Ελληνική διασπορά στη Γαλλία

Ελληνική διασπορά υφίστατο στη σημερινή Γαλλία από την περίοδο, κιόλας, της Αρχαιότητας. Αυτή η κοινωνία εξαφανίστηκε στη διάρκεια της Ύστερης Αρχαιότητας, λόγω της απορρόφησής της από τον τοπικό πληθυσμό, ωστόσο εμφανίστηκε εκ νέου μέσω κυμάτων μετανάστευσης στη διάρκεια του 19ου αιώνα (17ου αιώνα στην Κορσική, η οποία δεν βρισκόταν, ακόμη, εκείνη την εποχή, υπό γαλλικό έλεγχο), ενώ αυτό τον καιρό βρίσκεται συγκεντρωμένη γύρω από τους αστικούς πυρήνες του Παρισιού, της Λυών, της Γκρενόμπλ και της Μασσαλίας.

Οι Φωκαείς της Μασσαλίας

Η Μασσαλία ιδρύθηκε κατά το 600 π.Χ. από Έλληνες ναυτικούς οι οποίοι προέρχονταν από τη Φώκαια της Μικράς Ασίας υπό την ονομασία Μασσαλία. Ο εξερευνητής και επιστήμονας Πυθέας ήταν μία από τις σημαντικότερες ελληνικές προσωπικότητες της Μασσαλίας εκείνης της περιόδου. Οι Μασσαλιώτες διέθεταν αρκετά λιμάνια και εμπορικούς ναυστάθμους κατά μήκος των προβηγκιανών ακτών: τον Κιθαρίστα (Λα Σιοτά), το Ταυροέντον και το Ταυροέις (το Σαιν-Σιρ και το Μπρυσκ), την Ολβία (την Αλμανάρ), την Ηρακλήια Κακαβάρια (το Καβαλαίρ), την Αντίπολις (την Αντίμπ) και τη Νικήια (τη Νις)^[1].

Οι Έλληνες της Κορσικής

Η Εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος, γνωστή ως "η ελληνική" στο Καργκέζε

Τον Ιανουάριο του 1676, μια μικρή αποικία 600 Ελλήνων, προερχόμενη από το Γύθειο, επιβιβάστηκε στο Βίτυλο (σημερινό Οίτυλο) - χωριά ευρισκόμενα στα νότια της Πελοποννήσου στη χερσόνησο της Μάνης - για να διαφύγει της τουρκικής κατοχής, και ίδρυσε στην ενδοχώρα της Σαγκόν, την Παομία, σε απόσταση δύο χιλιομέτρων από τα Ανατολικά του σημερινού Καργκέζε. Όταν οι Γενουάτες, τότε κύριοι της Κορσικής, απέδωσαν τα εδάφη της Παομία στην ελληνική κοινότητα, υποχρέωσαν την τελευταία στη συμπλήρωση ενός συμβολαίου. Το συμβόλαιο αυτό προέβλεπε ότι οι Έλληνες θα μπορούσαν να διατηρήσουν τη βυζαντινή λειτουργική, ωστόσο θα έπρεπε να γίνουν Καθολικοί, κάτι που τους οδήγησε στην ένταξή τους στις Δυτικές Καθολικές Εκκλησίες. Οι μικτοί γάμοι μεταξύ των απογόνων των Ελλήνων αποίκων και των Κορσικανών έχουν, σήμερα, ενώσει τις δύο κοινότητες του Καργκέζε, με τη χρήση της ελληνικής γλώσσας να έχει, τελικώς, εξαφανιστεί από την περιοχή, και με την πάροδο του χρόνου, προς όφελος των κορσικανικών.

