Δωδεκάδελτος

Η Δωδεκάδελτος (λατινικά lex duodecim tabularum) μαζί με τον Ακουίλιο νόμο, υπήρξαν από τους σημαντικότερους νόμους της δημοκρατικής περιόδου της ρωμαϊκής δημοκρατίας. Χρονολογείται περί τον 5ο αιώνα π.Χ., ενώ χαρακτηριστικό της αποτελεί η μακροβιότητα της καθώς αποτελούσε νομική πυξίδα μέχρι και το τέλος των Ιουστινιάνειων χρόνων.

Αίτια δημιουργίας

Η διαμάχη των πληβείων με τους πατρικίους εξαιτίας την αυθαιρεσίας των τελευταίων αποτέλεσε την αιτία δημιουργίας του. Το 455 π.Χ. μετά από πρόταση του δημάρχου των πληβείων η Σύγκλητος αναθέτει σε τριμελή επιτροπή τη μελέτη όλων των έννομων τάξεων με γνώμονα την παράδοση της Αθήνας και της σολώνειας νομοθεσίας. Το 451 π.Χ. διορίζεται επίσης από την Σύγκλητο 10μελής επιτροπή αποκλειστικά από πατρικίους για την σύνταξη ενός κώδικα. Το έργο των Ρωμαίων ολοκληρώθηκε και αποτελούταν από 10 πινακίδες- δέλτους με τις διατάξεις του νομοσχεδίου. Ωστόσο το έργο τους θεωρήθηκε ελλιπές γεγονός που οδήγησε στην σύνταξη μιας ακόμα επιτροπής, αυτή τη φορά αποτελούμενη από ισάριθμους πατρίκιους και πληβείους εξέδωσε δύο ακόμα δέλτους. Οι δύο τελευταίες μαζί με τις δέκα προηγούμενες αποτέλεσαν την Δωδεκάδελτο, η οποία και δημοσιεύτηκε το 449/8 π.Χ.στη Ρωμαϊκή Αγορά (Forum Romanum).

Περιεχόμενο

Αρχική παρατήρηση ότι η δωδεκάδελτος δεν έχει διασωθεί ακέραιη και το περιεχόμενό της το γνωρίζουμε από μεταγενέστερους νομικούς. Περιλαμβάνει Δικονομικές διατάξεις, διατάξεις οικογενειακού, εμπράγματου και ενοχικού δικαίου. Διατάξεις αναφορικά με την Διαθήκη και την εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή, όπως επίσης και δημόσια αδικήματα. Οι δύο τελευταίες δέλτοι, αναφέρονται στις πολιτικές διαπραγματεύσεις των πατρικίων με τους πληβείους, όπου και στους τελευταίους αναγνωρίζεται το δικαίωμα του «συνέρχεσθαι», η απαγόρευση εκτελέσεων, αν δεν έχει προηγηθεί δίκη, και το δικαίωμα προσφυγής στην κρίση του λαού προσώπων που καταδικάσθηκαν σε θάνατο ή σε βαριές σωματικές ποινές.

Σημασία

Αποτελεί το σημείο εισαγωγής της αρχής, ότι ο νεότερος νόμος καταργεί τον παλαιότερο.

Βιβλιογραφία

• Σ. ΤΡΩΙΑΝΟΣ - Ι. ΒΕΛΙΣΣΑΡΟΠΟΥΛΟΥ- ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ, Ιστορία Δικαίου