Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Συντεταγμένες: 37°56′36.40″N 23°38′47.88″E / 37.9434444°N 23.6466333°E
Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά είναι ένα νεοκλασικό κτήριο που χτίστηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ιωάννη Λαζαρίμου κι εγκαινιάστηκε στις 9 Απριλίου του 1895.[2] Το θέατρο έχει χωρητικότητα 600 θέσεων[3] και βρίσκεται στο κεντρικότερο σημείο της πόλης του Πειραιά.[4]
| Δημοτικό Θέατρο Πειραιά | |
|---|---|
 Κύρια πρόσοψη του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. | |
 | |
| Είδος | θέατρο |
| Αρχιτεκτονική | νεοκλασική αρχιτεκτονική |
| Διεύθυνση | Λεωφόρος Ηρώων Πολυτεχνείου 32, Πειραιάς 18535 |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 37°56′36″N 23°38′48″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Πειραιά |
| Τοποθεσία | Πειραιάς |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 1883 |
| Ολοκλήρωση | 1895[1] |
| Όροφοι | 4 |
| Αρχιτέκτονας | Ιωάννης Λαζαρίμος |
| Προστασία | αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα |
| Ιστότοπος | |
| Επίσημος ιστότοπος | |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Ειδικότερα, για την εποχή που αποφασίστηκε να ανεγερθεί στα τέλη του 19ου αιώνα, θεωρείται οραματική η ιδέα και μόνο της δημιουργίας ενός τέτοιου μεγέθους θεάτρου. Οι κάτοικοι του Πειραιά το 1883, όταν λήφθηκε η σχετική απόφαση, έφθαναν μόλις τους 27.000, εκ των οποίων ζήτημα ήταν αν οι 200 θεωρούνταν μορφωμένοι και άλλοι τόσοι να γνώριζαν στοιχειώδη γραφή και ανάγνωση.[5]
Ανέγερση
ΕπεξεργασίαΗ απόφαση για την ανέγερση του Δημοτικού Θεάτρου του Πειραιά, πάρθηκε επί Δημάρχου Τρύφωνα Μουτζόπουλου και με Δημοτικό Συμβούλιο που το αποτελούσαν, οι Ι. Μελετόπουλος, Α. Ζωγράφος, Σ. Αναστασόπουλος, Γ. Καψαμπέλης, Ι Χριστοφίδης, Γ. Βραχνός, Δ. Πικιώνης, Κ. Παναγιωτόπουλος, Α. Βολανάκης, Αρ. Σκυλίτσης, Α. Πεπεμούντας, Ι. Σκλαβούνος, Γ. Σεργόπουλος, Χ. Ριζιώτης, Α. Μανίνας, Α. Δαμάσκος και Β. Τσάτσης, το 1883, τελευταία χρονιά της δημαρχιακής περιόδου.
Στις επόμενες εκλογές (1883), Δήμαρχος αναδείχθηκε ο Αριστείδης Σκυλίτσης - Ομηρίδης με δημοτικούς συμβούλους τους Γ. Λυμπεράκη, Α. Μελετόπουλο, Β. Οριγώνη, Α. Δαμάσκο, Ι. Ζίζηλα, Ν. Χριστοφίδη, Γ. Ζωγράφο, Α. Αντωνιάδη, Κ. Βασιλειάδη, Α. Ρετσίνα, Ν. Παγκώστα, Γ. Λυμπεράκη, Χρ. Σταμόπουλο και Ι. Σκλαβούνο, οι οποίοι υιοθέτησαν το ζήτημα και επίσπευσαν τον ίδιο χρόνο τις σχετικές εργασίες επιψηφίζοντας δάνειο 200.000 δραχμών για την ανέγερση, προκηρύσσοντας σχετικές δημοπρασίες.