Η διασπορά της ηπειρωτικής Γαλλίας

Η ελληνική διασπορά της ηπειρωτικής Γαλλίας έχει τρεις κύριες πηγές:

κατά τον 19ο αιώνα, την οικονομική μετανάστευση, εμπόρων στις σημαντικότερες πόλεις (υφάσματα, μπαχαρικά, κοσμήματα) και ψαράδων (κυρίως ψαράδων-δυτών αλιέων σπόγγων) στις ακτές της Μεσογείου,
κατά τον 20ό αιώνα, την πολιτική μετανάστευση, με πρώτη πηγή τους Έλληνες της Ανατολής και της Κωνσταντινούπολης οι οποίοι είχαν εκδιωχθεί από την Τουρκία μετά το 1922 και μέχρι τα ανθελληνικά πογκρόμ του Σεπτέμβριο του 1955, και μια δεύτερη πηγή τους πολιτικούς μετανάστες της Αριστεράς, οι οποίοι υποχρεώθηκαν σε εξορία είτε μετά τον ελληνικό εμφύλιο της περιόδου 1946-1949, είτε κατά τη διάρκεια της Χούντας των Συνταγματαρχών από το 1967 ως το 1974,
κατά τον 20ό αιώνα επίσης, η πανεπιστημιακή μετανάστευση φοιτητών, εκ των οποίων σημαντικός αριθμός παρέμεινε και απέκτησε απογόνους στη Γαλλία, και την καλλιτεχνική και ιδεολογική μετανάστευση (με καλλιτέχνες όπως οι Ζορζ Γκεταρί, Τεό Σαραπό, Νάνα Μούσχουρη και Βαγγέλης Παπαθανασίου, με πανεπιστημιακούς όπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης και η Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ, με τηλεοπτικούς παρουσιαστές όπως ο Νίκος Αλιάγας και ο Ναγκί Φαμ, του οποίου ο πατέρας ήταν Έλληνας από την Αλεξάνδρεια).

Η Κοίμηση της Θεοτόκου, ελληνορθόδοξη εκκλησία της Μασσαλίας, είναι η παλαιότερη των ορθόδοξων εκκλησιών της Γαλλίας: εγκαινιάστηκε το 1845. Αποτελεί τη μοναδική ορθόδοξη εκκλησία αυτοκρατορικού ρυθμού στη Γαλλία και πιθανώς στην Ευρώπη. Άλλες ελληνικές ενορίες υπάρχουν επίσης στο Παρίσι, τη Λιλ, το Μπορντώ, τη Λυών, την Γκρενόμπλ, τη Μασσαλία, την Τουλόν και τη Νις, οι οποίες είναι οργανωμένες σε τρεις πρωτοσυγγελικές επισκοπές της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας: αυτή του Βορρά (Παρίσι), αυτή του Κέντρου (Λυών) και αυτή του Νότου (Μασσαλία), των οποίων τα αρχεία αποτελούν την κυριότερη πηγή πληροφοριών, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων της Γαλλίας θεωρούνται Γάλλοι υπήκοοι, ενώ η γαλλική ταυτότητα δεν κάνει ουδεμία αναφορά στην εθνική προέλευση ή το θρήσκευμα του πολίτη.

Στον παρόντα χρόνο

Επί του παρόντος, είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ο αριθμός των Ελλήνων που ζουν στη Γαλλία βάσει στατιστικών, υπάρχουν 35.000 Έλληνες στη Γαλλία, αλλά οι Έλληνες δεν υποχρεούνται να αναφέρουν το μεταναστευτικό τους καθεστώς στη Γαλλία επειδή ανήκουν στον χώρο Σένγκεν, υπάρχουν πολυάριθμες ελληνικές οργανώσεις οι πολίτες. στο Παρίσι, το Grand Est, την Κυανή Ακτή, την Κορσική μεταξύ άλλων γαλλικών περιοχών.

