Γενική Εταιρεία Εργοληψιών

Η Γενική Εταιρεία Εργοληψιών (Γ.Ε.Ε.) ήταν εταιρεία κατασκευής τεχνικών έργων, φωταερίου και παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία δραστηριοποιήθηκε στην Ελλάδα στο β' μισό του 19ου αιώνα.

Ίδρυση

Η Γενική Εταιρεία Εργοληψιών ιδρύθηκε το 1888 μετά από τροποποίηση του καταστατικού της Εταιρείας Αεριόφωτος Πειραιώς με σχετική δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (αρ. φ. 99, Αθήνα 06/04/1888). Η νέα εταιρεία ανέλαβε όλες τις υποχρεώσεις της Εταιρείας Αεριόφωτος Πειραιώς: την κατασκευή δημόσιων, δημοτικών και ιδιωτικών έργων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, εκμετάλλευση μεταλλείων, ορυχείων, χορήγηση προκαταβολών για έργα, αγορά και πώληση προνομίων, έκδοση τοκοφόρων ομολογιών. Το εταιρικό κεφάλαιο της εταιρείας ορίστηκε σε 2.500.000 δραχμές και διαιρέθηκε σε 12.500 μετοχές προς 200 δραχμές η καθεμία. Το πρώτο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας, για τα πρώτα έξι χρόνια αποτελείτο από τους Μιχαήλ Μελά, κτηματία, έμπορο και στη συνέχεια πολιτικό, Γεώργιο Αθηνογένη, τραπεζίτη, διευθυντή στην Αθήνα της Τράπεζας Κωνσταντινουπόλεως, Ανάργυρο Σιμόπουλο, κτηματία, οικονομολόγο και βουλευτή (ο οποίος έγινε αργότερα και υπουργός), Νικόλαο Βλάγκαλη, μηχανικό και Α. Μάτσα.

Το ηλεκτροπαραγωγικό-διανεμητικό έργο της εταιρείας

Η πρώτη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ιδρύεται στην Ελλάδα από την Γενική Εταιρεία Εργοληψιών, στα τέλη του 1889, στην οδό Αριστείδου. Η χορηγούμενη σε αυτήν άδεια από το κράτος, δεν συνιστούσε δικαίωμα αποκλειστικού προνομίου, αφού το κράτος μπορούσε να δώσει παρόμοιες άδειες και σε άλλους ιδιώτες. Η παραγωγή ηλεκτρικού φωτός και ηλεκτρικής δυνάμεως από την Εταιρεία κάλυπτε την περιοχή που περικλειόταν εντός των ορίων της πλατείας Ομονοίας, της οδού Πανεπιστημίου, της πλατείας Συντάγματος και των οδών Ερμού και Αθηνάς. Τα ανάκτορα ήταν το πρώτο κτίριο που ηλεκτροφωτίστηκε στην Αθήνα, από την εταιρεία το 1889. Τα καλώδια τοποθετούνταν στο υπάρχον δίκτυο του υπονόμου, ενώ αν δεν υπήρχε κάτι τέτοιο, προσωρινά ήταν εναέριο.

Το κόστος του ρεύματος στους ιδιώτες καθοριζόταν ελεύθερα από την εταιρεία, όμως για το κράτος και τις δημοτικές αρχές ήταν 20% πιο φθηνό Η παραγωγή και διανομή του ηλεκτρικού ρεύματος απασχολούσε διαρκώς τα τρία τέταρτα των κεφαλαίων της εταιρείας.

Το εργολαβικό έργο της εταιρείας

Παράλληλα με το ηλεκτροπαραγωγό έργο, η εταιρεία είχε αναλάβει έργα όπως το φωταέριο του Πειραιά, την κατασκευή του σιδηροδρόμου Πελοποννήσου, τη διώρυγα της Κορίνθου, τη διώρυγα της Λευκάδας, την εκμετάλλευση των θειωρυχείων της Μήλου και διάφορα λιμενικά έργα σε Σύρο, Καλαμάτα, Κυπαρισσία, Κατάκωλο, Κυλλήνη, Κύμη, αλλά και την κατασκευή του λιμανιού Ζονγκουλντάκ (Zongouldak) στην Ηράκλεια της Τουρκίας, το 1893, έργο που σηματοδοτούσε την στροφή της εταιρείας προς την Ανατολή λόγω της οικονομικής κρίσης που έπληττε την Ελλάδα εκείνη την περίοδο. Το 1898 υπέγραψε σύμβαση με τον δήμο Πατρέων για την παραχώρηση του αποκλειστικού δικαιώματος κατασκευής και εκμετάλλευσης των τροχιοδρόμων στην Πάτρα για εξήντα χρόνια.

Η εξαγορά των ηλεκτρικών της εγκαταστάσεων

Η Thomson-Houston της Μεσογείου (Thomson-Houston of the Mediterranean), θυγατρική της Compagnie francaise Thomson-Houston, το 1898 εξαγόρασε τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις της Γενικής Εταιρείας Εργοληψιών. Η πώληση αυτή προκάλεσε τις αντιδράσεις ορισμένων μετόχων της Γ.Ε.Ε, όμως το διοικητικό της συμβούλιο τη δικαιολόγησε αυτή επειδή η παραγωγή και διανομή ηλεκτρικού ρεύματος ως επένδυση ήταν ασύμφορη επειδή δέσμευε εταιρικά κεφάλαια από το εργολαβικό της έργο. Επίσης είχε αρχίσει να εκδηλώνεται ενδιαφέρον και από άλλη εταιρεία για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος και ο ανταγωνισμός θα ήταν άνισος. Ίσως δόθηκαν και υποσχέσεις εκ μέρους της Thomson-Houston της Μεσογείου στην Γ.Ε.Ε. σχετικά με τη μετέπειτα συμμετοχή της στην Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρεία, όπως και έγινε

Πηγές

• Νίκος Παντελάκης, Ο εξηλεκτρισμός της Ελλάδας. Από την ιδιωτική πρωτοβουλία στο κρατικό μονοπώλιο (1889-1956), εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1991