Το δευτεριούχο υδρογόνο (αγγλικά: hydrogen deuteride) είναι ένα διατομικό χημικό είδος που αποτελείται από δύο (2) διαφορετικά ισότοπα του υδρογόνου, πρώτιο και δευτέριο. Ο κανονικός μοριακός τύπος του είναι H²Η, αλλά για λόγους απλοποίησης συνήθως παριστάνεται ως HD.

Δευτεριούχο υδρογόνο
Γενικά
Όνομα IUPAC Δευτεριούχο υδρογόνο
Άλλες ονομασίες ²H-διυδρογόνο
Υδροδευτέριο
Χημικά αναγνωριστικά
Χημικός τύπος HD ή Η(²Η)
Μοριακή μάζα 3,02204 ± 7·10-5 amu
Αριθμός CAS 13983-20-5
SMILES [2H][H]
InChI 1S/H2/h1H/i1+1
Αριθμός EINECS 237-773-0
Αριθμός UN 1049
PubChem CID 167583
ChemSpider ID 146609
Δομή
Είδος δεσμού ομοιοπολικός
Πόλωση δεσμού 0
Γωνία δεσμού
Μοριακή γεωμετρία γραμμική
Ισομέρεια
Φυσικές ιδιότητες
Σημείο τήξης −259 °C
Σημείο βρασμού −253 °C
Χημικές ιδιότητες
Σημείο αυτανάφλεξης 571 °C
Επικινδυνότητα
Πολύ εύφλεκτο (F+)
Φράσεις κινδύνου 12
Φράσεις ασφαλείας 16, 33, 36, 38
Κίνδυνοι κατά
NFPA 704

4
0
0
 
Ιδιότητες εκρηκτικού
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

Φυσική παρουσία

Επεξεργασία

Το δευτεριούχο υδρογόνο αποτελεί ένα έλασσον συστατικό του φυσικά υπάρχοντος διυδρογόνου. Ομοίως, είναι έλασσον αλλά διακριτό, συστατικό στις ατμόσφαιρες όλων των γιγάντιων πλανητών, δηλαδή του Δία, του Κρόνου, του Ουρανού και του Ποσειδώνα, σε συγκεντρώσεις που κυμαίνονται περίπου μεταξύ 17 και 190 ppm. Το δευτεριούχο υδρογόνο έχει επίσης βρεθεί μεταξύ των υπολειμάτων υπερκαινοφανών αστέρων[1], καθώς και σε άλλες πηγές διυδρογόνου.

Σύγκριση συγκέντρωσης HD έναντι H2 στις ατμόσφαιρες των γιγάντιων πλανητών
Πλανήτης HD

ppm

H2

ppm

Δίας ~30 760.000 ± 20.000[2]
Κρόνος ~17[3] 963.000[4]
Ουρανός ~70 830.000 ± 30.000[5]
Ποσειδώνας ~190 800.000 ± 32.000[6]

Παραγωγή

Επεξεργασία
 
Φασματοσκοπία πρωτονιακού πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού ενός διαλύματος δευτεριούχου υδρογόνου (παριστάνεται με κόκκινες ράβδους) και διυδρογόνου (μπλε ράβδος). Η τριπλέτα 1:1:1 προκύπτει με το συντονισμό του πυρήνα πρωτίου, με πυρηνική περιστροφή I = 1/2 με τον πυρήνα δευτερίου, με I = 1.

Σε εργαστηριακή κλίμακα το δευτεριούχο υδρογόνο παράγεται με επίδραση υδριδίου του νατρίου (NaH) σε οξείδιο του διδευτερίου (D2O):[7]

 

Παραπομπές και σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. Neufeld, David A.; Hollenbach, David J.; Kaufman, Michael J.; Snell, Ronald L.; Melnick, Gary J.; Bergin, Edwin A.; Sonnentrucker, Paule (2007). «SpitzerSpectral Line Mapping of Supernova Remnants. I. Basic Data and Principal Component Analysis». The Astrophysical Journal 664 (2): 890. doi:10.1086/518857. Bibcode2007ApJ...664..890N. https://archive.org/details/sim_astrophysical-journal_2007-08-01_664_2/page/n301. 
  2. Guillot, Tristan; Gautier, Daniel; Hubbard, William B (December 1997). "NOTE: New Constraints on the Composition of Jupiter from Galileo Measurements and Interior Models". Icarus. 130 (2): 534–539. 
  3. «springer.com». 
  4. «science.org». 
  5. «eleftheria.gr». 
  6. Hubbard, W. B. (1997). «Neptune's Deep Chemistry». Science 275 (5304): 1279–1280. doi:10.1126/science.275.5304.1279. PMID 9064785. http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/275/5304/1279. Ανακτήθηκε στις 2008-02-19. 
  7. Bautista, Maria T.; Cappellani, E. Paul; Drouin, Samantha D.; Morris, Robert H.; Schweitzer, Caroline T.; Sella, Andrea; Zubkowski, Jeffery (1991). «Preparation and Spectroscopic Properties of the η2-Dihydrogen Complexes [MH(η2-H2)PR2CH2CH2PR2)2]+ (M = Iron, Ruthenium; R = Ph, Et) and Trends in Properties Down the Iron Group Triad». Journal of the American Chemical Society 113: 4876-87. doi:10.1021/ja00013a025.