Γαλλικές προσωπικότητες ελληνικής καταγωγής

Επιστήμονες

Ευγένιος Αντωνιάδης (1870-1944), αστρονόμος
Ροζέ Απερί (fr) (1916-1994), μαθηματικός
Ελέν Αρβελέρ (γεννημένη Γλύκατζη το 1926), πανεπιστημιακός
Κώστας Αξελός (1924-2010), φιλόσοφος
Στεφάν Γερασιμός (fr) (1942-2005), Τουρκολόγος και γεωπολιτικός
Ιλιός Γιαννακακίς (fr) (γεννημένος το 1931), ιστορικός
Πέτρος της Ελλάδας (1908-1980), πρίγκιπας, εθνολόγος
Ιωάννης Ηλιόπουλος (γεννημένος το 1940), φυσικός
Κορνήλιος Καστοριάδης (1922-1997), φιλόσοφος, οικονομολόγος και ψυχαναλυτής
Δημήτρης Κιτσίκης (γεννημένος το 1935), ιστορικός και γεωπολιτικός
Σοφί Μαρινοπουλός, ψυχαναλυτής
Κώστας Παπαϊωάννου (1925-1981), φιλόσοφος, ειδικός του Καρλ Μαρξ
Αχιλλέας Παπαπέτρου (1907-1997), φυσικός
Μιλτιάδης Παπαμιλτιάδης (en) (1907-1987), ιατρός ανατομίας
Νίκος Πουλαντζάς (1936-1979), φιλόσοφος και κοινωνιολόγος
Εμμανυέλ Ροντοκανακί (1859-1934), ιστορικός
Ραφαέλ Σαλέμ (1898-1963), μαθηματικός
Ζοζέφ Σιφακίς (γεννημένος το 1946), επιστήμονας υπολογιστών
Ιωάννης Ε. Φωκάς (1909-1969), αστρονόμος
Ζιζέλ Χατζημινάογλου (fr) (γεννημένη το 1953), αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος
Γιάννης Ψυχάρης (1854-1929), φιλόλογος, και ο γιος του Ερνέστ Ψικαρί (fr) (1883-1914), Καθολικός συγγραφέας και στρατιωτικός

Καλλιτέχνες και ΜΜΕ

Βασίλης Αλεξάκης (γεννημένος το 1946), συγγραφέας
Νίκος Αλιάγας (γεννημένος το 1969), παρουσιαστής
Κωνσταντίνος Ανδρέου (1917-2007, βραζιλιάνικη οικογένεια ελληνικής καταγωγής), ζωγράφος και γλύπτης
Καρίν Αντόν (née en 1980), τραγουδίστρια
Αντονέν Αρτώ (1896-1948), ποιητής και θεωρητικός θεάτρου, Ελληνίδα μητέρα
Ανιές Βαρντά, φωτογράφος και σκηνοθέτης κινηματογράφου
Ντίκος Βυζάντιος (1924-2007), ζωγράφος
Δημήτριος Γαλάνης (1882-1966), ζωγράφος και χαρακτικός
Ωγκύστ Ζιλμπέρ ντε Βουαζέν (1877-1939), συγγραφέας
Κώστας Γαβράς (γεννημένος το 1933) και τα παιδιά του Ρομαίν (γεννημένος το 1981), Ζυλί και Αλεξάντρ Γκαβράς, παραγωγοί
Ζορζ Γκεταρί (1915-1997), τραγουδιστής
Πιέρ Γκριπαρί (Έλληνας πατέρας), συγγραφέας
Αριστείδης Δαμαλάς (1855-1889), ηθοποιός, σύζυγος της Σαρά Μπερνάρ
Diam's (Ελληνοκύπριος πατέρας), ράπερ
Dimitri from Paris (γεννημένος το 1963), μουσικός και ραδιοφωνικός παραγωγός
Μιχαήλ της Ελλάδας (γεννημένος το 1939), πρίγκιπας, συγγραφέας
Αντέλ Εξαρχόπουλος (γεννημένη το 1993), ηθοποιός
Μαρσέλ Ζανινί (γεννημένος το 1923), μουσικός της τζαζ, και ο γιος του, Μαρκ-Εντουάρ Ναμπ (γεννημένος το 1958), συγγραφέας
Κριστιάν Ζερβός (1889-1970), κριτικός τέχνης
Σιζιά Ζικέ (1949-2011), τυχοδιώκτης και συγγραφέας
Μισέλ Ντιμιτρί Καλβοκορέσι (1877-1944), συγγραφέας και μουσικός κριτικός
Τακίς Καντιλίς (γεννημένος το 1954), τηλεοπτικός παρουσιαστής
Τσεκί Καριό (γεννημένος το 1953), ηθοποιός
Ανδρέας Κέδρος ν Αντρέ Μασπέν ν Βιργίλιος Σολομωνίδης (fr) (1917-1999), συγγραφέας
Ιρίς Κλερ (1918-1986), γκαλερίστας
Κώστας Κουλεντιανός (1918-1995), γλύπτης
Δημήτριος Λεβίδης (1885-1951), συνθέτης
Κλεμάν Λεπιντίς (1920-1997), συγγραφέας
Ματίλντα Μαι (γεννημένη το 1965), ηθοποιός
Μαρία Μαλαγαρδή (fr), δημοσιογράφος
Ζιλ Μαρινί (γεννημένος το 1976), ηθοποιός
Mayo (1905-1990), ζωγράφος
Ζαν Μορεάς (1856-1910), ποιητής
Αννά Μουγκλαλίς, ηθοποιός
Ζωρζ Μουστακί (1934-2013), τραγουδιστής
Αννά ντε Νοάιγ (1876-1933), ποιήτρια και μυθιστοριογράφος
Πιέρ Ντανινός (1913-2005), συγγραφέας, αδερφός του Ζαν Ντανινός
Αλεξάντρ Ντεσπλά (γεννημένος το 1961), συνθέτης
Ιάννης Ξενάκης (1922-2001), συνθέτης και αρχιτέκτονας
Νικός Πατατάκις (1918-2010), σκηνοθέτης κινηματογράφου
Μπρουνό (γεννημένος το 1961), σκηνοθέτης και Ντενί Πονταλιντές (γεννημένος το 1963), ηθοποιός
Ζιζέλ (1920-) και Μάριος Πράσινος (1916-1985), σουρεαλιστές καλλιτέχνες
Θεόδωρος Ράλλης (1852-1909), οριενταλιστής ζωγράφος
Τεό Σαραπό (γεννημένος θεοφάνης Λαμπουκάς, 1936-1970), τραγουδιστής, σύζυγος της Εντίτ Πιάφ
Αντρέ Σενιέ (1762-1794), ποιητής και Ζοζέφ Σενιέ (1764-1811), ποιητής και πολιτικός, με Ελληνίδα μητέρα
Νικολά (γεννημένος το 1959) και Στεφάν Σιρκίς (1959-1999), μουσικοί του δημοφιλούς γαλλικού ροκ συγκροτήματος Indochine
Πατρίκ Τατοπουλός (γεννημένος το 1958), σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής
Tériade (1889-1983), κριτικός τέχνης και εκδότης
Φρανσουά Χατζηλαζάρο (fr) (γεννημένος το 1956), μουσικός και παραγωγός
Γιώργος Χωραφάς (γεννημένος το 1952), ηθοποιός