Στις 23 Οκτωβρίου του 1883 οι αθηναϊκές εφημερίδες αναδημοσιεύουν σχόλιο της πειραϊκής εφημερίδας "Σφαίρα" που πρώτη κοινοποίησε περιγραφή του εγκριθέντος τελικά σχεδίου του "αναγερθησομένου δημοτικού θεάτρου" του Πειραιά. Σύμφωνα με αυτήν
το μήκος του θέλει είναι 45 μέτρων, 34 δε το πλάτος και 30 το ύψος, διηρημένον ανά 10 μέτρα εις την σκηνήν τον υπ΄ αυτήν χώρον και τον υπέρ την σκηνήν. Θα περιέχη τρεις σειράς θεωρείων, εκάστην ανά 23 και υπερώον μετά τριών σειρών βαθμίδων, αμφιθεατρικώς. Ούτω θα δύναται να εμπεριλάβη ανέτως 1154, εν ανάγκη 1400 θεατάς. Έχει επτά εν συνόλω εξόδους, δύο δια τους εν τη σκηνή και πέντε δια τους εν πλατεία και τοις θεωρείοις. Η κεντρική δε του θεάτρου είσοδος έσται ευρεία και πολυτελής. Η θέρμανση αυτού θέλει γίνεσθαι κατά το σύστημα όπερ εφήρμοσαν εν θεάτρω της Βιέννης. Εν τω ισοπέδω της πλατείας θέλουσιν είναι, εις την διάθεσιν των θεατών, δύο ευρύχωρα καφενεία, υπεράνω δε αυτών, δια τους εν τοις θεωρείοις, δύο όμοιαι αίθουσαι. Έξωθεν επί των παροδίων του θεάτρου θέλουσι κατασκευασθή οκτώ αποθήκαι διατιθέμεναι υπό του Δήμου επί ενοικίω. Υπολογίζονται τα υπέρ αυτού κατά μέσον όρον ετησίως έσοδα εις 42.000 δραχμές, περίπου, το ποσόν δε τούτο προς 7% ανταποκρίνεται εις κεφάλαιον 600.000 δραχμών.
Έτσι ξεκίνησε η κατασκευή του μεγάλου έργου σε κεντρικό οικόπεδο που χωροθετήθηκε επί δημαρχίας του Αρ. Σκυλίτση (1883-87) στην πλατεία Κοραή και σε σχέδια που εκπόνησε ο Πειραιώτης αρχιτέκτονας Ι. Λαζαρίμος, καθηγητής του Πολυτεχνείου[6] με προϋπολογισθείσα δαπάνη 450.000 δραχμές, που τελικά ανήλθε στο διπλάσιο, παρά τις χαρακτηριστικές περικοπές της αρχιτεκτονικής πρόσοψης, από τις οποίες, οι 200.000 δραχμές είχαν διατεθεί μόνο για την εντυπωσιακή διακόσμηση. Το όλο όμως οικοδόμημα δεν ολοκληρώθηκε στην ίδια δημαρχιακή περίοδο, αλλά μετά από 12 χρόνια, επί δημαρχίας Θεοδώρου Ρετσίνα, το 1895.
Εγκαίνια Θεάτρου
ΕπεξεργασίαΑφού οι εργασίες ανέγερσης ολοκληρώθηκαν το 1895, τα εγκαίνια, αν και προγραμματίστηκαν για την Δευτέρα του Πάσχα του έτους εκείνου, έγιναν την Κυριακή του Θωμά στις 9 Απριλίου 1895 στις 10.30, μετά "περισσής λαμπρότητος". Μετά την τελετή του Αγιασμού, που τέλεσε ο αρχιμανδρίτης Ιερ. Βλαχάκης, έβγαλε πανηγυρικό λόγο ο Δήμαρχος Θ. Ρετσίνας και ακολούθησε απαγγελία από τον ποιητή Γ. Στρατήγη. Στο τέλος και μέχρι το απόγευμα, η φιλαρμονική του Δήμου έπαιζε διάφορα από τα γνωστότερα μουσικά κλασικά κομμάτια μπροστά στο χώρο του θεάτρου, που είχε διαμορφωθεί ανάλογα ημικυκλικά, έτσι ώστε να αράζουν οι "βικτώριες άμαξες" και τα λεγόμενα "Βιζαβί", λεωφορεία της εποχής.
