Γεώργιος ο Λέσβιος
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Γεώργιος ο Λέσβιος υπήρξε διδάσκαλος της εκκλησιαστικής μουσικής στο πρώτο ήμισυ του 19ου αι., συγγραφέας νέου μουσικού συστήματος, που όμως δεν επικράτησε.
| Γεώργιος ο Λέσβιος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 18ος αιώνας ή 19ος αιώνας Αγιάσος Λέσβου |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μουσικός παιδαγωγός συγγραφέας |
| Περίοδος ακμής | Δεκαετία του 1830 - Δεκαετία του 1860 |
Καταγόταν από την Αγιάσο και ήταν μαθητής του Καλλινίκου του Λεσβίου, θείου του και ψάλτη στο ναό των Ταξιαρχών στις Κυδωνίες. Έλαβε διάφορα μουσικά μαθήματα από τον Γεώργιο τον Κρήτα και τον Γρηγόριο τον Πρωτοψάλτη κατά το παλαιό σύστημα. Το παλαιό σύστημα Ψαλτικής (1670-1814) αναθεωρήθηκε το 1814-15 από τη Νέα Μέθοδο των Χρυσάνθου εκ Μαδύτου, Γρηγορίου του Πρωτοψάλτου (διδασκάλου του Γεωργίου) και Χουρμουζίου του Χαρτοφύλακος. Ο Γεώργιος ο Λέσβιος είχε γράψει γραμματική του Παλαιού Συστήματος της μουσικής γραφής. Εμπνεύσθηκε μία νέα μουσική σημειογραφία, απλοποίηση της παλαιάς, που την ονόμασε Λέσβιο σύστημα και επαγγελλόταν ευκολία εκμάθησης της μουσικής παρασημαντικής. Το 1827 στην Αίγινα έγραψε χειρόγραφα το σύστημα της μουσικής μεθόδου του και δίδαξε με αυτό πλήθος μαθητών. Η Ελληνική Κυβέρνηση αποδέχθηκε το σύστημά του και με διάταγμα ίδρυσε μουσική σχολή στην Αίγινα, όρισε μισθοδοσία στον διδάσκοντα, τριμελή επιτροπή προς επιτήρηση και προσκάλεσε τους σπουδαστές να εγγραφούν δωρεάν. Ο κυβερνήτης Ι. Καποδίστριας εισήγαγε το Λεσβιακό σύστημα και στο εν Αθήναις Ορφανοτροφείο.
Ο Γεώργιος ήρθε αντίθετος με τη σημειογραφία της Νέας Μεθόδου των τριών διδασκάλων. Το 1840 εξέδωσε το Θεωρητικό και Αναστασματάριο. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Άνθιμος ΣΤ΄ ο από Εφέσου ανέθεσε σε ειδική επιτροπή μουσικοδιδασκάλων της Κωνσταντινούπολης τη μελέτη και την κρίση του μουσικού συστήματος του Γεωργίου· το 1845 το σύστημά του αποδοκιμάστηκε από τη Μεγάλη Εκκλησία. Κατά του συστήματός του ήταν ο Ζαφείριος Ζαφειρόπουλος στην Αθήνα, ο Κωνσταντίνος ο Βυζάντιος, πρωτοψάλτης της Μ. Εκκλησίας και ο Θεόδωρος ο Φωκαεύς, διότι ο Γεώργιος άλλαξε τα σημεία της μουσικής και αύξησε τον αριθμό των ήχων. Λέγεται ότι το έκαναν επειδή για περισσότερο από 20 έτη τα μουσικά βιβλία του εμπορίου ήταν κυρίως δικά τους. Ο Πατριάρχης πείστηκε και εξέδωσε εγκύκλιο κατά του Λεσβίου συστήματος το 1848. Ο Γεώργιος απάντησε με ανασκευή, που δημοσίευσε στην Αθήνα το ίδιο έτος.
Εξέδωσε Ανθολογία περιεκτική της ενιαυσίου ασματικής ακολουθίας με τον τίτλο Μελίφωνος Τερψινόη σε δύο τόμους το 1847 και 1848 με δαπάναις του Σταυράκη Αναγνώστου και του Νεοφύτου αρχιεπισκόπου Ευβοίας, προέδρου της Ιεράς Συνόδου της Ελλάδος. Το 1856 εξέδωσε μεταγραφημένο το Ειρμολόγιο καταβασιών του Πέτρου του Πελοποννησίου με τον τίτλο Πνευματική Σάλπιγξ. Το 1863 εξέδωσε Δοξαστάριον σύντομον και αργόν. Τα διάφορα δημοσιεύματά του δεν έπεισαν και το σύστημά του περιέπεσε σε αφάνεια.
Εργογραφία
Επεξεργασία- Θεωρητικό και Αναστασηματάριο, 1840. Ανατύπωση 1990, εκδόσεις Ρηγόπουλος.
- Μελίφωνος Τερψινόη· ήτοι Ανθολογία των μελωδικωτέρων Εκκλησιαστικών ασμάτων των ακολουθιών Εσπερινού, όρθρου, Θ. Λειτουργίας, Μ. Τεσσαρακοστής, Πάσχα, κλπ., τόμ. Α΄ 1847, τόμ. Β΄ 1848.
- Ο τέταρτος θρίαμβος του Λεσβίου συστήματος της Μουσικής κατά του εν Κωνσταντινουπόλει Μουσικομονοπωλείου και Συντροφίας· ή η ανασκευή της κατά των μουσικών βιβλίων του Λεσβίου συστήματος Πατριαρχικής εγκυκλίου. Αθήνησι 1848, εκ της του Ηλία Χριστοφίδου τυπογραφίας Αγαθή Τύχη.
- Πνευματική Σάλπιγξ: Ειρμολόγιον καταβασιών, 1856.
- Το νέον εκκλησιαστικόν κύμβαλον· ήτοι Δοξαστάριον σύμμικτον και συντεταγμένον εξ Ειρμολογικού μέλους και Στιχηραρικού, περιέχων άπαντα τα του εσπερινού, αποστίχων και Αίνων Δοξαστικά, ως και απολυτίκια και κοντάκια όλων των Δεσποτικών, Θεομητορικών και εορταζομένων Αγίων του όλου ενιαυτού, έτι δε και Τριωδίου και Πεντηκοσταρίου, ληφθησομένων εκ των Δοξασταρίων Πέτρου του Πελοποννησίου, Κυψέλης του Στεφάνου, Στιχηραρίων Ιακώβου και Κωνσταντίνου Πρωτοψαλτών και Νικολάου Πρωτοψάλτου της Σμύρνης. Ήδη μετενεχθέν εκ του της Κωνσταντινουπόλεως εις το Λέσβιον Σύστημα της μουσικής παρά του μουσικοδιδασκάλου Γεωργίου Λεσβίου. Αθήνησι, τύποις Π. Μωραϊτίνη 1863.
Πηγές
Επεξεργασία- Σπυρίδωνος Αντωνίου, λέκτορος Θεολογικής Σχολής Α. Π. Θ., Θεωρία και Πράξη της Ψαλτικής Τέχνης, Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 185.
- Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, εκδότης Αθανάσιος Μαρτίνος, 1962-68, τόμ. 4ος, στ. 481.
- Γεωργίου Παπαδοπούλου, μεγάλου Πρωτεκδίκου της του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας και διευθυντού της εν Κωνσταντινουπόλη Μουσικής Σχολής, Ιστορική επισκόπησις της βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής από των αποστολικών χρόνων μέχρι το 1900, εκδόσεις Τέρτιος, Αικατερίνη.