Γνώμων (αστερισμός)

Αυτό το λήμμα αφορά τον αστερισμό. Για για το περιοδικό, δείτε: Γνώμων (περιοδικό).

Γνώμων (Λατινικά: Norma, συντομογραφία: Nor) είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά το 1763 από τον Lacaille και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι νότιος αστερισμός και συνορεύει με τους αστερισμούς Σκορπιό, Λύκο, Διαβήτη, Νότιον Τρίγωνον και Βωμό. Είναι αμφιφανής στην Ελλάδα, δηλαδή παρά το γεγονός ότι βρισκεται ολόκληρος στο νότιο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, ο Γνώμων είναι ορατός κατά το ήμισυ από την Ελλάδα τα βράδια του καλοκαιριού.

Γνώμων
πατήστε για μεγαλύτερη εικόνα
Συντομογραφία	Nor
Λατινικό όνομα	Norma
Γενική	Normae
Έκταση	165,3 τετ. μοίρες (0,401 %) Κατάταξη 74ος
Αριθμός άστρων (μέγεθος ≤ 6,5)	44
Πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 29°N - 90°S

Αρχικά ο αστερισμός ήταν γνωστός με το πλήρες όνομα Norma et Regula, που απλοποιήθηκε, και μερικές φορές με τη λατινική ονομασία Quadra Euclidis (τετράγωνο του Ευκλείδου). Δεν υπάρχει σε όλο τον αστερισμό αστέρας φωτεινότερος του τέταρτου μεγέθους, και έτσι κανένας δεν έχει ιδιαίτερο όνομα. Ο Γκουλντ του απέδιδε 64 αστέρες μέχρι έβδομου μεγέθους.

Οι φωτεινότεροι αστέρες

• Ο αστέρας που ο La Caille είχε ονομάσει α Γνώμονος βρίσκεται μέσα στον γειτονικό αστερισμό Σκορπιό με βάση τα σημερινά σύνορα μεταξύ των αστερισμών που έκανε δεκτά η Διεθνής Αστρονομική Ένωση !
• Ο γ¹ Γνώμονος έχει φαινόμενο μέγεθος 4,99 και φασματικό τύπο F9 Ia.
• Ο γ² Γνώμονος έχει φαινόμενο μέγεθος 4,02 και φασματικό τύπο G8 III (κίτρινου γίγαντα).
• Ο δ έχει φαινόμενο μέγεθος 4,72 και φασματικό τύπο Am.
• Ο ε έχει φαινόμενο μέγεθος 4,47 και φασματικό τύπο B4 V.
• Ο η είναι επίσης κίτρινος γίγαντας, με φαινόμενο μέγεθος 4,65.
• Ο ι¹ έχει φαιν.μέγεθος 4,63 και φασμ.τύπο A7 IV.
• Ο κ έχει φαιν.μέγεθος 4,94 και φασμ.τύπο G8 III.

Αξιοσημείωτα στον αστερισμό

Επειδή τέμνεται από τον γαλαξιακό ισημερινό (ο οποίος περνά σχεδόν ακριβώς από τον γ²), ο Γνώμων είναι πλούσιος σε σώματα του δικού μας Γαλαξία:

• Το έτος 1893 εμφανίσθηκε εκεί ένας καινοφανής αστέρας («νόβα»), που ανακαλύφθηκε από τη Margaret Fleming σε φωτογραφική πλάκα που λήφθηκε στις 1 Ιουλίου 1893 από το Σταθμό του Αστεροσκοπείου του Harvard στην Arequipa του Περού.
• Τα ανοικτά σμήνη αστέρων NGC 6067 και NGC 6087 έχουν φαινόμενα μεγέθη 5,6 και 5,4 αντιστοίχως. Ο λαμπρότερος αστέρας από τους 40 περίπου του δεύτερου σμήνους είναι μεταβλητός αστέρας (Κηφείδης), ο S Γνώμονος, με φαινόμενο μέγεθος που κυμαίνεται από 6,1 ως 6,8.
• Το πλανητικό νεφέλωμα Shapley 1 είναι προσιτό σε ερασιτεχνικά τηλεσκόπια.
• Το ανοικτό σμήνος αστέρων NGC 6167 έχει φαινόμενο μέγεθος 6,7 και βρίσκεται πάνω στο σύνορο με τον αστερισμό Βωμό.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος αστέρων του Γνώμονος

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Norma (constellation) στο Wikimedia Commons
• Λεξιλογικός ορισμός του Γνώμων στο Βικιλεξικό