Περιγραφή Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά
Επεξεργασία
Μορφολογικά, το Δημοτικό Θέατρο εκπροσωπεί την αμιγή κλασικιστική παράδοση και είναι επηρεασμένο από τη γερμανική σχολή που εκπροσωπούσε ο Ερνέστος Τσίλλερ. Το κτίριο του θεάτρου είναι ορθογώνιου σχήματος, με διαστάσεις 34 Χ 45 μ. Η ήρεμη, και σχετικά συντηρητική αισθητική[7] της όψης του, τονίζεται από το πρόπυλο της κύριας εισόδου του, το οποίο αποτελείται από τέσσερις κορινθιακούς κίονες και αέτωμα. Στη στέγη του κτιρίου υπάρχει δώμα με στέγη, η οποία έχει κι αυτή αέτωμα στην πρόσοψη.
Στο εσωτερικό, η πεταλόσχημη αίθουσα κοινού, με πλατεία, θεωρεία και εξώστες σε τέσσερα επίπεδα, έχει χωρητικότητα περίπου 1.300 θέσεων. Την αίθουσα φώτιζε τεράστιος πολυέλαιος (σώζεται και σήμερα) που λειτουργούσε με γκάζι. Για τους ηθοποιούς είχαν προβλεφθεί άνετα καμαρίνια και ένα πολυτελές καθιστικό. Η σκηνή του θεάτρου διασώζεται σχεδόν αλώβητη: θεωρείται ένα από τα ελάχιστα ανάλογα σωζόμενα δείγματα της εποχής μπαρόκ στην Ευρώπη. Έχει διαστάσεις 20 Χ 14 μ. και διαθέτει προσκήνιο και χώρο ορχήστρας. Γύρω από το πέταλο της αίθουσας βρίσκεται το διώροφο φουαγιέ, στο οποίο αρχικά δίνονταν χοροεσπερίδες φιλανθρωπικών συλλόγων και διάφορες εκθέσεις σπουδαίων ζωγράφων. Επίσης, το θέατρο φιλοξένησε για μεγάλο χρονικό διάστημα τη Δημοτική Βιβλιοθήκη και τη Δημοτική Πινακοθήκη του Πειραιά.
Εξαιτίας της κλίμακας και της μνημειακής εμφάνισής του, το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά θεωρείται το κορυφαίο σωζόμενο ελληνικό θεατρικό κτήριο του 19ου αι.[7]
Οι πρώτες παραστάσεις
ΕπεξεργασίαΑμέσως μετά τα εγκαίνια, η Δημοτική Αρχή του Πειραιά παραχώρησε το θέατρο στους δύο θιάσους Δ. Αλεξιάδη και Ταβουλάρη, για αξιοπρεπή παρουσίαση θεατρικών έργων. Έτσι, τα πρώτα έργα που ανεβάστηκαν με σπουδαία επιτυχία ήταν τα: "Μαρία Δοξαπατρή" του Δ. Βερναδάκη, "Προμηθεύς" του Ι. Καλοστύπη, "Κρίσπος" του Αντωνιάδη, "Βασίλειος Βουλγαροκτόνος" του Γ. Στρατήγη, "Ο Αγαπητικός της Βοσκοπούλας" του Δ. Κορομηλά, "Το πρώτον πυρ" του Μ. Λάμπρου, "Ο Γενικός Γραμματεύς" του Καπετανάκη, "Η Νίκη του Λεωνίδα" του Χ. Αννίνου κ.ά.