Πολιτικοί και διπλωμάτες

Γιάννης Γιαννικόπουλος (fr) (1939-2011), πολιτικός
Αδόλφος Θιέρσος (1797-1877), Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, Ελληνίδα γιαγιά από την πλευρά της μητέρας του
Ζαν-Κριστόφ Καμπαντελίς (γεννημένος το 1951), πολιτικός
Μαριέττα Καραμανλή (fr) (γεννημένη το 1964), βουλευτής της Σαρτ
Αλμπέρ Κοέν (fr) (1895-1981), συγγραφέας και διπλωμάτης
Σαντάλ Μπρυνέλ (fr) (γεννημένη Ζορμπάς το 1948), βουλευτής της Σεν-ε-Μαρν
Νικολά Σαρκοζί (γεννημένος το 1955), Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας και Γκιγιώμ Σαρκοζί (fr) (γεννημένος το 1951), επιχειρηματίας, Έλληνας παππούς

Οικονομικοί παράγοντες

Αντώνης Βολάνης (en) (γεννημένος το 1948), στυλίστας της Renault Espace
Η Οικογένεια Εφρούσι (fr), τραπεζίτες
Σερ Βασίλειος Ζαχάρωφ (1849-1936), επιχειρηματίας
Γεώργιος Κανδύλης (1911-1995), αρχιτέκτονας και πολεοδόμος
Κριστόφ ντε Μαρζερί (fr) (γεννημένος Ροδοκανάκης το 1951, αποθανών το 2014), διετέλεσε Πρόεδρος της Total S.A.
Αντρέ Μεντζελοπουλός (fr) (1915-1980) και η κόρη του, Κορίν (fr) (γεννημένη το 1953), αμπελουργοί
Ζαν Ντανινός (fr) (1906-2001), κατασκευαστής αυτοκινήτων, αδερφός του Πιέρ Ντανινός
Μιχαήλ Εμμανουήλ Ροδοκανάκης (1821-1901), τραπεζίτης

