντρική Ελλάδα νικήθηκαν και μόνο ο Γράμμος και το Βίτσι στη βορειοδυτική Ελλάδα παρέμειναν υπό τον έλεγχό τους. Η γιουγκοσλαβική βοήθεια προς τον ΔΣΕ είχε σταματήσει, τον Φεβρουάριο του 1949, μετά την δημόσια καταγγελία του Τίτο από την Κομινφόρμ για τις πολιτικές του. Ο Εθνικός Στρατός ξεκίνησε την επίθεση στον Γράμμο και την κύρια δύναμή του στο Βίτσι. Πέντε ημέρες πάλης κόστισαν στον Εθνικό Στρατό 1.682 θύματα και 1.182 στον ΔΣΕ, ενώ πάνω από 1.000 τραυματίες είχαν περάσει στα αλβανικά σύνορα. Στις 25 Αυγούστου, η αλβανική κυβέρνηση του Ενβέρ Χότζα διέκοψε τη βοήθειά της στον ΔΣΕ και αφόπλισε τους μαχητές του ΔΣΕ στο έδαφός της. Η επιχείρηση έληξε στις 10 π.μ. στις 30 Αυγούστου. Η ΠΔΚ στα μέσα Οκτωβρίου ανακοίνωσε την κατάπαυση του πυρός, σταματώντας τον εμφύλιο πόλεμο.