Στη συνέχεια ανέλαβε ο θίασος του Κ. Χρηστομάνου με εξαιρετικές επίσης παραστάσεις, όπου και ακολούθησαν μεταξύ άλλων η οπερέτα "Μπεφάνα", ο "Άμλετ" του Σαίξπηρ, η αριστοφανική κωμωδία "Εκκλησιάζουσες", σε απόδοση στη δημοτική γλώσσα, του Π. Δημητρακόπουλου, το δράμα "Μπροστά στους ανθρώπους" του Μάρκου Αυγέρη
Θεατρικές παρουσίες
Επεξεργασία
Σημειώνεται, ότι η πολύχρονη προσφορά του Δημοτικού Θεάτρου δεν αναλώθηκε μόνο σε θεατρικές παραστάσεις επαγγελματικών θιάσων ελληνικών και ξένων με την κατά καιρούς παρουσία τους, αλλά και στη γενικότερα πνευματική και καλλιτεχνική κίνηση του Πειραιά. Από τους σημαντικότερους που δίδαξαν το ταλέντο τους τη σκηνή του, ήταν ο σκηνοθέτης Δημήτρης Ροντήρης, ο Γκίκας Μπινιάρης, ο Στέφανος Νικολαΐδης, ο Μιχάλης Κουνελάκης, καθώς και οι σπουδαίοι ηθοποιοί Αιμίλιος Βεάκης, Γιάννης Πρινέας, Ζάχος Θάνος, Αδαμάντιος Λεμός, Απόστολος Αυδής, Μίμης Φωτόπουλος, Βασίλης Διαμαντόπουλος, Μίμης Τραϊφόρος, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Ανδρέας Μπάρκουλης κ.α.
Επισκευές - Αναστήλωση
ΕπεξεργασίαΠρος τιμήν των εκάστοτε δημοτικών αρχόντων του Πειραιά, που δεν παράλειψαν να δείχνουν το ενδιαφέρον τους για το αρχιτεκτονικό αυτό κόσμημα της πόλης τους, πολλές ήταν οι επισκευές, ανακαινίσεις, εξωραϊσμοί κ.λπ., προκειμένου να διατηρείται η πολιτισμένη και άψογη σύγχρονη, κατά εποχή, εμφάνισή του.
Το 1927 επί δημαρχίας Τ. Παναγιωτόπουλου, έγιναν οι πρώτες επισκευές μετά από μεγάλες φθορές που είχε υποστεί, όταν σ¨αυτό είχε επιτραπεί, με κυβερνητική τότε εντολή, η εγκατάσταση οικογενειών προσφύγων από την Τουρκία. Τότε έγινε και η διαρρύθμιση της εξωτερικής πλατείας του θεάτρου.
Το 1946-1947 επί δημαρχίας Γ. Χαραλαμπόπουλου, έγινε η δεύτερη μεγάλη επισκευή του θεάτρου.
Το 1952 επί δημαρχίας Γ. Ανδριανόπουλου, το Δημοτικό Θέατρο απέκτησε σύγχρονες φωτιστικές και μηχανικές εγκαταστάσεις.
Το 1962 επί δημαρχίας Π. Ντεντιδάκη, αντικαταστάθηκαν τα θορυβώδη ξύλινα καθίσματα της πλατείας του θεάτρου με βελούδινα.
Το 1968 επί δημαρχίας Αρ. Σκυλίτση έγινε ο ολοκληρωτικός εξωραϊσμός του θεάτρου (εξωτερικός και εσωτερικός), ως και του φουαγιέ.
Τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες αναστήλωσης. Το 1980, ανακηρύχθηκε με υπουργική απόφαση, προστατευόμενο μνημείο ως «έργο τέχνης». Υπέστη ζημιές από τους σεισμούς του 1981 και του 1999. Τον Ιανουάριο του 2006, το έργο της συνολικής, εκ βάθρων (για πρώτη φορά), αποκατάστασης, εντάχθηκε στα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα Αττικής (Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης), υπό την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού. Κατά την επισκευή του θεάτρου εντοπίστηκαν παλαιότερα στοιχεία, όπως και η αρχική ξύλινη σκηνή, μία εντυπωσιακή κατασκευή από τις λίγες σωζόμενες στην Ευρώπη, καθώς και τα εντυπωσιακού ανοίγματος ξύλινα ζευκτά της στέγης[8]. Οι εργασίες αποκατάστασης άρχισαν το 2008 και το έργο παραδόθηκε τον Οκτώβριο του 2013.[9]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ (Αγγλικά, Τσεχικά, Σλοβακικά, Σλοβενικά, Πολωνικά, Ουγγρικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Σουηδικά, Κροατικά, Ισπανικά, Πορτογαλικά) European Theatre Architecture. Arts and Theatre Institute. 1654. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2020.