Στρατιωτικοί

Νικόλαος Βιταλίδης η Βιτάλης Πασάς (fr) (1825-1899), αξιωματικός της Λεγεώνας των Ξένων και κυβερνήτης της Ανατολικής Ρωμυλίας
« Κωνσταντίνος » Διονύσιος Βούρβαχης (fr) (1778-1827), συνταγματάρχης
Σαρλ Ντενί Μπουρμπακί (fr) (1816-1897), στρατηγός, γιος του προηγούμενου
Ζαν (fr) (1915-2010) κ. Πιερ Σεάιγ (fr) (1919-2007), επαναστάτες

Αθλητές

Ρομαίν Αργυρούδης (γεννημένος το 1946), ποδοσφαιριστής
Τάιγκ Κρις (Ελληνίδα μητέρα), παγκόσμιος πρωταθλητής τροχοπέδιλων
Από Λαζαριντές, ποδηλάτης
Πατρίκ Μουράτογλου (fr) (γεννημένος το 1970), προπονητής του τέννις
Αντώνης Ρίκκα (γεννημένος το 1986), ποδοσφαιριστής
Πιέρ Ροντοκανακί (γεννημένος το 1938), αθλητής ξιφασκίας, Χάλκινο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1964
Νικολά Ροσολιμό (1910-1975), σκακιστής προερχόμενος από ρωσική οικογένεια ελληνικής καταγωγής
Υβ Τριαντάφυλλος (γεννημένος το 1948), ποδοσφαιριστής

Άλλα

Μισέλ Αμαντρί (fr) (γεννημένος το 1949), νομισματολόγος, Ελληνίδα μητέρα
Ανδρέας της Ελλάδας (1882-1944), πρίγκιπας
Γεώργιος της Ελλάδας (1869-1957), πρίγκιπας, πρώην κυβερνήτης της Κρήτης
Ευγενία της Ελλάδας (1910-1989), πριγκίπισσα, απομνημονευματογράφος
Χριστόφορος της Ελλάδας (1888-1940), πρίγκιπας, απομνημονευματογράφος
Λωρ Ζυνό ντ'Αμπραντές (fr) (1784-1838), απομνημονευματογράφος, Ελληνίδα μητέρα
Σαβιτρί Ντεβί (fr) (1905-1982), εσωτεριστική
Ντεμετριούς Στεφανοπολί ντε Κομνέν (1749-1821), ευγενής και στρατηγός ελληνικής καταγωγής.

Δείτε επίσης

Έλληνες
Ελληνική διασπορά
Ταξίδι του Mataroa (1945)
Μετανάστευση στη Γαλλία
Ελληνορθόδοξη Μητρόπολη Γαλλίας
στην αγγλόφωνη Βικιπαίδεια: Greek emigrants to France (κατηγορία)

Βιβλιογραφία

Gérard Blanken, Les Grecs de Cargèse (Corse). Recherches sur leur langue et leur histoire. T. I. Partie linguistique, Leyde, 1951^[2]
Marie-Anne Comnène, Cargèse : une colonie grecque en Corse, Société d'édition "Les Belles lettres", 1959, 92 pages
Jean Coppolani, « Cargèse. Essai sur la géographie humaine d'un village corse », Revue de géographie alpine, année 1949, volume 37, n° 37-1, pp. 71–108
Nicolaos Stephanopoli de Comnène, Histoire de la colonie grecque établie en Corse, éditeur A. Thoisnier-Desplaces, 1826 (version scannée complète en ligne)
Catherine Daniélidès, Un siècle de présence grecque sur la Côte d'Azur, 1917-2012 ISBN 978-2746651845

Παραπομπές

↑ Jacqueline et Maurice Griffe : Chronologie de la Provence, ed. Photoffset, Nice 1994, ISBN 2-907854-19-4
↑ recension dans la Revue des études byzantines

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

[1] Jacqueline et Maurice Griffe : Chronologie de la Provence, ed. Photoffset, Nice 1994, ISBN 2-907854-19-4

[2] recension dans la Revue des études byzantines

[1]

[2]