Βιέλεν
Συντεταγμένες: 52°53′32″N 16°10′25″E / 52.89222°N 16.17361°E
Το Βιέλεν (πολωνικά: Wieleń, γερμανικά: Filehne) είναι πόλη του Πόβιατ Τσάρνουφ-Τστσιάνκα, στο Βοεβοδάτο της Μεγάλης Πολωνίας της Πολωνίας. Βρίσκεται στον ποταμό Νότετς. Ο πληθυσμός του είναι 5.714 κάτοικοι (2020).[2]
| Βιέλεν | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
  Βιέλεν | |||
| Χώρα | Πολωνία | ||
| Διοικητική υπαγωγή | Γκμίνα Βιέλεν | ||
| Ίδρυση | 1108 | ||
| Έκταση | 4,32 km² | ||
| Πληθυσμός | 5.878 (31 Μαρτίου 2021)[1] | ||
| Ταχ. κωδ. | 64-730 | ||
| Ζώνη ώρας | UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα) | ||
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | ||
 Σχετικά πολυμέσα | |||
Ιστορία
Επεξεργασία
Μέρος της Πολωνίας από τον Μεσαίωνα, ο Δούκας Βλαντίσλαφ Οντόνιτς του Δουκάτου της Μείζονος Πολωνίας έφερε τους Κιστερκιανούς στο Βιέλεν το 1239.[3] Το Βιέλεν ήταν μια ιδιωτική πόλη Πολωνών ευγενών, συμπεριλαμβανομένων των οικογενειών Τσαρνκόφσκι και Σαπιέχα, διοικητικά τοποθετημένη στο Πόβιατ Πόζναν στο Βοεβοδάτο Πόζναν (14ος αιώνας-1793) στην Επαρχία Μείζονος Πολωνίας του Πολωνικού Στέμματος.[4] Η Ζόφια Τσαρνκόφσκα έχτισε την πρώιμη μπαρόκ Εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου και ένα νοσοκομείο στο Βιέλεν[5] και ο Πιοτρ Πάβεου Σαπιέχα έχτισε ένα μπαρόκ παλάτι.
Ως αποτέλεσμα του πρώτου διαμελισμού της Πολωνίας, το 1772 προσαρτήθηκε από το Βασίλειο της Πρωσίας, με το γερμανοποιημένο όνομα Filehne (Φίλενε). Το 1807, ανακτήθηκε από τους Πολωνούς και συμπεριλήφθηκε στο νεοσύστατο Δουκάτο της Βαρσοβίας. Μετά τη διάλυσή του το 1815, προσαρτήθηκε εκ νέου από την Πρωσία,[3] και από το 1871 έως το 1919 ήταν επίσης μέρος της Γερμανικής Αυτορκατορίας. Μέχρι το 1919, το Φίλενε ήταν η πρωτεύουσα του Κράις Φίλενε στη διοικητική περιοχή Μπρόμπεργκ στην πρωσική Επαρχία Πόζεν. Σύμφωνα με την απογραφή του 1905, η πόλη είχε πληθυσμό 4.407 κατοίκους, εκ των οποίων οι 3.748 (85%) ήταν Γερμανοί.[6]
Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1918, η Πολωνία ανέκτησε την ανεξαρτησία της και ξέσπασε η Εξέγερση της Μείζονος Πολωνίας (1918-1919), στόχος της οποίας ήταν η επανένωση της περιοχής με την Πολωνία. Στις 18 Ιανουαρίου 1919, η πόλη καταλήφθηκε από Πολωνούς αντάρτες,[3] και στη συνέχεια το μεγαλύτερο μέρος της πόλης αποκαταστάθηκε στην Πολωνία και έγινε μέρος του Βοεβοδάτου Πόζναν (1921-1939). Τα σύνορα μεταξύ Γερμανίας και Πολωνίας διέτρεχαν κατά μήκος του ποταμού Νότετς και ως εκ τούτου, το μικρό τμήμα της πόλης που βρισκόταν βόρεια του ποταμού, συμπεριλαμβανομένου του πρωσικού ανατολικού σιδηροδρομικού σταθμού Filehne Nord παρέμεινε στη Γερμανία ως μέρος της περιοχής Νέτσεκραϊς (Netzekreis) στην πρωσική Επαρχία Πόζεν-Δυτική Πρωσία. Σταδιακά, άρχισαν νέες οικοδομικές δραστηριότητες στο γερμανικό τμήμα του Φίλενε και άνθρωποι (μερικοί από τους οποίους είχαν χάσει τις περιουσίες τους στο πολωνικό τμήμα) εγκαταστάθηκαν επιτυχώς, με επιδοτήσεις από το κράτος. Το 1925 ζούσαν εδώ μόνο 62 κάτοικοι και το 1933 είχαν αυξηθεί σε 749. Στις 23 Δεκεμβρίου 1927, το γερμανικό τμήμα του Φίλενε έγινε ανεξάρτητος δήμος με το όνομα Deutsch Filehne. Το 1937, το όνομα συντομεύτηκε σε Filehne.
Μετά την κοινή γερμανοσοβιετική εισβολή στην Πολωνία, η οποία ξεκίνησε το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1939, κατελήφθη από τη Γερμανία μέχρι το 1945. Προς το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η πόλη καταλήφθηκε από τον Κόκκινο Στρατό και αποκαταστάθηκε στην Πολωνία στο σύνολό της. Ο υπόλοιπος γερμανικός πληθυσμός εκδιώχθηκε σύμφωνα με τη Συμφωνία του Πότσνταμ.
Ιστορικά μνημεία
Επεξεργασία- Μπαρόκ Παλάτι Σαπιέχα (18ος αιώνας)
- Μπαρόκ Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και του Αγίου Μιχαήλ (1615–1630)
- Πύργος Μπίσμαρκ (1902)
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ bdl
.stat .gov .pl /api /v1 /data /localities /by-unit /023016002084-0967334?var-id=1639616&format=jsonapi. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2022. - ↑ «Najwieksze miasta w Polsce pod wzgledem liczby ludnosci» [Οι μεγαλύτερες πόλεις της Πολωνίας από άποψη πληθυσμού]. polskawliczbach.pl (στα Πολωνικά).
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Wieleń». Encyklopedia PWN (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część I. Mapy, plany (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Ινστιτούτο Ιστορίας Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών. 2017. σελ. 1a.
- ↑ Surdacki, Marian (1992). Opieka społeczna w Wielkopolsce Zachodniej w XVII i XVIII wieku (στα Πολωνικά). Λούμπλιν: Καθολικό Πανεπιστήμιο του Λούμπλιν «Ιωάννης Παύλος Β΄». σελ. 235.
- ↑ Gemeindelexikon für das Königreich Preußen. Auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1905 und anderer amtlicher Quellen. Heft V. Provinz Posen. Βερολίνο. 1908. σελίδες 26–27.