- ↑ Σέλλα, Όλγα (04 Ιανουαρίου 2008). «Δημοτικό Θέατρο Πειραιά: παρελθόν και μέλλον». Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-02-05. https://web.archive.org/web/20120205201614/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_04/01/2008_254392. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2013.
- ↑ «Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά επαναλειτουργεί από τις 21 Σεπτεμβρίου». naftemporiki.gr. 7 Ιουνίου 2013. http://www.naftemporiki.gr/story/662431. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2013.
- ↑ «(Στέκει) στο κέντρο του κέντρου του» (Δημήτρης Παπαδημητρίου, πρόεδρος της Εφορίας του Θεάτρου). Άρθρο με τίτλο «Έτοιμο να λειτουργήσει το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά», tovima.gr, 15 Οκτωβρίου 2013
- ↑ Πειραϊκόν Ημερολόγιον, Το Δημοτικό Θέατρο, Κόσμημα του Πειραιά, έκδοση Αρχείου Πειραϊκών Σπουδών. τεύχος Α΄,σ.157.
- ↑ Μπίρης, Καρδαμίτση-Αδάμη (2001), σ. 228
- ↑ 7,0 7,1 Μπίρης, Καρδαμίτση-Αδάμη (2001), σ. 229.
- ↑ . Τα ευρήματα της σκηνής παρουσιάστηκαν από την Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων ΥΠΠΟΤ στην έκθεση «Deus ex Μachina- Η μαγεία της σκηνής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Ενα επίτευγμα της τεχνολογίας των μηχανισμών σκηνής του 19ου αιώνα», στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ημέρας Πολιτιστικής Κληρονομιάς 19-30 Οκτωβρίου 2009. Βλ. επίσης Γιώτα Συκκά, "Το διαμάντι του Πειραιά θα ξαναλάμψει", εφημερ. Η Καθημερινή, 29-3-2009
- ↑ "Παραδόθηκε στον Δήμο Πειραιά το Δημοτικό Θέατρο"http://news.in.gr/culture/article/?aid=1231263515
Πηγές
Επεξεργασία- Αξαρλής, Νίκος, Δημοτικό θέατρο Πειραιά. Θέατρο και πόλη, Εκδόσεις Οδός Πανός, Αθήνα 2001, ISBN 9789607716620
- Αξαρλής, Νίκος- Μπρεντάνου, Κατερίνα (επιμέλεια). Σταϊνχάουερ Γ., Τσοκόπουλος Β., Ντόριζας Ν., Ταμπάκη Α., Μπρεντάνου Κ., Σταματοπούλου - Βασιλάκου Χρ., Δωρής Μ., Φεσσά - Εμμανουήλ Ε., Μπελαβίλας Ν., Τιμαγένης Θ., Κουρουπός Γ., Τζαμαργιάς Τ., Αξαρλής Ν. (εισηγητές), Ο Πειραιάς και το Δημοτικό Θέατρο (Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικής Συνάντησης) Πανεπιστήμιο Πειραιά 13 Απριλίου 2003, Εκδόσεις Τσαμαντάκη, Πειραιάς 2008, ISBN 978-960-89222-1-1
- Φεσσά- Εμανουήλ, Ελένη, Η Αρχιτεκτονική του νεοελληνικού θεάτρου 1720-1940, Αθήνα 1994
- Υπουργείο Πολιτισμού-Δημοτικό Θέατρο Πειραιά Αρχειοθετήθηκε 2012-06-15 στο Wayback Machine.
- "Ο αντίζηλος του Τσίλλερ είναι Πειραιώτης", άρθρο στην Ελευθεροτυπία, 21-11-2009
- Μπίρης Μάνος, Καρδαμίτση-Αδάμη Μάρω (2001). Νεοκλασική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, Εκδοτικός οίκος Μέλισσα. ISBN 9602042303
- "Δημοτικό Θέατρο Πειραιά: παρελθόν και μέλλον", άρθρο στην Καθημερινή, 4-1-2008
- Παπαστάμος, Δημήτρης, Ερνέστος Τσίλλερ. Προσπάθεια. Μονογραφίας, Εθνική Πινακοθήκη, Μουσείο. Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα 1973