Βυζαντινός Εμφύλιος Πόλεμος (1352-1357)

Ο Βυζαντινός Εμφύλιος πόλεμος των ετών 1352–1357 ή Γ΄ Παλαιολόγειος Εμφύλιος, σηματοδοτεί τη συνέχιση και την ολοκλήρωση μίας προηγούμενης σύγκρουσης, που διήρκεσε από το 1341 έως το 1347. Περιελάμβανε τον Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο εναντίον των δύο Καντακουζηνών, του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού και του μεγαλύτερου γιου του Ματθαίου Καντακουζηνού. Τελικά ο Ιωάννης Ε΄ αναδείχθηκε νικητής ως ο μοναδικός Αυτοκράτορας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αλλά αυτή η επανάληψη του εμφυλίου πολέμου ολοκλήρωσε την καταστροφή της προηγούμενης σύγκρουσης, αφήνοντας το Ρωμαϊκό κράτος σε ερείπια.

Ιστορικό

Μετά τη σύγκρουση του 1341–1347, ο Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός είχε καθιερωθεί ως ανώτερος Αυτοκράτορας και εκπαιδευτής του νεαρού Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου. Ωστόσο αυτή η κατάσταση δεν προοριζόταν να διαρκέσει. Οι υποστηρικτές των Παλαιολόγων εξακολουθούσαν να μην τον εμπιστεύονται, ενώ οι δικοί του οπαδοί θα προτιμούσαν να εκτοπίσουν τους Παλαιολόγους εντελώς και να εγκαταστήσουν τους Καντακουζηνούς ως βασιλείς. Επιπλέον ο μεγαλύτερος γιος του Καντακουζηνού, ο Ματθαίος, δυσαρεστήθηκε που παραγκωνίστηκε υπέρ του Ιωάννη Ε΄ και έπρεπε να ηρεμήσει με τη δημιουργία μίας ημιαυτόνομης επικράτειας, που κάλυπτε μεγάλο μέρος της δυτικής Θράκης, η οποία διπλασιάστηκε εις βάρος της νέας Σερβικής αυτοκρατορίας του Στεφάνου Δ΄ Δουσάν.

Οι σταθερά επιδεινούμενες σχέσεις μεταξύ του Ματθαίου Καντακουζηνού, ο οποίος τώρα κυβερνούσε την ανατολική Θράκη (Αδριανούπολη), και του Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου, που έδρευε στη δυτική Θράκη (Διδυμότειχο), έσπειρε τους σπόρους για την επανάληψη του εμφυλίου πολέμου.

Ο πόλεμος

Ο ανοιχτός πόλεμος ξέσπασε το 1352, όταν ο Ιωάννης Ε΄, υποστηριζόμενος από τα Βενετικά και Σερβικά στρατεύματα, ξεκίνησε μία επίθεση εναντίον του Ματθαίου Καντακουζηνού. Τότε ο Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός ήρθε σε βοήθεια τού γιου του με 10.000 Οθωμανούς στρατιώτες, που ανέκτησαν τις πόλεις της δυτικής Θράκης, λεηλατώντας τες όμως ελεύθερα στη διάρκεια της επιχείρησης. Τον Οκτώβριο του 1352 στο Διδυμότειχο η Οθωμανική δύναμη συνάντησε και νίκησε 4.000 Σέρβους, που είχαν παραχωρηθεί στον Ιωάννη Ε΄ από τον Δουσάν. Αυτή ήταν η πρώτη νίκη των Οθωμανών στην Ευρώπη, που προοιώνιζε κακά: δύο χρόνια αργότερα, η κατάληψη της Καλλίπολης σηματοδότησε την αρχή της Οθωμανικής κατάκτησης των Βαλκανίων, με αποκορύφωμα έναν αιώνα αργότερα την πτώση της Κωνσταντινούπολης.

Εν τω μεταξύ ο Ιωάννης Ε΄ κατέφυγε στο νησί της Τενέδου, από όπου έκανε μία ανεπιτυχή προσπάθεια κατάληψης της Κωνσταντινούπολης τον Μάρτιο του 1353. Ο Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός απάντησε με τη στέψη του Ματθαίου ως συναυτοκράτορα, αλλά ο Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος, ζητώντας υποστήριξη από τους Γενουάτες και στηριζόμενος στη φθίνουσα δημοτικότητα του Καντακουζηνού, κατάφερε να εισέλθει στην πρωτεύουσα τον Νοέμβριο του 1354. Τότε ο Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός παραιτήθηκε και αποσύρθηκε σε μοναστήρι.

Ο Ματθαίος πραγματοποίησε πόλεμο εναντίον των Σέρβων το 1356. Στη συνέχεια ο Ματθαίος συγκέντρωσε στρατό 5.000 Οθωμανών και βάδισε στις Σέρρες, τη πρωτεύουσα του Σέρβου Γιοβάν Ουγκλέισα. Ο Ο Στέφανος Ούρος Ε΄, του οποίο η μητέρα επίσης κυβερνούσε στις Σέρρες, αποφάσισε να ξεκινήσει με στρατό για να υπερασπίσει τη μητέρα του. Το 1357 ο Ματθαίος και οι Οθωμανοί τού επιτέθηκαν· τότε Σερβικός στρατός υπό τη Βόζιν κύριο της Δράμας (ένα σημαντικό φρούριο σε αυτήν την περιοχή) ήρθε προς διάσωση και οι Οθωμανοί ηττήθηκαν. Ο Ματθαίος αιχμαλωτίστηκε και κρατήθηκε όμηρος, έως ότου τα λύτρα του πληρώθηκαν από τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο, ο οποίος ήταν τώρα ο μοναδικός κύριος ενός κολοβωμένου κράτους. Ο Ματθαίος επιτράπηκε να πάει στο Μοριά και να εξουσιάζει εκεί με τον αδελφό του Μανουήλ.

Πηγές

• Fine, John Van Antwerp (1994), The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, University of Michigan Press, ISBN 978-0-472-08260-5
• Kazhdan, Alexander, ed. (1991), Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-504652-6
• Nicol, Donald MacGillivray (1993), The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-43991-6
• Nicol, Donald MacGillivray (1996), The Reluctant Emperor: A Biography of John Cantacuzene, Byzantine Emperor and Monk, c. 1295–1383, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-52201-4
• Reinert, Stephen W. (2002), "Fragmentation (1204–1453)", in Mango, Cyril (ed.), The Oxford History of Byzantium, Oxford and New York: Oxford University Press, pp. 248–283, ISBN 978-0198140986
• Soulis, George Christos (1984), The Serbs and Byzantium during the reign of Tsar Stephen Dušan (1331–1355) and his successors, Dumbarton Oaks, ISBN 0-88402-137-8
• Treadgold, Warren T. (1997), A History of the Byzantine State and Society, Stanford University Press, ISBN 0-8047-2630-2

Δείτε επίσης

• Α΄ Βυζαντινός Εμφύλιος Πόλεμος (1321-1328)
• Β΄ Βυζαντινός Εμφύλιος Πόλεμος (1341-1347)
• Κατάλογος βυζαντινών εξεγέρσεων και εμφυλίων πολέμων